پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
1-مطالعات جغرافیایی و اقلیمی
-
- محدوده جغرافیایی و موقعیت استان خوزستان و شهر ابادان
استان خوزستان با مساحت ۶۴0۰۵۷ کیلومتر مربع در جنوب غربی ایران در کرانه خلیج فارس و اروندرود قرار دارد و مرکز استخراج نفت ایران به‌شمار می‌آید. شهر اهواز مرکز استان خوزستان است. این استان پنجمین استان پرجمعیت ایران است.
نقشه(1-1)منبع، طرح جامع
1-1-1-آبادان
موقعیت جغرافیایی این شهر در درازای ۴۸ درجه و ۱۷ دقیقه و پهنای جغرافیایی ۳۰ درجه ۲۰ دقیقه و با بلندای ۳ متر از سطح دریا و با پهناوری ۲۷۹۶ کیلومتر مربع است. دارای فرودگاه و بندر است که به دلیل داشتن پالایشگاه نفت و راهبردی بودن و هم مرزی با کشور عراق از زمان جنگ جهانی دوم از پراهمیت‌ترین شهرهای خاورمیانه و ایران بوده‌است.
نقشه(1-2)منبع، طرح جامع
1-1-2-موقعیت استان خوزستان
خوزستان از شمال به استانلرستان، از شمال شرقی و شرق به‌استانهای اصفهان و چهارمحال و بختیاری، از شمال غربی به‌استان ایلام، از شرق و جنوب شرقی به استان کهگیلویه و بویراحمد، از جنوب به استان بوشهر وخلیج فارس، و از غرب به کشورعراق محدود می‌شود.[۳] این استان با جمعیّت ۴٬۵۳۱٬۷۲۰ نفر (سرشماری ۱۳۹۰) دارای ۱،۰۸۳،۳۴۱ خانوار است که این تعداد شامل ۷۹۳ هزار و ۲۸۹ خانوار شهری و ۲۹۰ هزار و ۵۲ خانوار روستایی است.[۴] استان خوزستان در محدوده ۴۷ درجه و ۴۲ دقیقه تا ۵۰ درجه و ۳۹ دقیقه طول شرقی از نصف‌النهارگرینویچ و ۲۹ درجه و ۵۸ دقیقه تا ۳۲ درجه و ۵۸ دقیقه شمالی از خط استوا قراردارد.
خوزستان از جمله استان‌هایی است که در طول جنگ هشت ساله دچار آسیب و خسارت فراوانی شد. اشغال طولانی‌مدت برخی مناطق استان، موشک‌باران دایمی برخی شهرها و حملات هوایی و زمینی به شهرهای دزفول، بستان، هویزه، سوسنگرد، اهواز، شوش، شادگان، اندیمشک و بسیاری از مناطق دیگر، همه و همه باعث آسیب‌های فراوان به سرمایه‌های طبیعی و انسانی و زیرساخت‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی آن شد.
آخرین آمار منتشر شده در در گاه آمار متعلق به مرکز آمار ایران نتایج سرشمار نفوس و مسکن سال ۱۳۸۹ است که بر اساس آن جمعیت استان خوزستان ۴۵۳۱۷۲۰ نفر بوده‌است. تعداد شهرستان های استان ۲۴ ، شهرها ۶۲ ، بخشها ۵۵، دهستان۱۳۲ می باشد.[۵]
از میان ۲۵ شهرستان این استان بیشترین تراکم عرب‌های خوزستان در شهرستان‌های دشت آزادگان، شادگان، (شهرک جنگزدگان)ماهشهر، خرمشهر و (روستاهای) آبادان است.[۶] بیش از ۹۹ درصد از عرب‌های خوزستان شیعه هستند.
1-1-3 موقعیت شهرستان ابادان
مرکز شهرستان آبادان، در جنوب غربی ایران و در استان خوزستان واقع است.این شهر مهمترین شهر خوزستان پس از اهواز است.حدود آبادان از شمال به شادگان، از شرق و جنوب به خلیج فارس از جنوب غربی و مغرب به کشور عراق که حد فاصل مرز طبیعی را رودخانه اروند تشکیل می‌دهد و از شمال غربی به خرمشهر محدود می‌گردد.
1-2-موقعیت طبیعی
1-2-1- جنس خاک
خاک آبادان را آبرفت رودهای کارون و دجله (که به هم پیوسته‌اند) پدید آورده‌است. شهر آبادان درون خشکی ای است که گرداگردش رود است. این خشکی به جزیره آبادان شناخته شده‌است. شهر آبادان و همچنین بخش اروندکنار و نیمی از شهر خرمشهر در این جزیره‌اند. رودهای گرداگرد آبادان که همگی به خلیج فارس می‌ریزند از دو رود بزرگ‌تر پیشیاد دجله و کارون است. بزرگ‌ترین شاخه‌ای که از برخورد این دو رود پدید آمده‌است اروندرود است. بخش دیگر این رود که در آنسوی این جزیره روان است و اهمیت کمتری دارد بهمنشیر خوانده می‌شود. رود بهمنشیر در بخش‌هایی از گذرگاهش کارون هم خوانده می‌شود.
1-3- مطالعات اقلیمی
1-3-1- دما
جنوبی‌ترین نقطه خوزستان هفت درجه از مدار رأس السرطان بالاتر است از این رو اقلیمی مشابه با مناطق استواییدارد. خوزستان از زمان‌های قدیم به داشتن هوای گرم معروف بوده‌است و آبادان نیز که شهری از شهرهای جنوبی خوزستان است از این ویژگی مانند سایر شهرهای جنوبی استان برخوردار بوده‌است. این شهر دارای آب و هوای گرمسیری است تا جایی که در برخی از کتابها از آن به عنوان شهری که فاقد زمستان است نام برده‌اند، حتی برخی منابع، آبادان را تنها دارای دو فصل تابستان و پائیز می‌دانند. احمد مقدسی در «احسن التقاسیم» آن را «اقلیم حاره» خوانده‌است. اما واقعیت این است که آبادان به علت قرارگرفتن در کنار اروند رود، رود بهمنشیر و رود کارون و کلاً در جوار خلیج فارس دارای تابستانی بسیار گرم و زمستانی معتدل و فرحبخش است چنان که لطافت هوای آن گردشگران زمستانی و نوروزی را به خود جذب می‌کرد.
براساس آمار موجود، حداکثر دمای بهمن ماه و حداقل دمای همان ماه از بقیه ماه‌ها کمتر است. در حالی که حداکثر دمای شهریور از بقیه ماه‌ها بیشتر می‌باشد، حداقل دمای مرداد ماه از بقیه ماه‌ها بیشتر می‌باشد.
به استناد برخی منابع انتشار یافته معدل حداکثر حرارت سالهای پیش از انقلاب در آبادان ۵۱ درجه سانتی‌گراد بوده‌است که فقط ۶/۴ درجه از حداکثر مطلق در جهان(یعنی ۶/۵۶ درجه در تریپولی لیبی)کمتر است. این رقم نشانگر گرم و سوزان بودن درجه حرارت آبادان است یا به عبارت دیگر وضع درجه حرارت سالیانه آبادان به طور مشخص جنبه بری دارد و تعداد روزهای یخبندان آن بسیار اندک است. معدل روزهای یخبندان در طول سالهای قبل از انقلاب ۱۳۵۷ در آبادان ۷/۱ روز در سال بوده‌است.
پراکندگی فشار هوا در آبادان در طی سال، به دو صورت مشخص فصلی در می‌آید بدین ترتیب در آخر فصل پائیز و آغاز زمستان(آذر، دی، بهمن)که درجه گرما پایین است، میزان فشار جو به حداکثر خود می‌رسد و در تابستان(خرداد، تیر، مرداد)که درجه گرما بالا است، فشار هوا به حداقل کاهش می‌یابد.
(نمودار 1-1) روند تغییرات ماهانه دما در ایستگاه آبادانمنبع،طرح جامع
1-3-2- رطوبت نسبی
آبادان به طور کلی یک منطقه رطوبتی است. این رطوبت در بهار و تابستان کمتر از پائیز و زمستان است. رطوبت در زمستان حداکثر به ۸۹ درصد می‌رسد اما از آبادان رطوبت۱۰۰ درصد هم گزارش شده‌است. رطوبت نسبی آبادان در ماههای تیر و مرداد ۵۰ تا۶۰ درصد است و در ماههای دی و بهمن به ۷۰ تا۸۰ درصد هم می‌رسد. با توجه به ارقام جدول در هر صورت آبادان یک شهر با میزان بالای رطوبت است.
رطوبت نسبی در آبادان در میانه روز کاهش می‌یابد و در مواقعی که باد از جنوب جریان دارد رطوبت به سرعت بالا می‌رود. رطوبت نسبی آبادان درساعت ۳۰/۶ صبح ۶۴ درصد است، ولی همین رطوبت نسبی در ساعت ۳۰/۱۲ به ۳۲ درصد کاهش می‌یابد. کاهش مزبور به علت وزش بادهای شمالی است که رطوبت وسط روز را تقلیل می‌دهد، ولی به طور کلی توأم شدن حداکثر درجه حرارت(۵۰ درجه سانتی‌گراد)با رطوبت نسبی بیش از ۵۰ درصد در آبادان، به طور محسوسی غیرقابل تحمل است.
1-3-3- باد
بادهای آبادان بر سه نوع است. نخست «بادهای منظم فصلی» که در اثر تغییرات فشار هوا در فصل‌های مختلف سال به وجود می‌آیند و معمولاً شدید نیستند، مگر عامل جوی دیگری موجب تشدید آنها شود. اگر هوا خنک باشد، نسیم ملایمی بوجود می‌آید و برعکس اگر هوا گرم باشد، بادی آزار دهنده و سوزان می‌وزد.
دوم«بادهای محلی» که خود بر دو نوع است:«باد شمال» و «باد شرجی» باد شمال از جریان‌های مدیترانه‌ای است که به ایران می‌رسد. این باد در تابستان به طور خشک و دایمی می‌وزد. باد شمال در زمستان اغلب طوفان‌های ناگهانی و خطرناکی بوجود می‌آورد ولی در تابستان از ۱۵ خرداد تا آخر تیر(۴۰ روز)با نظم و شدت فوق‌العاده می‌وزد. وزش ناگهانی و شدید باد شمال، همیشه برای قایق‌های کوچک ماهیگیری خطرناک است. وجود بادهای شمالی در آبادان، رطوبت وسط روز را کاهش داده و گرما را قابل تحمل میکند. باد شمال کلاً ۹ ماه در آبادان می‌وزد.
باد شرجی از جنوب غربی می‌وزد و با عبور از خلیج فارس مرطوب شده و با توجه به بالا بودن درجه حرارت هوا تا حدود زیادی سنگین می‌شود و نفس کشیدن را به خصوص برای کسانی که مشکلات تنفسی دارند دشوار میکند. این باد بسیار نامطلوب است و سبب تغییرات کلی در آب و هوای آبادان می‌شود. این تغییرات آب و هوایی جزیره آبادان و حوالی آن را به شدت تحت تأثیر قرار می‌دهد. این باد از زمستان تا اواسط بهار در آبادان می‌وزد، اما معمولاً در اوایل تابستان هم احساس می‌شود. چون معمولاً مرطوب و گاهی توأم با ابر و مه‌است سبب بارندگی می‌شود.
نوع سوم بادهای آبادان «باد سموم»یا «سام» است که از عربستان می‌وزد و همیشه خاک و شن همراه دارد. این باد بسیار خشک، گرم و سوزنده‌است. وزش آن به هنگام تابش آفتاب مخصوصاً در میانه روز شخص را مسموم میکند. حمزه اصفهانی مؤلف کتاب«سنی الملوک الارض و الانبیاء» درباره این باد و گذر آن در آبادان می‌نویسد:
«در سال ۲۳۴ هجری قمری باد سموم شدیدی وزید که مردم مانند آن ندیده بودند. مدت آن زیاد از ۵۰ روز بود. آغازش از سوم حزیران و انجامش آخر تموز، این باد کوفه، بغداد و واسط را فرا گرفت و به عبادان رسید و از اواسط به اهواز رفت و همگی رهگذران و کاروان‌ها را بکشت و چون به همدان رسید، مزارع را بسوخت و در صحرای سنجار موصل هر بشر و شجر و دابه را هلاک کرد و بازارهای موصل چند روز تعطیل شد و راه دهات از شهر منقطع گردید.»
این گونه بادها هر چند سالی یکبار در آبادان می‌وزد و آسمان روز را به مثابه شب کاملا تیره و تاریک میکند. البته همه ساله نوع ملایم‌تر آن می‌وزد که با خاک و گرد و غبار توأم است و تا حدودی شرایط عادی زندگی را دچار اخلال میکند.
1-3-4- بارندگی
آبادان از مناطق کم بارش کشور است که عمده همین بارندگی هم به رگبارهای زودگذر باران اختصاص دارد. بعضی مواقع این باران توأم با تگرگ است. میزان بارندگی آبادان در طول ده سال آمارگیری حدفاصل سالهای ۱۳۴۳ تا۱۳۵۳ بین ۶/۵۴ تا ۷/۳۵۳ میلی متر در نوسان بوده‌است. (جدول ۵-۲)متوسط بارندگی سالانه ۳/۱۴۶ میلیمتر گزارش شده‌است. گزارش دیگر این میزان بارندگی را در سالهای ۱۳۵۵ تا ۱۳۵۷ به طور متوسط بین ۲۰۰ تا۲۵۰ میلیمتر نشان داده‌است.
باران‌های موسمی و گاه بسیار شدید، از آذر تا اردیبهشت برخی مواقع موجب جاری شدن سیل در سطح خیابان‌ها می‌شود. اهمیت این بارندگی‌ها در کشاورزی منطقه حیاتی است. اوج بارندگی آبادان در ماههای آبان، آذر و دی است در ماههای بهمن، اسفند و فروردین باران نسبتاً مناسبی می‌آید اما شدید نیست و صرفاً در تغییرات جوی مؤثر است. معمولاً در آبادان در ماههای خرداد، تیر و مرداد بارندگی وجود ندارد در اردیبهشت و شهریور برخی از سال‌ها بارندگی بسیار خفیف گزارش شده‌است.
1-3-5- درجه حرارت
آبادان در دشت واقع شده و به علت مجاورت با صحراهای بزرگ و سوزان نظیر صحرای بزرگ عربستان و عراق، در مجموع هوای صحرایی گرم دارد. گرمای آن در ماههای تیر و مرداد تا ۵۸ درجه سانتی‌گراد بالا می‌رود و در بهمن ماه تا صفر درجه سانتی‌گراد هم پایین می‌آید. حداقل درجه حرارت آن در سال ۷/۱۷ و حداکثر ۶/۳۲درجه سانتی‌گراد می‌باشد. ایام یخبندان آن حداکثر در طول سال نه روز است.
میانگین درجه حرارت این شهر حد فاصل سالهای ۱۳۲۶ تا ۱۳۳۷ ۳/۲۶ درجه سانتی‌گراد، سالهای ۳۸ و ۱۳۳۷ حدود ۸/۲۴ درجه و حد فاصل سال ۳۹-۱۳۳۸ به مقدار ۷/۲۵ درجه سانتی‌گراد بوده‌است.
در گزارش دیگری که مربوط به سالهای ۱۳۴۰ تا ۱۳۵۳ هجری شمسی است سانتی‌گراد در ایستگاه«سینوپتیک» و حداقل مطلق آن ۵/۴- درجه سانتی‌گراد بوده‌است. در این دوره زمانی معدل حداقل، تغییر چندانی نکرده‌است (۷/۱۷درجه سانتی گراد)و اما معدل حداکثر درجه حرارت بنی ۶/۳۱ تا ۶/۳۲ در نوسان بوده‌است.
1-3-9- روزهای یخندان
تعداد روزهای یخبندان آن بسیار اندکمعدل روزهای یخبندان در طول سالهای قبل از انقلاب ۱۳۵۷ در آبادان ۷/۱ روز در سال بوده‌است.
1-3-10- فشار هوا
در آبادان در طی سال، به دو صورت مشخص فصلی در می‌آید. بدین ترتیب در آخر فصل پائیز و آغاز زمستان (آذر، دی، بهمن) که درجه ی گرما پایین است، میزان فشار جو به حداکثر خود می‌رسد و در تابستان (خرداد، تیر، مرداد) که درجه گرما بالا است، فشار هوا به حداقل کاهش می‌یابد. آبادان در دشت واقع شده و به علت مجاورت با صحراهای بزرگ و سوزان نظیر صحرای بزرگ عربستان و عراق، در مجموع هوای صحرایی گرم دارد.
1-4-نتیجه گیری و رهنمودهای اقلیمی موثر در طراحی
اصولی که در معماری این مناطق رعایت گردیده تا حدودی مشابه اصول معماری در مناطق معتدل و مرطوب بوده و به طور خلاصه عبارتند از:
1) استفاده از مصالح ساختمانی با ظرفیت حرارتی کم.
2) در سایه کامل قرار دادن ساختمان، در اینجا نیز ایوانهای عریض و سرپوشیده ای که هم از نفوذ باران بداخل جلوگیری نموده و هم سایه ای کامل بر روی دیوار اطاقها ایجاد مینمایند، مورد استفاده قرار گرفته اند.
3) در نقاط نزدیک به دریا بمنظور استفاده از نسیمهای خنک دریا بادگیرهایی بزرگ مورد استفاده قرار گرفته و اکثر ساختمانهای این نقاط دارای بادگیر هستند. اما در مناطق دور از دریا که کمتر تحت تأثیر نسیم دریا قرار دارند، بادگیرها بسیار کوچک و کوتاه بوده و در بسیاری از نقاط نیز از ساختمان حذف گردیده اند.
4) در این مناطق بدلیل گرمی و رطوبت زیاد هوا، میزان تهویه طبیعی از اهمیت زیادی برخوردار نبوده و بهمین دلیل پیش بینی های لازم در مورد ایجاد کوران در داخل ساختمان بعمل نیامده است.
فصل 2
مطالعات تاریخی ،اجتماعی ، فرهنگیو…
2-1-مطالعات تاریخی
2-1-1- تاریخچه ی شهر( پیش از اسلام)
نام آبادان تغییر شکل یافته عبادان است که در سال ۱۳۱۴ هجری شمسی با تشکیل فرهنگستان ایران و با تصویب هیئت دولت در دوره رضاخان کلمه عبادان که نامی کهن و تاریخی از دوران اسلامی است به آبادان تغییر نام یافت. در سال ۱۳۱۴ طی مصوبه شورای وزرای وقت نام آبادان رسمی شدبخشی از جزیره آبادان در دوره ساسانیان بهمن اردشیر خوانده می‌شده‌است که نام رود بهمنشیر یادگار آن نام کهن است.اوپاتان نیز که نام کهنتر آبادان است امروز بیشتر زیب شرکتها و سازمانها در شهر آبادان است.به دلیل وجود زیارتگاه کوچکی که ادعا می‌شود خضر نبی در آن دیده شده‌است گاهی به این منطقه نام مذهبی جزیرةالخضر هم داده شده‌است.در نزهت القلوب حمدالله مستوفی آبادان مرز آخر ایران زمین در جنوب غرب معرفی می‌شود و در گذشته دور نیز آبادان را آخرین شهر ایران می‌دانستند و ورای آن جایی دیگر در ایران زمین نمی‌پنداشتند که مصداق آن مصرعی از منوچهری دامغانی شاعر دوره غزنوی است که بصورت مثل در آمده که می‌گوی :
| برفراز همت او نیست جای | نیست آنسوتر ز عباداندهی |
2-1-2- تاریخچه ی شهر در دوران پس از اسلام
با رویداد انقلاب اسلامی و پس از آن جنگ ایران و عراق این شهر رو به ویرانی نهاد و بسیاری از مردمش به شهرهای دیگر و به ویژه به بیرون از کشور کوچیدند و بیشتر آنان نیز دیگر بازنگشتند .امروز پس از گذشت 17 سال از پایان جنگ ایران و عراق – اثرات این جنگ خانمانسوز همچنان آبادان را در بر گرفته و با نظاره کردن نقاط مختلف شهر میتوان به این واقعیت پی برد.
آبادان امروز در معظلات اجتماعی قوطه میخورد
فقر – اعتیاد – تکدی گری – فحشا – ایدز- نا امنی اجتماعی و اقتصادی – نبود امکانات اولیه زندگی – وجود فاصله طبقاتی بسیار بالا – از جمله این معظلات به شمار می آید.و این در حالی است که هم اکنون پالایشگاه آبادان 50 درصد بنزین کشور را تامین میکند. و بندر آبادان سالانه حدود 120میلیون دلار درآمد زایی برای کشور دارد.
2-1-3- وجه تسمیه
نام آبادان تا پیش از ۱۳۱۴ش که به پیشنهاد فرهنگستان ایران و تصویب دولت، تلفظ و رسم‌الخط امروزی را پیدا کرد، به شکل عَبّادان خوانده و نوشته می‌شد. همة مورخان و جغرافی‌نویسان اسلامی که در گذشته یادی از این ناحیة ایران کرده‌اند، همین تلفظ و رسم‌الخط یعنی عَبّادان را به کار برده‌اند. آنان، عبادان را هم بر دِه یا شهر آبادان اطلاق کرده‌اند، هم برخود جزیره. [۳] آبادان (به پارسی میانه:)، به معنای «آباد، باصفا، بارونق و ضدویران» گفته شده‌است.[۴] در فرهنگ معین، «معمور، دایر، برپا و مقابل ویران و خراب» گفته شده‌است.[۵] آبادان در گذشته روستایی به نام عَبّادان بوده‌است.[۶]بطلمیوس دانشمند مصری روزگار اشکانیان در سده ۲ و در کتاب جغرافی خود از این شهر با نام آپفانا یاد کرده‌است. مارکیانوس جغرافی‌دان سده ۴ آن‌را به صورت آپفادانا آورده‌است.[۷]بهرام فره‌وشی این نام را به معنای «ایستگاه پاسداران ساحلی» می‌داند.[۸][۹] وی همچنین معتقد است که شکل کهن نام آبادان، اُپاتان بوده‌است که از سه بخش تشکیل شده‌است: اُ به معنای «آب»، پات از ریشهٔ پاییدن و ان، پسوند نسبت. به نظر می‌رسد نام آبادان، معرب همین نام باشد. تا پیش از سال ۱۳۱۴ به شکل عبادان نوشته و خوانده می‌شد. تمام مورخان و جغرافی‌دانان اسلامی که از این ناحیه یاد کرده‌اند، همین تلفظ و شکل نوشتاری یعنی عبادان را به کار برده‌اند. در وجه نام‌گذاری آبادان، چند قول وجود دارد: بلاذری در ریشه‌یابی این نام را برگرفته از نام عبّاد بن حصین حبطی از قبیلهٔ بنوتمیم می‌داند که از ملازمان حجاج بن یوسف بوده و در این منطقه پادگانی برپا کرده‌است. گروهی آن‌را بر گرفته از نام مردی مقدس به نام عبّاد که در سده‌های دوم و سوم قمری می‌زیسته‌است نسبت داده‌اند و گفته‌اند که وی عبادان را بنا نهاده‌است.[۱۰] حاج عبدالغفار نجم الملک همانند سایر مورخین پیش از خود آن ناحیه را جزیرة الخضر نامیده‌است. [۱۱]
احمد کسروی نیز در طول کتابش آنجا را جزیرة الخضر می‌نامد اما در قسمت واپسین کتابش نام آنجا را عبادان می‌آورد. [۱۲]
در سال ۱۳۱۴ هجری خورشیدی به موجب تشکیل فرهنگستان ایران و با تصویب هیئت دولت در دورهٔ رضاشاه واژهٔ عبادان به آبادان تغییر نام یافت. بخشی از جزیرهٔ آبادان در دورهٔ ساسانیان بهمن‌اردشیر خوانده می‌شده‌است که نام رود بهمنشیر یادگار آن نام کهن است. اوپاتان نیز که نام کهنتر آبادان است امروز بیشتر زیب شرکتها و سازمانها در شهر آبادان است. به دلیل وجود زیارتگاه کوچکی که ادعا می‌شود خضر نبی در آن دیده شده‌است گاهی به این منطقه نام مذهبی جزیرةالخضر هم داده شده‌است.
2-2 -موقعیت اجتماعی
طبق آمار رسمی منتشره در سال 2005 ميلادی، جمعيت کنونی آبادان و مناطق حومه در حدود سيصد و سی هزار نفر می باشد. که اکثرا در پالايشگاه، صنايع پتروشيمی، کشتيرانی، ماهيگيری و تجارت فعاليت دارند. اين شهرستان دارای سه نماينده در مجلس شورای اسلامی دارد.
شهرستان آبادان در حال حاضر دارای 3 دانشگاه می باشد که عبارتند از: دانشگاه صنعت نفت (دانشکده شهيد تندگويان / دانشکده نفت آبادان) ، دانشگاه آزاد اسلامی و دانشگاه پيامنور.شايد بارزترين خصوصيت شهرستان آبادان را بتوان صنعتی بودن آن نام برد که از مهمترين واحد های صنعتی می توان پالايشگاه آبادان و پتروشيمی آبادان را نام برد. همچنين در سال 1383، “منطقه آزاد تجاری و صنعتی اروند” نيز در اين مکان به تصويب رسيد.
2-2-1- زبان وگویش
زبان و گویش مردم آبادان، عربی ،فارسی و گویش آبادانی است.
2-2-2- دین و مذهب
استان خوزستان از تیره‌های گوناگون انسانی را در بر می‌گیرد. همچنین با اینکه بیشینه مردم این استان مذهب شیعه دارند، از دیرباز پیروان دیگر آیینها نیز در این استان زیسته‌اند و می‌زیند. در شهر اهواز گروه اندکی صابئین(در خوزستان به آنها صُبّی می‌گویند) در کرانه رود کارون ساکنند و بیشتر به کار زرگری مشغولند. همچنین پیروان آیینهای کهن زرتشتی و نیز کلدانی در این استان و به ویژه شهر اهواز زندگی می‌کنند که پس از انقلاب ۵۷ از شمارشان کاسته شده‌است. در شهر آبادان شماری از ارمنیان می‌زیند. این گروه تا پیش از انقلاب جمعیت بیشتری داشتند ولی امروزه تنها چند خانوار از اینان در شهرهای آبادان و اهواز می‌زیند. همچنین گروهی از پیروان آیین بهایی [نیازمند منبع] در این استان زندگی می‌کنند. پیروان دیگر آیینها و مردمان دیگری نیز در اینجا می‌زیسته‌اند که امروزه به جا نمانده‌اند. تا پیش از انقلاب شماری از پیروان آیینهای هندو و سیک و… نیز در بخش‌های صنعتی این استان می‌زیستند که امروز تنها بازمانده معبدهایشان در شهرهایی چون آبادان به جا مانده‌است.
2- 3- مطالعات اقتصادی و جمعیتی
2-3-1- مطالعات اقتصادی
در سال ۱۳۰۸ خورشیدی نخستین چاه نفت ایران و خاورمیانه، توسط گروهی بریتانیایی به سرپرستی ویلیام ناکس دارسی در شهر مسجد سلیمان در خوزستان حفر و نفت از آن استخراج شد. این چاه که به «چاه شماره یک» مشهور است، نخستین چاه نفت در جهان است که از آن در مقیاس صنعتی، نفت استخراج شده، و اولین گام در تاسیس صنعت نفت ایران و شرکت نفت ایران و انگلیس بوده‌است. چاه شماره یک هم‌اکنون بصورت موزه تحت مدیریت شرکت ملی مناطق نفتخیز جنوب(NISOC) اداره می‌شود. استان خوزستان غنی‌ترین استان ایران در زمینهٔ منابع نفت و گاز است که در حال حاضر عمدهٔ درآمد کشور از راه صدور این دو محصول حاصل می‌شود.
اهواز، مرکز صنایع پخش نفت و گاز در خوزستان و تمامی مناطق نفتخیز در جنوب، غرب و شرق ایران است. پالایشگاه آبادان و پتروشیمی بندر امام و پتروشیمی ماهشهر از جمله صنایع وابسته به نفت در این استان هستند.
کارخانجات ذوب و فولادسازی و محصولات آهنی و فولادی و لوله‌سازی از جمله صنایعی هستند که تأثیر بسزایی در اقتصاد منطقه و استان دارند. از جملهٔ این مجموعه‌ها میتوان به شرکت لوله‌سازی خوزستان، گروه ملی صنعتی فولاد ایران، شرکت فولاد خوزستان، نورد کاویان اشاره کرد.
تا چندی پیش قابلیت کشتی‌رانی تجاری در رود کارون تا بندری در شهر اهواز وجود داشت و بخشی از بار ترانزیت تجاری از این راه منتقل می‌شد. اما در پی عدم رسیدگی این کاربرد درحال حاضر منتفی است و کشتی‌رانی تجاری عملاً انجام نمی‌گیرد. بندرهای آبادان و خرمشهر (با دسترسی از رود بهمنشیر) و ماهشهر و بندر امام پیش از جنگ ایران و عراق از لحاظ تجاری اهمیت فراوانی داشتند و مجموعهٔ این بنادر با خط آهنخرمشهر–تهران، مسیر پر اهمیتی برای حمل و نقل تجاری بود، اما در طول جنگ ایران و عراق، آسیب فراوانی دیدند و عملاً مخروبه و متروکه شدند و امروز با روندی بسیار کُند، به کسری از وضعیت سابق خود نزدیک می‌شوند…!
آب فراوان رودهای کارون، کرخه و هندیجان (زهره)، جراحی، مارون، اروند و دز که اکثراً جزو پرآب ترین رودهای ایران هستند و ساختار جلگه‌ای استان خوزستان، قابلیت بالقوهٔ کشاورزی فراوانی در آن ایجاد کرده‌است. جدا از کشاورزی سنتی و نیمه مکانیزهٔ محصولات سنتی (مثل برنج، گندم، مرکبات و صیفی‌جات)، نیشکر هم به صورت صنعتی در قالب طرح توسعه نیشکر و صنایع جانبی استان خوزستان در ابعاد جغرافیایی وسیعی کاشته شده و مورد بهره‌برداری قرار می‌گیرد.
از جمله صنایع جانبی قدیمی نیشکر در خوزستان، مجتمع کاغذسازی هفت‌تپهاست که از دیرباز با استفاده از ضایعات نیشکر به تولید کاغذ می‌پردازد.
2-3-2- جمعیت استان و شهر
آخرین آمار منتشر شده در در گاه آمار متعلق به مرکز آمار ایران نتایج سرشمار نفوس و مسکن سال ۱۳۸۹ است که بر اساس آن جمعیت استان خوزستان ۴۵۳۱۷۲۰ نفر بوده‌است. تعداد شهرستان های استان ۲۴ ، شهرها ۶۲ ، بخشها ۵۵، دهستان۱۳۲ می باشد.[۵]
از میان ۲۵ شهرستان این استان بیشترین تراکم عرب‌های خوزستان در شهرستان‌های دشت آزادگان، شادگان، (شهرک جنگزدگان)ماهشهر، خرمشهر و (روستاهای) آبادان است.[۶] بیش از ۹۹ درصد از عرب‌های خوزستان شیعه هستند
جمعیت شهرستان آبادان نزدیک به 350،000 نفر و جمعیت نسبی در هر کیلومتر مربع ۱۷۱ نفر است و بخشی از جمعیت آن را روستاییان که بیشتر ایرانیان عرب زبان هستند ، تشکیل میدهند.
2-3-3- جمعیت شهر نشینی و روستایی
مناطق روستایی شامل(سلامات، حلفی(حلاف)، نصاری، عموری، بنی تمیم، مطرقی، عبودی، فرحانی، ثامری، سیامری، بچاری، معرفاوی، مطوری، عبادی، طرفی، ربیعی، حمودی، غانمی، دریس، عیدانی، بغلانی و…) و (دشتی، زنگنه، انگالی، انصاری، قنواتی، عبداللهی، قنوتی، اسلامی، دوقه چی، پارسی نژاد، حاجیان عجم، صالحی، تاج امیری، نیک نژاد، مهری، حسین زاده، محمدی، لاری، گله داری، شولی، لامردی، بهبهانی و….) و لر(بویراحمدی، چرومی، بهرکانی، عیمی ،، خرم آبادی، جاسمیان، منصوری، ارجانی، غریبی، لرستانی ٍ، گودرزی، روزبهانی و … ) . در آبادان یکی از بزرگ‌ترین پالایشگاه‌های نفت جهان قرار دارد. نفت از اغلب مناطق خوزستان با لوله به این شهر می‌رسد و پس از تصفیه به کلیه جهان صادر می‌شود. نزدیکترین شهر به آبادان، خرمشهر است که حدود ۱۵ کیلومتر با این شهر فاصله دارد.
مکانهای گردشگری و ديدنی در آبادان
آبادان يکی از قديمی ترين شهرهای ايران بوده که از زيباييهای طبيعی، تاريخی، گردشگری، تجاری و معنوی خاصی برخوردار است. همانطور که گفته شد بهترين زمان جهت عزيمت و تفريح در آبادان روزهای پايانی اسفندماه و ابتدای فروردين می باشد.
از مکانهای ديدنی و طبيعی آبادان می توان از ساحل بسيار زيبای رودخانه های اروند، بهمنشير نام برد که با شناختی هر چند اوليه می توان از مکان های بی بديل آن جهت ماهيگيری و تفريح استفاده کرد. نخلستان های اطراف شهر و خصوصا جزيره زيبای “مينو” از ديگر مکانهای طبيعی شهرهای آبادان و خرمشهر است که مطمئنا در ديگر نقاط کشور قابل يافتن نيست.
از مکانهای تاريخی شهر آبادان می توان از پالايشگاه نفت آبادان(پالایشگاه نفت آبادان يکی از قديمی ترين پالايشگاه های نفت جهان است)، دانشکده نفت آبادان، کليسای آبادان، سينما نفت، مناطق بوارده و بريم و … نام برد که هر کدام تاريخی گفتنی دارند.با توجه به تصويب منطقه آزاد تجاری اروند که بزودی در شهرهای آبادان و خرمشهر شروع به کار خواهند کرد، مطمئنا يکی از جاذبه های آبادان برای بازديدکنندگان، جاذبه های تجاری خواهد بود. البته هم اکنون نيز بازارچه های متعددی درمرکز شهر دائر می باشند که به ارائه کالاهای مصرفی و تجاری می پردازند که از آن جمله می توان بازار مرکزی آبادان را نام برد که در کنار رودخانه زیبای اروند واقع شده است.اما جاذبه های معنوی آبادان و خرمشهر حديث ديگری دارد. همه ساله با نزديک شدن به ايام نوروز ميليون ها ايرانی عاشق در قالب کاروان راهيان نور از مکانهای دليرمردی های مردان و زنان ايران زمين بازديد می کنند. ساحل اروندکنار که در کنار رودخانه اروند و در بين شهر مرزی اروند کنار ايران و شهر فاو عراق واقع شده است مکانی بسيار شيوا جهت به خاطر آوردن سالهای دفاع مقدس است. همه ساله در اين مکان نمايشگاه ها و شبيه سازی هايی از ايام دفاع مقدس برپا می گردد که روزانه پذيرای دهها هزار مسافر است. همچنين می توان از مشهد شهدا، “شلمچه” نام برد که در فاصله نه چندان دوری از آبادان و خرمشهر قرار دارد.مسافران همچنين می توانند جهت اسکان از امکانات فراهم شده در سطح شهر و يا هتل های معتبری چون آزادی ، کاروانسرا و … استفاده کنند.
3-3-مکانهای دیدنی ، تاریخی :
- تانک فارم
- مناطق عملیاتیآبادان
- سقاخانه خیابانمدرسه
- سقاخانه خیاباناروسیه
- حمام جرمن (گرمن = گرمه(
- مدرسهمهرگان
- بقعهخضر
- موزهآبادان
- مسجدرنگونیها
- سینمانفت
- ساختمان آموزشگاهفرهنگ
- موزه آبادان
- دبیرستان رازیآبادان
- سینما رکس
- سینما نفت
- دانشکدهنفت
- باشگاهایران
مکانهای ورزشی
- زمینگلف‌آبادان
- باشگاه اسب سواریآبادان
- قدمگاه خضر
- قدمگاه امامرضا
- چاه آبامیرالمومنین
- قدمگاه امامسجاد
- کلیسای سورپکاراپت
- مسجد مهدیموعود
- حسینیهشاهمرادی‌ها
- حسینیهخاقانی
- حسینیهلاری‌ها
- حسینهآقاجری‌ها
- حوزه علمیهقائمیه
- حوزه علمیهآبادان
- مسجدرنگونیها
- مسجد بلوچها
- مسجددهدشتی‌ها
- حسينيهبختياريها
- مرقد سیدعباس
- مرقد سیدمحمد
- مرقد سیدابوورده
- مرقد سیدابوالحسن
- گورستانیهودیان
- گورستانانگلیسی‌ها
- آرامگاه از بین رفته شهیدگمنام
مکان های مهم:
- موزه هنرهای تجسمی آبادان
- موزه آبادان
- مدرسه مهرگان
- دبیرستان رازی آبادان
- سینما رکس
- سینما نفت( سینما تاج )
- باشگاه ایران
- تالار اشراق
- باشگاه پیروز