اديب نيشابوري – عبدالجواد

اديب نيشابوري – عبدالجواد
(1281-1344 ه.ق)

ميرزا عبدالجواد اديب نامور حوزه خراسان در قرن اخير، در سال 1281 ه.ق در “بيژن گرد” از روستاهاي نيشابور چشم به جهان گشود. در اوان كودكي، بيماري آبله چشم راستش را زا او گرفت و سوي اندكي براي چشم چپش باقي ماند.
ميرزا حافظه بسيار خوبي داشت. پس از آشنايي با خواندن و نوشتن، به تشويق پدرش ملاحسين، عازم نيشابور شد و سال 1297 ه.ق براي دانش اندوزي به حوزه پر رونق مشهد آمد، ابتدا به مدرسه خيرات خان رفت، بعد مدرسه فاضل خان و در آخر در مدرسه نواب حجره اي گرفت و ضمن فراگيري مقدمات علوم ادب، كتابهاي نهج البلاغه، مغني، مطول، مقامات بديعي، مقامات حريري، حاشيه و شمسيه را بدون استاد يادگرفت و مقداري فقه و اصول و حكمت و كلام را نزد اساتيد آن عصر حوزه، تلمذ كرد و به نيشابور بازگشت و پس از درگذشت پدر، در حدود سال 1310 ه.ق بار ديگر به مشهد آمد و در يكي از حجره هاي مدرسه نواب مستقر شد و تا پايان عمر هرگزبه سفر نرفت.
ميرزا انساني سخت كوش بود، او با اين كه قدرت بينايي بسيار اندكي داشت، هرگز دست از مطالعه نكشيد. گاهي تا سپيده صبح چشم از كتاب بر نمي داشت و سحرگاهان ترنم گنجشكان او را به خود مي آورد. به تدريج دانسته هاي ادبي و تاريخي او به جايي رسيد كه سخنان ارجمند او در گستره اين دانشها، همه نيز مهارت داشت و نظريات ملاصدرا را مي پسنديد و در نجوم و جبر و مقابله و حساب و هندسه از دانايان بودو با موسيقي نيز آشنايي داشت. اما بدون ترديد تخصص او در علوم ادب بود. او تمام قاموس و برهان قاطع را در حفظ داشت و افزون بر دوازده هزار بيت از اشعار عرب جاهلي را به خاطر سپرده بود.
اديب اهل قناعت و مناعت طبع بود. از وجوهات كمتر استفاده مي كرد . بيشتر از راه حق التدريس آستان قدس رضوي و عايدات اندك ارثي نيشابور، روزگار مي گذرانيد. او همسر نگزيد و به تنهايي راه زندگي را به آخر برد. بياني صريح داشت و در مبارزه با جهل و ريا بيداد مي كرد. زندگي نظام مندي داشت و هفته اي يك با به حرم مطهر مشرف مي شد. در بيشتر درسهاي او، متجاور از سيصد طلبه شركت مي كردند.
اديب در شصت و سومين سال زندگي خود، صبح جمعه ششم خرداد 1305 / 15 ذيقعده 1344 ه.ق درگذشت و در مقبره اي نزديك دارالحفاظ آستان قدس رضوي به خاك سپرده شد.
اديب ملك الشعراي بهار، بديع الزمان فروزانفر، محمد پروين گنابادي، محمد تقي مدرس رضوي، محمود فرخ، محمد تقي اديب نيشابوري ، محمد علي بامداد، سيدجلال الدين تهراني سيد حسن مشكان طبسي را در مكتب خود پروراند