پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
دانلود مقاله نقش و اهمیت آب در اقلیم گرم و خشک بویژه در عملکرد بادگیر ها
مقدمه
انسان ها همواره از بدو خلقت، فطرتاً در جستجوی ترفیع نیازهای خود بوده اند. برای میل به مقصود،بسیار از طبیعت و عناصر چهارگانۀ آن بهره جسته اند.مهارتی که انسان بواسطۀ آن عظیم ترین و سرکش ترین انرژی نهفته در طبیعت یعنی باد را رام و مسخر خود ساخته و به انواع گوناگون ،با دگرگونی در چهرۀ آن ،مظهر یک نوع رابطه بین انسان و طبیعت را به زیبا ترین شکل نمایان ساخته است .از دیر باز برای مقابله با گرمای سخت تابستان مردم این دیار به زیر زمین پناه می بردند. بادگیرها با هدایت هوا به سطح حوض آبی که در وسط زیر زمین قرارداشت ، موجب ایجاد هوایی خنک و فرح بخش می شدند. بادگیر، یک روش ابداعی ایرانی برای ایجاد فضای خنک در داخل منازل گرم کویری است . این دستگاه تهویه مطبوع ، سالیان درازی از روزگاران دور ، فضای زندگی مردم ایران را قابل تحمل کرده است . بادگیرها معمولاً برجکهای کوچکی به صورت چهارضلعی یا چند ضلعیهای منتظمند که ساختار مثلث در آنها به هیچ وجه دیده نمیشود.
با پیدایش برق ، ابتدا پنکه برقی و سپس کولر آبی برای اولین بار توسط شرکت ارج و تحت لیسانس کمپانی Westinghouse آمریکا وارد بازار ایران شد.
کویر همواره مفهومی از خشکی و بی آبی را به دنبال داشته است و آب در معماری کویر به عنوان اصلی ترین عنصر حیات بخش مطرح بوده است. در جایی که تضاد بین خشکی و آب جلوهگر می شود نگرش مردم نسبت به آب متفاوت از مردم سایر اقلیم ها می باشد که این تفاوت زاینده ریشه ها و مفاهیم نمادین است که همواره تبلوری کالبدی در معماری کویر داشته است نظیر جوشگاههای باغ ایرانی که نمادی از سزچشمه ها می باشد. و از این جوشش و حرکت در دل خاک زندگی و معماری کویر هستی میگیرد.
در کویر آب نیست اما هر خطی بر خاک یادآور خاطره آب است و مهمترین عامل شکل دهنده به فضای زندگی مردم میباشد.مکان یابی شهرها، نظم شبکه های معابر ، توالی فضاهای باز و بسته مسکونی ، امتداد حرکت قنات ها تحت تاثیر مقوله ی آب شکل گرفته است. مسلم آن است که جلوه های نمادین آب در معماری کویر یکی از عوامل هدایت کننده فکر معمار در خلق فضا بوده است.فضایی که به واسطه سوار شدن بر مفاهیم عمیق فکری و معنوی همواره مورد ستایش بوده و زندگی درون خود را حفظ کرده است.امروز با از دست رفتن این جلوه های نمادین و مفاهیم بنیادین در تفکرات معماری و خالی شدن کانسپتهای طراحی از معنا،فضاهای کالبدی به رفع نیازفیزیکی تنزل یافته اند. استفاده از حیاط های داخلی درختکاری شده و معطوف ساختن فضاهای زندگی به این حیاط ها ، از عمده ترین ویژگی های معماری در مناطق گرم و خشک است . حیاط های داخلی که شامل درخت ، حوض و سطح گیاه کاری شده است ، یکی از موثرترین عوامل ایجاد رطوبت ( که در مناطق خشک اهمیت فراوانی دارد) محسوب می شود . اتاقها که فقط به این حیاط ها باز می شوند . در برابر طوفان شن که معمولا در مناطق کویری می وزد ، همچنین در برابر بادهای سرد زمستانی حفاظت می شوند.[اقلیم و معماری مرتضی کسمائی ویراست دوم ص 89- 1381]
بررسی نمادین آب و انعکاس سطح آب ساکن:
آب روشن ترین سمبل حیات و اشاره ای آشکار به سرچشمه زندگی است که در سرزمین های مختلف با توجه به شرایط اقلیمی و فرهنگی از جنبه های خاص مورد توجه و تاکید قرار گرفته است.فراوانی آب نشان از وفور نعمت و زایش است. خلوص و پاکیزگی آب تمثیلی از پاکدامنی است که تقدس آن می تواند نه تنها بدن ها بلکه روح ها را نیز پاک کند. در آئین مسیحیت آب به روحانیت و رستگاری باطنی مرتبط است به رغم نقش زندگی آفرین آب به عنوان سمبل مرگ نیز به کار رفته است . داوینچی میگوید: برخلاف اندیشه های عمومی در میان انواع وحشت ها ،آتش بزرگترین مصیبت نیست، تخریب و انهدامی که در پی آب می آید از همه مهیب تر است [1]
آب از زمان های دیرین در باورهای آئینی ایرانیان مقدس محسوب می شده است بطوریکه در آئین مهرپرستی مذهب زرتشت و دین اسلامبه ارزش آن اشاره شده و از تباه کردن و اصراف آن نهی شده است.
کمبود آب در ایران مرکزی و کویری وجود آن را مغتنم داشته و همچنین مراسم هایی را برای طلب آب در فرهنگ ایران جاری ساخته ،مراسم درخواست آب از آناهیتا و باران خواهی در انجام مراسم مصلی برای بارش باران نشانگرتداوم سیر این آداب در گذر تاریخ ایران است [2]
با انعکاس نور مانند آینه عمل می‌کند و پدیده های اطراف خود را با چرخش 180 درجه نمایش می‌دهد، همچنین انعکاس پوشش گیاهی در آب و تابش نور خورشید روی گیاهان آبزی موجود روی آب، تصویر زیبایی برای بیننده به وجود می‌آورد. آب در حال حرکت نیز منعکس کننده امواج نور در فضاست؛ مانند نوری که از یک جویبار روان روی برگ درختان منعکس می‌شود.
آب و تاثیر آن در کاهش درجه حرارت و افزایش رطوبت:آب در پارک‌ها و باغ‌ها به هر یک از صور مختلف، خود به نحوی در متعادل کردن درجه حرارت هوا، تامین رطوبت نسبی برای گیاهان و ایجاد طراوت، موثر است. مجموعه این عوامل از یکنواختی و خشکی محیط می‌کاهد. آب ساکن منعکس کننده آسمان است و جلوه گاه عمیق آسمان بیکران در روی زمین است آب ساکن مرز بین زمین و آسمان را از بین می برد و به دلیل سکوت متفکرانه و جمع شدن آرام آب در آنها دارای رمز و رازی مبهم هستند گویی روحی متفکر و جاری از طبیعت در آن رسوخ کرده است [3]
اما در باغ های ایرانی مطلقا ساکن نمی باشد بلکه توسط فواره هایی آرام موج ظریفی در آب ایجاد می شود که پدید آورنده ی دوایری هم مرکزمی باشند ،الگویی تکرار شده در این آسمان کوچک نمادی است از اصل خویش در عالم والاتر که همانا چرخش کرات و منظومه ها به دور نقطه هستی بخش جهان است.نمونه عینی تر آن طواف مسلمانان به دور خانه خداوند متعال می باشد.
| فرمت فایل: Word (قابل ویرایش) |
| تعداد صفحات: 37 |
| حجم: 3.18 مگابایت |