پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
تفاوت اقاله و فسخ با هم و نحوه طرح دعوا در هر کدام آن ها چگونه است؟
در حقوق ایران انحلال ( عقد لازم) ممکن است به سبب زیر حاصل گردد:
- اقاله (تفاسخ)
- فسخ
- انفساخ
عقد لازم
مطابق با ماده ۱۸۵ قانون مدنی عقد لازم آن است که هیچ یک از طرفین معامله حق فسخ آن را نداشته مگر در موارد معینه
اقاله
- عبارتست از تراضی دو طرف قرارداد برای انحلال آن.
- اقاله در واقع نوعی قرارداد جدید است برای بر هم زدن عقد قدیم و به همین جهت آن را تفاسخ نیز گویند.
- تفاسخ یعنی فسخ دو جانبه عقد که با رضایت و موافقت فروشنده صورت می گیرد به عنوان مثال شخصی اتومبیلی را می خرد و با رضایت و موافقت فروشنده آن را پس داده و پول خود را از او مسترد می دارد.
نکات قانونی اقاله
- ماده ۲۸۳ قانون مدنی – بعد از معامله، طرفین می توانند به تراضی آن را اقاله و تفاسخ کنند.
- ماده ۲۸۴ قانون مدنی- اقاله به هر لفظ یا فعلی واقع می شود که دلالت بر به هم زدن معامله کند.
- ماده ۲۸۵ قانون مدنی- موضوع اقاله ممکن است تمام معامله واقع شود یا فقط مقداری از مورد آن.
- ماده ۲۸۶ قانون مدنی- تلف یکی از عوضین، مانع اقاله نیست. در این صورت به جای آن چیزی که تلف شده است، مثل آن در صورت مثلی بودن و قیمت آن در صورت قیمی بودن داده می شود.
- ماده ۲۸۷ قانون مدنی- نماآت و منافع منفصله که از زمان عقد تا زمان اقاله در مورد معامله حادث می‌شود، متعلق به کسی است که به واسطه عقد مالک شده است اما نماآت متصله متعلق به کسی است که در نتیجه اقاله، مالک می‌شود.
- ماده ۲۸۸ قانون مدنی- اگر مالک، بعد از عقد در مورد معامله تصرفاتی کند که موجب ازدیاد قیمت آن شود، در حین اقاله به مقدار قیمتی که به سبب عمل او زیاد شده است، مستحق خواهد بود.
عناصر عقد اقاله
- وجود عقد نخست؛ در توضیح این مطلب باید گفت که اقاله، عقد دوم محسوب می‌شود که موضوع آن از بین رفتن عقد نخست با تراضی (توافق) طرفین است. بنابراین یکی از عناصر عقد اقاله، وجود عقد نخست است.
- عقد نخست باید از عقود لازمه باشد یا از یک طرف لازم باشد .
- تراضی؛ اسقاط تعهدات ناشی از عقد نخست به تراضی (از طریق توافق) در عقد دوم لازم است.
انواع اقاله
- اقاله اجل دین
- اقاله بعد از تلف
- اقاله بعد از عمل به شرط
- اقاله بعد از عیب و بعد از نقل
- اقاله بعض
- اقاله تقسیم
- اقاله حواله
- اقاله ضمان
- اقاله فضولی
- اقاله قهقرایی
- اقاله وراث
- اقاله وقف
شرایط صحت اقاله
- قصد و رضاى طرفین
- اهلیت دو طرف
- معلوم و معین بودن موضوع اقاله
فسخ
- فسخ یعنی داشتن مجوز قانونی یا قراردادی برای هر یک از دو طرف عقد جهت بر هم زدن عقد لازم
- فسخ را خیار فسخ نیز گویند.
تفاوت اقاله و حق فسخ
- به‌کارگیرى حق فسخ یک‌سویه است و تنها دارنده آن مى‌تواند آن را به کار بندد؛ هرچند طرف دیگر ناراضى باشد. اما در اقاله دو طرف عقد براى فسخ معامله باید با یکدیگر توافق کنند و به آن رضایت دهند
- اقاله با نبود هیچ خیار و حق فسخى به کار بسته مى‌شود و در واقع مستقیل (خواهان اقاله) نباید حق خیار داشته باشد.زیرا اگر وى خیارى داشت، دیگر به اقاله معامله نیازمند نبود و خیار خود را به کار مى‌گرفت
- برخلاف حق فسخ و خیارات که نیازمند سبب قانونى (شرعى) یا قراردادى است، اقاله به سبب ویژه‌اى نیاز ندارد و هرگاه دو طرف، بر نقض و ازاله (از بین رفتن) معامله رضایت دهند، معامله و قرارداد نیز از بین مى‌رود و پایان مى‌پذیرد.
- فسخ از ایقاعات به شمار می‌آید اما اقاله از عقود.اقاله عقدی است همراه با توافق و رضایت به همراه اراده طرفین و موضوع آن از بین رفتن عقد نخست است؛ در حالی که فسخ به علت قانونی است و شاید رضایت طرف دیگر حائز اهمیت نباشد.
- اقاله را می‌توان با توافق طی سند عادی یا رسمی اجرا کرد اما در فسخ حکم دادگاه منبعث از جواز قانونی اصل صحت آن است.
- اقاله با انعقاد عقد دوم صورت می‌گیرد اما فسخ عقد دوم ندارد.