مقدمه
نام این تحقیق، تاریخ صنایع چایکاری و چایسازی، در ایران است و تاریخ چای در کتابهای دیگران نیز آمده است، اما کارشناسان و دستاندرکاران چای ایران سالهاست برای مطالعه و پژوهش در برنامهریزی و اجرای امور چای میکوشند و به کشورهای مختلف چایخیز جهان مسافرت مینمایند و نتایج تحقیقات و مشاهدات خود را نیز در نشریات وزارت کشاورزی و سازمان چای نوشته و در سمینارها بیان داشتهاند.
بدون شک، نتیجه زحمات آنان قابل تقدیر است و سعی میشود این محصول مهم و نوشابه همگانی در کشور ما به حد خودکفایی برسد.
هدف از بدست آوردن و تهیه این همه مدارک قدیمی و تصاویر و سایر اسنادی و آماری که ذکر آنها آمده است، این بوده که به نوبه خود خدمتی انجام داده باشم.
بنابراین، نوشته حاضر از جمیع جهات، چه جایکاری و چایسازی به روش سنتی و قدیم که اکنون به تاریخ پیوسته است و چه در بهرهگیری از تکنولوژی جدید و پیشرفت که بعد از هر فصلی از تحقیق بدان اشاره شده است و چه در موضوعات جالبی که در امر چای با مخالفتهای اولیه مالکین و زمینداران گیلان و مازندران، در زمانهای بسیار دور و کارشکنیهای بیجهت آنان در واگذاری زمین به امر کشت چای و یا بازرگانی چای در زمانهای قدیم و جدید و روابط بازرگانی جهانی در رقابت با بازارهای بینالمللی چای و همچنین وضع کشور ما در مقایسه با سایر کشورهای چایخیر جهان، مخصوصاً کشورهای نو استقلال یافته آمریکایی نشان داده شود که برای خواننده خالی از فایده نخواهد بود.
لذا لازم دانستیم انگیزه خود را در نوشتن تاریخی که از شهر لاهیجان که با نام چای این محصول که یکی از پرمصرفترین فرآوردههای کشاورزی کشور شهرت یافته است، بپردازیم و با همین انگیزه بوده است که با هجوم قوای مسلح اشغالگر انگلیس و شوروی از جنوب و شمال در سوم شهریور 1320 ه.ش به خاک ایران و تصرف شهرهای آن که تا پایان جنگ جهانی دوم (1944-1939) ادامه داشت، کلاسهای چایکاری و چایسازی و هرس چای که بوسیله کارشناس آسامی هند به نام عزیز عبدالرحمن اداره میشد، در اسفند سال 1321 و مرداد 1322 شمسی برگزار گردید.
فهرست مطالب
مقدمه 1
فصل اول 9
مشخصات کلی چای 9
نام چای در نقاط مختلف جهان 9
چای از نظر گیاهشناسی: 9
چای و ارزش غذای آن 10
ترکیبات شیمیایی چای 10
چای در پزشکی 12
فصل دوم 13
مناطق چایخیز جهان 13
چای بومی مناطق نیمه استوایی و گرم و مرطوب 13
گسترش چای در کشورهای جهان 13
انواع بوتههای چای و سن آن 14
زمینهای قابل کشت چای 16
آب و هوا و رطوبت و درجه گرما 16
فصل سوم 19
تاریخ چای 19
تاریخ پیدایش چای در جهان 19
تاریخ مصرف چای در ایران 20
تاریخ کشت چای در ایران 21
فصل چهارم 22
روش کشت چای 22
انتخاب بذر چای 22
تهیه خزانه و کشت بذر چای در آن 25
فصل پنجم 28
پلاس 28
تعریف پلاس 28
انواع پلاس: 28
اتاق پلاس: 30
پلاس به شیوه قدیم به رفههای حصیری یا چتایی و پارچهای 31
پلاس به روش جدید در داخل تراف (یا پلاس به اصطلاح محلی تغاری) 32
مدت زمان پلاس 34
اثرات فیزیکی پلاس 35
اثرات شیمیایی پلاس 36
فصل ششم 38
مالش 38
تعریف مالش و مقصود اصلی آن 38
تعداد دفعات مالش و مدت زمان آن 39
غربال کردن برگ سبز پس از مالش 41
فصل هفتم 44
تخمیر (اکسیداسیون) 44
فصل هشتم 50
خشک کردن چای 50
مقدار اسید آمینه در غنچه و برگهای چای: 59
مقدار کاتیشن در غنچه و برگ چای: 59
مقدار کافئین در غنچه و برگ چای: 60
اصطلاحات مربوط به ظاهر چای 65
اصطلاحات مربوط به برگ دم شده چای 66
اصطلاحات مربوط به خواص نوشابه چای: 67
فصل نهم 68
کارخانجات چای در ایران 68
اولین کارخانه چایسازی دولتی در ایران 68
فصل دهم 70
اطلاعات آمار و بازرگانی چای 70
بازرگانی چای در جهان و ایران 70
کشورهای وارد کننده چای 71
کشورهای صادر کننده چای 71
بازارهای جهانی چای 71
چه وقت به خودکفایی در کشت چای میرسیم؟ 72
فصل یازدهم 105
آفات و بیماریهای مهم چای 105
روشهای مختلف مباره با آفات چای 108
بیماریهای متداول چای 109
فایل ورد 114 صفحه ای