روش های نوین یادگیری

بسمه تعالي

 

سال پيامبر اعظم(ص) گرامي باشد.

 

حديث : پربهاترين و والاترين بخشش اين است كه انسان به علم دست يابد و آن را به ديگران تعليم‌دهد.   « رسول گرامي (ص)»

 

روش های نوین یادگیری :

آنچه بنده تا كنون مشاهده و تجربه كرده ام به طور اختصار عرض مي كنم .يكي از مواردي كه در ياد گيري مؤثّر است استفاده از رسانه هاي جمعي و رايانه ميباشد .مثلادر درس آمار و مدلسازي هنگامي معلّم به كمك (CD) ميني تب تدريس مي كند يادگيري راحت تر است و  محاسبه و فاكتور هاي موجود مانند پراكندگي،چاركهاوغيره بسيار راحت تر و آسان تر مي با شد و سريعتر مي توان مطالب را به دانش آموزان ارائه كرد البتّه تجزيه و تحليل اين فاكتورها به عهده معلّم مي باشد.

از طرفي با توجّه به تجرته اي كه دارم به نتيجه رسيده ام اگر هر هفته در مقاطع راهنمائي و متوسطه دو ساعت كلاس درس رياضي آزاد به شكلي كه مطرح ميكنم برگزار شود در ايجاد انگيزه و شور و نشاط در دانش آموزان مؤثّر است.از طرف مسئولين با توجّه به هر سال تحصيلي فهرستي از عنوان هاي مختلف مباحث رياضي مطرح شود و معلّم مختار باشد هر عنوان را كه مي خواهد انتخواب كند و مطالبي را در مورد آن عنوان مطرح كند سپس مسائلي از خود در همان رابطه مطرح كند و آن را بين دانش آمو زان به بحث و تبادل نظر قرار دهد .حل مسائل را بعهده خود دانش آموزان قرار دهد و نحوه امتحان نيز به عهده معلّم باشد و باتوجّه به مطالب تدريس شده امتحان گرفته شود.

من تقريبا ده سال است كه در ده دقيقه آخر هر كلاس سعي مي كنم يك مسئله مربوط با موضوع درسي  مطرح كنم و يك نمره براي حل آن در نظر مي گيرم و اين كار آنقدر باعث شور و نشاط در دانش آموزان مي شود كه هسجچان و علاقه وافر دانش آموزان به وضوح مشاهده مي شود و با نظر خواهي كه از ـنها به عمل آمده است اين كار مورد تائيد اكثر آنهابوده است.

اين كلاس آزاد رياضي بدان جهت مفيد است كه در كلاس درس معلم امكان آن را  ندارد كه به مسائل جانبي بپردازد و تايد به مطالب كتاب و تمرينات آن بپردازد. مشكلات ديگر آموزش ممكن است به مسائل زير مربوط شود:

• تدريس همكاران محترم رياضي بيش از 24ساعتدر هفته به علت كمبود دبيروغيره.
• استاندارد نبودن كلاس ها از نظر تعداد دانش آموزان
• آشنا نبودن بعضي از همكاران محترم با رايانه و يا در دسترس نبودن آن
• نحوه برگزاري آزمون سراسري
• تشويق
• آشنا شدن با روش هاي نوين يادگيري
• آشنا شدن با الگوهاي يك تدريس نوين
• قداست علم
• عادت در يادگيري
• تغيير يا حذف مطالب كتب درسي قبل از آنكه معلم كتاب را بررسي كرده باشد
• قدر داني از آثار و تأليفات همكاران ارجمند رياضي
• حذف امتحانات نهايي در پايه هاي پنجم ابتدائي و سوم راهنمائي و استفاده از معلمين متخصص در رشته هاي رياضي در دوره ابتدايي كه راجع به بعضي از موارد توضيح مي دهند و موارد 6و7و9 با استناد به كتاب كليت روش ها و فنون تدريس (آثار……… صفوي)بيان مي كنم.

نحوه برگزاري آزمون سراسري

يكي از مواردي كه در سال هاي سوم دبيرستان و پيش دانشگاهي در نحوه تدريس معلم تآثير مي گذارد نحوه پذيرش دانشگاه ها بر اساس آزمون سراسري مي باشد و اين باعث شده است دانش آموزان كمتر به درك مفاهيم رياضي بپردازند و از اثبات قضايا و چگونگي بدست آمدن يك فرمول سر باز زنند و تمايلي نشان نمي دهند در كلاس هندسه تحليلي هنگامي طريقه بدست آوردن فرمول فاصله از يك نقطه از صفحه را تدريس مي كردم در پايان يك دانش آموز پرسيد آيا اثبات اين فرمول در امتحان مي آيد در آزمون سراسري چه طور ؟من گفتم خير .ايشان گفت : پس بهتر نبود از اول فقط فرمول را مي نوشتيد و مي گفتيد بدين ترتيب جايگزين كنيم و اگر در كلاس نكات تستي مطرح نشود دانش آموزان از كار معلم راضي نيستند پس بايد در اين مورد فكر اساسي برداشته شود كه به مفاهيم توجه شود ديگر آنكه در كتب درسي بدون آنكه قبلاً همكاران كلاسهاي مورد نظر را طي كرده باشند .

  قداست علم

سه چيز در متن خود از قداست برخوردار است:علم،تقوا،جهاد.و بايد سعي كنيم كه قداست علم را به دانش آموزان بفهمانيم.

تشويق

قدر داني از افراد شايسته و نيكوكار و ارج نهادن به شخصيت  و اعمال و رفتار آنان بسيار اهميت داردو فوق العاده در پيشرفت امور مؤثر است ، به گونه اي كه ممكن است شخصي بر اثر تشويق دگرگون شود و كاملاً مسير زندگي خويش را تغيير دهد و به درجاتي بس عالي ارتقاء يابد و به عكس بي اعتنائي و بي توجهي در برابر اعمال و رفتار پسنديده  موجب دلسردي است و سبب مي شود كه افراد شور شوق و هيجان  خود را از براي انجام كارهاي نيك و ارزنده و كسب فضائل و محاسن از دست بدهند و رغبتي براي نيل به مقامات عاليه از خود نشان ندهند. لذا بايد توجه داشته باشيم كه مبادا نسبت بهه نيكان و كارهاي نيك نوباوگان با بي اعتنائي برخورد نمائيم و ارزش و اهميتي براي آنان در نظر نگيريم و نيز بايد بدانيم كه در مسابقات علمي داوري بسيار مهم است چنانكه معلوم است آن كسي كه به رأي داور برنده معرفي مي شود اين براي او امتياز و تشويق به حساب آمده چه بسا بر اثر داوري عادلانه آن كسي كه برنده محسوب شده در زمينه آنچه مسابقه داده به درجات بس عالي نائل شود.

يادگيري از كتاب تعليم و تربيت  اسلامي

يادگيري فرايند تغيير كردن ،تغيير يافتن ،با تغيير پذيرفتن كم و بيش دائمي است يا انجام مي دهيم ايجاد مي گردد.

مي توان كفت بهترين تعريفي كه تا كنون از يادگيري شده است از آن هيلگارد و مارگويز است.اين دو روان شناس  يادگيري را بدين شرح تعريف كرده اند: «يادگيري يعني ايجاد تغيير نسبه ثابت،در رفتار بالقوه يادگيرنده، مشروط بر اين كه اين تغيير بر اثر اخذ تجربه رخ داده باشد»

خصوصيات اين تعريف يعني تغيير نسبه ثابت ،رفتار بالقوه و تجربه اهميت بسزا دارد و اينها هستند كه اين تعريف را از ديگر تعريفهاي يادگيري متمايز مي سازند . با استناد به تعريف فوق بطوري كه از كلمه «رفتار بالقوه»بر مي آيد،بايد گفت كه  يادگيري با عملكرد تفاوت دارد.يادگيري ، بر تغييرات نسبه دراز مدت حاصل از تجربه و تمرين در دلالت دارد . در حالي كه عملكرد عبارت از تبديل يادگيري به رفتار است. عملكرد،متأثر از عوامل خلق الساعه ، چون انگيزش ، مقتضيات محيط و خستگي است . پس بنا به اقتضاي اين عملكرد ممكن است يك  شاخص صحيح يا نا صحيح براي يادگيري باشد.

راههاي يادگيري

1-تقليد:انسان بسياري از رفتارها و كردارهاي خود را در مرحله آغازين زندگي از راه تقليد از والدين و اطرافيان خود ياد مي گيرد. مثلاً سعي مي كند سخن گفتن را با تقليد از ديگران در مورد تلفظ كلمات كه در برابرش بارها تكرار شده است ياد بگيرد.به همان  گونه كه تلاش مي كند راه رفتن ، لباس پوشيدن و آداب و رسوم را از كساني كه با او در تماس هستند بياموزد. بدين ترتيب آدمي بسيراي از عادتها و رفتارها را از راه تقليد از محيط زندگي فرا مي گيرد.

كسي كه از ديگران تقليد مي كند او را الگو و پيشواي خود قرار مي دهد و در او نسبت به خود تفوق و برتري احساس مي كند لذا از او تقليد مي كند و مي خواهد كه خودش را به مثابه او جلوه گر سازد. براي همين است كه اعمال و رفتار افراد برجسته مورد توجه و تقليد ديگران قرار مي گيرد و نظر ايشان را به خود جلب مي كند. مثلاً والدين و اطرافيان چون در نظر كودك مهم و با عظمتند مقتداي او هستند و نيز پيامبران اسوه ديگرانند.

2-آزمايش علمي و آزمايش و خطا: آدمي از راه تجربه علمي در روياروئي با مشكلات گوناگون زندگي و تلاش براي حل و غلبه بر آنها به فراگيري مي پردازد. او در مراحل زندگي پيوسته با مسائل تازه اي برخورد مي كند كه پيش از آن نياموخته است. در اين هنگام مي انديشد كه چه چاره اي در برابر آنها به كار برد و چه رفتاري داشته باشد.وي در چنين مواردي طوري عمل مي كند ككه در شرايط مختلف دفتارهاي  گوناگون داشته باشد كه البته در برخي موارد دچار اشتباه مي شود.بدين ترتيب آدمي همواره از طريق آنچه روان شناسان آن را آزمايش و خطا مي نامند چگونگي برخورد با مسائل جديد و راه حل مشكلاتي را كه عملاًدر زندگي با آنها مواجه مي شود مي آمورد.

3-تفكر و مشاوره: انسان از طريق تفكر و مشاوره به يادگيري مي پردارد زيرا وقتي درباره مشكل خاصي فكر يا مشاوره مي كند در واقع به نوعي آزمايش و خطاي ذهني دست مي زند. او با اين كار در ذهن خود يا با استمداد از آراي ديگران راه حلهاي گوناگون آن مشكل را مورد بررسي قرار مي دهد  و راه هاي اشتباه و غير متناسب را رد مي كند. بنابر اين انسان از طريق تفكر و مشاوره براي رسيدن به هدف خود به راه هاي جديدي پي مي برد و به نوآوريها و ابداعهاي تازه اي راهنمائي مي شود . به همين دليل روان شناسان جديد اين نوع يادگيري را «عمليات عالي يادگيري»مي نامند.

4- انگيزه: انگيزه در امر يادگيري اهميت فراواني دارد. اگر براي دست يابي به هدف مشخص انگيزه اي نيرومند  وجود داشته باشد انسان تلاش مي كند كه راه هاي درستي براي يادگيري و رسيدن به هدف خويش پيدا نمايد.و چنانكه با مشكلي مواجه مي شود با كوششي هر چه تمامتر به حل آن مشكل مي پردازد تا سر انجام راه حل مناسب را بيابد.

5- پند گرفتن از رويدادهاي مهم تاريخ: يكي از عواملي كه تحريك انگيزه يادگيري وجلب توجه آدمي كمك مي كند رويدادها و حوادث و مشكلات مهمي است كه وجدان مردم را تحريك مي كند و توجهشان را بر مي انگيزد. معمولاً بر اثر تحقق اين گونه رويدادهاي مهم آمادگي دارند تا درس و پندي را كه در آنها وجود دارد بياموزند .

6- تكرار : يكي از راه‌‌هاي يادگرفتن و به خاطر سپردن تكرار است و عرضه مكرر انديشه‌ها و آرا به افراد معمولاً به استقرار اين انديشه‌ها و نظرات و تثبيت آنها در اذهانشان مي‌انجامد.

7- توجه : مسأله توجه در يادگيري عامل مهمي به حساب مي‌آيد ؛ مثلاً اگر انسان به يك سخنراني توجه نكند نمي‌تواند مضمون و مفاد آن سخنراني را درك نمايد و در نتيجه نمي‌تواند در آينده مطلبي را كه در سخنراني بيان شده به يا‌د‌ آورد . به همين دليل معلمان و مربيان همواره مي‌كوشند كه در شاگردان خود حالت توجه و دقت به وجود آورند تا درس را كاملاً درك كنند و ياد بگيرند.

8- مشاركت پي‌گيرانه : براي يادگيري مهارتهاي حركتي لازم است يادگيرنده به تمرين عملي مهارتها بپردازد تا يادگيري كامل حاصل شود تمرين عملي نه تنها در يادگيري مهارتهاي حركتي مهم است كه در يادگيري علوم نظري و رفتارهاي اخلاقي و فضايل و ارزشها و آداب و رفتار اجتماعي نيز اهميت دارد ؛ زيرا انسان كاري را كه مي‌خواهد يادبگيرد اگر خودش انجام دهد به سرعت و دقت يادگيري او كمك مي‌كند . نتايج يك تحقيقات تجربي اين مسأله را روشن كرده‌است كه افرادي كه برخي از كلمات مقابل خود را خود مي‌خواندند در حفظ آنها سريعتر  و موفقتر ازكساني بودند كه تنها معلم يا مسئول آزمايشگاه آن كلمات را برايشان مي‌خواند و آنها گوش مي‌دادند و نيز آنان موفقتر از كساني بودند كه معلمان ضمن خواندن كلمات تصوير همان كلمات را براي آنها روي پرده به نمايش مي‌گذاشتند . نتيجه اين آزمايش اهميت مشاركت پي‌گيرانه را در امر يادگيري نشان مي‌دهد.

9- توزيع يادگيري : تحقيقات تجربي روانشناسان معاصر ثابت كرده‌است كه توزيع يادگيري يا تمرين آن ، در فاصله‌هاي زماني دور از هم  كه در خلال آن فرصتهايي براي استراحت فراهم شود به سرعت يادگيري و تثبيت آن در حافظه كمك مي‌كند. اين تحقيقات همچنين روشن كرده‌است كه يادگيري با استفاده از روش‌ توزيع بسيار بهتر از يادگيري به روش متمركز است. روش متمركز روشي است كه در طول مدت زماني پيوسته و بدون فاصله‌هاي استراحت صورت مي‌گيرد.

عادت :

هر گاه كسي يك موضوع علمي يا يك كار عملي را آنقدر تكرار كند كه در مراحل بعدي انجام و فهم آن بدون هيچگونه وقفه و درنگي صورت گيرد مي‌گويند به آن عمل يا فهم آن مطلب عادت كرده‌است. بنابراين عادت ورزيدگي قبلي موجب سرعت فهم و پيشرفت كار است كه به ميزان قابل توجهي در كيفيت فهم و سرعت درك و عمل تأثير دارد. تمرين و ورزيدگي و تكرار فراوان اين نتيجه را دارد كه واكنش و تأثر را تا اندازه‌اي غير عادي و خودبخود مي‌سازد. در اين صورت است كه عادت به وجود مي‌آيد و باعث مي‌شود كه مطالب بدون هيچگونه مانع و زحمتي مفهوم و ميسر گردد.

الگوهاي يك تدريس نوين از كتاب كليات روشها و فنون تدريس

بنا به تعريفي كه جويس و ويل از الگوي تدريس بيان كرده‌اند:

الگوي تدريس يك طرح كلي يا الگويي است كه دانش‌آموزان را در امر يادگيري انواع دانشها ، نگرشها و مهارتها ياري مي‌دهد . يك الگوي تدريس به طوري كه گفته خواهد شد از يك پشتوانه نظري يا فلسفي برخوردار است و همچنين در بردارنده مراحل ويژه‌اي از تدريس است كه براي دست‌يابي به نتايج مطلوب تربيتي طراحي شده‌است . اكنون يك نوع الگوي تدريس را معرفي مي‌كنم:

الگوي تدريس به روش كاوشگري گروهي

الگوي كاوشگري گروهي از انديشه‌هاي جان ديوئي ، هربرت تلن ، ويليام هرد كيلپا تريك و گرودون هولفيش و فيليپ اسميت نشأت گرفته‌است . اين الگو از فرآيندهاي مبتني برآ‍زادي و روش علمي تشكيل يافته‌است و معلم هنگام آموزش به شيوه كاوشگري گروهي مراحل زير را دنبال مي‌كند :

• براي ايجاد انگيزه دانش‌آموزان را با يك مسئله مواجه مي‌سازد.
• به دانش‌آموزان به اندازه كافي فرصت مي‌دهد تا پيرامون مسئله فكر كنند واكنش نشان دهند و اظهارنظر نمايند.
• فعاليت‌ها را با فهميدن مسئله و كاري كه بايد صورت گيرد گروهبندي افراد، طرز كار گروهها،‌در نظر گرفتن جا و مكان براي فعاليت‌هاي گروهي ، تعيين و تدارك وسائل ، مواد ومنابع و تعيين دقيق وقت سازماندهي مي‌كند.
• گروه‌ها مطالعات خود را انجام مي‌دهند.
• گروه‌ها پيشرفت كار خود، مراحل كار و نيازهاي گروهي را گزارش مي‌دهند و به گزارشها گوش مي‌دهند و به سايرين كمك مي‌كنند.
• در صورت لزوم كار گروهي در زوهاي ديگر دنبال مي‌شود.

يك معلم به طور خلاصه بايد با استفاده از الگوي آموزش مستقيم مراحل زير را طي كند :

• مرور يادگيري قبلي
• بيان هدف درس
• توضيح يا نمايش مفهوم يا مهارتي كه بايستي آموخته مي‌شد با استفاده از اشياء عيني.
• كنترل ميزان درك و فهم دانش آموزان.
• دادن تمرين گروهي و راهنمايي آنها .
• طرح سوال‌هاي كوتاه جواب براي حصول اطمينان از فهميدن.
• ارائه بازخورد در موارد لازم .
• ارائه تمرينهاي اضافي.
• نظارت بر كار دانش‌آموزان و كمك به آنها در موارد ضروري .
• ارائه تمرين مستقل.
• ارزشيابي از كار دانش‌آموزان .
  • چيكده مقاله

عنوان : يكي از مشكلات آموزشي كه معلم با‌ آنها مواجه است.

نام‌و‌نام‌خانوادگي : احمدتلافيان

نشاني محل كار و تلفن : شهرستان نيشابور، نمونه حسينيان

بحث در مورد آزمون سراسري و تأثير آن در سالهاي سوم و پيش‌دانشگاهي

• موانع يادگيري و پيشنهادات جهت رسيدگي به آنها مانند 1) تدريس بيش از حد بعضي دبيران 2)استاندارد نبودن كلاسها از نظر تعداد دانش‌آموزان 3) آشنا نبودن با فن‌آوري و تكنولوژي در مورد بعضي همكاران  4)نحوه پذيرش دانشگاه‌ها  5)تشويق  6)قداست علم 7)عادت در يادگيري 8)تغيير يا حذف بخشي از كتب درسي بدون گذراندن دوره ضمن خدمت مربوط به آن .9)قدرداني از آثار و تأليفات دبيران رياضي 10)حذف امتحان تنهائي در پايه‌هاي پنجم ابتدايي و سوم راهنمايي .
• تشكيل كلاس‌هاي آزاد رياضي با شرايط ذكر شده در متن مقاله جهت ايجاد انگيزه‌‌،شور، نشاط و نوآوري در دانش‌آموزان.
• برگزاري كلاسهاي ضمن خدمت قبل از تغيير كتب درسي.
• معرفي يك الگوي تدريس نوين به روش كاوشگري گروهي

 

 

منابع و مؤاخذ

كليات روشها و فنون تدريس (آقاي امان اله صفوي)

 

برخي پيشنهاد ها از بزرگان و اهل علم

اصل لذت از درون ران ني برون

دنباله رو كسي نباشيم، اما از هم بياموزيم.

به مشكلات گرسنگي دهيم و فرصت ها را تغذيه كنيم.

زماني به اهدافمان خواهيم رسيد كه با هم در آن مسير تلاش كنيم.

تحوّل براي بهتر شدن يا تحوّل در انديشه آغاز مي شود.

مسير هاي  فرسوده مناسب افراد فرسوده است .

خلق هر انديشه آفرينش در آينده ماست.

با زبان آنان كه مخاطب ما هستند صحبت كنيم تا موفّق تر باشيم.

 

 

«والسلام»