مقاله راجب وضعیت اقلیمی شهر رشت در استان گیلان – قسمت اول

مقاله راجب وضعیت اقلیمی شهر رشت در استان گیلان

شهرستان رشت

شهرهای آن عبارتند از : رشت ـ خمام ـ کوچصفهان ـ لشت نشاء ـ خشکبیجار ـ سنگر.

جمعیت شهرستان رشت 783289 نفر است که 528657 نفر یعنی 5/67 در صد از جمیعت شهرستان رشت را شهرنشینان و 254632 نفر یعنی 5/32 درصد را روستانشینان تشکیل می دهند.

شهر رشت مرکز استان گیلان بوده و تقریباً در مرکز جلگه گیلان قرار گرفته است.

شهر رشت، از قدیم آباد و مسکونی بوده و ساکنان اصلی آن را گیلها (قوم گیل) تشکیل می دهند. در منابع تاریخی آمده است که این شهر به احتمال قوی، قبل از اسلام، در زمان ساسانیان وجود داشته است.

شهر رشت، از قدیم آباد و مسکونی بوده و ساکنان اصلی آن را گیلها (قوم گیل) تشکیل می دهند. در منابع تاریخی آمده است که این شهر به احتمال قوی، قبل از اسلام، در زمان ساسانیان وجود داشته است .

تمام نواحی ساحل غرب سفید رود در گذشته بیه پس نامیده می شد و در مقابل، تمام نقاط واقع در مشرق سفید رود را بیه پیش می نامیدند .

در دوران صفویه، مرکز گیلان، بیه پس، از فومن به رشت منتقل گشت و موجب فزونی اهمیت بیش از پیش این شهر گردید. رشت را در گذشته ، دارالعماره دارالمرز نیز می نامیدند. این شهر در قدیم تنها راه ارتباطی و بازرگانی ایران (از طریق بندر انزلی) به اروپا بشمار می آمد. از زمان شاه عباس دوم تا اواخر حکومت قاجاریه ، شهر رشت مرکز تجاری بزرگی بوده است و کاروانهایی در این شهر برای خرید ابریشم توقف می کردند و کالاهای خود را از این طریق به بنادر دریای مدیترانه ارسال می داشتند .

 آثار تاریخی مهم رشت:  امام زاده خواهر امام (ع)-  امام زاده هاشم (ع)- بقعه دانای علی- عمارت کلاه فرنگی (واقع در پارک شهر رشت)

در تمام روستاهای رشت به علت حاصلخیز بودن خاک، به کشت و تولید برنج  می پردازند.

در بخش لشت نشاء ، علاوه بر کشت برنج، کشت صیفی جات نیز متداول است.

از نکات مهمی که در مورد زیباکنار، یکی از دهستانهای بخش لشت نشاء شهرستان رشت، قابل ذکر است؛وجود گاز طبیعی می باشد که مورد استخراج قرار گرفته است.

خمام در شمال شهر رشت و بر سر راه رشت به بندر انزلی واقع شده است. عبور جاده ترانزیتی رشت ـ انزلی از بخش خمام، باعث رونق این بخش نیز گردیده است. جمعیت خمام به مشاغل کشاورزی، به ویژه شالیکاری، کشت حبوبات و پرورش کرم ابریشم اشتغال دارند.

کوچصفهاندر شرق شهر رشت، در مسیر جاده اصلی گیلان به مازندران (جاده معروف به کناره) قرار دارد. بیشتر زمینهای آن جلگه ای و هموار است. خاکهای آن، مانند سایر نقاط جلگه گیلان، بسیار حاصلخیز است و بیشتر آن، زیر کشت برنج قرار دارد. بخش کوچصفهان پرجمعیترین بخش شهرستان رشت پس از بخش مرکزی محسوب می شود. شغل اکثر ساکنان کوچصفهان کشاورزی و پس از آن، پرورش کرم ابریشم است.

این شهرستان به مساحت 1427 کیلومتر مربع در طول 35/49 و عرض 16/37 جغرافیایی واقع شده است و دارای شش شهر،  شش بخش، 18 دهستان و 296 آبادی می باشد . بیشتر از یک میلیون نفراست اما اغلب ٿارسی را نیز می دانند .

کلیماتوریسم (توریسم اقلیمی)در شهرستان رشت

یانگین سالانه دما در شهرستان رشت، مرکز استان گیلان ۱۵.۸ درجه سانتی گراد است. در این شهرستان میانگین دمای هوا در سردترین ماه سال در دی ماه ۶.۶، در بهمن ماه نیز ۶.۶ و در اسفند ماه ۹ درجه سانتی گراد است.

اقلیم مهمترین عامل در توسعه صنعت توریسم محسوب می شود. مسافرتهای گروهی و دسته جمعی با شرایط آب و هوایی پیوند می خورد. عامل ارتفاع و اعتدال درجه حرارت به همراه مناسب بودن شکل ظاهری زمین و قابلیت دسترسی آن، از عواملی محسوب می شوند که شرایط توریسم زمستانی را فراهم می آورند.

در برنامه ریزیهای توریستی تأکید روی کوتاهی فصول و تعیین مدت زمان استفاده از ورزشهای هوای آزاد مثل شنا، تنیس و گلف ضروری می نماید. در فصول توریستی درجه حرارت و رطوبت زیاد هتلهای مجهزی می طلبد و در بارانهای سنگین نگهداری و مرمت جاده های نواحی توریستی از ضروریات است.دلیل اهمیت آب و هوا در گردشگری به این خاطر است که اولا در بعضی مواقع خود آب و هوا بصورت یک عامل جاذبه محسوب می شود، مثل جاهایی با زمستانهای گرم که مورد تقاضای مردم نواحی سردسیر قرار می گیرد و بالعکس.

ثانیا اینکه تنوع آب و هوا در یک منطقه یا یک کشور گستردگی صنعت گردشگری و امکان وجود فعالیتهای گردشگری را در فصول مختلف فراهم می کند. از این رو استان گیلان به همراه استان مازندران تنها منطقه با اقلیم معتدل و مشابه اقلیم مدیترانه ای در ایران است که برای جذب گردشگر نسبت به بقیه نقاط کشور مناسب تر است. بطور اساسی اقلیم شمال کشور به لحاظ مطبوع بودن آن بویژه برای گذراندن فصل تعطیلات به خصوص و تابستان جهت استفاده مردم نواحی گرمسیری، زبانزد عام و خاص است. برعکس اقلیم گرم سواحل جنوبی کشور که به خصوص در فصل تابستان یک عامل دافعه محسوب می شود، در شمال آب و هوا اغلب یک عامل جاذبه برای گردشگران است.
● درجه حرارت:

میانگین سالانه دما در شهرستان رشت، مرکز استان گیلان ۱۵.۸ درجه سانتی گراد است. در این شهرستان میانگین دمای هوا در سردترین ماه سال در دی ماه ۶.۶، در بهمن ماه نیز ۶.۶ و در اسفند ماه ۹ درجه سانتی گراد است. با فرا رسیدن فصل بهار به تدریج بر دمای هوا افزوده شده و مقدار آن در فروردین به ۱۴.۲، در اردیبهشت به ۱۹.۱ و در خرداد به ۲۳ درجه می رسد.

در فصل تابستان به سبب وجود رطوبت زیاد در هوای رشت، دمای هوا افزایش چشمگیری نداشته و مقدار آن در تیر ماه به ۲۵.۱، در مرداد به ۲۴.۸ و در شهریور ماه به ۲۲ درجه می رسد. با شروع فصل پائیز کاهش دمای هوا که پس از تیر ماه آغاز گردیده بود، با شتاب بیشتری تداوم یافته و مقدار آن در مهر ماه ۱۷.۳ ، در آبان به ۱۲.۷ و در آذر به ۸.۷ درجه می رسد. میانگین حداقل دمای هوای رشت در سردترین ماههای سال در آذر ماه ۴.۱ ، در دی ماه ۲.۱ ، در بهمن ماه ۲.۴، و در اسفند ماه ۵ درجه سانتی گراد است و در هیچیک از ماههای سرد سال میانگین حداقل دمای این شهر به کمتر از ۲ درجه نمی رسد. میانگین حداکثر دمای هوای رشت در گرمترین ماههای سال در خرداد ۲۸.۱ ، در تیر ماه ۳۵.۳، در مرداد ماه ۲۹.۸ و در شهریور ماه ۲۶.۷درجه است. کمترین دمای رخ داده در طول دوره آماری ۴۰ ساله رشت ۱۹- و بیشترین دمای بوقوع پیوسته برابر ۳۷.۶+ درجه سانتی گراد بوده است که این امر بیانگر مصون بودن رشت از سرماهای شدید و گرماهای طاقت فرسا است.

در شهرستان رشت میانگین دمای هوا در فصل بهار ۱۸.۷، در فصل تابستان ۲۳.۹ و در فصل پاییز ۱۲.۹ و در فصل زمستان ۷.۴ درجه است. در این شهرستان دی و بهمن با میانگین ۶.۶ درجه سردترین ماههای سال و تیر ماه ۲۵.۱ درجه سانتی گراد گرمترین ماه سال است. در شهرستان رشت و تقریبا در تمامی شهرستانهای استان گیلان از ماه فروردین تا آخر آبان بهترین زمان برای مسافرت و بازدید از طبیعت و مناطق گردشگری استان می باشد که دو ماه مهر و آبان معمولا از بارندگی های پاییزه برخوردار است که برای علاقه مندان به طبیعت بارانی، دارای جذابیتهای خاص خود می باشد. در مناطق کوهپایه ای و دور از ساحل استان گیلان به سبب کاهش رطوبت و دمای هوا، شرایط بسیار مساعدی جهت گردشگری در تمام فصلهای بهار و تابستان وجود دارد.
● بارندگی:

در استان گیلان حداکثر بارندگیهای ماهانه در شهرها و مناطق ساحلی و یا مجاور به ساحل نظیر انزلی ، رشت، لاهیجان و آستارا و پسیخان و… بر ماههای پاییز انطباق دارد ولی نقاط دور از تأثیر رژیم اقلیم خزری نظیر رودبار و منجیل از رژیم بارندگی دیگری تبعیت می کنند و حداکثر بارندگیهای ماهانه آنها بر ماههای زمستان منطبق است. میانگین سالانه بارندگی در دوره های بلند مدت آماری ۴۰ ساله شهر رشت ۱۳۶۹.۲ ، کوچصفهان ۱۱۶۷.۹، در لاکان ۱۲۵۰.۲ میلیمتر است.

در شهرستان رشت مرکز استان گیلان میانگین ماهیانه بارندگی در سردترین ماه سال در دی ماه ۱۳۷.۴، در بهمن ۱۱۹.۱ و در اسفند ۱۱۶.۴ میلیمتر است.

در گذار از فصل زمستان به فصل بهار از مقدار بارندگی های این شهر بطور محسوس کاسته شده و مقدار آن در فروردین به ۶۱.۳، در اردیبهشت به ۵۳.۹ و در خرداد به ۴۵.۵ میلیمتر کاهش می یابد. با ورود به فصل تابستان ابتدا باز هم از مقدار ریزشهای جوی کاسته می شود ولی پس از تیر ماه به تدریج بر میزان بارندگیها افزوده می گردد. میانگین ماهانه بارندگی رشت در تیرماه ۴۲.۷، در مرداد ماه ۷۱.۷ و در شهریور ۱۵۱.۷ میلیمتر است که با آغاز فصل پاییز بر میزان بارندگیها افزوده شده و مقدار آن در مهرماه به ۲۲۶، در آبان به ۱۸۷.۱ و در آذر ماه به ۱۵۶.۴ میلیمتر می رسد.

مطالعه بارندگیهای رشت نشان می دهد که مهر ماه با ۲۲۶ و تیرماه با ۴۲.۷ میلیمتر بارندگی، پربارانترین و کم بارانترین ماههای این شهر می باشند. بررسی آمار بارندگیهای فصلی رشت نیز بیانگر آن است که ۲۶۶.۱ ، در فصل پاییز ۵۶۹.۵ و در فصل زمستان ۳۷۲.۹ میلیمتر است و به این اعتبار فصل پاییز پربارانترین و فصل بهار کم بارانترین فصلهای این شهر را تشکیل می دهند. در شهرستان رشت حداکثر بارندگی ۲۴ ساعته در طول دوره بلند مدت آماری این شهر برابر ۱۷۵ میلیمتر مورد اندازه گیری و ثبت قرار گرفته است که این مقدار بارندگی در طول یک شبانه روز، بیشتر از بارندگیهای سالانه بسیاری از مناطق و شهرهای کشور است. در رشت ۴۳ روز از سال با بارندگی مساوی یا بیشتر از ۱۰ میلیمتر، ۶۴ روز از سال با بارندگی مساوی یا بیشتر از ۵ میلیمتر و ۱۰ روز از سال با بارندگی مساوی یا بیشتر از ۱ میلیمتر می باشد.

• رطوبت هوا:

استان گیلان یکی از مرطوبترین استانهای کشور است و توزیع رطوبت هوا در مناطق و شهرهای ساحلی استان که به شدت تحت تأثیر رژیم اقلیمی دریای خزر قرار دارند، با مناطق دور از ساحل و کوهستانی استان دارای تفاوتهای مشخصی هستند. میانگین ماهانه نم نسبی هوا در مهر و آبان و آذر رشت معادل ۸۶ درصد است. مقایسه مقادیر نم نسبی هوا در مرطوبترین و خشکترین ماههای سال در رشت که به ترتیب برابر ۸۶ درصد در ماههای پاییز و ۷۴ درصد در تیرماه می باشد، نشان می دهد که این اختلاف فقط در حد ۱۲ درصد است که بیانگر مرطوب بودن رشت در تمام ماههای سال است. میانگین سالانه نم نسبی هوا در رشت ۸۱ درصد، در پسیخان ۹۰ درصد و در لاکان ۸۴ درصد است.
● پوشش ابری و ساعات آفتابی:

استان گیلان به سبب ویژگی های جوی و اقلیمی، در تمام ماههای سال دارای پوشش ابری قابل ملاحضه ای می باشد ولی ابرناکی این استان در فصول سرد سال بیشتر از فصول گرم می باشد. در شهرستان رشت بطور متوسط ۱۶۹ روز از سال یا آسمان بطور کامل پوشیده از ابر می شود و یا تقریبا بطور کامل پوشیده از ابر است. در رشت بطور متوسط در دی ماه ۱۶ روز، در بهمن ماه ۱۷ روز و در اسفند ماه ۲۱ روز آسمان پوشیده از ابر است و در گذار به فصل بهار از ابرناکی آسمان بتدریج کاسته شده. بطوریکه در فروردین ۱۷ روز، در اردیبهشت ۱۳ روز و در خرداد ۸ روز آسمان پوشیده از ابر است.
در فصل تابستان و با روندی آرام و تدریجی به سمت پاییز، بر میزان پوشش ابری آسمان افزوده می شود و در تیرماه ۸ روز، در مرداد ۱۰ روز و در شهریور ۱۳ روز آسمان پوشیده از ابر می شود. با فرا رسیدن فصل پاییز که با هجوم توده های هوای باران زا به فلات ایران و شمال کشور همزمان است بر پوشش ابری استان گیلان و شهر رشت افزوده و در مهرماه ۱۶ روز در آبان ماه ۱۵ روز و در آذر ماه ۱۶ روز آسمان رشت مملو از ابر می شود و به این ترتیب مشاهده می گردد که شهرستان رشت در تمام ماههای سال از موقعیت ابرناکی مناسبی برخوردار است. در شهرستان رشت اسفند ماه با ۲۱ روز و خرداد ماه با ۸ روز ابرناکی کامل، بیشترین و کمترین مقادیر این پارامتر را در اختیار دارند. پوشش ابری آسمان با طول ساعات آفتابی در رابطه معکوس قرار دارد، بطوری که در ماههایی که پوشش ابری بیشتر است، ساعات آفتابی کمتری وجود دارد. در رشت بیشترین ساعات آفتابی ماهانه با میانگین ۲۱۲.۵ ساعت به تیرماه و کمترین ساعات آفتابی ماهانه با رقم ۷۵.۹ ساعت به بهمن ماه تعلق دارد.

• تعداد روزهای با دید افقی کم:

در شهرستان رشت بطور متوسط در ۶۷ روز از سال دید افقی برابر یا کمتر از ۲ کیلومتر می شود که فراوانی آن در ماههای زمستان بیش از سایر ماههای سال است. کاهش دید افقی ممکن است به علت وقوع برخی از پدیده های جوی نظیر مه، گرد و خاک، رگبار شدید و نظایر آنها اتفاق می افتد. دید افقی و کاهش آن به کمتر از ۲ کیلومتر، در امور فرودگاهی و پرواز هواپیماها بسیار حائز اهمیت است و ممکن است باعث لغو یک سفر توریستی شود.

 

• تعداد روزهای همراه با برف و یا مخلوط برف و باران:

در شهرستان رشت بطور متوسط در حدود ۷ روز از سال توأم با ریزش برف و یا مخلوط برف و باران است و فراوانی آن در بهمن ماه بیش از سایر ماههای سال است.
● تعداد روزهای یخبندان:

▪ در شهرستان رشت مرکز استان گیلان که از اقلیم مرطوبی برخوردار است، تعداد روزهای یخبندان در سال بطور متوسط به ۲۷ روز می رسد و دی ماه با ۱۰ روز یخبندان بیشترین تعداد روزهای همراه با یخبندان را در بین سایر ماههای سال در اختیار دارد. در رشت ماههای آبان، آذر، دی، بهمن و اسفند و گاهی در فروردین یخبندان رخ می دهد و سایر ماههای سال فاقد یخبندان است.

• باد:

شدیدترین باد وزیده شده در طول دوره آماری ۴۰ ساله رشت با سرعت ۳۰ متر بر ثانیه بوده که با جهت شمالی در مهرماه ۱۳۶۴ روی داده است. متوسط سالانه سرعت باد در رشت ۱.۳ متر بر ثانیه است