پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
مقدمه
اهمیت موضوع :
تحولات گوناگون در تاریخ هر مرز و بومی جدای از همه عوامل درونی و بیرونی اش یک واقعیت غیر قابل انکار بوده است. عرصه های گوناگون اجتماعی، تاریخی، فرهنگی و … شاهد این دگرگونی با درجات مختلف بوده اند.
یک روز در جامعه ای ورود صنعت و ماشین منشا این تحولات بوده و روزگاری شرایط خاص منطقه ای چنین نقشی را ایفا کره است. شهرها و روستاهای مختلف سرزمین عزیزمان ایران، سرد و گرم بسیار چشیده اند و تغییرات بسیاری را تجربه کرده اند. با پیشرفت علم، فن آوری ارتباطات و … روز به روز تحولات، گسترده تر شده اند و آثار آنها گریز ناپذیر تر نموده اند. چنین تحولات، علتها، چگونگی و تبعات آن بخشی است که شاید راهکارهای مناسبی برای دستیابی به یک هدف مشخص در هر زمینه فعالیتی باشد.
ساختار معماری هر منطقه ای هم روند فوق الذکر را داشته است و کما بیش تحولات و دگرگونی هایش منطبق بر مدعای اخیر است. با یک نگاه گذرا اما پر دقت می توان دریافت که بافتهای شهری و اجتماعی شهرهای ایران و به خصوص منطقه فوق ، دستخوش بسیاری از اتفاقات به طور خواسته و یا ناخواسته و مثبت یا منفی گشته اند. سنت، مردم، اعتقادات، اقلیم، امکانات و … در طول دورانهای مختلف گذشته چهره یک شهر یکدست، متمرکز را تصویر کرده است. که در سایه تمامی همان عوامل بر شمرده شده پاسخگوی تمام جوانب یا لااقل بخش عمده ای از نیازهای زمان خود بوده است.
به عنوان مثال سلسله مراتب دسترسی بر اساس مرکزیت اماکن عمومی مثل بازار،مسجد جامع، حسینیه ها و حمام و … شکل گرفته بود و در نهایت به کوچه ها و در بندها و هشتی و حیاط و اتاقها منتهی می شد، راهکاری بود برای پاسخگویی به تمامی نیازهای فوق.
اقلیم سرد بواسطه سازوکارهای اندیشیده شده توسط معماران و استفاده از مصالح بوم آور، رام گشته بود. مسائل اعتقادی و فرهنگی نیز چه در مقیاس بزرگ شهری (مساجد و …) و چه در مقیاس مسکن شخصی (اندرونی و بیرونی و …) به شکل مطلوبی پاسخ داده شده بود برای هر پرسش، پاسخ برازنده تراشیده شده بود در هر زمان برای هر سوالی، جوابی در خور (یا لا اقل قابل قبول) اندیشیده می شد که خود پیوستگی دورانها و تحولات آن مورد را رقم می زد. این راهکارها و تفکرات پاسخگو را شاید بتوان در زمره پیشرو ترین های آن دوران قلمداد کرد. اما بنا به دلائل مختلف (انقلاب صنعتی و پس از آن عدم کفایت حکام زمان و …) دوران شکوفایی در تمام عرصه ها به نوعی از دست این قوم گسیخته شد و به تبع آن مانند مسابقه دوئی که همیشه چشم دیگران به ما که در جلو بودیم دوخته شده بود. حالا چشم به ساق پیشرو سبقت گرفته داریم.
به این ترتیب ابتکار عمل و اندیشه به لحاظ عقب افتادگی ناخواسته از دستمان خارج شده و روز به روز شاهد تغییرات تحولاتی بودیم که به علت وجود اندیشه ها و کارهای نوی دیگران ما را نیز تحت تاثیر قرار می داد. اما از آنجا که تحولات پی در پی و رشد پویای همه جانبه افکار، اندیشه ها، فن اوری و … یکی از اصول همیشگی دورانها بوده است، بی تردید هر مملکت و قومی که به هر علتی نتواند رشد قابل توجه در زمینه ای مختلف داشته باشد نمی تواند تعیین کننده و تاثیر گذار باشد. به عبارتی همزمان باافول تدریجی همه جانبه تواناییها در سرزمین ما و رشد و توسعه جوامع دیگر به خصوص مغرب زمین، تمام فعالیتها و روابط به طور اعم و فرهنگ و هنر به طور اخص تحت تاثیر این موج ایجاد شده قرار گرفت. به طوری که با گذشت هرروز، ماه و سال، شاهد کمرنگ شدن اصالتهاو هویتهای خویش بودیم. علت نیز کاملا مشخص است، وقتی توان و مایه اصلی به هر علت و دلیلی وجود نداشته باشد توانایی مقابله با مایه ها و حرفها و توانهای شاید بد، اما اندیشیده شده نیز نخواهد بود. مانند بسیاری از ورزشها ما نیز در این شرایط حالت دفاع آن هم از نوع بدش را داشتیم، دفاع بازی که هر بار بازتر و بازتر می شد.
بعضا هم اگر مقابله ای می کردیم که یا شاید قدرتمان کمتر بوده و شاید چون اندیشه خاصی نداشتیم بزودی زود از صحنه خارج شدیم به این شکل در بسیاری از زمینه ها ما مصرف کننده تولیدات و ابتکارات دیگران شدیم. تجربه و تحقیق نشان داده است که در طی این روند خواسته یا ناخواسته ملتهایی از نوع و درجه ملت ما هر جا که اندیشه ها و فکر برتر و طبیعتا عمل مناسب تر در آستین داشته اند موفق بوده اند. یعنی هر جا که صرفا مصرف کننده بدون تفکر نبوده ایم و در همان زمینه وارداتی اندیشه را نیز بکار گرفته ایم، نسبتا موفق بوده ایم چنین جریانی در باب فرهنگ و معنی به ویژه در چند سال اخیر بعد از انقلاب اسلامی در کشور خودمان به شکل زاینده ای دیده می شود. برای مثال درست است که سینما و فیلم یک مقوله کاملا بیگانه با فرهنگ ماست و ما مبتکر آن نبوده ایم اما با مختصری اندیشه و کار عاقلانه توانسته ایم در سالهای گذشته (صرف نظر از سالهای قبل از انقلاب که خود بافته بودیم) حرفهای بسیاری برای گفتن داشته باشیم و سینمایی را تحت عنوان «سینمای ایران» در دنیا مطرح کنیم. باشد که در کلیه زمینه های فرهنگ ، هنر و .. به جایگاه واقعی خود دست یابیم .
فرهنگسرا Cultural Center :
فرهنگ معماری مدرن به طور سیستماتیک، فضاهای شهری سنتی مانند خیابان و میدان را از شهرها حذف کرد و با تفکیک کار بریها بر اساس عملکرد آنها برای هر یک ، یک مجموعه یا ساختمانهای اختصاصی در نظر گرفت. بدین ترتیب، فروشگاههای کنار خیابانها به فروشگاههای بزرگ و مراکز خرید، دفاتر قدیمی به مجموعه های اداری، تماشاخانه ها و گالریها به مجموعه های عظیم فرهنگی نقل مکان کردند. این نگرش یک بعدی به پاسخگویی به نیازها موجب شد ابنیه مدرن به محفظه هایی برای تعدادی کاربری مشخص از قبیل کتابخانه ، سینما، تئاتر، موزه، گالری و … تبدیل شوند.
اما در سه دهه پایانی قرن بیستم توجه جهانیان به این واقعیت معطوف شد که ارتباطات اجتماعی پیچیده ای که به طور ضمنی در بهره وری از کاربریهای شهری شکل می گیرند و موجب جاری و تپیده شدن زندگی شهری می شوند. به مراتب مهم تر از پاسخگویی صرف به نیازی مشخص به صورت مستقیم و صریح است. تحقیقات بسیار دهه های 70 و 80 نشان دادند که کاربریهای مهم فرهنگی اعم از سینما، تئاتر، موزه، اپرا و … همه درگیر بحران اند و نمی توانند مخارج خود را تامین کنند. و علت اصلی این بحران بی روح بودن و تخصصی بودن بیش از حد این فضاهاست. این تحقیقات نشان دادند که ایجاد امکانات پیشرفته علمی و تکنولوژی برای پاسخگویی به نیاز مردم کافی نیست.
تئوریهای جدید موزه سازی، که به ایجاد تغییرات در موزه های مهمی چون لوور انجامید، حاصل تجدید نظر در نگرشهای رایج نسبت به این نوع فضاها بودند و در عمل اثبات کردند که تلفیق کاربریهای تخصصی با کاربریهای جذاب عادی می تواند در موفقیت یک موزه نقش مهمی ایفا کند.
هم اینک دیگر موزه های جدید خواه علمی ، خواه هنری دیگر مکانهایی نیستند که فقط افراد علاقه مند با اهداف مشخصی به آنها رجوع می کنند. بلکه فضاهایی برای گذران اوقات فراغت که در عین حال آشنایی با اهداف مشخصی به آنها رجوع میکنند. بلکه فضاهایی برای گذران اوقات فراغت اند که در عین حال آشنایی مردم را با مضامین حدی و اصلی نیز امکان پذیر می کنند. درواقع، امروزه تمایل پذیرفته شده در هم آمیختن فعالیتهای فرهنگی و علمی با تفریح، سرگرمی و برخوردهای اجتماعی است. موزه های علمی گالریهای نقاشی، نمایشگاهها و لابراتوارها، بیش از آنکه به ارائه نمونه های اصل و آزمایشهای علمی دقیق مورد توجه متخصصان بپردازند. به طور عمده به برنامه های آموزشی ـ تفریحی، شبیه سازیهای بازی گونه، به نمایش گذاردن ماکتها و نمونه های بدلی فراوان، متنوع و سرگرم کننده، اختصاص یافته اند از معروفترین این نوع مراکز فرهنگی، مرکز ژرژپمپیدو و مجموعه فرهنگی دلاویلت است.
چنین بینشی با شرایط جدید پیشرفت علم و تکنولوژی و تنوع و تغییرات سریع در زمینه های هنری مطابقت دارد. چرا که معلومات عمومی علمی یک فرد تحصیلکرده ـ حتی اروپایی ـ عمدتا مربوط به کشفیات و اختراعات قرن نوزده است و کمتر کسی از آخرین پیشرفتهای علم نجوم، فیزیک، ریاضیات و … خبر دارد. فرهنگسراها از اولین نمونه های فضاهای فرهنگی هوشمند برای پاسخگویی به این شرایط جدید به شمار می روند.
فرهنگسرا به عبارتی فضای واقعی محصور شهری است که در درون آن کاربریهای بسیار متنوع و غیر همجنس تجاری، فرهنگی، آموزشی، نمایشی و … در کنار هم قرار می گیرند؛ محل گذران اوقات فراغت و محل برخوردهای اجتماعی و معاشرتهاست، مکانی است برای شرکت مردم در تولید فرهنگ، و سرانجام جایی است که در آن بین شهر و شهروند رابطه ای متقابل و پویا ایجاد می شود.
و به همین دلیل بر دیگر کاربریهای تک منظوره و کمابیش منفعل مانند موزه و گالری سنتی برتری دارد. استقبال وسیع ایران به صورت مختص تهران از فرهنگسراها، که با تاخیر زیاد نسبت به دیگر کشورها ولی با سرعت چشمگیر ساخته شده اند، حاکی از موفقیت آنها در پاسخگویی به نیازی عینی است. ظاهرا آنها اگر چه از نمونه های غربی اقتباس شده اند. کاملا با فرهنگ و روحیه ایرانی تطابق دارند. پیشینه فضاهای شهری در ایران حاکی از آن است که ایرانیان بسیار پیش از اروپاییها به محاسن تلفیق کاربریهای گوناگون در قالب مجموعه ای واحد پی برده اند. کتابخانه ، مساجد، مدارس، بازار حسینیه ها و تکایا همواره به عنوان اندامهای یک ارگانیزم واحد به هم مربوط بوده اند و کاربریهای عمومی شهر نه به صورت ساختمانهای مجزای قرار گرفته در فضاهای «بیرونی» میدان و خیابان که اجزا و درونهای مجموعه ای بزرگ به شمار می آمده اند.[1]
پیشینه مراکز فرهنگی :
اگر بخواهیم به طور کل به موضوع فرهنگ نگرشی داشته باشیم، شاید بتوان نخستین مساجد، حسینیه ها و میدان ها را به عنوان فرهنگسرا و فرهنگستان های اولیه نامید. مراکز محله و فضاهای مذهبی خود به عنوان مکانی در جهت رشد و توسعه ی مذهب و فرهنگ، نقش موثری داشته اند. در این خصوص احداث ساختمان تکیه ی دولت که به دستور ناصر الدین شاه در سمت جنوب تالار الماس در سال 1285 هـ.ق آغاز شد را می توان اولین بنای مذهبی و به نوعی فرهنگی در ایران است که تحت تاثیر آمفی تئاتر فرهنگی بنیان نهاده شد. قرار داشتن غرفه های خواص جهت تماشای مراسم در اطراف صحنه وشکل مدور گونه تکیه دولت، درمعماری سنتی ایران سابقه نداشته و این نوع طراحی به سالن های اجرای نمایش و اپرا در فرانسه نظیر سالن اپرای پلیتر و سالن خانه ی اپرای پاریس شباهت زیادی دارد. در این تکیه محل نمایش و اجرای مراسم در فضای میانی بنا بوده که حضار و تماشاچیان در گرداگرد سکوی وسط و افراد مشخص در غرفه های داخل بنا مراسم را تماشا می کردند. حضور زنان با چادرهای سیاه و روبنده و اجرای مراسم رژه توسط موزیکچیان ملبس به یونیفرم های فرنگی و در حال نواختن ادوات موسیقی غربی، همانند طرح خود بنا همجواری سنت و تجدد در یک زمان و مکان را به نمایش می گذارد. به مرور زمان، فکر جدا کردن عملکردها مد نظر قرار گرفت و فضاهای فرهنگی ـ آموزشی در مجموعه هایی جدا از هم تعریف شد. به طور کلی میتوان گفت که فرهنگستان به عنوان یکی از پیامدهای قرن سیزدهم، در طی دوران های مختلف، به عنوان یک فضای زیر بنایی در اشاعه ی فرهنگ ایران فعالیت می نمود.
فعالیت های فرهنگی و هنری در دوره ی پهلوی اول ، بعد تازه ای به خود گرفت. آنچه قبل از آن و در دوره ی قاجار به عنوان فعالیتهای هنری و یا فرهنگی انجام می گرفت، هیچ گاه در یک قالب منسجم سیستماتیک دنبال نشد و اصولا فعالیتی کلاسیک و وسیع در نقش یک تشکیلات فرهنگی و هنری به وقوع نپیوست؛ تلاش هایی که انجام گرفت، تنها در چندین شخصیت و از جمله کمال الملک خلاصه می شد و تمامی آنچه به عنوان میراث فرهنگی اتلاق می شد، آن بود که بین توده ی مردم و تماماً به شیوه ی سنتی ، محلی، سینه به سینه و منحصرا از استاد به شاگرد منتقل می شد.
نخستین اقدامات به شیوه ی جدید، در دوره ی معاصر، در زمان پهلوی اول به تاثیر از فرنگ انجام پذیرفت. اولین فرهنگستان در زمان کابینه فروغی تشکیل شد و فعالیت هایی در زمینه ایجاد واژه ای جدید مورد احتیاج در زبان فارسی و تبدیل بعضی لغات بیگانه و عبری به زبان فارسی انجام گردید. اولین موزه هنرهای زیبا در سال 1309 برای پیشرفت و رواج هنرهای زیبای ایران آغاز به کار نمود وهمزمان با آن ، هنرستان صنایع قدیمه نیز افتتاح شد و گروهی از هنرمندان برجسته ایرانی برای ترویج و پرورش هنرهای زیبای باستانی دعوت شدند؛ که این هنرستان در رشته های مختلف هنرهای سنتی، دستی و قدیمی ایران، خدماتی ارزنده در زنده نمودن و بازسازی این هنرهای فراموش شده انجام داد. فعالیت موزه ایران باستان نیز در سال 1315 هـ. ش آغاز شد و این موزه در بخش های مختلف (دوران پیش از تاریخ، دوران های تاریخی پیش از اسلام، دوره های اسلامی، سکه ها و مهره ها و …) فعالیت خود را شروع نمود.
این روند ادامه پیدا کرد و به مرور زمان در تمامی نقاط کشور، کتابخانه ها، فرهنگسراها، موزه ها و مکان هایی از این قبیل تاسیس شدند.
[1] محله نما ، شماره 124، کامران افشار نادری
فهرست مطالب
مقدمه 8
اهمیت موضوع : 8
فرهنگسرا Cultural Center : 9
پیشینه مراکز فرهنگی : 11
اهمیت تاسیسات فرهنگی ـ اجتماعی : 12
ضرورت مجموعه های فرهنگی : 13
تقسیم بندی فضاهای فرهنگی شهر : 13
الف ) فضاهای فرهنگی محله ای : 13
ب ) فضاهای فرهنگی منطقه ای : 13
ج ) فضاهای فرهنگی شهری 14
د ) فضاهای فرهنگی فرا شهری: 14
مجموعه فرهنگی حضرت معصومه (ع): 15
فاز یک : 15
فاز 2: 17
فرهنگسرای خاوران : 18
کتابخانه : 19
خانه کودک و نوجوان: 19
مشاوره: 19
نمایش: 20
انجمن های علمی فرهنگی جوانان: 20
انجمن بانوان : 20
ادبیات : 21
خدمات علمی فرهنگی : 21
موسیقی: 21
فیلم : 21
هنرهای تجسمی : 21
خوشنویسی : 22
بازار فرهنگ و هنر: 22
تحلیل فرهنگسرای خاوران توسط کامران افشار نادری: 22
اهداف کلی طرح: 25
اهمیت انتخاب منطقه به عنوان بستر مطالعاتی و طرح: 25
فرهنگ : 26
تعریف فرهنگ : [در کتاب شکل گیری معماری در تجارب ایران و غرب «دکتر فلامکی»] 26
سیاست فرهنگی سنتی : 27
لزوم ایجاد مراکز فرهنگی : 27
1ـ خودآگاهی فرهنگی : 27
2ـ زمینه های فرهنگی که دخالت در آنها امکان دارد: 29
3ـ شرکت در ایجاد محیط زیست فرهنگی : 29
4ـ شکلهای جدید فرهنگی : 30
5ـ مفاهیم سیاست فرهنگی در ایران : 30
6ـ گسترش فرهنگ در مورد گسترش فرهنگ باید به دو نکته اساسی توجه نمود: 32
7ـ استفاده از اوقات فراغت در جهت کسب فرهنگ : 32
فراغت: 33
اوقات فراغت: 33
طبقه بندی اوقات فراغت: 34
کارکردهای اوقات فراغت: 34
برخی آثار ونتایج اوقات فراغت: 35
برخی از آثار مثبت اوقات فراغت عبارتند از : 35
عوامل موثر در برنامه ریزی فراغت: 36
نکات مورد توجه در ایجاد فضای فراغتی : 37
فراغت، گردشگری و فرهنگ : 37
نمونه های گوناگون وقت گذرانی : 38
نظاره و تماشا : 38
فعالیتهای صحنه ای : 39
نگارش : 40
ریشه واژه هنر : 41
معنی هنر در لغتنامه دهخدا : 41
فلسفه هنر : 41
سیر تکاملی هنرهای اولیه : 42
در بررسی یک اثر هنری چهار عامل مورد توجه قرار می گیرد: 43
آثار هنری دوره پیش از تاریخ مدیون این نظرات مستند است که: 44
کلیات هنر : 45
نتیجه : 47
تجزیه تحلیل انواع هنرها و ارتباط با یکدیگر: 47
1ـ شکل : 49
2ـ تکرار : 49
3ـ تعادل : 49
4ـ تعادل و وحدت: 49
5ـ تضاد: 50
6ـ فرم و طرح صفحه: 50
7ـ اصول طرح: 50
8ـ بافت: 50
9ـ حرکت : 51
هنر، هنرمند، اجتماع: 51
هنرمند: 52
ارتباط هنر و زمان خلق اثر هنری : 53
رنگ نما : 111
تاثیرات بافت و تخلخل مصالح : 111
استفاده از عایق حرارتی : 111
جنس مصالح: 112
فضاهای پر و خالی : 112
ارتفاع ساختمان : 112
ابعاد پنجره و سطح نورگیر : 112
فضاها و زیر فضاهای مورد نیاز : 113
حوزه های فعالیت مجموعه : 113
آموزش عملی حوزه هنرهای تجسمی: 113
آموزش عملی در حوزه هنرهای نمایشی: 114
آموزش عملی در حوزه موسیقی: 114
آموزشهای جانبی : 114
طبقه بندی عام فضاهای اصلی و فرعی : 114
فضاهای آموزشی : 114
فضاهای کمک آموزشی (وابسته آموزشی): 115
فضاهای رفاهی و خدماتی : 115
ضوابط طراحی در گروه فضاهای آموزشی (کلاسها ـ کارگاهها ـ استودیوهای موسیقی): 115
مشخصات فضاهای آموزشی : 115
کلاسهای تئوری ، اتاقهای آتلیه وکارگاهها: 115
کارگاهها : 116
موسیقی: 116
کلاسهای موسیقی: 117
اتاق اسباب و ادوات موسیقی: 117
فضای تجهیزات موسیقی: 117
ضوابط طراحی در گروه فضاهای کمک آموزشی: 118
کتابخانه: 118
تسهیلات مطالعه انفرادی: 119
مشخصات فضاهای قرائت : 119
سایر ویژگیهای کتابخانه: 119
مختصری درباره کتابخانه های مرجع : 120
فضاهای عملکردی کتابخانه ها: 120
عناصر اصلی کتابخانه : 121
بخش کتب مرجع : 123
کلیات : 123
طجدول قفسه ها وفاصله بین آنها 125
تجهیزات ارائه خدمات 126
میزها 127
یادداشت برداشتن و نوشتن 127
استانداردهای سرمایش ، گرمایش، … 127
سالنهای اجتماعات : 128
راهروهای سالن نمایش: 130
ورودی و خروجی ها : 130
پروژکسیون : 130
سرویس بهداشتی : 131
زوایای دید و فواصل تماشاچیان: 131
زوایای تابش و فاصله پروژکتور: 131
صندلی و نحوه انتظام صندلیها: 131
نحوه استقرار صندلیها : 132
تعداد صندلیها در یک ردیف : 132
حداکثر تعداد ردیفهای بین دو راهرو عرضی : 132
قرارگیری صندلیهای نسبت پرده : 132
شیب کف سالن : 132
سالن تئاتر و اجتماعات: 132
فضاهای مورد نیاز : 133
انواع تئاتر بر حسب ظرفیت تماشاچی: 133
انواع تئاترها بر حسب نوع برنامه ها : 133
نمایش فیلم : 133
آکوستیک مناسب: 134
ایمنی سالن : 134
راههای فرار : 134
مشخصات کلی سالنهای تئاتر: 137
انواع تئاترها بر حسب دامنه فعالیت شان : 137
مشخصات فضاهای اداری : 139
آمفی تئاتر روباز : 140
مرکز کامپیوتر: 140
نمازخانه : 140
تفکیک و توزیع فضاها در طبقات : 140
پارکینگ : 141
ضوابط فنی و اجرایی : 141
سازه : 141
ویژگی سازه سالنهای نمایش: 142
بررسی مصالح در ارتباط با سیستم های سازه سالن : 142
ایمنی از حریق : 142
نکات ویژه ایمنی از حریق : 142
سایر مقررات ایمنی از حریق : 143
تاسیسات : 144
گرمایش و تهویه مطبوع: 144
روشنایی: 146
فاضلاب : 146
آکوستیک تالارها: 146
کاواک : (رزوناتر) 147
طراحی تالارها: 147
فرم : 147
آکوستیک در تالار کنفرانس : 148
آکوستیک در تالار کنسرت : 148
اصول طرح تالارها (کلاس درس): 148
تالار اجتماعات : 149
توضیح طرح : 149
ورودی : 149
حجم: 149
پلان : 150
عناصر تشکیل دهنده سایت : 151
فضای سبز: 151
دید و منظر: 152
نکات لحاظ شده در معماری فرهنگسرا: 152
این فایل ورد در 153 صفحه به خدمتتون ارائه میشود.