صبر و استقامت

قال الله تعالی: کَمْ مِن فِئتهٍ قلیله غلَبَتْ فِئهً کثیرهً بِاذن الله و الله مع الصابرین

شخصیت و ماهیت واقعی انسان ها، به صفات و ویژگی ارزشمند، به صفاتی مانند: تعاون، تواضع، توکّل، تقوی، حسن خلق،ایثار و فداکاری، که گویای روحیات انسان است شناخته می شود.

این نوشتار نیز به بیان یکی از آن صفات برجسته یعنی صبر و استقامت می پردازد تا شاید نویسنده و خواننده محترم را سود می بخشد.

در آغاز به چند نکته توجه فرمائید

• پیروزی مردان بزرگ در طول تاریخ با صبر و استقامت همراه بوده است
• پیامبران و امامان معصوم(ع) پیوسته در مقابل منحرفان و کج اندیشان استقامت کرده‌اند.
• پیروزی ادیان الهی در مقابل عقائد انحرافی، مدیون پایداری و استقامت بوده است.
• درخت استقامت میوه های شیرین و لذیذی دارد.
• به شهادت تاریخ، استقامت محرومان و مستضعفان، در مقابل مستکبران، علت اصلی پیروزی آنها بوده است.
• جمهوری اسلامی محصول ایمان، پایداری و ایستادگی ملت قهرمان ایران، به رهبری امام خمینی(ره) می باشد.

 

 

 

 

صبر و استقامت در قرآن

• اِنّ الذین قالوا ربنّا الله ثمّ استقاموا تتنزل علیهم الملائکه اَلّا تخافوا و لا تَحزنوُا و ابشروا بالجنّه کنتم توعدون.[1]
• انّ الذین قالوا ربنّا الله ثمّ استقاموا فَلا خوفٌ علیهم و لا هم یحزنون.[2]
• و اَنْ لَوِ استقاموا عَلی الطیقه «دین و ایمان» لَاَسْقَینا هم ماءً غدقاً.[3]
• فاستقم کما اُمرتَ و مَن تابَ معک و لا تَطغوا اِنّه بما تعملون بصیرٌ.[4]
• و کایّن من نبیٍّ قاتل معه ربّیون کثیرٌ فما و هَنوا لِما اصابَهم فی سبیل الله و ما ضعفوا و ما استکانوا و الله یحبّ الصابرین.[5]
• و اطیعوُ الله و رسولَه و لا تَنازلو فَتَفثلوا و تَذهبَ ریحُکُم و اصبروا اِنّ الله معَ الصّابرین.[6]
• وجَعلنا مِنهم ائمّهً یَهدونَ بِاَمْرنا لمّا صبروا و کانوا بِایا تنا یُوقنون َ.[7]
• اِنْ یکُن منکم عشرونَ صابرون یغلبوا مِأتین و اِن یکن منکم مِأهٌ یغبلوُا اَلفاً منَ الذّینَ کفروُا بِأنهّم قومٌ لایفقهون … و اِنْ یکن منکم اَلفٌ یَغلبوا اَفَیْن باذِنِِ الله و الله مع الصابرین.[8]

 

 

ضمناً به آیات 100 تا 107 بقره و نیز آیات 120و 125 ال عمران مراجعه فرمائید.

فضیلت صبر در روایات

• صبر اهلبیت(علیه السلام)

عن موسی بن جعفر قال: جَمَع رسولُ الله (ص) امیرَ المؤمنین علی بن ابی الطالب(ع) و فاطمه و الحسنَ و الحسین(ع) و اَغْلقَ عَلیهم البابَ و قال: یا اهلی و هل الله اِنّ الله عزَّ و جلَّ یَقرءُ علیکم السلام و هذا جَبرئیل ُ مَعکم فی الْبیتِ و یقول: اِنّ الله تبارکَ و تعالی یقولُ: انّی قَد جَعلت ُ عدوّکم لکم فِتْنهً فما تقولونَ ؟ قالوا: نَصبرُ یا رسولَ الله(ص) لِاَ مرالله و ما نَزلَ مِن قضا ئِه حّتی نَقِدمَ عَلی اللهِ عّزوجلَّ و نَستَکمِل جزیلَ ثَوابِهِ فَقَد سمعناهُ یُعِدُّ للصابرینَ النجیرَ کُلّهُ. فبکی رسولَ الله(ص) حّتی سُمِعَ نَجبُبهُ مِن خارج البیتِ.[9]

فَنُزلَت هذِهِ الآیه: «و جَعلنا بَعضَکم فِتنهً اَتَصْبرِونَ و کان ربّکَ بصیراً»[10]. = فرقان 20=

«امام کاظم (ع) فرمود: رسول خدا (ص)، امیر المومنین، فاطمه، جسن و حسین (علیهم السلام) را در خانه خود جمع کرد و درب منزل را بست و چنین فرمود: ای عزیزان من وای عزیزان خدا، خدای سبحان بر شما درود و سلام فرستاده و اینک جبرئیل امین نیز با شما در این خانه حضور دارد و می گوید: براستی که خدای متعال فرموده: من دشمنان شما را وسیله امتحان برای شما قرار داده ام چه می گوئید؟ گفتند: تا به ملاقات او بشتابیم و بهترین ثواب ها را از محضرش دریافت نمائیم زیار از ذات اقدسش شنیده ایم که تمامی نیکی ها را برای صابران قرار داده. در این هنگام پیامبر خدا آنگونه گریست که صدای گریه او از بیرون خانه شنیده می شد.

سپس این آیه نازل شد: «برخی از شما را برای برخی دیگر آزمون قرار داده ایم آیا صبر می کنید و پروردگارت به احوال و اعمال همه بندگانش آگاه است.

نمونه ای از صبر اهلبیت(علیه السلام)

در آغاز سوره مبارکه انسان، داستان تکان دهنده و غم انگیزی بدینگونه ملاحظه می کنیم: حسن و حسین «علیها السلام» بیمار می شودن. رسول خدا و عده ای از بزرگان عرب، به عیادت آنها می روند. عیادت کنندگان به علی پیشنهاد دادند چنانچه برای شفای فرزندانت نذر کنی، بسیار خوب است.

حضرت نیز، نذر کرد چنانچه خداوند آنها را شفا بدهد سه روز روزه بگیرد. فاطمه زهرا (س) وفضّه همانگونه نذر کردند. حسن و حسین «علیها السلام» شفا گرفتند. اکنون می خواهند نذر خود را عملی کنند. امیر مومنان از روی استیصال، از یک یهودی سه صاع «تقریباً 9 کیلو گرم» جر، قرض کرد و البته بعضی معتقدند که: «حضرت قرض گرفت که برای یهودی پشم ریسی کند».

فاطمه زهرا (س) یک صاع از آن را برداشت، پس از خمیر کردن آرد و آماده شدن نان، علی (ع) پس از نماز مغرب به منزل آمد. سفره افطار که چیده شد ناگاه، مسکین و نیازمندی درب منزل را کوبید و از اهلبیت رسول خدا (ص) تقاضای نان کرد، همگان نان خود را هدیه دادند و با آب هدیه افطار کردند.

روز دوم نیز نان آماده شد. بهنگام افطار، یتیمی درب منزل را به صدا در آورد این بزرگواران «علی و فاطمه (علیها السلام)» وفضّه و بنا به نقلی حسینی» غذای خود را به یتیم دادند – روز سوم نیز اسیری ازآنها تقاضای غذا کرد که مانند روزهای پیش عمل کردند و با آب افطار نمودند.

روز چهارم در خالیکه نذر خود را عمل کرده بودند. علی (ع) دست حسن و حسین(علیها السلام) را گرفت و به خدمت رسول خدا رسیدند. پیامبر رحمت (ص) وقتی ضعف و ناتوانی آنها را دید شدیداً گریست.

در کتاب «النظام النز بوی فیِ الا کلام» جمله ای، اضافه بر مطالب گذشته وجود دارد: رسول خدا (ص) با حالتی و غم انگیز فرمود: والله آل محّمدٍ یموتون جیاناً [11]

«به خدا قسم فرزندان محمد (ص) می میرند در حالیکه گرسنه هستند».

خداوند متعال در ادامه آیات هفتم تا دهم سوره انسان، که ایثار اهلبیت و صبر آنها را در مشکلات نشان می دهد و می فرماید: فَوَ قیهُمُ الله شرّ ذلک الَیْوم و لَقّیهم نضرهً و سروراً و جزاهم بما صَبَروا جنّهً و حریراً …[12]

« خداوند نیز آنها را از شر و فتنه آن روز محفوظ داشت و به آنها روی خندان و دل شادان عطا فرمود – و پاداش ان صبر کامل «بر ایثار» را باغ بهشت و لباس حریر بهشتی قرار داد.

• صبر مرکب راهوار

علی (ع) طوبی لَمن جَعل الصّبرَ مطیّه نَجاتِهِ و التّقوی عُدّه وفاته[13]

«خوشا به حال کسی که صبر را مرکب راهوارنجات خویش و پرهیزکاری پشتوانه (بعد از)»

• امام یازدهم و صبر

فی کتاب ابی محّمد صلوات الله و السلام علیه الی علی بن بابویه: فَا صْبر یا شَیْخی یا اَبا الحسن وَ أمُر جمیَع شیعتی با لصّبر [14]

«دردنامه که امام حسن عسگری به علی بن بابویه نوشت فرمودند: ای شیخ من ابوالحسن – صبر و پیشه خود سا و به همه شیعیانم امر کن که صبر و شکیبایی را وجهه همت خود قرار دهند».

 

 

• پیروزی در سایه صبر
• النبی (ص) النصّر و الفَرَجُ بَعدَ الکَرب [15]

«رسول خدا فرمودند: پیروزی همراه صبر و گشایش پس از اندوه است.

• قال علی (ع) لا یَعدِمُ الصّبورُ الظَّفَر و اِن طال بِه الزّمانُ [16]

علی (ع) فرمود: صابران هرگز پیروزی را از دست نخواهند داد گرچه زمانش طولانی شود.

• قال علی (ع) الصّبر کفیلٌ با لظّفر [17]

علی (ع) فرمود: صبر و شکیبایی کفیل پیروزی است.

• قال علی (ع) حُسن الصّبر طَلیعهُ النّصر [18]

علی (ع) فرمود: صبر و شکیبایی نیکو، سرآغاز پیروزی و رستگاری است.

• شکیبایی از ارکان ایمان است

عن ابی جعفر (ع) … قال: الایمانُ علی اربعِ دَعائمَ: عَلَی الصبر و الیقین و العدل و التّوحید [19]

امام باقر (ع) می فرماید: جّدم امیر المومنین (ع) در ضمن طولانی فرمودند: ایمان بر چهار ستون محکم استوار قرار گرفته است. صبر، یقین، عدل و توحید.

• جایگاه صابران در نزد خداوند

عن هشام بی الحکم عی ابی عبدالله (ع) قال: اذا کان یومُ القیمه یقومُ عُنُقٌ منَ النّاس، فَیأ تونَ باب الجّنهِ فَیَِِضْر بونَهُ فیقالُ لَهم: منَ اَنتم؟ فیقوُلونَ: نحن اهلُ الصّبر فیقال لهم: ما صبرتُم؟ فیقولون: کُنّا نَصْبرُ علی طاعه الله و نَصْبرُ علی متعاصی الله فیقولُ الله عزّوجّل: صَدَقوا اَدْخِلوُهمُ الجّنه [20]

و هو قولُ الله عزّوجّل «انّما یُوفّی الصابرون اَجْرهم بغیر حسابٍ» [21]

«به روایت هشام بن حکم، امام صادق (ع) فرمودند: چون روز قیامت شود گروهی از مردم برخیزند و به سوی بهشت آیند و کوبه در را بزنند،نگهبانان بهشت به آنان گویند شما چه هستید؟

گویند: ما صابرانیم

نگهبانان گویند: بر چه صبر کردید؟

گویند:‌ما بر طاعت خدا و نیز از معصیت کردن در برابر او صبر کردیم.

در این هنگام خداوند عزّوجّل می فرمایند: راست گفتند. آنها را وارد بهشت نمایید، و این است معنای فرموده خداوند: «جز این نیست که پاداش صابران فراوان داده می شود».

• شایسته ترین انسان

قیل لاَ بی عبدالله (ع) مَن اَکرمُ الْخلقِ عَلی الله قال: مَن اذا اُعْطی شکَرَ و اِذا ابتُلیَ صَبَر [22]

«به امام صادق (ع) عرض شد: گرامی ترین انسان در پیشگاه خداوند کیست؟

فرمود: آن کسی که اگر چیزی به او داده می شود شکر می کند و چون به مصیبتی مبتلا می شود شکیبایی پیشه سازد».

 

• شکیبایی اخلاص پیامبرا است

قال علی (ع) اَنّ الصّبَر و حسنَ و الخُلقَ و البَّر وَ الحِکْمَ منِ اخلاق الانبیاء[23]

• اجر هزار شهید برای صابران

عن ابی عبدالله (ع) مَن ابتُلیَ من المومنین ببلاءٍ فَصَبرعَلیْه کان لَهُ مِثلَ اَجْرِ الفِ شهیدِ [24]

امام صادق (ع) فرمود: هر یک از ممنین به مصیبتی گرفتار آید و بر آن صبر کند، پاداش هزار شهید به او خواهند داد.

• صبر از گنج ها بهشتی است

النبی (ص) الصّبر کَنزٌ مِن کُنُوزِ الجّنه [25]

«رسول خدا فرمود: صبر و شکیبایی گنجی از گنج های بهشتی است»

• صابران اهل بهشت اند

عن الباقر (ع) اِنّ اَهلَ الصّبرِ یَدْخلونَ الجّنهِ بغیرِ حسابٍ [26]

«امام باقر (ع) فرمود: به راستی صابران، بدون حساب وارد بهشت می شوند»

——– آثار و برکات شکیبایی

• آسان شدن حوادث

قال علی (ع) الصّبرُ یُهیّون الْفَجیعهَ [27]

علی (ع) فرمود: شکیبایی حوادث ناگوار را آسان می گرداند.

• بهترین پشتوانه

قال علی (ع) الصّبرُ عونٌ عَلی کلّ اَمرٍ [28]

علی (ع) فرمود: صبر و بردباری کمک کننده انسان، در امور دشوار است.

قال علی (ع) الصّبرُ اَفضلُ العُدَدِ [29]

علی (ع) فرمود: صبر و تحمل برترین پشتوانه به شمار می آید.

• مزد صابران با خداست

قال علی (ع) اِنْ صَبرتَ جری علیکَ القَلَم و انتَ مأ جورٌ و اِنْ جَزعتَ علیکَ القَلَم و انتَ مأ زورٌ[30]

علی (ع) فرمود: اگر شکیبایی کنی قلم حق بر تو جاری شده، به پاداش داده خواهد شد، و چنانچه بی تابی کنی قلم خداوند بر تو جاری شده، بخاطر بی شکیبی نه کار خواهی بود.

• همنشینی با ابرار

قال علی (ع) اِنْ صَبرتَ اَدْرکتَ بصبرِکَ منازل الأبْرار و اِنْ جَزَعتَ اَوْرَدک جَزَعکَ عذابَ النّار [31]

علی (ع) فرمود: اگر در برابر حوادث و مصیبت ها صبر کنی، به منازل و جایگاه نیکان می رسی، و چنانچه عنان شکیب از دست دهی، بی تابی تو را به شکنجه و رنج آتش دوزخ در افکند.

• رسیدن به آرزوها

قال علی (ع) من صبر نال المنی ^[32]

علی (ع) فرمود: آن کسی که صبر پیشه سازد به آرزوهایش نائل می آید.

• تحمل حوادث آسان می شود.

قال علی (ع) مَن صَبَر هانَتْ مصیبتُهُ [33]

علی (ع) فرمود: هر کس صبر و شکیبایی کند، تحمل حوادث ناگوار و مصائب بر او آسان گردد.

• صبر، شخصیت انسان را بالا می برد

قال علی (ع) مَن صَبَرفنَفْتهُ وَ قَّر و بالثّواب ظَفِر ولله سبحانَه اَطاع [34]

علی (ع) فرمود: هر کس صبوری نشان دهد، خویش تن را با وقار کرده، به پاداش پیروزی دست یافته و اطاعت خدای سبحان را بجای آورده است.

قال علی (ع) مَن تَجَلْبَبَ الصَّبر و القَناعَه عزّوجّل [35]

علی (ع) فرمود: هر کس جامعه صبر و قناعت به تن نماید، ارجمند و بلند مرتبه گردد.

 

 

• پیروزی در سایه صبر

النبی (ص) بالصّبر یُتوَقّعُ الفَرجُ [36]

رسول خدا (ص) فرمود: با صبر وبردباری، گشایش حاصل می شود.

• بلاها و ضرر را از بین می برد.
• قال علی (ع) الصّبُر اَدْفع للبلاء [37]

علی (ع): بهترین وسیله برای از بین بردن بلاها، صبر است.

• قال علی(ع) الصّبر اَدْفعُ للضّرر.[38]

علی(ع): صبر وشکیبائی بهترین وسیله برای مقابله با ضرر بشمار می رود

• مشکلات را به نعمت تبدیل می کند.

الصادق(ع) اِنّ الله عزّ و جلّ اَنْعمَ علی قوم فَلَمْ یشکروا فصارَتْ علیهم و بالاً، وَ اْتبلی قوماً بِالمصائب فصبرُوا فصارَتْ علیهم نعمهً.[39]

امام صادق(ع): خدای سبحان نعمتهایش را بر قومی ارزانی داشت، ناسپاسی کردند، نعمت ها را به عذاب تبدیل فرمود و لیکن دسته‌ای دیگر را با مشکلات و مصائب آزمود، آنان شکیبائی پیشه ساختند و خداوند آن مشکلات را به نعمت تغییر داد.

 

 

• تأمین بهترین مقاصد

قال علی(ع) بالصّبر تُدارکُ متعالی الامُورِ.[40]

علی(ع): با صبر و شکیبائی بهترین و برجسته ترین مقاصد «کارها» تأمین می شود.

• خوبی ها، نتیجه صبر است

الصادق(ع) الصّبر یُعقّبُ خیراً فَاصبِر و اتَظْفروا.[41]

امام صادق(ع): بی تردید خوبی به دنبال صبر خواهد آمد، پس شکیبا باشید پیروز می شوید.

• با صبر به آرزوهایت می رسی

قال علی(ع) بالصّبر تُدرکُ الّرغائُب.[42]

علی(ع): با صبر و بردباری، آرزوها دست یافتنی خواهند شد.

• همسری داود(ع) در بهشت

امام صادق(ع) می فرماید: خداوند متعال به حضرت داود وحی کرد: به خلّاده دختر اوس بشارت ده که اهل بهشت و نیز همسر تو در بهشت خواهد بود.

داود(ع) بسوی خانه او حرکت کرد. کوبه مترش را بصدا در آورد. خلّاده بیرون آمده، سئوال کرد: ای پیامبر خدا مگر چیزی درباره من نازل شده است؟

داود(ع): آری                                     خلّاده چیست؟

داود(ع): خداوند به من وحی کرده که تو همسر من در بهشت خواهی بود و فرمود: این بشارت را بتو برسانم.

خلّاده: شاید زن دیگری که با من همنام است منظور خداوند بوده است؟!

داود(ع): شکی ندارم که تو همان زن هستی.

خلّاده: ای پیامبر خدا من تو را تکذیب نمی کنم ولیکن آنچه را درباره من فرمودی در خود نمی بینم

داود(ع): حال که چنین است، از آنچه که در باطن تو می گذرد مرا خبر کن

خلّاده: منتظر باش، به زودی به تو خواهم گفت:

ای داود هرگز نبوده، درد و یا ضرری به من متوجه شود و یا احتیاج به چیزی داشته باشم و یا گرسنگی بر من غلبه نماید. مگر آنکه در مقابل آنها صبر کردم.

 

«انّه لَمْ یصبنی وجعٌ قَطُّ نزل بی کائناً ما کان و لا نَزَل ضُرٌّ بی، و حاجهٌ وجوعٌ کائناً ما کان اِلّا صَبرتُ علیه» [43]

ای داود هرگز از خداوند نخواستم این نگرانی ها را از من دور کند تا آنکه خودش تمامتمام ناملایمات را به عافیت و گشایش تبدیل کرد.

داود(ع): به راستی با همین شکیبائی به این جایگاه رسیده‌ای سپس امام صادق(ع) فرمودند: این همان دینی است که خداوند متعال برای بندگان صالح خود برگزیده است.

اقسام صبر

• عن علّی(ع) قال: قال رسول الله(ص): الصّبرثلاثهٌ؛ صبرٌ عند المصیبه و صبرٌ علی الطاعه و صبرٌ عن المصیبه. فَمَن صَبَر عَلی المصیبه حتّی یددّها بِحُسنِ عَزائها کتب الله لَهُ ثلاثمأه درجه ما بین الدّرجه اِلیَ الدَّرجه کما بَیْن السّماء درجهً ما بین الدَّرجَه اِلیَ الدَّرجهِ کما بین تُخوُمِ الارض اِلیَ العرش و مَن صَبَر عن المعصبیه کتَبَ الله لَهُ سِتّماء اِلیَ الارض و مَن صَبَر عن المعصیبه کَتَب الله لَهُ تِسعَمأهَ درجهً ما بین الدَّرجهِ اِلیَ الدّرجَه کما بین تُخُوم الارضِ الی منتهی العرشِ.[44]

«علی(ع) از رسول خدا نقل کرده که آن حضرت فرمود: صبر بر سه گونه است:

• صبر به هنگام مصیبت2- صبر بر طاعت3- صبر از معصیت

پس هر که در برابر مصیبت، صبر پیشه کند خداوند متعال برای او سیصد درجه می نویسید که فاصله هر درجه تا درجه دیگر، همانند فاصله آسمان و زمین باشد. و هر کس بر طاعت خداوند صبر نماید. خداوند ششصد درجه برای او قرار می دهد که فاصله هر درجه با درجه دیگر چون فاصله درون و عمق زمین تا عرش باشد و هر کس صبر از معصیت کند، خداوند نهصد درجه برایش می نویسد که فاصله هر درجه تا درجه دیگر، همچون فاصله اعماق زمین تا پایان عرش باشد.

•     قال علی(ع) الصّبر ثلاثه: الصبر عَلی المُصیبه و الصّبر عَلی الطّاعه و الصّبر عَنِ المَعْصیه.[45]
• قال علی(ع) الصّبرُ علی طاله الله اَهونُ مِنَ الصّبرِ عَلی عقوبتهِ.[46]

علی(ع): صبر کردن بر طاعت خدا، آسانتر از صبر بر عقوبت و کیفر اوست

 

4- قال علی(ع) الصّبرُ عَلی المُصیبهِ، مُصیبهٌ عَلیَ الشّامِتِ.[47]

علی(ع): شکیبائی بر مصیبت، برای شماتت کننده و طئن زننده مصیبت است.

5- قال علی(ع) الصّبر عَلَی المصائب مِن افضلِ المواهب.[48]

علی(ع): بردباری بر مصیبت ها از برترین موهبت ها است

6- اصبغ بن نباته قال: قال امیر المؤمنین(ع) الصّبر صبران: صبرٌ عند المصیبه حَسَنٌ جمیلٌ و احسنُ مِن ذلک الصّبرُ عند ما حَرّم الله علیک.[49]

اصبغ بن نباته می گوید: علی(ع) فرمود: صبر بر دو گونه است. صبر در برابر مصیبت که خوب و زیباست و بهتر از آن صبر کردن در مقابل مجرمات الهی است.

• عن ابی جعفر(ع) قال الصّبرُ صبرانِ: صبرٌ عَلی البلاءِ حَسنٌ جمیلٌ و اَفضلُ الصّبَریْنِ الورعَ عن المحارم [50]

امام باقر (ع) فرمود: صبر بر دو گونه است: صبر بر گرفتاری ها  و زیبایی ها خوب است، و برترین شکیبائی، پرهیز کردن از محرمات می باشد.

نشانه های صابران

النبی (ص) قال: علامه الصّابر فی ثلاثٍ: اوّلُها اَنْ الا یَکْسلَ و الثّانیه اَن لا یَضْجَر والثالثهُ اَن لا یشکوُا مِن رّبهِ تعالی. لا نّه اذا کَسِلَ فَقَد ضَیّعَ الحقَّ و اذا ضَجَر لَمْ یُودِّ الشّکرَ و اذا شکی مِنْ ربّهِ عزّوجلّ فَقَد عصاهُ [51]

رسول خدا (ص) فرمود: علامت  ونشانه صابران سه چیز است:

1.تنبل و کسل نشود* 2. بی تابی و بی قراری نکرده* 3. از خدای خدا شکوه و گلایه نکند زیرا که تنبلی کند و کسالت به خرج دهد حق را ضایع و تباه گرداند و اگر بی تاب شود شکر الهی را به جای نیاورد چنانچه از پروردگارش شکانیت نماید، بی تردید او را نافرمانی کرده است.

شیعیان ما آستانه صبرشان از ما بیشتر است

عن الوشّاء عن ابی عبدالله (ع) قال: انّا صُبّرٌ و شیعتُنا اَصْبرُ منّا قلتُ: جعلت فداک کیف صار شیعتکم اَصَبرَ مِنکُم قال: لا نّا نصبرُ عَلی ما نعلُم وَ شیعتنا یصبرُون علی ما لا یعلمون [52]

به روایت وشّاء، امام صادق (ع) فرمود: ما صضابرانیم و شیعیان ما از ما صبر بیشتری دارند روای می گوید: عرض کردم: فدایت شوم چگونه صبر شیعیان شما بیشتر است؟ فرمود: زیرا ما به انچه می دانیم صبر می کنیم و شیعیان ما بدانچه نمی دانند شکیبایند.

انتظار فرج

یکی از ویژگی های شیعیان در زمان غیبت، انتظار فرج آخرین موعود الهی، حضرت مهدی (عج) است.

انتظار فرج تا آن اندازه ثواب دارد که رسول خدا فرمود:

اَفضلُ اعمالِ اّمتی انتظار الفَرجِ « برترین اعمال امت من انتظار فرج است»

آری اگر انتظار ظهور آن حجت خدا، بهترین عمل محسوب می شود، از آن جهت است که یک منتظر در زمان غیبت، در آزمونی سخت قرار می گیرد.

باقی ماندن بر این اعتقاد که: پس از ظلم و فساد فراگیر، نجاتبخش حقیقی خواهد آمد. شکیبا بودن بر زخم زبان بیگانگان، صبر کردن و مقابله با مفاسد و گناهان، ایستادگی در مقابل ستمگران و در یک کلام، پاسداری از دین و ارزش های اخلاقی، از وظائف منتظران در زمان غیبت است.

در چنین وضعیتی، صبر و شکیبائی، عبادت محسوب می گردد.

• النّبی (ص) انتظار الفَرجِ بالصّبر عبادَهٌ [53]

رسول خدا (ص) فرمود: با صبر و شکیبایی به انتظار فرج بودن، عبادت است.

• قال علی (ع) اوّلُ العبادهِ انتظار الفَرجِ بِالصّبرِ [54]

علی (ع) فرمود: سرآغاز عبادت، انتظار فرج «امام زمان» با صبر و شکیبایی است.

[1] سوره فصلت آیه 30

[2] سوره احقاف آیه 12

[3] سوره جن آیه 16

[4] سوره هود آیه 111

[5] سوره آل عمران آیه 146

[6] سوره انفال آیه 46

[7] سوره سجده آیه 24

[8] سوره انفال آیه 65و 66

[9] سفینه الحجار ج 2، ص 6

[10] تفسیر مجمع البیان، ج 10، ص 404

[11] النظام  التربوی فی الاسوم

[12] سوره انسان آیه 11و12

[13] غرر الحکم،ج 2، ص467

[14] سفینه الحجار ج 2، ص 6

[15] جامعه الاحادیث الشیعه، ج 14، ص 541

[16] نهج البلاغه فضار، 153

[17] غررالحکم، ج 1، ص 27

[18] همان ج3، ص 393

[19] بحار الانوار، ج67، ص181

[20] اصول کافی، ج 3، ص 123

[21] سوره زمر، ایه 20

[22] مشکاه الانوار،ص 66

[23] محجه البیضاء ، ج7، ص107

[24] سفینه الحجار ج 2، ص 5

[25] غرر الحکم، ج1، ص 21

[26] همان ج1، ص 27

[27] همان، ج1،ص27

[28] همان، ج 3، ص3

[29] همان،ج3، ص4

[30] همان، ج5، ص 150

[31] همان، ج5، ص 150

[32] همان،ج5،ص 398

[33] همام، ج5، ص 462

[34] بهار الانوار، ج 71، ص 96

[35] میزان الحکمه، ج5، ص 275

[36] همان ،ج 5،ص 258

[37] همان، ج 5، ص 259

[38] همان، ج 5، ص 260

[39] همان، ج 5،ص 262

[40] همان،ج 5، 259

[41] همان، ج 5، ص 264

[42] اصول کافی، ج 2، ص 91

[43] بهار الانوار،ج 75، ص 43

[44] آثار الصادقین، ج10، ص 340

[45] همان، ج 10، ص336

[46] همان، ج 10، ص336

[47] همان، ج 10، ص335

[48] همان، ج 10، ص335

[49] میزان الحکمه، ج 5، ص 269

[50] همان، ج 5، ص269

[51] آثار الصادقین، ج 10، ص 297

[52] همان، ج 10، ص297