معرفی معماری حمام شاه اصفهان

• موقعیت مکانی حمام شاه در استان اصفهان
  

بازار تفنگ سازها

کتیبه های تاریخ دار بنا: در بنا کتیبه ی تاریخ دار یافت نشده است.

بانیان و سازندگان فضا: بنا بر منابع بررسی شده، ظاهراً، بانی این حمام شاه عباس اول صفوی بوده است؛ و از سازندگان آن اطلاعی در دست نیست.

دیگر اطلاعات مکتوب: ژان شاردن در سفرنامه ی خود به این حمام اشاره کرده و نوشته است که شاه عباس اول این حمام را برای استحمام خود بنا کرده بود و در بعضی از روزها، به عموم مردم اجازه می داد از آن استفاده کنند.

سیر تحول بنا: این حمام را در دوره ی صفویان و احتمالاً همزمان با مدرسه ی ملاعبدالله، که در نزدیکی آن قرار دارد، ساخته اند. بنا در دوره ی معاصر مرمت شده و تا چند سال پیش دایر بوده است

 

نکاتی درباره ی معماری بنا: این بنا مانند اغلب حمام ها، از دو فضای اصلی، سربینه و گرم خانه، تشکیل شده و فضای چال حوض، در کنار گرم خانه، بخش عمده ای از بنا را فراگرفته است. سربینه فضایی با قاعده ی هشت و نیم هشت است که طاقی رسمی بندی ان را می پوشاند. در چهار طرف این فضا، سکوهای وسیعی بالاتر از کف سربینه نشسته اند که سقفی کوتاه تر دارند. بدین ترتیب، فضاهایی تفکیک شده در چهار طرف سربینه به وجود آمده است. روشنایی فضای میانی سربینه از نورگیری بزرگ در میانه ی سقف آن تأمین می شود و سکوها هر یک نورگیری جداگانه دارد.

گرم خانه نیز قاعده ی هشت و نیم هشت و غرفه هایی در پیرامون خود دارد. در سوی شمال شرقی گرم خانه، فضایی به نام «کیسه کش خانه» قرار داشته که آب مصرفی آن از حوض بزرگی در فضای مجاور تأمین می شده است. در سوی مقابل، فضایی واقع است که چال حوضی وسیع در میانه ی آن قرار دارد. همچنین، در ضلع جنوب شرقی گرم خانه، خزینه ی حمام و در پشت آن، تون واقع است. راه ورود به خزینه از طریق مدخل کوچکی بوده که امروزه مسدود شده است.

حمام دو ورودی از جات مختلف دارد. سردر اصلی در کنار بازار واقع است و سقف رسمی بندی دارد. این سردر با تزیینات کاشی کاری و نقاشی بر روی گچ در راسته ی بازار صورتی ویژه یافته است. در هشتی این حمام نیز، نقاشی بر روی گچ دیده می شود.