چگونه توانستم مشکل بی انضباطی و عدم قانونپذیری یکی از دانش آموزانم را  در مدرسه بهبود بخشم

چکیده

هدف از این اقدام پژوهی رفع مشکل یکی از دانش آموزان به نام پریا می باشد دانش آموز نامبرده  مشکل بی انظباطی داشت و همچنین قوانین مدرسه را زیر پا می گذاشت و به هیچ عنوان حاضر به رعایت قوانین مدرسه نبود . برای رفع این مشکل راه کارهایی  انتخاب کردم و پس از اجرای این راه حل ها توانستم مشکل بی انضباطی  و عدم تطابق خودش را با قوانین   مدرسه حل کنم .

کلید واژه :بی انظباطی،عدم قانون پذیری،  دانش آموز، قوانین مدرسه، راهکارها

 

 

 

مقدمه

قانون پذیری و رعایت نظم یکی از پیچیده ترین مولفه های رفتاری انسان است والدین، مربیان و اولیای جامعه آرزو دارند که افراد قانون پذیر و منظمی  تربیت کنند   وجود نظم و قانون احساس امنیت و اعتماد به نفس را در افراد ارتقا می دهد .(شکوهی، 1380)

براي اينكه انسان بتواند در اجتماع زندگي كند بايد رفتار اجتماعي  و رعایت قوانین اجتماعی را بياموزد به اين معني كه رفتارش بايد مورد قبول اجتماع باشد . يكي از راههاي اجتماعي شدن و مورد قبول قرار گرفتن رعايت انضباط و مقرراتي است كه در اجتماع حكمفرماست .

مقررات و قوانيني انضباطي رفتار را تحت كنترل درمي آورد و چون اين كنترل اغلب مانع انجام خواسته هاي كودكان مي شود ، گاهي موجب خشم و عصبانيت آنها مي گردد . در تعليم و تربيت كودكان انضباط هميشه مورد توجه بوده ، ولي در اينكه اين انضباط چگونه بايد باشد و چگونه مي توان آن را آموزش داد عقايد متفاوت است .

در مواردي كه رفتار فرد در جهتي بر خلاف مقررات و قوانين گروه ، يعني بر خلاف انتظار و توقعات آنهاست او را فردي بي انضباط مي نامند . البته وقتي در آموزشگاه از انضباط صحبت مي شود مراد نظم و ترتيب و سكوت دانش آموزان نيست ، بلكه معني وسيعتري مورد نظر است به اين معني كه انضباط بايد منجر به انگيزش جهت حفظ مقررات شود و به صورت عادت درآيد .

يكي از مشكلاتي كه معلمان و اولياي آموزشگاهها با آن مواجه هستند بي انضباطي و عدم رعايت مقررات از طرف دانش آموزان است . اينجانب نيز  در پایه پنجم مشغول به تدريس هستم كه با اين مشكل مواجه شدم.

در اين كلاس 23 نفره با وجود پایه ضعیف دانش اموزان و وجود بي انضباطي  و عدم قانون پذیری مشكل من را صدچندان مي كرد . از آنجايي كه شخصاً به شغل معلمي علاقه داشته و دوست داشتم در كارم موفق باشم و كلاسي نمونه در هر زمينه داشته باشم درصدد برآمدم تا مشكل دانش آموزان اين كلاس را حل نموده و آنها را متقاعد به پذيرش نظم و مقررات نمايم .

با توجه به اينكه مقالات مربوط به انضباط و  قانون مندی دانش آموزان در مجلات ماهانه تربيت ، پيوند ، آموزش ابتدايي را مطالعه مي كردم و در دروس دانشگاهي نيز پيرامون اين مسأله ، كتبي را مطالعه كرده بودم سعي كردم با استفاده از مطالب مفيد اين مقالات و راهنمايي هاي معلمان باتجربه به حل مشكل بپردازم .

 

 

 

 

بیان مسئله

اینجانب معاون پرورشی هنرستان … می باشم و حدود 28 سال سابقه خدمت در آموزش و پرورش را دارم . همانطور كه اشاره شد مشكل من در كلاس یازدهم اين آموزشگاه بي انضباطي و رعایت نکردن قوانین مدرسه توسط یکی از  از شاگردان  به نام … در كلاس بود . این دانش آموز هميشه و در همه حال از پاي ميز آموزگار تكان نمي خورد و با تهديد و زور و داد و فرياد هم ميز را ترك نمي كردد كه اين امر خود باعث به هم ريختن نظم عمومي كلاس و از بين رفتن حالت تعادل مي شد . همچنين بدون اجازه معلم شروع به صحبت و اظهار عقيده در كلاس مي كردند و به اصطلاح عاميانه ميان حرف معلم مي پريد كه اين امر هم باعث مي شد تا دانش آموزان ديگر هم روش تقليد را در پيش گرفته و همه با هم صحبت و گاه شروع به مخالفت از عقايد و نظرات يكديگر مي كردند .در مدتی که من بیشتر او را تحت نظر داشتن در رفتار او با یک مساله مشابه در چندین موقعیت مواجه شدم آنهم عدم قانون پذیری اوست …. اصلا از کارهای گروهی خوشش نمی آید  و اصلا به دوستانش و معلم احترام نیم گذارد . به عنوان يك معلم بسيار متعجب بودم كه معلمان سالهاي قبل این دانش آموز چگونه درس خوانده است ؟ آيا یادگیری او موفق بوده يا خير؟ چون در این دانش آموز كلمه اي به نام انضباط كاملاً بي معني و مفهوم بود و با آن بيگانه بود . در انجام فعاليت هاي گروهي اخلال نموده و هنگام انجام تكاليف داخل كلاس ديگر همكلاسي ها را آزار و اذيت مي كردد .

شواهد 1

با دقت و توجه در رفتار دانش آموزان که مدام از  … اعتراض می کردند متوجه شدم که رفتارهای نابهنجارپریا در کلاس نظم را مختل کرده است در ابتدا سعی کردم او را تحت نظارت بیشتری قرار بدهم از معاون مدرسه نیز خواستم تا رفتار او را در زنگ تفریح بیشتر مورد مشاهده قرار دهد و خودم نیز چندین بار به بهانه ی خوراکی خوردن با او و دوستانش به زنگ تفریح به حیاط رفتم تا رفتار او با دوستانش را مشاهده کنم بیشتر اوقات … از بچه ها می خواست تابا او بدوند یا با او بازی کنند و وقتی بچه ها  کمتر سمت او می رفتند یا اصلا با او بازی نمی کردند پرخاش می کرد و سر آنها داد می زد او از نظر جسمانی مشگل خاصی ندارد و خوراک خوبی دارد و بیشتر اوقات شیر کاکائو می خورد .در فعالیت های کلاسی همیشه به من می گوید (خانم من برم یا من انجام بدهم از کارهای انفرادی بیشتر خوشش می اید هر بار هم که از او سوال می کنم که چرا بادوستانت چنین رفتاری داری یا چرا آنها را کتک می زنی او به من می گوید (خانم زور می گه ) دائم این جمله نوک زبان پریا است .

وضعیت تحصیلی او بد نیست و خیلی عالی هم نیست اما جز دانش آموزانی است که دوست دارد در بحث ها داوطلب باشد حالا چه بلد باشدچه نباشد معولا موقع آمدن به مدرسه مرتب و تمیز است اما موقع برگشتن به خانه بوی عرق شدیدی از او می آید و این بو بیشتر به علت تحرک زیاد و دویدن او در کلاس و حیاط است و نا مرتب و در هم ریخته است . وقتی با مادرش ملاقاتی در خصوص رفتارهای پریا داشتم متوجه شدم که مادر پریا یک خانم بسیار وسواس است و پدری خشک و نظامی دارد که تا به حال وقت کافی برای … نگداشته است و درباره رشد و تغذیه و وضعیت پریا از نظر رفتاری در منزل از او سئوالاتی کردم و او در پاسخ به من گفت که زمانیکه پدر پریا در منزل است او از ترس کار ناشایستی انجام نمی دهد و اما وقتی که او بیرون می رود شروع به اذیت کردن من می کند و دائم دوست دارد روی اپن بنشیند و یا حرکات رزمی از خودش نشان می دهد و در واقع دوست داره همه چیز مال خودش باشه و هر کاری دلش می خواهد انجام دهد به خاطر همین خانه ی خومان را از همه جا بیشتر دوست دارد چون من هم معمولا کاری به کارش ندارم و بیشتر از لحاظ نظافت و رعایت فردی با او صحبت می کنم معمولا در طول روز چندین بار لباسش را عوض می کند و حمام رفتن راخیلی دوست دارد خودش را به شخصیتهای مختلف در می آورد چند روز بعد از چند تا از دوستانی که با او به مهد کودک باران می رفتند درباره ی او سئوالاتی پرسیدم آنها می گفتند پریا همیشه خانم را اذیت می کرد او دائم به  پریا تذکر می داد چند روز بعد هم دفترهایش را بررسی کردم دیدم که داخل دفترش اسراف زیادی کرد.

واز هر صفحه 3تا4 خط نوشته و بقیه خالی مانده و هر جا دلش می خواسته نوشته و در واقع دفتر او به طور کلی نامرتب است

اهمیت احترام به قانون :با توجه به مشاهدات بنده در رفتار و اطلاعاتی که جمع آوری کرده ام می توان گفت اصل کلی حالم بر تمامی مراحل فعالیت وتفکر کودک (پریا) است. بنابر این همواره از سئوال استفاده می کنیم تا کودک را به نقطه ای برسانیم که متوجه شودرعایت قانون برای سلامتی او لازم است و قتی از اینکه تمامی مفاهیم فوق برای کودکان قابل فهم شد نوبت آموزش قانون و قوانین است (زندی 1386) .

تجزیه و تحلیل :

با مطالعه و تحلیلی که درباره ی رفتار …  داشتم دیدم با این که  پریا درسش بد نیست اما در بعضی از مواقع عجول بودن و تند تند نوشتن وصحبت کردن در حین املا و دچار خطا و اشتباه می شود و حروف راجا می اندازد و این به خاطر این نیست که او کلمه یا حروف را یاد نگرفته این حرکت اوبه خاطر عدم توجه اوست و در واقع کنترلی روی رفتارش ندارد .پریا خانواده ی تقریبا مرفهی دارد اما مسئله اصلی اینجاست که نیازهای اصلی او برآورده نشده اند و درواقع چیزی از رفتار و عملکرد صحیح برای او تعریف نشده و تربیت رفتارهای اجتماعی در او ضعیف است از طرفی دیگر … خودش به خواسته های مورد علاقه اش فکر میکند و تا به حال نشده که در حضور پدر اسباب بازیهایش را پخش کند و بازی کند و مثل بچه های دیگر از بازی لذت ببرد در واقع مساله اصلی در این خانواده کودک است زیرا به نرگس آموخته شده تمیز باش و بازی کن اما وقتی پدرت در خانه است اصلا نه حرفی بزن و نه کاری بکن که او عصبانی شود اگر از اتاقت بیرون بیایی ممکن است که او عصبانی شود و با توجه به این نکات ما باید ببنیم که در … چه نیازهایی برآورده نشده که منجر به عدم قانو پذیری در او شده است .

مادرش با اینکه یک خانم پاکیزه و وسواسی است اما همیشه می گوید من در آماه کردن او و رساندن به مدرسه صبحها و بعد از ظهرها مشکل دارم .

توجه :اینها تجزیه و تحلیل شواهدی بودند که جمع آوری شده اما دو سئوال وجود دارد برای عدم قانون پذیری نرگس والدین او مساله هستند یا خود نرگس با مطالعه بیشتر درباره قانون پذیری به این نتیجه رسیدم که 3 پاسخ احتمالی یا 3 دلیل احتمالی برای عدم قانون پذیری  پریا بیان کنم .

1- عدم تعریف قانون در منزل به صورت صحیح توسط والدین

2- نگذاشتن وقت کافی والدین جهت تربیت فرزند

3- بی‏ تفاوتی در مقابل کارهاو رفتار ناشایست او

انتخاب راه حل ها

1-دادن مسئولیت به …(تصاویر پیوست گردید)

2-شرکت دادن… در کارهای گروهی(تصاویر پیوست گردید)

4-دعوت از مشاور برای سخنرانی در مورد نظم و رعایت قوانین0تصاویر پیوست گردید)

4-دعوت از امام جماعت مدرسه برای سخنرانی در مورد اخلاق(تصاویر پیوست گردید)

3-تدریس قانون و آشنایی با قانون (مثل قانون بازیها که این تدریس با بازی قایم با شک انجام شد )

4-  آشنایی با پیامدها و مجازاتهای عدم قانون پذیری

5-آشنایی با ضرورت قانون به منظور برقراری نظم و امنیت

6-تهیه یک تابلوی (قوانین در کلاس ما )به صورت جملات ناقص وخواندن آن هر روز به شرح ذیل

*ما به ……………….احتیاج داریم

*اگر کسی قانون را رعایت نکند ………………می شود

*قوانین برای ………………………..خود ما هستند

*قانون ها رفتار ……………….. و یا قابل قبول هستند .

اجرای راه حل ها:

1-برای اجرای راه حل ها در ابتدا تصمیم گرفتم تا چند مسئولیت را انتخاب کنم و آنها را به پریا واگذار کنم تا دانش اموز سرگرم این مسئولیت ها شده و احساس مسئولیت و انگیزه را در او شکوفا نمایم.

2- در مرحله دوم از مشاور مدرسه خواستم تا برنامه هایی که در عیاد مختلف در مدرسه برگزار می شد به پریا هم نقشی بدهد که مشاور مدرسه قبول کردند و به پریا نقش دادند مثلا در روز درخت کاری به  او مسئولیت کاشت یک نهاد داده شد .

3-با هماهنگی مدیر و اداره جلسه ای برای والدین و دانش اموزان به صورت جداگانه تشکیل داده شد و در مورد نظم و انضباط و  رعایت قوانین  توسط مشاور سخنرانی ایراد گردید .

4-از نماز جماعت مدرسه دعوت شد تا در مورد اخلاق صحیح و اهمیت رعایت نظم در جلسه ای برای کل دانش آموزان مدرسه سخنرانی نماید .

5- بروشورهایی در مورد اهمیت رعایت قوانین تهیه شد و در تابلوی اعلانات مدرسه نصب گردید .

اعتبار بخشی :

پس از اینکه روش های استفاده شده برای حل مشکل پریا توسط بنده برای همکاران و مدیر تشریح شد عده ای از همکاران انتقادات و پیشنهادات خویش را ارائه دادند که از آن جمله :

* استفاده از تقویت کننده های مثبت ومنفی بسیار موثر است

*  خواندن هر روز قوانین اگر به طور مداوم باشد کلاس را خسته کننده و کسل آ ور می کند

 

 

 

شواهد 2

از رفتارهای بچه های بچه در کلاس مخصوصا با  پریا معلوم بود که تغییر قابل ملاحظه ای در رفتار او اینجا شد دانش آموزان نیز با این روش با تعاریف و قانون پذیری بیشتر آشنا شدند .

… هم سعی می کرد کمتر خطا کند گاهی اوقات هم برایش دشوار بود .

هر کدام از بچه ها دوست داشتند هر روز یک قانون تازه به کلاس ارائه بدهند .

توجه والدین … به او روز به روز بیشتر شد و ارتباط او نیز با والدینش بهتر شد

تقویت کننده های مثبت و منفی نیز کمک زیادی در ارائه و راهکار به من کرد

نتیجه گیری

*شیوه های رفتاری بیشتر ناظر بر تقویت مستقیم رفتاری هستند (برای ارتقا احترام به قانون )و آموزش قانون و قانون پذیری باید هم از جانب والدین و هم از جانب معلمان نیز به طور صحیح ارائه شود تا مشکلی به وجود نیاید . برای تداوم این مسئله نیز باید از تقویت‏کننده های مثبت و منفی نیز استفاده شود .

*و آموزش قوانین نیز در مدرسه از جمله اولین آموزش های سال تحصیلی باشد تا در طی سال بتوان والدین آن را پیگری کرد و معلمان نیز باالگودهی رفتار اجتماعی اخلاقی با تاکید بر ابعاد تربیتی نقش مهمی را در تحول اخلاقی دانش آموزان ایفا کنند به طور کلی  تحول اخلاقی و موارد مربوط به آن همگی برای احترام به قانون مهم و حیاتی هستند یکی از اهداف بنیادی برنامه آموزش حاضر اخلاقی کردن مبانی و احترام به قانون است که باید در چهار چوب یک نظام رفتاری صورت گیرد.

پیشنهادات:

بامطالعه اطلاعات جمع آوری شده نسبت به مشکل … در انواع کتابها )با ذکر نام کتاب )راهکارهایی ارائه شده که به شرح زیر می‌باشد:

1-والدین به طور فعال به سخنان … گوش فرا دهند .

و در بحث های کودکانه شرکت کنند که در این روش گوش دادن به سخنان بچه‌ها یکی از شیوه های رفتاری ناظر بر تقویت مستقیم رفتار است  نتایج کار به صورت چشم گیری افزایش یافته است .

در کتاب خود انظباطی کودک و نوجوان (زندی احمد)

2-اجازه بدهند خود  … در قبال مشکل خویش کنترل و مسئولیت داشته باشد .والدین و آموزگاران آزاد منش که به بچه ها آزادی و مسئولیت بیشتری می دهند در آنها این باور را می پرورانند که آنان خود مسئول سرنوشت خود هستند و این روش در حل مشکل دانش آموزی مثل پریا بسیار روش مناسبی است .

در کتاب آشنایی با قانون و قانون پذیری (دکتر جان بزرگی ـ مسعود )

تقویت رفتار اجتماعی ـ آموزش قوانین ـ آموزش شیوه های خود مهارگری راه علمی توصیه شده در این کتاب به این صورت است که ابتدا به ایجاد آمادگی و بالا بردن انگیزش در کودکان به ذکر مثالها و سوال های بپردازد تا ذهن کودکان را برای آشنایی با قانون و کلمه قانون آشنا کند.که این راه علمی توصیه شده را نیز در کلاس اجرا کردیم .

در کتاب برخورد با مشکلات رفتاری رایج در کودکان ( نیلوفری ـ علی ) ارائه سه راه حل به شرح زیر:

که در انتخاب یک منوی پاداش در جهت تقویت رفتارهای مناسب بسیار کارساز بود و انتخاب یک محرومیت زمان مند  برای از بین بردن رفتارهای ناشایست نیز به عنوان تقویت کننده منفی نیز کمک زیادی به مشگل …کرد .

انتخاب یک محرومیت زمان‏مند جهت از بین بردن رفتار بد

در جلسه شورای معلمان وگفتگو با مشاور جهت مشکل  پریا با پیشنهادات متعددی مواجه شدم و راهکارهای زیر را قابل اجرا دیدم .

1- می توان از تقویت کننده های مثبت و منفی استفاده کرد ممکن است امروز یک رفتار مورد پسند در او دیده شد او را به پارک یا منزل یکی از دوستانش ببرند و همینطور بلعکس اگر رفتار ناشایست از او سر زد از یکی از کارهای که دوست دارد محروم شود .

والدین  …. می توانند ساعت کاری خود را طوری تنظیم کنند که وقت بیشتری برای او بگذارند .

*پس از جمع بندی و رفع ایرادات و انتقادات وارده به اجرای روش های پیشنهادی روشهای مذکور در جلسه معلمان مطرح شد

*اکثر قریب به اتفاق معلمان نیز از روش پیشنهادی استتقبال کردند

*علل مشکل قانون پذیری ابتدا باید بررسی و تحلیل کردد بعد راه حل مناسبی ارائه شود .

*آموزش شیوه تربیت فرزندان و قانون پذیری در قالب یک جلسه آموزش خانواده برای اولیا نتیجه خوبی خواهد داشت.

منابع و مآخذ مورد استفاده

1. 1. اصغری پور، حمید، (1380)، کلیات راهنمایی و مشاوره مشهد: نشر تمرین
2. 2. فونتانا، حسن (1987)، کنترل کلاس، ساده حمزه ومحمدی مجید (1375) تهران: رشد
3. 3. شعبانی، حسن (1371)، مهارتهای آموزشی و پرورشی (جلد اول) روشها و فنون تدریس تهران: سمت
4. 4. کدیور، پروین (1379)، روانشناسی تربیتی، تهران، سمت
5. 5. اسمیت، کولین جی لاسلت،رابرت، (بی تا) مدیریت کارآمد در کلاس
6. 6. کلاک ماک لین، ایزابل، ( بی تا) راهنمایی و مشاوره کودک در مدرسه رضا شاپوریان ( بی نام تهران امیرکبیر)
7. 7. قائمی، علی (1370) – بی نظمی کودکان – مجموعه آموزشی پیوند 126 تهران انجمن اولیا و مربیان

8 . جان بزرگی مسعود(1387)آموزش رفتارهای اجتمایی و قانون پذیری

9. 9. مقاله ی حشمت اله صفوی از اینترنت

10 0رستمی ـ رضا (1383)راهنمای علمی برخورد با مشکلات رفتاری رایج در کودکان انتشارات تبلور چاب سوم

11 0 زندی ـ احمد (1379) خود انظباطی  کودک و نوجوان انتشارات بعثت چاب دوم