بازیهای بومی و محلی استان خراسان رضوی شهرستان کاشمر

بازیهای بومی و محلی استان خراسان رضوی شهرستان کاشمر

1) بازي گوي راهیک

اصطلاحات :

1 . سر مل بازي :

مل به معنی جایگاه است . سر مل در فاصله ي 60 متري تا 100 متري محل ضربه به گوي قرار دارد . بازیکنانی که به گوي ضربه می زنند ، باید این فاصله را طی کنند تا به سر مل برسند و در موقعیتی مناسب ، دوباره به پیش مل برگردند.

2 . پیش مل بازي :

در نزدیک محل ضربه ي گوي قرار دارد . بازیکنانی که به گوي ضربه می زنند ، باید در این محل قرار گیرند تا در موقعیتی مناسب خود رابه سر مل برسانند و دوباره برگردند.

3. تیم پایین تپه :

تیمی که به گوي ضربه می زند ، هر بازیکن بعد از سه ضربه در محل پیش مل قرار می گیرد . ضربه ي گوي باید به طرف بازیکنان بالا تپه باشد و محدوده ي برد آن بستگی به تعداد بازیکنان و توافق دو تیم دارد .

4 . تیم بالاي تپه :

تیمی که در فاصله ي پیش مل تا بعد از سر مل قرار می گیرد . اعضاي این تیم باید بعد از این که توپ را گرفتند ، در فاصله ي پیش مل تا سر مل ، آن را به بازیکن پایین تپه ي در حال دویدن بزنند تا برنده شوند .

5 . بازیکن مرده :

هر بازیکن یک تیم اجازه دارد ، سه ضربه به گوي بزند و بعد از آن بازیکن مرده نام دارد . در پایان آخرین ضربه ، می تواند به سوي سر مل بدود ( به همین علت این بازي گوي راهیک نام گذاري شده ) و یا در پیش مل منتظر بماند تا با ضربات هم تیمی هاي خود به طرف سر مل بدود و دوباره برگردد که در این صورت ، بازیکن در اصطلاح زنده می شود و می تواند سه گوي دیگر بزند .

وسایل بازي :

1 . گوي که معمولا از جنس لاستیک فشرده است و دور آن را نخ می کشند و محیط آن را از 5 تا 10 سانتی متر است .

2 . چوب درخت گردو ( جوز) به ارتفاع 40 الی 50 سانتیمتر .

3 . زمین بازي که بهتر است تپه مانند باشد .

شرح بازي :

از 7 تا 13 نفر براي هر تیم بازي میکنند . بعد از این که به وسیله ي سکه مشخص شد ، کدام تیم باید بازي را آغاز کند و در جایگاه ضربه (تیم پایین تپه ) قرار گیرد ، اعضاي تیم مقابل به صورت پراکنده در بالاي تپه به صورتی که بتوانند توپ زده شده را در کمترین زمان دریافت کنند ، قرار میگیرند . یکی از بازیکنان تیم باید در نزدیکی محل ضربه قرار گیرد تا توپ را در پایان ضربه ، به بازیکن زننده ي ضربه در تیم مقابل بدهد .در تیم پایین تپه ، هر کدام از بازیکنان اجازه دارند تا سه ضربه به گوي بزنند . بازیکن باید دقت کند ، ضرباتی که به گوي می زند به گونه اي باشد که بازیکنان بالا تپه به راحتی نتواند آن را تصاحب کنند و تا تصاحب گوي زمانی بگذرد . بعد از این که بازیکن آخرین گوي را زد و گوي به نقطه اي دور دست پرتاب شد ، باید سریعاً خودش را به سر مل برساند. اما اگر ضربه پر قدرت نبود ، باید در پیش مل منتظر بماند تا با ضربه ي دیگر هم تیمی خود ، راهی سر مل شود . اگر همه ي افراد تیم به گوي ضربه بزنند و نتواند مسیر پیش مل تا سر مل را ( بدون بر خورد به گوي ) طی کند ، بازیکنان مرده می شوند و بازي را واگذار می کنند . در این جا نکته ي مهم آن است که در حین دویدن بازیکن پایین تپه به سمت سر مل ، یا بر عکس از سر مل به پیش مل ، اگر بازیکنان بالا تپه گوي را به بدن بازیکن بزنند ، بازیکنان تیم بالا تپه سریعاً به پشت سر مل یا پیش مل حرکت می کنند تا بازي را برنده شوند . در این صورت جاي دو تیم عوض خواهد شد و بازیکنان بالا تپه به پایین تپه می آیند تا به گوي « شَقَّزي » ضربه بزنند . اما اگر دوباره در حین دویدن بازیکنان بالا تپه به پشت مل ها ، گوي به آن ها برخورد کند، باید همان تیم پایین تپه بازي را آغاز کند و اصطلاحا به این عمل گویند . به هرحال همان طوري که ذکر شد، بازیکنان تیم پایین تپه باید در محل پیش مل که کمی دورتر از محل ضربه قرار دارد ، منتظر بمانند تا در موقعیتی که گوي از دست رس بازیکنان بالا تپه دور شد ، خود را به سرمل برسانند و در موقعیتی مناسب به پیش مل برگردند تا دوباره اجازه ي ضربه زدن به گوي را پیدا کنند. لازم به ذکر است ، اگر از سه ضربه ي گوي که هر بازیکن پایین تپه مجاز است بزند، بازیکنان بالاي تپه یکی را با یک دست مستقیماً بگیرند ، اصطلاحا گوي را پوچ کرده اند و تیم پایین تپه بازي را واگذار می کند و جایش با تیم بالا تپه عوض می شود . حالا اگر بازیکنان بالا تپه گوي را با دو دست بگیرند ، بازیکن زننده ي ضربه ، دیگر اجازه ي زدن توپ بعدي را ندارد و باید در پیش مل منتظر بماند.

2)نام بازی: یک دو سه در رو

اهداف بازی:

سرگرمی و نشاط، افزایش هماهنگی عصبی عضلانی، تمرکز، دقت، قدرت پرش و تقویت عضلات چهار سر ران

تعداد بازیکنان:

4 نفر به بالا

ابزار بازی:

یک ریسه طناب به طول حدود 4 متر

محوطه بازی:

فضای باز

شرح بازی:

دو نفر از افراد دو سر یک طناب را می گیرند و آن را به شکل دورانی می چرخانند و بقیه افراد به صف و پشت سر هم کمی عقب می ایستند و یکی یکی با هم هماهنگ می کنند، با ضرب طناب به وسط می پرند و پس از ورود او به داخل بازی بقیه افراد با هر ضرب طناب می خوانند «یک دو سه در رو» ، در این لحظه فردی که وسط بازی است با شنیدن کلمه «دررو» از سمت دیگر (نه از سمتی که وارد شده) خارج می شود و نفر بعدی از سمتی که صف ایستاده است وارد می شود و بازی به همین روش ادامه پیدا می کند. فردی که پایش به طناب گیر کند و یا نتواند به موقع خارج شود بازی را می بازد و دور بعد نمی تواند بازی کند تا در انتها یک نفر به عنوان برنده شناخته شود.

در ادامه گروه بازنده در یک سوی زمین به فاصله از هم روی زمین می نشینند و پاها را به جلو دراز می کنند و گروه برنده در مقابل آنها قرار می گیرند با قوانین این شعر:

از از یکی رفت / از از دوته رفت/ از از سه ته رفت/ از از چهارته رفت/ پنجمی، پنجه شیرم بر زمین/ ششمی، شیشه عمرم در زمین/ هفتمی، هفت آسمونم بر زمین/ هشتمی، هشت در بهشت در زمین/ نهمی نام خدایم بر زبون/ دهمی پایه فرارم ای جوان/.

3)نام بازی: خرگوش و شکارچی (خرگوش بی لانه)

اهداف کلی:

بهبود سرعت در انجام عمل ها و عکس العمل ها، توانایی تصمیم گیری در زمان کوتاه و افزایش چابکی

تعدا بازیکنان:

8 نفر به بالا

ابزاربازی:

ابزاری ندارد

محوطه بازی :

فضای باز

شرح بازی:

مربی یا معلم ورزش، بچه های داوطلب را در محوطه، گرد هم آورده و در نزدیکی گوشه های محوطه دوایری را رسم می کند. سپس آنها را در دسته های 3 و یا 4 نفری که از هر دسته یکی به عنوان خرگوش در وسط دایره ها می نشینند و بقیه ی نفرات دسته ها با دست به دست هم دادن و حلقه زدن روی محیط دایره، لانه ای درست کرده و خرگوش را در وسط می گیرند.

تقسیمات توسط مربی طوری انجام می گیرد که دو نفر هم با عنوان های شکارچی و خرگوش بی لانه، در وسط محوطه به فاصله ی دو متری هم گوش به فرمان مربی بایستند.

به محض اشاره ی مربی، شکارچی خرگوش بی لانه را دنبال می کند تا او را با دست لمس کند و خرگوش بی لانه نیز با فرار سعی می کند خود را به یکی از لانه ها برساند، تا از دست شکارچی در امان باشد و چون در هر لانه، فقط یک خرگوش می تواند پناه بگیرد، ناگزیر خرگوش قبلی، بایستی لانه را ترک کند که مورد تعقیب شکارچی قرار می گیرد.هرگاه شکارچی بتواند خرگوشی را لمس کند موقعیت و نقش ها عوض می شود، یعنی خرگوش شکارچی می شود و شکارچی خرگوش.

بازی به همین روال ادامه دارد و به خاطر اینکه بازی برای افراد روی محیط دایره یا لانه، کسل کننده نباشد، به ترتیب و نوبت در نقش شکارچی و خرگوش ها ظاهر می شوند.

در این بازی، اگر خرگوش لانه با آمدن خرگوش دیگر، ترک لانه نکند، در داخل لانه نیز از دست شکارچی در امان نیست و همچنین چنانچه اگر خرگوشی بدون دلیل لانه ای را ترک کند، شکارچی می تواند آن لانه را اشغال کند که در این صورت خرگوش خطا کار، نقش شکارچی را بازی خواهد کرد.

نکات:

نوع دیگری از این بازی هست که با وجود 4 خرگوش در 4 لانه و 1 خرگوش بی لانه اجرا می شود. خرگوش هایی که لانه دارند با شنیدن کلمه ی «عوض» از سوی خرگوش بی لانه اقدام به تعویض لانه های خود می کنند و خرگوش بی لانه نیز بایستی حواس خود را جمع کرده و در یک فرصت مناسب یکی از آنها را اشغال کند.

این بازی با اندک تغییراتی، نام های متفاوتی مانند خرگوش و شکارچی، سنجاب و روباه، خرگوش بی لانه، سنجاب بی درخت و بُوجاخ تُوتدی و دُوشان اُویونی به خود گرفته است.

نتیجه بازی:

با انجام این قبیل بازی ها، مهارت های بدنی، اعتماد به نفس، اتکا به خویشتن، چه در مراحل تحصیل و چه در کار و زندگی در جسم و جان کودک ایجاد می شود.

4) نام بازی : رها رها زا هم جدا

گروه سنی 10 تا 15 سال

فضای بازی:

محدوده زمین بسکتبال

زمین بازی:

بین 10 تا 13 دقیقه

مقررات :

تعیین جایزه گروه برنده از ابتدای بازی

تعداد:

بین 10 تا 12 نفر

اهداف :

بالا بردن سرعت، هماهنگی و همکاری با گروه، رشد اخلاقی

نحوه بازی

در این بازی نیازی به انتخاب فردی به عنوان اوستا نداریم اما اگر بچه ها توافق کنند می توان برای هر گروه یک سرگروه انتخاب کرد. در ابتدای بازی بچه ها به دو دسته تقسیم می شوند. با انداختن پشک یا همان قرعه یک گروه شروع کننده بازی است. پس از قرعه گروه انتخاب شده فرار میکند و دسته دوم آنها را تعقیب می کنند. افراد گروه اول باید به هم برسند و دستهای یکدیگر را بگیرند. اگر موفق شوند چنین کاری را بکنند، رها میشوند و گروه تعقیب کننده کاری نمی تواند بکند. اما گروه تعقیب کننده تمام تلاش خود را میکند تا نگذارد دست اعضای اول به هم برسد. هر یک از اعضای تعقیب کننده که بتواند یکی از بازیکنان گروه مقابل را بزند، آن بازیکن را از دور بازی خارج کرده. بازی آنقدر ادامه پیدا میکند تا از گروه اول فقط یک نفر باقی بماند، انوقت جای دو دسته عوض می شود. در پایان گروهی برنده است که در مدت زمان تعیین شده دور بیشتری را بازی کرده باشد. گروه بازنده میتوانند به گروه برنده جایزه دهند.