جامعه شناسی خانواده

جامعه شناسی خانواده

مقدمه

مطالعه خانواده و ازدواج یکی از مهمترین حوزه های جامعه شناسی است.عملا در تمام جوامع ،هر کس در زمینه ای خانوادگی پرورش می یابد، و در هر جامعه اکثریت عظیم بزرگسالان متأهل هستند یا بوده اند .ازدواج نهاد اجتماعی بسیار فراگیری است. با وجود این مانند سایر جنبه های زندگی اجتماعی تفاوتهای زیادی در در الگوهای خانواده و ازدواج در میان فرهنگهای گوناگون وجود دارد .اینکه چه چیزی خانواده محسوب می شود،ارتباطش با خویشاوندان دیگر ،با چه کسانی می توان ازدواج کرد،زن و شوهر چگونه انتخاب می شوند،ارتباطات میان ازدواج و تمایلات جنسی__همه اینها در فرهنگهای گوناگون بسیار متفاوت اند.

ازدواج

خانواده گروهی از افراد است که با ارتباطات خویشاوندی مستقیما پیوند یافته اند،و اعضای بزرگسال آن مسئولیت مراقبت از کودکان را به عهده دارند. پیوندهای خویشاوندی ارتباطات میان افراد است که که یا از طریق ازدواج برقرار گردیده اند،یا از طریق تبار که خویشاوندان خونی (مادران ،پدران،فرزندان دیگر،پدربزرگها و …)را با یکدیگر مرتبط می سازد.ازدواج می تواند به عنوان پیوند جنسی از نظر اجتماعی به رسمیت شناخته شده و پسندیده بین دو فرد بزرگسال تعریف شود.هنگامی که دو نفر ازدواج می کنند ،با یکدیگر خویشاوند می شوند؛اما پیوند ازدواج شمار زیادتری از خویشاوندان را نیز با همدیگر مرتبط می سازد.والدین،برادران،خواهران و سایر خویشاوندان خونی ،خویشاوند شریک ازدواج می شوند.

خویشاوندی

در اکثر جوامع غربی ،ارتباطات خویشاوندی عملا محدود به تعداد محدودی خویشاوندان نزدیک است..برای مثال بیشتر مردم،تنها آگاهی اندکی از خویشاوندان دورتر از درجه اول و دوم دارند.اما در ایران،روابط خویشاوندی اهمیت بسیار زیادی در اکثر حوزه های زندگی دارند.در بعضی از نقاط ایران،همه افراد با دیگران خویشاوند بوده ،یا خود را با دیگران خویشاوند می پندارند.در شهرهای صنعتی و کلان شهر در ایران و جهان محدوده خویشاوندی بسیار محدود می باشد.

روابط خانوادگی

روابط خانوادگی در گروههای خویشاوندی بزرگتر همیشه شناخته شده است.عملا در همه جوامع می توان آنچه را که جامعه شناسان و مردم شناسان خانواده هسته ای نامیده اند تشخیص داد،که شامل دو بزرگسال است که با هم در خانواده ای با فرزندان خود یا کودکانی که به فرزندی پذیرفته اند زندگی می کنند. در اکثر جوامع سنتی ،خانواده گسترده وجود دارد.خانواده گسترده را می توان گروهی مرکب از سه نسل یا بیشتر دانست که یا در یک مسکن و یا در نزدیکی یکدیگر زندگی می کنند .این خانواده ممکن است شامل پدربزرگها و مادربزرگها،برادران و همسرانشان،خواهران و شوهرانشان،عمه ها و خاله ها ،عموها و داییها ،خواهرزاده ها و برادرزاده ها باشد.

تغییرات در الگوههای خانواده در سراسر جهان

انواع گوناگون از شکلهای خانواده در جوامع مختلف در سراسر جهان به جای مانده است .در برخی نواحی ،مانند مناطق دوردست آسیا ،آفریقا یا اقیانوس آرام شکلهای سنتی خانواده شامل خانواده های گسترده ،کلانها ،و چند همسری چندان تغییری نکرده اند.اما در بیشتر کشورهای جهان سوم تغییرات گسترده ای در حال وقوع است.منشأ این تغییرات پیچیده است،اما چند عامل را می توان به عنوان عوامل به ویژه مهم در ایجاد این دگرگونیها برگزید. این عوامل،در درجه اول همانند دوره های پیشین در غرب،شامل تأثیر صنعت و زندگی شهری امروزی می گردد.به طور کلی این تغییرات حرکتی جهانی در جهت تفوق خانواده هسته ای ،ایجاد می کنندو نظامهای خانوادۀگسترده و انواع دیگر گروههای خویشاوندی را از هم می پاشند.

رویه تاریک خانواده

از آنجا که روابط خانوادگی و خویشاوندی جزئی از وجود هر کسی را تشکیل می دهند،زندگی خانوادگی عملا کلیه انواع تجربه عاطفی را در بر می گیرد.روابط خانوادگیمیان زن و شوهر،پدر و مادر و فرزندان،برادران و خواهران،یا میان خویشاوندان دور می تواند گرم و ارضاء کننده باشد.اما این روابط ممکن است به همان اندازه مملو از تنشهایی باشد که افراد را دستخوش ناامیدی می سازند و یا آنها را سرشار از احساس عمیق اضطراب و گناه می کنند.رویه تاریک زندگی خانوادگی بسیار گسترده است و با تصویرهای خوشبینانه حاکی از هماهنگی که بی وقفه در فیلمهای تجارتی تلویزیون و در جاهای دیگر در رسانه های جمعی مشاهده می کنیم در تناقض است.رویه ناخوشایند خانواده دارای جنبه های متعددی است،از جمله ستیزه ها و دشمنیهایی که به جدایی و طلاق می انجامند،و ارتباط روابط خانوادگی با آغاز بیماری روانی.