معماری معاصر- مهندس سعید امیدی – دانشگاه آزاد پرند- بخش دوم

معماری معاصر- مهندس سعید امیدی – دانشگاه آزاد پرند- بخش دوم

آلمان

يكي از معماران به نام نئوكلاسيسيسم آلمان كارل فريدريش شينكل (karl friendrich schinkel) است. شينكل نيز مانند وينكلمان، اهميت زيادي براي درك معماري كلاسيك قائل و بر اين عقيده بود كه ساختمان هاي باستاني مي توانند مرجع مهمي در تكوين وتحول معماري نئوكلاسيك باشند.

اولين ساختماني كه براي وي شهرت جهاني به همراه داشت، ساختمان تئاتر ملي برلين بود كه بين سال هاي 1818 و 1821 طرّاحي و ساخته شد.

فُرم كلّي ساختمان يادآور احجام معماري يونان است؛ مخصوصاً در استفاده از سنتوري جلوي ساختمان، كه با شش ستون كُرنتي تركيب شده، و همچنين استفاده از تنديس هاي مجسمه، كه بيانگر معماري معابد اتروسك هاست.

موزه آلتس برلین- شینکل

تئاتر ملی برلین-شینکل 1818-21

آمريكا

سبك جورجي معماري ساختمان هاي مستعمراتي فرانسه و انگلستان در آمريكا، كه عمدتاً به سبك پالاديانيسم و با چاشني معماري يونان و روم ساخه مي شدند. آثار معماري تامس جفرسن را مي توان نقطه عطفي در تاريخ معماري آمريكا دانست. او كه خود دانش آموخته مدرسه هنر هاي زيباي (ecole des beaux- arts)پاريس بود، پالاديانيسم را در معماري آمريكا تثبيت كرد، و به همان ميزان كه اين سبك اروپايي است، در معماري او خصلت آمريكايي يافت.

يكي از كارهاي مهم او طراحي و تاسيس دانشگاه ويرجينيا (Virginia) در شارلوتس ويل (Charlottesville) است.

جفرسن با الگوبرداري از معماري معبد پانتئون در رُم، ساختمان كتابخانه مركزي دانشگاه را نيز طرّاحي نمود.

کتابخانه دانشگاه ویرجینیا- توماس جفرسون

فصل دوم: انقلاب صنعتي و تکامل فلز و بتن

قبل از قرن هجدهم محاسبه نيروهاي سازه ها عمدتاً به صورت تجربي و تقريبي صورت مي‌گرفت. از نيمه قرن هجدهم دانش دقيق جايگزين محاسبه هاي تجربي و تقريبي شد. و ماحصل آن نيز جدايي متخصّصان سازه از قلمرو معماران بود.

پلها

يكي از پل هاي مهم قرن نوزدهم، پل بروكلين (Brooklyn) است. اين پل ترکيبي از معماري گوتيک، رومانسک و مصري با سيستمهاي مضاعفي از فولاد است. در اين پل سبکهاي مختلف معماري و مواد و ساختارها با هم ترکيب شده و يک نمونه خوبي از معماري التقاطي است.

شيوه ساخت اين پل پيشتاز پل هاي معلّق دنيا است. سازندگان آن روبلينگ (roebling) پدر و پسر بودند. جان روبلينگ پدر خود تحصيل كرده آلماني بود. وي پل بروكلين را به سال 1867 م در نيويورك طرّاحي نمود و ساخت آن توسط پسرش – واشينگتن – در سال 1883 به اتمام رسيد.

سازه پل دو عرشه دارد ؛ سطح زيرين براي حركت لوكوموتيو و سطح بالايي براي اتومبيل طراحي شده است. دهانه مياني پل 488 متر و دهانه هاي كناري هر كدام 284 متر طول دارند. مفاهيم و عناصر به كار رفته در طرح پل التقاطي از سبك هاي معماري گذشته است. به عنوان نمونه مي توان به طرح پايه هاي آن اشاره نمود كه تلفيقي از سبك هاي كلاسيك و گوتيك است.

پل بروکلین- روبلینگ

نمايشگاه

شكل گيري نمايشگاه هاي جهاني از ديگر رويكردهاي تكنولوژي جديد بود.

قصر بلورین اثر جوزف پاکستون

در اول ماه مه سال 1851، نمايشگاه بزرگ در هايد پارك (hyde park) لندن گشايش يافت. اين نمايشگاه، اكثر مورخين ساخت قصر بلورين را نقطه ي آغاز معماري مُدرن مي دانند.

جوزف پكستن برخلاف انتظار همگان توانست كل ساختمان را در عرض 9 ماه تكميل نمايد. ساختمان قصر بلورين به صورت مستطيلي كشيده، تقريباً 3000 هزار جام شيشه را در قاب هاي بسيار بزرگ آهني در بر مي گرفت، و 564 متر طول و 124 متر عرض، و مساحت زير بناي آن در كليه طبقات از 9 هكتار تجاوز مي كرد و طول ميزهاي نمايش آن حدود 13 هزار متر بود. تمامي قطعات ساختمان، استاندارد شده و قابل توليد انبوه بودند. مبناي طرح واحدي بود از بزرگ ترين جام تخت شيشه اي كه در آن زمان امكان ساخت آن وجود داشت و اين واحد در تمام بنا تكرار مي شد. واحدهاي كامل به صورت صنعتي توليد و به محوطه كارگاه حمل و به يكديگر پيچ شدند.

قصر بلورین- لندن

گالری ماشین و برج ایفل

نمايشگاه جهاني سال 1889 در پاريس از جهاتي جز آخرين نمايشگاه هاي تاثير گذار قرن نوزدهم بود. در مركز نمايشگاه برج ايفل (eiffel tower) قرار داشت، و چنين مي نمود كه تمامي ساختمان هاي اين نمايشگاه در پس سايه اين برج مانده اند. برج ايفل با مسئوليت فني گوستاو ايفل (gustave Eiffel) و با همكاري دو مهندس سازه به نام هاي اميل نوگيه (emile nouguier) و موريس كوكلن (Maurice koechlin) و معماري آن با طرح استفان سوستر (Stephan sauvestre) به اجرا در آمد. تكميل طرح دو سال به طول انجاميد.

گوستاو ايفل، در پي تجربياتي كه در پل سازي به دست آورده بود، سازه اي برج شكل را در پاريس برافراشت كه 324 متر ارتفاع دارد. به استثناي چهار قوس كه پايه ها را به هم متصل مي‌كنند و در مراحل بعدي براي تزئين افزوده شدند، ساختار كلي آن از طريق روابط متقابل نيروها در يك سازه فولادي به دست آمده است. از ديگر ساختمان هاي مهم اين نمايشگاه «تالار ماشين ها» بود كه توسط شارل دوتر(charles dutert) معماري با همكاري سه مهندس سازه به نام هاي كُنتامَن(contamin)، پي يرون (pierron)، و شارتون (charton) بين سال هاي 1888 و 1889 طراحي و ساخته شد.

طول دهانه ساختمان تالار ماشين ها 115 متر، و ارتفاع آن 45 متر بود. اسكلت آهني اين ساختمان مركب از 20 خرپا و طول آن 420 متر بود. دو جانب اين تالار با شيشه هايي عظيم پوشيده شده بود.

سازه هاي به كار رفته در ساخت اين ساختمان در نوع خود شاهكار مهندسي و طراحي بود. هر خرپاي هلالي از دو قسمت تشكيل مي شد كه در راس بام با لولايي سنجاق مانند به يكديگر متصل مي شدند. اين خرپاهاي هلالي با نزديك تر شدن به سطح زمين نازك تر مي شدند- تا جايي كه به نظر مي رسيد پيوستگي خود را با سطح زمين از دست مي دهند- و هر چقدر كه از سطح زمين دورتر مي شدند وزن و قدرت خود را باز مي يافتند. طول مقطع اين خرپاهاي هلالي تقريباً پنج برابر عرض آن بود (طول هر مقطع 3 متر و عرض آن 75 سانتي متر بود) اين نسبت درست بر خلاف نسبت اندازه هاي مقطع سازه هاي تاقي سنگي شكل است كه تا آن زمان ساخته شده بود.

گالری ماشین 1889

اولین ساختمانهای فلزی و بتنی

هانری لابروست

نمونه هايي درخشان و اوليه از كاربرد مصالح جديد براي مقاصد ساختماني را مي توان در طرح كتابخانه هاي هآنري لابروست (henri labrouste) در پاريس ديد. طرح هاي او براي كتابخانه سنت ژنوي يو (sainte Genevieve) و كتابخانه ملي، تحولي در ساخت سازه هاي فولادي معماري در قرن نوزدهم به وجود آورد.

طرح كتابخانه سَنت ژنوي يو، جز اولين پروژه هاي لابروست بود كه در تكنولوژي ساخت آن از آهن و چدن به همراه مصالح سنتي و با تاكيد بر سازه هاي فولادي استفاده شد.

لابروست سعي نمود در طرح اين كتابخانه ديوارهاي ضخيم سنگي را در تلفيق با ستون ها و تيرهاي آهني طوري طراحي نمايد كه ساختمان آن سنگيني و زمختي معماري كلاسيك را القا نكند. تالارهاي مطالعه، كه اساساً دو تالار مسقف قوسي شكل هستند كه با رديفي از ستون هاي باريك چدني بر روي پايه هاي بتني از يكديگر جدا مي شوند. ستون هاي آهني از نوع كُرنتي قوس هاي سقف آهني را، كه فضاي درونشان با نقش پيچك هاي طوماري و به شيوه معماري دوره رنسانس تزئين شده اند، بر روي خود نگاه مي دارند. طرح كتابخانه ملي پاريس كه بين سال‌هاي 1858و 1868 طراحي و ساخته شد در نوع خود كاري كامل و بدون نقص است. از اين اثر در تاريخ معماري به عنوان شاهكار معماري عصر صنعت ياد مي شود.

فرم سالن مربع شكل است و با 16 ستون نمايان طراحي شده است. اسكلت فلزي تالار با ديوارهايي ضخيم پوشيده شده است. ستون هاي بلند و نازك آن تقريباً به ارتفاع 10متر و به قطر 30 سانتي متر در نظر گرفته شده اند، در اين تالار بار سقف تاقي شكل كه نور را به داخل هدايت مي كند توسط ستون هاي بلند و باريك چدني كه با قوس هاي نيم دايره به يكديگر متصل شده اند تحمل مي‌شود.

سالن مخزن به صورت چهار طبقه با يك زير زمين ساخته شده و داراي سقف شيشه اي است. اين سالن، بنا به كاربري خود به صورت مكعبي با فضاي وُيد طرّاحي شده است كه تمام طبقات را به هم وصل مي كند.

كف هاي چدني مشبك اين سالن با الگو برداري از موتورخانه هاي ماشين بخار ساخته شده اند. اين ترفند باعث شده است كه نور روز از طبقات ساختمان عبور كند.

کتابخانه ملی پاریس

کتابخانه سنت ژنوئه

کتابخانه سنت ژنویه

اُگوست پِره

پره جزء اوّلين معماراني بود كه توانست با استفاده از مصالح جديد، بناهايي را طرّاحي نمايد كه بعدها معماران مُدرن با الگو برداري از آنها توانستند كارهاي با ارزشي خلق نمايند. اين الگوبرداري و اقتباس را مي توان در كارهاي معماراني نظير لوگوربوزيخ (le Corbusier) و لودويگ ميس وان در روهه (Ludwig mies van der rohe) به خوبي ملاحظه نمود.

مجتمع مسكوني آپارتمان خيابان فرانكلين (franklin) در پاريس يكي از مهم ترين ساختمان‌هايي است كه پره بين سال هاي 1903 و 1904 طراحي و اجرا نمود.

سازه هاي اين ساختمان به صورت بتن مسلح اجرا شده، و بتن آشكارا در نماي آن خود را هويدا ساخته است. ساختمان در شش طبقه و به صورت واحد هاي پنج خوابه طرّاحي شده است . محدوديت هاي زمين باعث شده كه طراح در نماي پشتي ساختمان فقط فضاهاي باز شوي سرويس ها را قرار دهد.

الگوي طرّاحي پلان هاي طبقات اين ساختمان در اصل پيش الگوي پلان هايي است كه بعد ها توسط لوكوربوزيه به عنوانِ«پلان آزاد» (plan libre) مطرح گرديد.

ديوارهاي بيروني با سطوح تزئيني تركيب بندي شده اند. اين تزئينات از جنبش هنري «آرنووُ» (art nouveau) تاثير پذيرفته اند. سقف مسطح اين بنا نيز از صفحات نازك بتن ساخته شده است. سقف بتني ساختمان در طبقات به صورت كنسل (console) طرّاحي شده است. كُنسُل هاي سقف طبقات هم كاربري سايه بان دارند و هم محلي هستندكه بالكن هاي واحد هاي مسكوني بر روي آنها ساخته شده اند. اين طرح يكي از نمونه هاي اوليه باغچه پشت بام است.

آپارتمانهای فرانکلین- پره

بانک اداره پست وین- واگنر

اُتو واگنر(otto wagner) در وين نيز در پي يافتن ديدگاه هاي جديد در حيطه معماري صنعتي بود. يكي از مهم ترين كارهاي او ساختمان بانك پس انداز اداره پست در وين است. واگنر اين ساختمان روحيه اي كاملاً محافظه كارانه دارد، و تشابه خاصي نيز با نماي ساختمان هاي نئوكلاسيك نشان مي دهد.

مهم ترين بخش ساختمان موقعيت وي را به عنوان معماري پيشرو در وين تثبيت نمود.

جنبش ورك بوند

از اين جنبش هاي تاثير گذار در شهر مونيخ آلمان جنبش هنري «ورك بوند آلمان» (deutscher werbund) (انجمن كار آلمان) بود. اين جنبش به سال 1907 و با الهام از يافته هاي حنبش «صنايع و حرف» (arts and crafts) و عمدتاً تحت تاثير نظريات كاركرد گرايانه اي آن صورت گرفت.

والتر گروپيوس نيز با طرح كارخانه كفش سازي فاگوس (fagus) توانست وحدت «هنر و تكنولوژي» و «كاركردگرايي» را اجرا كند بداند كه براي رسيدن به توليدات بهتر در فرآورده هاي صنعتي به كارگيري استانداردها از آزادي فردي هنرمند نيز مهم تر است.

طرح كارخانه از يك سازه ساده مكعب مستطيل شكلِ طويلِ

سه طبقه با نمايي كاملاً منظم و حساب شده تشكيل شده است.

بيشترين سطح نما پوشيده از شيشه و فولاد است. او به علت

تاكيد بر جدايي قسمت هاي باربر از بخش هاي غير باربر و

همچنين براي نمايش واضح حالت غشايي ديوار كه هيچ نقش

ايستايي ندارد، و تنها داراي عملكرد پوششي است، ستون هاي

كنج ها را حذف نمود. اين حجم ساختمان به صورت پيوسته

با سطوح شيشه اي قابل رويت است. آن چه كه اين ساختمان

را از جهاتي حائز اهميت مي نمايد ، پيوستگي سازه با معماري ساختمان است. کارخانه فاگوس

مدرسه باهاوس- گروپیوس

پاویون شیشه ای- برونو تاوت

برونو تاوت نيز با طرح بناي پايون شيشه اي(glass pavilion)

(1914) كه در « نمايشگاه ورك بوند» به اجرا در آورد توانست

خود را به عنوان معمار پيشرو در حيطه صنعت و هنر تثبيت نمايد.

تاوت در طرح اين بنا از فرم ميوه آناناس براي گنبد شيشه اي

استفاده كرده بود.