ورزش های بومی سنتی استان آذربایجان شرقی

ورزش های بومی سنتی  استان آذربایجان شرقی

 

 – قراقوش سالما یره قان اولار       1

تعداد بازیکنان:

هشت نفر به بالا

سن بازیکنان:

نوجوانان وجوانان

محوطه بازیکنان:

زمین هموار مسطح

اندازه زمین:

:20*15 متر

وسایل مورد نیاز:

یک عدد توپ کوچک

از اهداف این بازی نیز بالا بردن چابکی و چالاکی وسرعت وقدرت بازیکنان است.

شرح بازی:

اعضای یک تیم براساس توافق ویا قرعه کشی به حالت دایره در نقطه شروع بازی قرار گرفته وبا قرار  دادن دو دست روی زانوها،خم میشوند،نفرات تیم دیگر روی آنها سوار میشوند توپ بازی در دست یکی ازنفرات سواره قرار میگیرد،که این توپ را به یکدیگر پاس میدهند و هر بار که توپ را پاس میدهند نام بازی را را تکرار میکنند.بازی به نحو فوق تا زمانی که توپ زمین نیفتد ادامه پیدا میکند،هرگاه توپ به زمین افتاد،نفرات سواره همگی باید سریعا” پیاده شده خود را به محلی در سی چهل متری به نام پناهگاه برسانندو به آن دست بزنند نفرات زیر نیزبا برداشتن توپ سعی میکند یکی از نفرات گروه بالا را که در حال دویدن است،قبل از رسیدن به پناهگاه بزنندچنان که موفق شوند وتوپ به یکی از نفرات اصابت کند جای دو تیم دو تیم عوض میشود ودر غیر اینصورت مجددا بازی با روال قبلی ادامه پیدا میکند.

دورد میوه(چهار میوه)-2

تعداد بازیکنان:

چهار نفراما معمولا بیشتراز چهار نفر نیز اجرا می شود.

محوطه بازیکنان:

به محل خاصی نیاز ندارد،صرفا جایی برای مخفی شدن داشته باشد.

وسایل مورد نیاز:

چهار عدد سنگ کوچک با اشکال متفاوت.

بالا بردن قدرت تشخیص،هوش وتحمل بازیکنان از اهداف این بازی میباشد.

شرح بازی…      

این بازی به حالت دسته جمعی می باشد در هر دور ازبازی یک نفربه عنوان ارشد یا رییس تعیین می شود رییس سنگ ها را هر یک به نام یکی از میوه ها نامگذاری می کند

رییس هر بار یکی از سنگ ها را در کف دست خود پنهان می کند وان دست را مقابل تک تک نفرات گرفته واسم سنگها را که نام چهار میوه است می گویدوهر بازیکن که بتواند نام سنگ را درست جواب بدهد کنار می رود با این ترتیب اخرین بازیکن بازنده بوده وباید چشمهایش را بادستمالی بسته وبقیه نفرات بجز رییس هر یک در جایی پنهان می شوند سپس رییس چشم اوراباز کرده ومحل مخفی شدن افراد را می پرسد و اگر موفق به حتی یک نفر شده باشد برنده بوده وبازی بار دیگر به همان نحو اجرا می شود و در غیر این صورت رو به زمین دو لا می خوابد و بقیه افراد هر یک ضربه ای بر پشتش وارد می کنند که در هر ضربه باید ضارب را شناخته واسم اورا بلند اعلام کند وچنان چه تا اخرین نفر نتواند ضارب را بشناسد وباید بار دیگر چشمش را ببنددوبازی بحو فوق ادامه مییابد.

 

           – قیش قاپدی(به فارسی یعنی کمربند بازی یا همان قاپیدن کمربند)  3

تعداد بازیکنان:

حداقل بازیکنان دو نفرحداکثربازیکنان ده نفر

محوطه بازی:

محیطی است به شکل دایره

وسایل مورد نیاز:

کمربند به تعداد بازیکنان یک تیم

بالا بردن جرات وتحمل و روحیه ی نترس بودن از اهداف مهم این بازی میباشد.

شرح بازی…

بازی بدین شکل است که در آن روی زمین محیطی به شکل دایره میکشند بعد دو تیم باتوافق یکدیگرویا با قرعه کشی،داخل زمین بازی می شوند و هر کس روی یکی از کمربند که یک سر آن روی خط دایره وسر دیگر آن به سمت مرکز زمین است قرار میگیرد و از  آن محافظت میکند وبازیکنان بیرون زمین باحالت درازکش سعی در برداشتن کمربند میکنند،دراین بازی اگریکی از بازیکنان داخل زمین در صورتی که یک پای ان داخل زمین است بتواند با پای دیگربه پایین کمر بازیکن دیگر بزند تیم مقابل سوخته وباید جای دو تیم بایکدیگرعوض بشود ولی اگر نتواند بزند بازیکنان بیرون زمین کمربندهارابرداشته و به پایین کمربازیکنان داخل زمین ضربه می زنند،این ضربات تا آنجا ادامه می یابد که یکی از بازیکنان موفق به زدن پای خود به پایین کمربازیکن بیرون زمین شود به صورتی که پای دیگرش داخل زمین باشد.

                – بازی گیو گلا 4

تعداد بازیکنان:

سه نفر،سه نفر به بالا

زمین بازی:

فضای آزاد

وسایل بازی:

یک عدد کمربند یا چوب

سن بازی:

نوجوانان و جوانان

هدف بازی:

بالا بردن هوش وذکاوت وسرعت وقدرت بازیکنان است.

شرح ونحوه بازی

در این بازی که بازیکنان آن را در فضای آزاد انجام میدهند،با توافق یک دیگرویا با قرعه کشی شخصی را به عنوان ارباب یا ريیس انتخاب میکنند،ارباب با دادن مشخصات یک پرنده،به این حالت که:پرنده ای دارم به اندازه فلان،با نوک و پاهایی به فلان اندازه وبالهایی به فلان اندازه ومی گوید که حلال گوشت است یا حرام گوشت و…توضیح میدهدومیگوید گوشتش مال من،دمش مال شما و از بازیکنان به ترتیب میخواهد که تشخیص دهند مشخصاتی را که گفته مال کدام پرنده هست،هر بازیکن موقع تشخیص،کمربند یا چوب  را به دست میگیرد اگر تشخیص اودرست باشد  با دستور رییس یا ارباب شروع به زدن دیگر بازیکنان میکند وبازیکنان فرار میکنند،این زدن تا آنجا ادامه میابد که ارباب فرمان توقف زدن را بدهدویابازیکنان بعد فرارخودشان راپیش ارباب برسانند وبازی  به این حالت ادامه می یابد

 

                                                                        – بازی چوشّبه   5          

تعدادبازیکنان:

سه نفربه بالا

زمین بازی:

فضای آزاد،به صورتی که زمین صاف ومسطح باشد

سن بازیکنان:

نوجوانان وجوانان

وسایل مورد نیاز:

به تعداد بازیکنان،چوب دستی های نیم متری ویک عدد توپ تنبل کوچک

اهداف:

بالا بردن سرعت عمل وزیرکی

شرح ونحوی بازی

در این بازی،بازیکنان دایره ای به قطر پنجاه سانتی متربه حالت نیمه چاله وسط زمین می کشندبعد هر بازیکن برای خودش در فاصله های متفاوت از مرکز زمین چاله ای به قطر15سانتیمتر می کَند.شروع بازی به این حالت که بازیکنان،توپ تنبل کم باد رادرفاصله ی یک متری مرکز زمین می گذارندوبعد هر کدام به ترتیب باگذاشتن یک پای خود درچاله مرکزوپای دیگر در بیرون،چوب خود را با سر دادن به سمت توپ،توپ را به منطقه ی دور از مرکز میفرستن،کسی که نتواند توپ را بزند به عنوان بازیکن وسطی انتخاب میشود بعد از این،بازیکن وسطی می رود وتوپ را برمی دارد و سعی میکند آن را به داخل چاله ی وسطی بیندازد و بازیکنان دیگر با گرفتن چوب های خود مقابل چاله مرکز مانع ازافتادن توپ به چاله میشوند،اگرتوپ به چاله بیفتد بازی ازاول شروع میشودولی اگرچوب بازیکنی به توپ بخورد وتوپ به چاله نیفتد آن بازیکن باید زود برگردد وقبل رسیدن بازیکن وسطی، چوب خود را به چاله ی خود که در اطراف مرکز زمین کنده بود بزند بازیکنان هربار که توپ را از مرکز دور میکنند باید قبل ازرسیدن بازیکن وسطی چوب خود را به چاله ی خود بزنند وگرنه بازیکن وسطی چاله ی او را گرفته وباید جای خود را باهم عوض کنند،بازی به این حالت ادامه می یابد.

6) بازی جوزمره(حفاظت ازمره)

تعدادبازیکنان:

4تا8نفر

اندازه زمین:

15*20متر

وسایل موردنیاز:

1عددتوپ کوچک ویاتوپ تنیس،1عددچوب دستی که یک سرآن پهن باشد.

نحوه بازی:

درزمین بازی گودالی به قطر25سانتی مترحفرمی کنند که به آن دراصطلاح محلی مره می گویند،یکی ازتیم هاحفاظت ازاین گودال رابرعهده خواهدداشت.

بازیکنان تیم دیگرازمحل شروع بازی توپ رابه طرف گودال یامره پرتاب میکنند،بازیکن کنارگودال باید باچوبی که دردست داردازمره حفاظت کند،بازیکنان هم تیمی اش نیز مانع از نزدیک شدن بازیکنان تیم مقابل به اطراف گودال میشوند اگرتوپ داخل گودال شود جای دوتیم عوض میشود.

اهداف بازی:

چالاکی و تحرک بالا

7)یولداش سنی کیم آپاردی(دوست من توراکی برد؟)

تعدادبازیکنان:

4نفربه بالا

محوطه بازی:

فضای باز

نحوه بازی:

ابتدادوگروه انتخاب میشوند.ودرزمین بازی به فاصله 5الی6مترپشت سرهم قرارمی گیرند.سپس اعضای گروهی که درجلوقرارگرفته اندچشمان خود رامی بندندودراین حال یک نفرازاعضای گروهی که پشت سرآنهاقراردارند می آیدوبادستتش یکی ازاعضای گروه جلویی راهل میدهدوحدود8الی9متربه طرف جلومی برد.سپس اعضای گروه جلویی ازیارشان می پرسند که(یولداش سنی کیم آپاردی)یعنی(دوست من توراکی برد؟)اگرآن شخص بتواندتشخیص دهدکه کی اورابرد.سواربرکول حریف مقابل میشودوبرمیگرددسرجایش امااگرنتواندتشخیص دهدخودبریارمقابل سواری میدهدودراین صورت جای دوتیم نیزعوض میشود وبازی به همین صورت ادامه می یابد.

اهداف بازی:استفاده ازهوش وحس ششم

8)عرب توپو(توپ عربی)

تعدادبازیکنان:

6تا12نفر

اندازه زمین:

20*50متر

وسایل موردنیاز:

1عددتوپ تنیس

نحوه بازی:

ابتدادوگروه انتخاب می شوند.ویک گروه درمره ی اول قرارمی گیرد وگروه دیگر درداخل زمین پراکنده می شوند.یکی ازاعضای تیمی که درداخل زمین است از جلوی مره اول به بازیکنان تیم مقابل توپ راپاس میدهد وآنهابامشت به توپ ضربه می زنند.کسی که به توپ ضربه زده یاباید به مره دوم برودویااگرتوانست می تواندبه مره سوم نیزبرود نحوه برگشت به مره اول این است که بایدحتمابه مره سوم بروند وازآنجابرگردند.بازیکنان تیم مقابل نیزاین وظیفه رادارند که بعدازضربه زدن توپ رابگیرند وبازیکنانی راکه به مره سوم می روندیاازآن برمیگردندراباتوپ بزنند.که اگرتوانستندیکی ازبازیکنان راباتوپ بزنند باید فورابه مره اول جمع شوندودراین صورت نیز جای 2تیم عوض می شود.

اهداف بازی:

سرعت عمل،قدرت بدنی

9) بیرقشده(لی لی)

تعدادبازیکنان:

5نفربه بالا

محوطه بازی:

دایره ای است درزمین مسطح و شعاع دایره بستگی به تعدادبازیکنان وتوان آنهادارد

وسایل موردنیاز:

نیازی به وسیله ندارد

نحوه بازی:

تیم مدافع درداخل محوطه بازی قرارمی گیرند یک نفربه عنوان مهاجم ازخارج دایره به صورت لی لی کنان وارددایره میشودونفرات داخل دایره راتعقیب می کندتایکی ازآنان رابادست بزند که اگرتوانست دراین صورت جای اوبافردموردحمله عوض می شود.فرد بازنده به خارج دایره رفته وبه عنوان مهاجم درحال لنگه برای حمله وارددایره می شود.بنابراین برنده جزوسایرنفرات درزمین قراردارد وبازی به همان نحوادامه پیدامی کند.

اهداف بازی:

بالابردن قدرت واستقامت بدنی،نشاط

10) شیلوشیلو(سیلی زدن)

تعدادبازیکنان:

4الی10نفر

محوطه بازی:

فضای باز

وسایل مورد نیاز:

نیازی به وسیله ندارد

نحوه بازی:

ابتدا چندتاگروه دو نفری انتخاب می شوندوسپس باقرعه کشی یکی ازگروههاباید بازی را آغازکند طوریکه 2نفری که بازی را آغازمی کنند بایددست یکدیگررابگیرند(فقط یک دست همدیگررامی گیرند)وبقیه افرادرا دنبال کنند.بقیه افرادآزادانه به هرطرف که می خواهند می توانند فرارکنند.

همچنین آنهامی توانند از پشت سربه دونفری که آنهاراتعقیب می کنندحمله کنند وباسیلی به پشت آن دونفربزنندویادورآن دونفرحلقه بزنندوغافلگیرانه به آنهاضربات سیلی واردکنند اما باید مواظب باشند که گیر نیفتند اگردونفرتوانستندیکی رابگیرند جای آنها باآن گروه عوض می شودونوبت به گروه دیگری می رسد که بازی راادامه دهد و بازی به همین منوال ادامه می یابد

اهداف بازی:

چالاکی وسرعت

11) نام محلی: دستمال قاپدی

معدل فارسی:دستمال بازی

• اهداف کلی: ایجاد روحیه همکاری و تعاون و صداقت و راستگویی
• اهداف جزئی: تسریع در انجام عمل ها و عکس العمل ها، تقویت عضلات پا
• تعداد بازیکن: محدودیتی ندارد
• سن بازیکنان: 7 الی 20 ساله
• ابزار لازم: یک عدد دستمال
• محوطه بازی: حیاط مدرسه وهر مکان باز
• شرح بازی: برای شروع بازی بایستی میدان را برای بازی آماده نمود، بدین صورت که در دو انتهای میدان خطی به موازات هم رسم می کینم و در وسط میدان نیز یک دایره می کشیم و دستمالی را در محدوده ی آن قرار می دهیم.

بازیکنان را به دو گروه مساوی تقسیم می کنیم. سپس نمایندگان گروهها، به قید قرعه طرف میدان خود را انتخاب و در پشت خط آن قرار می گیرند. حال از هر گروه یک نفر به طور انتخابی در کنار دستمال می ایستند و نهایتاً هدف هر کدام این است که دستمال را بردارد و به طرف گروه خویش دویده و از خط آن بگذرد و برای گروه خود امتیازی کسب نماید.

مسلم است که رقیب او را تعقیب خواهد کرد تا او را از پشت بزند. اگر قبل از رسیدن به خط او را لمس کرد برنده ی آن قسمت از بازی است و اگر نتوانست بازیکن حامل دستمال برنده است و یک امتیاز کسب می کند.

سپس دو نفر دیگر انتخاب می شوند تا بدین صورت بازی را ادامه دهند و نفرات سوم به هیمن ترتیب…

چنانچه اگر دو بازیکن با هم به دستمال برسند، به هیچکدام امتیاز تعلق نمی گیرد.

در خاتمه گروهی که امتیازات بیشتری را کسب کرده اند، برنده ی بازی بوده و هر کدام از بازیکنانش به عنوان جایزه روی کول بازیکنان گروه بازنده سوار شده و به اندازه ی مسافت دور میدان سواری می گیرند

 

12) نام محلی: شیطان یواسی

معادل فارسی:لانه شیطان

• اهداف کلی: بهبود استقامت بدن، تقویت عضلات پا، هماهنگی اعصاب و اعضای بدن
• اهداف جزئی: دقت در نشانه گیری و تمرکز حواس
• تعداد بازیکن: 3 الی 8 نفر
• سن بازیکنان: 7 الی 13 ساله
• ابزار لازم: یک عدد توپ کوچک مانند تنیس
• محوطه بازی: حداقل 10 × 5 متر
• شرح بازی: بعد از مشخص کردن محدوده ی زمین بازی، در یک طرف آن، گودال کوچکی به صورت چاله که تقریباً به اندازه ی قطر توپ است می کَنَند که نامش خانه یا مات شیطان است.

در اطراف خانه شیطان، به تعداد بازیکنها، چاله هایی با همان کیفیت ایجاد می شوند که هر کدام به یکی اختصاص دارد و خود در کنارشان می ایستند.

یکی به قید قرعه، از فاصله ی 5/1 متری به طور نشسته، توپ را روی زمین گذاشته و به سوی چاله ها می غلتاند که ممکن است یکی از چهار حالت زیر پیش بیاید:

1- به هیچکدام از چاله ها نیفتد: باز حق غلتاندن توپ را دارد.

2- به چاله ی متعلق به خود بیفتد: باز دوباره آن را می غلتاند.

3- به چاله ی یکی دیگر از بازیکنان بیفتد: در آن صورت بایستی صاحب گودال را روی کولش بگیرد و همانطور که فردی روی کول او است توب را با دقت و تمرکز حواس بیشتری بغلتاند.

4- و اگر توپ در خانه یا چاله ی شیطان قرار گرفت؛ به عنوان شیطان فوراً به طرف (توپ) دویده، آن را برمی دارد و به طرف سایر بازیکنان پرتاب کند تا یکی از آنها را بزند و از نقطه ی برخورد تا کنار چاله ها از او سواری کول بگیرد و بازیکنی که مورد اصابت توپ قرار گرفته بعد از سواری دادن روی خط شروع بازی می ایستد و به عنوان شیطان توپ را می غلتاند…

بدیهی است وقتی که توپی روی زمین بازی به طرف چاله ها می غلتد، بازیکنان نظاره گر کنار چاله ها، منتظر نتیجه هستند تا چنانچه اگر توپ در چاله ی شیطان افتاد، فرار را بر قرار ترجیح دهند و از ضربه ی توپ شیطان و سواری دادن و شیطان شدن و غیره در امان باشند.

این بازی محدودیت زمانی ندارد.

 

13) نام محلی: بنفشه بندینه دوشه(بنفشه نماد دختر است)

معدل فارسی:بنفشه به بند می افته

اهداف بازی :افزایش قدرت جسمی بانوان

تعداد بازیکنان هر تیم:3الی 10نفر

شرح بازی: در این بازی دو گروه و هرکدام به تعداد زیاد روبروی هم قرار می گیرند هرگروه به همراه یاران خود دست های خودرا به هم محکم گره می زنند طرف مقابل با صدای بلند می گوید بنفشه بندینه دوشه ، بیزده ن سیزه کیم دوشه
( بنفشه کی به بند می افته ، از ما چه کسی به شما یار می شه)
طرف مقابل اسم یکی از یاران رقیب رامی برد و او موظف است با سرعت برود و با قدرت تمام سعی می کند گره دست گروه رقیب را باز کند اگربتواند یک یار جدید از آنها می گیرد و به گروه خود اضافه می کند وگرنه خود باید به گروه رقیب و دشمن بپیوندد بازی به این شکل تا آخرادامه دارد . این بازی مختص دختران جوان و نوجوان است .

 

14) نام محلی: الد شالاخ معدل فارسی:دست به شلاق اهداف بازی:چابکی و فرز بودن . تقویت عضلات پایین تنه تعداد بازی کنان:4نفر به بالا ابزار لازم:یک عدد شلاق

ابتدا با قرعه‌کشى يا با توافق، يک نفر را به‌عنوان شروع‌کننده ٔبازى انتخاب مى‌کنند و شلاق را به او مى‌سپارند. بقيهٔ بازيکنان با فاصلهٔ کمى از يکد يگر روى زمين دايره‌وار مى‌نشينند و دست‌هاى خود را در پشت خود قرار مى‌دهند. با شروع بازى حامل شلاق دور دايره مى‌چرخد و در يک لحظه شلاق را در دست يکى از افراد نشسته مى‌گذارد. اين بازيکن بايد با شلاق فردى را که در سمت راست خود نشسته است، بزند. البته وى نيز بايد سريع بلند شود و از سمت راست دايره فرار کند (حرکت در جهت چپ خطا است) و حامل قبلى در ادامهٔ فرار، بايد يک دور کامل بزند و جاى شلاق‌زن فعلى بنشيند. در پايان بازى کسانى که با هوشيارى قبل از کتک خوردن فرار کرده باشند، تشويق مى‌شوند.

   –15) بالیق منده دی

معادل فارسی:ماهی دست منه

تعداد بازیکنان: 4تا 10نفر

اهداف بازی:ورزیده تر شدن شناگران

شرح بازی: بازی به صورت تک گروه است بازی در داخل رودخانه یا استخر و به هر حال در جاهایی با آب بیشتر و عمیق می تواند صورت بگیرد و وسیله خاصی نیز ندارد. شرح بازی به این شکل است که : تمام بازیکنان داخل آب می شوند یکی از بازیکنان می گوید ماهی در دست من است «بالیق منده دی » دیگران شنا کنان او را تعقیب می کنند تا بتوانند به او دست بزنند هرکسی که توانست به او دست بزند خود اعلام می کنند «بالیق منده دی »ماهی دست من است و بقیه بازیکنان این بازیکن را دنبال می کنند وبازی همچنان ادامه می یابد.
این بازی هیجان زیادی دارد چون بازیکنی یا شناگری که دیگر افراد به دنبال او هستند می تواند زیر آب نیز برود و از دیگران بگریزد و البته دیگر شنا گران نیز می تواند او را زیر آبی تعقیب کنند .
در این بازی بازیگران حتماً باید شناگر ورزیده، با استقامت و پر نفس باشند