مرکز فرهنگی ژان ماری تیجیبائو (به فرانسوی: Jean-Marie Tjibaou Cultural Centre) در نومئا در کالدونیای جدید توسط رنزو پیانو در سال ۱۹۹۱ طراحی شد و در سالهای ۱۹۹۳ تا ۱۹۹۸ ساخته شد.
پروژه ژان ماری با طبیعت مانوس است یعنی بدون حضور نور خورشید که لطافت ساختارهای چوبی را باز می تاباند و بدون صنوبر بلند و ستون مانند که معیاری برای ارتفاع پوستههای وسیع ساختمان محسوب میشود و بدون بادی که از میان این عناصر میوزد و انعطافپذیری و استحکام چوب را یادآوری میکند، شناخت و درک کامل مکان و فضای خلق شده در این پروژه، غیرممکن میشود.
مرکزفرهنگی جان ماری تیجیبائو که درمنطقه کم عرض و باریک تینو پنینسولا تقریبا در ۸ کیلومتری شمال شرقی مرکزتاریخی نومیا پایتخت نیوکالدونیا قرار دارد بنایی است برای احراز استقلالی که مردم کاناک بدنبال مناقشههای سیاسی با حکومت فرانسه جستجومیکردند. این بنا در واقع برای بزگداشت فرهنگ بومی کاناک که فرهنگ نهادی نیوکالدونیا است ساخته شده است. این مرکز فرهنگی در سال ۱۹۹۸ افتتاح و بوسیله معمار ایتالیایی رنزو پیانو طراحی شده. این مرکز جان ماری تیجیبائونام گرفت. نامی که متعلق به رهبر جنبش استقلال این منطقه بود و در سال ۱۹۸۹ کشته شد وایده تاسیس یک مرکز فرهنگی را که ترکیبی از میراث زبان و هنر مردم کاناک باشد در ذهن داشت.
پیانو در حقیقت شیوهٔ سنتی ساختمان سازی کاناک را با خلاقیت بسیار با معماری مدرن جهانی ترکیب نموده است. این بنا با نمای محوری انحنادار ومنظم با ۲۵۰متر (۸۲۰ فوت) بلندی در سر ستیغ شامل ۱۰ کیس یا پاویلیون بزرگ همه با ابعاد مختلف است و بر اساس کلبههای معروف (گرند هات) سنتی کاناک طراحی شدهاند. این بنا با منظرههای که باز الهام گرفته از المانهای یا نمادهای سنتی کاناک میباشد احاطه شده. ماری کلود تیجیبائو بیوه جان ماری تیجیبائو و رهبر فعلی سازمان توسعه فرهنگی کاناک اظهار دارد “ما اهالی کاناک این بنا را نماد روح مبارزات طولانی برای تشخیص هویتمان می دانیم. این بنا نشان قدرتمند اعاده و استرداد فرهنگ و استقلال ما از فرانسه میباشد”.
تاریخچه و معرفی سایت مجموعه
جزیرهٔ کالدونیای جدید در جنوب اقیانوس آرام قرار دارد. این جزیره از اوایل قرن ۱۹ میلادی تاکنون یکی از (املاک) کشور فرانسه میباشد. فرانسویها به خاطر نیکل (کالدونیای جدید ۲۵ درصد ذخایر نیکل را دارا میباشند.) این جزیره را تسخیر کردهاند که امروز سومین تامین کننده نیکل دنیا میباشد. مناظر کوهستانی و جنگلی این جزیره بسیار دست نخورده میباشد، عمده دلیل آن احترامی خاصی که مردم بومی به طبیعت قائلند و دیگری آنکه کاناکها برای زندگی کلبههای کوچکی داشتند که با چوب و مصالح برخی ساخته و پس از فوت صاحبانشان تخریب و دوباره به چرخه طبیعت باز میگشت. استعمار مانع رشد و پیشرفت این جزیره در تمام زمینه شده است. از مجموعه جمعیت ۲۲۰۰۰۰ نفری تنها ۴۵ درصد کاناک میباشند، ۳۵درصد اروپایی مخصوصا فرانسه، ۱۵ درصد آسیایی و سایر مردم نقاط اقیانوس آرام. کاناکها بین سالهای ۱۹۸۴تا۱۹۸۸ به رهبری ژان ماری تیجیبائو برای استقلال کشورشان تلاش زیادی کردهاند اما به نتیجهای نرسیدهاند و به عهدنامهٔ متیگنا منتهی شد. وقتی که توافقنامه ماتیگنون بین نمایندگان فرانسه و نیو کالادونیا امضا شد تیجیبائو رهبر جنبش استقلال طلب کاناک طرح افتتاح سازمان توسعه فرهنگی کاناک را با اهداف ترویج میراث زبانشناسی و باستان شناسی عنوان میکند و صنایع دستی و هنر را در سرتاسر ناحیه تشویق نموده و طراحی را تکامل و تحول داده و فعالیتهای تحقیقی را مدیریت و رسیدگی مینماید. تجیبائو توسط کاناکهای افراطی در سال ۱۹۸۹ ترور شدند، پس از این حادثه دولت فرانسه با رئیس جمهوری میتران مرکز فرهنگی با نام تجیبائو را برای ساخت در دستور کار خود قرار داد.
این برنامهها بعد از کشته شدن تیجیبائو برای تسکین احساسات محلی به اجرا درآمد. رئیس جمهور فرانسه دستور داد که مرکز فرهنگی به همان ترتیبی که تیجیبائو پیشنهاد کرده بود در نوومیا ساخته شود. مرکز فرهنگی تیجیبائو که فرهنگ کاناک و هویت آن را می شناسا ند به طور رسمی در ماه می ۱۹۹۸ تاسیس شد اگر چه تاریخ آن به سال ۱۹۹۱ که انجام رقابت برای طراحی این بنا بود نیز میرسد که در این رقابت طراحی به رنزو پیانو محول و در طی سالها ی ۱۹۹۸-۱۹۹۳ ساخته شد. مدیر فرهنگی افتتاحیه امانول کاسرو و سرپرست موزه سوسان کوچران بود. پروژه به دلیل عظمت جالب توجه و بحث بر انگیز بود.