استاندارد ميوه ها و سبزيها

فهرست مندرجات :                                                              ژ

پيش گفتار

مقدمه

1- هدف ودامنه كاربرد

2- مراجع الزامي

3- اصطلاحات وتعاريف

4- شرايط برداشت محصول

5- سردكردن پس ازبرداشت

6- ترابري

7- سورت وبسته بندي ميوه زردآلو

8- نگهداري درسردخانه

9- عمليات پس ازخاتمه نگهداري درسردخانه

10- ضدعفوني اتاقهاي سردخانه ووسايل بسته بندي

 

پيش گفتار

استاندارد ميوه ها و سبزيها – زردآلو – نگهداري درسردخانه(از مرحله برداشت تا نگهداري نخستين بار در سال 1356 تهيه شد.اين استاندارد براساس پيشنهادهاي رسيده و بررسي وتأييد كميسيون هاي مربوط براي اولين بار مورد تجديد نظر قرار گرفت ودرسيصد و هفتاد وپنجمين جلسه كميته ملي استاندارد خوراك وفرآورده هاي كشاورزي مورخ 19/09/81تصويب شد.اينك اين استانداردبه استنادبنديك ماده 3قانون اصلاح قوانين ومقررات مؤسسه استانداردوتحقيقات صنعتي ايران مصوب بهمن ماه 1371به عنوان استانداردملي ايران منتشرمي شود.

براي حفظ همگامي وهماهنگي باتحولات وپيشرفتهاي ملي وجهاني درزمينه صنايع ،علوم وخدمات،استانداردهاي ملي ايران درمواقع لزوم تجديدنظرخواهدشدوهرگونه پيشنهادي كه براي اصلاح وتكميل اين استانداردارائه شوددرتجديدنظربعدي موردتوجه قرارخواهدگرفت.بنابراين براي مراجعه به استانداردهاي ملي ايران بايدهمواره ازآخرين تجديدنظرآنهااستفاده كرد.

درتهيه وتجديدنظراين استانداردسعي شده است كه ضمن توجه به شرايط موجودونيازهاي جامعه،درحدامكان بين اين استانداردواستانداردهاي بين المللي واستانداردملي كشورهاي صنعتي وپيشرفته هماهنگي ايجادشود.

منابع ومآخذي كه براي تهيه اين استانداردبه كاررفته به شرح زيراست:

1- استاندارد ملي ايران 2016 ” زردآلو – نگهداري در سردخانه”

2- ISO: 2826 – 1974 Apricots –Guide to cold storage

3- شاهدي،محمد.كديور،مهدي.(ترجمه).اصول تبديل ونگهداري ميوه هاوسبزيها

4- شرايعي،پروين .بسته بندي محصولات تازه كشاورزي،انتشارات مركزتحقيقات كشاورزي خراسان،1378

5- فلاحي،مسعود.شيوه هاي علمي وعملي بسته بندي ميوه وسبزي،انتشارات بارثاوا،1378

6- مقتدر،عبدالله .زردآلوي ايران ومشتقات آن ازديدگاه مسائل اقتصادي وصادراتي مؤسسه استانداردوتحقيقات صتعتي اداره كل استانداردآذربايجان شرقي،1368

مقدمه

زردآلوكه نام علمي آنPrunus Armanica است ازگياهان تيره Rosaceae (تيره گلسرخيان)ازراسته

گيلاس مي باشد.درختي است تك پايه كه معمولا”درنيم كره شمالي مي رويد.

ميوه آن تقريبا”گردوگوشتي وبعضي ازانواع آن تقريبا”بيضي شكل ويانوك درازبوده وبواسطه شياري به دو قسمت مساوي تقسيم مي شود . از عمق اين شيارها نيز براي تعيين نوع يا واريته زردآلو استفاده مي نمايند.ميوه زردآلوازنظرعلمي ميوه شفت (ميوه آبداري است بادرون برچوبي ضخيم)كه هسته دروسط آن قراردارد.اين ميوه رقم واقسام زيادي دارد.

بطوركلي ارقام ديررس داراي بافت محكم وميوه هاي درشت تربوده كه براي نگهداري مناسب هستندولي ارقام زودرس داراي بافتي لطيف باميوه هاي ريزتركه قابليت نگهداري كمي دارند.

درخت زردآلو معمولا” در مناطق تقريبا” سرد و معتدل كاشته مي شود و درمقابل كم آبي شديدوگرماوبطوركلي شرايط نامساعدمقاومت چنداني ندارد.طعم ميوه آن شيرين وبسيارمطبوع وسرشارازويتامين هاوموادمعدني كمياب وسايرموادموردنيازبدن انسان است.دردرمان كم خوني مؤثرشناخته شده ومصرف ميوه تازه كمي نفخ مي آوردكه علاج نفخ حاصل ازآن خوردن هسته خودميوه مي باشد.زردآلوميوه اي است كه براي مدت طولاني قابل نگهداري نمي باشد.چنانچه قبل ازرسيدن كامل ازدرخت چيده شودوميوه سالم وعاري ازآسيب ديدگي فيزيكي يامكانيكي ياآفات وامراض باشدوهمچنين عمل سردكردن روي آن انجام گيردممكن است بتوان 2تا3هفته آنرانگهداري كرد.

 

 

ميوه ها و سبزيها – زردآلو- آئين كار نگهداري درسردخانه (ازمرحله برداشت تانگهداري)

1               هدف ودامنه كاربرد:

هدف ازتدوين اين استانداردارائه روشهايي است كه بابكاربردن آنهامي توان تاحدامكان دوره نگهداري زردآلورادرسردخانه باحداقل تغييرات كيفي درمحصول افزايش داد.

2              مراجع الزامي1

مدارك الزامي زيرحاوي مقرراتي است كه درمتن اين استانداردبه آنهاارجاع داده شده است.

بدين ترتيب آن مقررات جزئي از اين استاندارد محسوب مي شود در مورد مراجع داراي تاريخ چاپ و/ياتجديدنظر، اصلاحيه هاوتجديدنظرهاي بعدي اين مدارك مورد نظرنيست معهذا بهتراست كاربران ذينفع اين استاندارد امكان كاربرد آخرين اصلاحيه هاوتجديدنظرهاي مدارك الزامي زيررامورد بررسي قرار دهند درمورد مراجع بدون تاريخ چاپ و/ يا تجديدنظر، آخرين  چاپ و/يا تجديد نظرآن مدارك الزامي ارجاع  داده شده مورد نظراست .

استفاده ازمراجع زيربراي كاربرد اين استاندارد الزامي است :

1 – استاندارد ملي ايران ، 367:سال 1372 ، ويژگيهاي زرد آلو

2– استاندارد ملي ايران ، 4976:سال 1378 ، آيين كاربسته بندي اوليه ميوه هاوسبزيها

3           اصطلاحات وتعاريف :

دراين استاندارداصطلاحات ياواژه ها باتعاريف زيربكارمي رود.

نرمي سنج2:دستگاه مخصوص نرمي سنج يابه اصطلاح انگشتهاي مكانيكي كه براي تعيين سختي بافت ميوه بكارمي رود.

آنتوسيانين ها : رنگدانه هاي محلول درآب هستند اكثر رنگهاي قرمز ، آبي و صورتي گلها وبرگها وميوه هامربوط به اين رنگدانه است .آنتوسيانين هادرمحلولهاي آبي ياعصاره گياهي دردماي اتاق به كندي تجزيه مي شوندسرعت تجزيه درگرماخيلي سريع است .

دمه نسبي : عبارت است ازنسبت فشاربخارآب محصول به فشاربخارآب اشباع دردرجه حرارت معين ضرب در100

آمادگاه :  عبارت است ازفضاي مناسب وخنكي كه دماي آن بااستفاده ازتجهيزات مناسب درحدآسايش انسان (21-15 )درجه سلسيوس تنظيم يافته ودرآن اعمال مربوط به جوركردن ،درجه بندي ، بسته بندي وسايرفرآيندهاي مناسب بانوع موادخوراكي صورت مي گيرد.

درجه روز 1 : به تعدادساعات آفتابي پس ازشكوفه دادن تازمان برداشت گويند.

4               شرايط برداشت محصول:

عواملي كه بيشتراوقات درتعيين زمان برداشت محصول درنظرگرفته مي شوندعبارتنداز:

4- 1         رنگ پوست ميوه :توسط رنگدانه هاي آنتوسيانين كه شدت آن دررقمهاي مختلف ميوه متفاوت است مشخص مي شود و بستگي به مدت زماني دارد كه رقمهاي مختلف زير نور آفتاب قرارميگيرد.ياازطريق دستگاه اسپكتروفتومتري ازطريق اندازه گيري مقداررنگدانه مي توان كيفيت خوراكي ميوه راتعيين كرد.

4- 2         بافت ميوه : بالمس كردن ميوه ويابوسيله دستگاه فنري پنترومترمي توان سختي گوشت ميوه راتشخيص داد.

5            سردكردن پس ازبرداشت :

 

سردكردن محصول پس ازبرداشت مانع ازرشدوتكثيرميكروارگانيسم هاشده وباعث كندي انجام واكنشهاي بيوشيميايي مي شوددرنتيجه عمرماندگاري مطلوب محصول افزايش مي يابدبرحسب نوع محصول روشهاي متعددي بمنظورسردكردن محصول ميتوان بكارگرفت امروزه استفاده ازجريان هواي

سردوياآب سردبه شكل وسيعي مورداستفاده مي باشد.البته ازيخ خردشده بمنظورسردنمودن محصول تارسيدن به مقصدنيزاستفاده مي كننددرصورت استفاده ازكاميون، سردكردن بصورت مكانيكي ويابااستفاده ازازت مايع انجام مي گيرد وحتي ممكن است ازدي اكسيدكربـــن بصورت مايع استفاده

شود.

6                 ترابري :

 

اكثرمحصولاتي كه دردرجه حرارت معتدل برداشت مي شوند،تحمل چندساعت حمل ونقل را دارند، امااگرمسيرانتقال طولاني باشد،ضرورت داردكه محصول راقبل ازانتقال تاحدودي سردنمودويااينكه انتقال بوسيله كاميونهاي سردخانه دارصورت پذيرد.

7                جداكردن وبسته بندي ميوه زردآلو:

براساس رقم وياريزودرشتي انجام مي گيرد . درباغهاي بزرگ جهت جلوگيري ازصدمات بايددرمحل

باغ پس ازسردكردن انجام گيردودرباغهاي كوچك مي توان آنرابه محلهاي مخصوص ياشركتهاي سورت و بسته بندي منتقل وآنها را دربسته بندي هاي يك يا دو رديفه قرارداده وحداكثر24ساعت پس ازچيدن بامراقبت كامل هنگام حمل ونقل به سردخانه انتقال داد.هرگاه بسته هاي ميوه روي پالت جاي داشته باشند در هر متر مكعب از سردخانه حدود صد كيلوگرم ميوه جامي گيرد.

 

8             نگهداري درسردخانه:

 

زردآلوهايي كه براي نگهداري درسردخانه درنظرگرفته مي شوندبايدسالم وعاري ازآسيب ديدگيهاي فيزيكي،مكانيكي و فيزيولوژيكي بوده و روي آن فساد در اثر باكتري يا قارچ ويا آفات زنده موجود نباشد.زردآلو بايدپاك وتميزبوده وپوست آن خيس نباشد.مگرزماني كه عمل سردكردن باآب انجام گرفته باشد.عمرميوه هاي فسادپذير ازطريق شناخت عـــــوارض وبيماري هاي پس از برداشت توسعه سيستمهاي مكانيكي سرمايش ،كاربرد موادشيميايي،ابداع انبارهاي بااتمسفركنترل شده واختراع

سيستمهاي بسته بندي افزايش يافته است . عمر انباري ميوه هاي مختلف را مي توان بطور قابل ملاحظه اي ازطريق كاهش فشارتحت شرايط سرمادرسردخانه افزايش داددراين نوع انبارهاگازهاي تنفسي واتيلن توليدشده ازميوه تخليه مي شوددراين سردخانه هادماي مكان نگهداري ثابت باقي مانده وفشارمحوطه به پايين ترازاتمسفرآورده مي شودوفضااكثراوقات بابخارآب تهويه شده وبطورمرتب هواي آن بايك پمپ تخليه مي شود،لذاتنفس ميوه كاهش مي يابدوازرشدقارچهاواسپورسازي آن جلوگيري مي شود.

 

8-1          د ما :

دماي انجمادزردآلوحدود06/1- درجـه سلسيوس است وزردآلوجزءميوه هاي حساس به صدمات يخ

زدگي است درجه حرارت نگهداري زردآلودرسردخانه بين 5/0- تا5/0+درجه سلسيوس است. دربعضي ازكشورهاباتوجه به شرايط اقليمي براي نگهداري ارقام خاص از زردآلو درجه حرارت 5-8 درجه سلسيوس موقعي كه ظاهرميوه از داخل ويا خارج احتمال قهوه اي شدن داردتوصيه ميگردد. دراين درجه حرارت مدت نگهداري كوتاه ترمي گردد.

• دمه نسبي

چون وزن زردآلودراثرتبخيربسرعت كاهش مي يابدلذادمه نسبي 95درصدتوصيه مي شود.ليكن حفظ ميوه دربرابرفسادناشي ازكپك بايدقبل ازحمل زردآلوبه سردخانه موردتوجه قرارگيرد.

• تهويه

جريان هوادريكنواختي درجه حرارت ودمه نسبي تأثيرداردلذاتوصيه مي شود بااندازه گيري دمه نسبي ودرجه حرارت درنقاط مختلف سالن نگهداري جهت يكنواختي دمه نسبي ودرجه حرارت باروشن نمودن فن هاي جريان هوا(سيركولاسيون هوا)انجام شود .

• مدت نگهداري

درصورتيكه تمامي شرايط مناسب باشدزردآلورامدت 4هفته مي توان درسردخانه نگهداري كرد.براي برخي واريته هامدت كمتري ذكرشده است.

• عمليات پس ازخاتمه نگهداري درسردخانه

موقع بيرون آوردن زردآلوازسردخانه بايدآنرابتدريج گرم نمودتاقطرات آب روي ميوه ظاهرنشود.

(جلوگيري ازشبنم)پس ازبيرون آوردن ميوه ازسردخانه بايدهرچه زودترميوه مورداستفاده قرارگيرد.

• ضدعفوني اتاقهاي سردخانه ووسايل بسته بندي

براي ضدعفوني اتاقهاي سردخانه ووسايل بسته بندي مي توان درزماني كه سالن هاي نگهداري ميوه خالي هستند اقدام كرد.

 

1- Normative References

2- Penetrometer

1- Degreeday