پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
ضوابط کلی معلولان در طراحی ساختمانهای عمومی
اماکن عمومی
منظور از اماکن عمومی در این آیین‌نامه، آن دسته از ساختمانهایی هستند که یکی از انواع‌خدمات عمومی را در اختیار افراد جامعه قرار می‌دهند.
ورودی ها
ورودی اصلی باید برای استفاده معلولان نیز در نظر گرفته شود، و به سواره‌رو یا پارکینگ‌ساختمان دسترسی مناسب داشته باشد.
ورودی ساختمان حتی الامکان هم سطح پیاده‌رو باشد.
پیاده‌رو منتهی به ورودی معلولان باید با علایم حسی مشخص شود.
حداقل عمل فضای جلو ورودی 140 سانتیمتر است.
وجود سایه‌بان به عرض حداقل 140 سانتیمتر بر روی فضای جلو ورودی الزامی است.
حداقل عرض بازشوها در ورودی ساختمان 160 سانتیمتر باشد
راهرو
حداقل عرض راهرو 140 سانتیمتر است.
کف راهروها باید غیرلغزنده باشد و از نصف کفپوشها با پرز بلند نیز خودداری شود.
در صورت وجود اختلاف سطح در کف راهرو باید ارتباط با سطح شیبدار به صورت‌مناسبی تأمین گردد.
بازشوها (درو پنجره)
حداقل عرض مفید هرلنگه در برای عبور صندلی چرخدار 82 سانتیمتر باشد.
در مورد درهایی که به خارج باز می‌شوند تأمین دید کافی الزامی است.
حداکثر ارتفاع دید از کف تمام شده 100 سانتیمتر باشد.
درها باید دارای پاخور به ارتفاع 20 سانتیمتر باشند.
در صورت استفاده از درهای چرخان، گردشی، کشویی، پیش‌بینی یک در معمولی به‌عرض مفید حداقل 80 سانتیمتر در جوار آنها برای استفاده معلولان الزامی است.
کلیه درها باید به سهولت باز و بسته شوند.
دستگیره درها باید از نوع اهرمی بوده و فاصله داخلی بین آنها و سطح در 5/3 تا 7سانتیمتر باشد.
حداقل فاصله بین دو در متوالی چنانچه هر دو در به یک جهت باز شوند 200 سانتیمتر،چنانچه هر دو به سمت خارج باز شوند 120 سانتیمتر و چنانچه هر دو به داخل باز شوند 280سانتیمتر باشد.
درها باید حتی المقدور بدون آستانه باشند. در صورت اجبار حداکثر ارتفاع آستانه 2سانتیمتر باشد.
به منظور تسهیل در حرکت، پیش‌بینی 150 سانتیمتر سطح هموار در هر سوی در و 30سانتیمتر در طرفین آن الزامی است.
ارتفاع دستگیره از کف حداکثر 120 سانتیمتر باشد.
کلیه درها و پنجره‌هایی که تا کف دارای شیشه هستند در مقابل ضربه صندلی چرخدارمحافظ و از شیشه مقاوم ساخته شوند.
پله
- وجود علائم حسی در کف؛ قبل از ورود به قفسه پله برای هشدار به نابینایان الزامی‌است.
- عرض کف پله 30 سانتیمتر و حداکثر ارتفاع آن 17 سانتیمتر و حداکثر ارتفاع آن 17سانتیمتر باشد.
- حداقل عرض پله 120 سانتیمتر باشد.
- نصب دست انداز در طرفین پله الزامی است.
- ارتفاع دست انداز از کف پله برای کودکان 60 سانتیمتر و برای بزرگسالان 85 سانتیمترباشد.
- حداکثر قطر میله دست‌انداز اعم از گرد یا صاف 3و5 سانتیمتر و حداقل فاصله آن ازدیوارها 4 سانتیمتر باشد.
- لبه پله کاملاً غیرلغزنده بوده و به وسیله اختلاف رنگ قابل تشخیص باشد.
- نصب هرگونه لبه پله غیرهمسطح و گرد کردن لبه پله ممنوع است.
- درکناره‌های عرضی پله؛ تعبیه لبه مخصوص برای جلوگیری از لغزش عصا الزامی‌است.
- پاخور پله باید بسته باشد و پیشامدگی لبه پله از پاخور نباید بیش از 3 سانتیمتر باشد.
- حداکثر مقدار پله بین دو پا گرد باید 12 پله باشد.
- حداقل عمق پاگرد پله 120 سانتیمتر و در پله‌های دو جهته هم عرض پله باشد.
آسانسور
درساختمانهای عمومی که برای دسترسی به طبقات از آسانسور استفاده می‌شود وجودحداقل یک آسانسور قابل استفاده برای معلولان روی صندلی چرخدار الزامی است.
آسانسور باید همسطح ورودی و یا در دسترس بلامانع صندلی چرخدار قرار گیرد.
حداقل فضای انتظار در جلو آسانسور در هر طبقه 150*150 سانتیمتر مربع باشد.
آسانسور قابل استفاده برای معلولان باید مشخصات زیر را داشته باشد:
▪️ عرض مفید 80 سانتیمتر؛
▪️ مجهز به دو درکشویی با چشم الکترونیکی؛
▪️ ابعاد مفید اتاقک آسانسور 110 * 140 سانتیمتر؛
نصف دستگیره‌های کمکی در دیواره‌های آسانسور در ارتفاع 85 سانتیمتر از کف اتاقک‌الزامی است.
در محلهای پرتردد معلولان ارتفاع دکمه‌های کنترل کننده آسانسور حداکثر 130سانتیمتر؛ حداقل برجستگی آن 5/1 سانتیمتر و حداقل قطر آن 2 سانتیمتر و نیز برای استفاده‌نابینایان قابل تشخیص باشد.
لازم است توقف آسانسور با صوت مشخص شود.
فضاهای بهداشتی
در قسمتهایی از ساختمانهای عمومی که معلولان تردد می‌نمایند تعبیه سرویس‌بهداشتی مخصوص آنان الزامی است.
حداقل اندازه سرویس بهداشتی 170 * 150 سانتیمتر مربع باشد و قابلیت گردش‌صندلی چرخدار در این فضا الزامی است.
در سرویس بهداشتی باید به بیرون باز شود و گشودن آن در مواقع اضطراری از بیرون‌امکانپذیر باشد.
نصب کاسه مستراح به ارتفاع 45 سانتیمتر از کف الزامی است.
نصب دستگیره‌های کمکی افقی در طرفین کاسه مستراح به ارتفاع 70 سانتیمتر از کف و20 سانتیمتر جلوتر از لبه جلویی کاسه الزامی است.
نصب دستگیره‌های کمکی عمودی با فاصله 30 سانتیمتر از جلو کاسه و 40 سانتیمتربالاتر از نشیمن مستراح به روی دیوار مجاوری اجباری است. دامنه نوسان میله‌های عمودی 80 تا120 سانتیمتر باشد.
نصب دستگیره اضافی بر روی قسمت داخلی در به ارتفاع 80 سانتیمتر از کف و 25سانتیمتر فاصله از محور لولا الزامی است.
دستشویی سرویسهای بهداشتی باید به نوعی نصف شوند که بدون جابه جایی فردمعلول از روی مستراح توسط وی قابل استفاده باشد.
ارتفاع مناسب دستشویی از کف معلولان 75 تا 80 سانتیمتر باشد.
حداقل عمق بدون مانع در زیر دستشویی 45 سانتیمتر باشد.
شیرهای دستشویی باید به صورت اهرمی و به راحتی باز و بسته شوند.
ارتفاع لبه پایینی آینه دستشویی معلولان از کف حداکثر 90 سانتیمتر باشد.
حداکثر ارتفاع آویز حوله و جای صابون از کف 80 سانتیمتر
کلیه اماکن؛ فضاهای شهری و قسمتهای از ساختمانهای عمومی که برای استفاده‌معلولان طراحی و تجهیز گردیده‌اند باید به وسیله علامت ویژه معلولان مشخص گردند.
سطح شیبدار
- حداقل عرض سطح شیبدار 120 سانتیمتر باشد.
- برای سطوح شیبدار تا 3 متر طول حداکثر شیب 8 درصد با عرض 120 سانتیمتر باشد.
- در سطوح شیبدار بیش از سه متر طول (تا حد مجاز 9 متر) در ازای هر متر افزایش طول5 سانتیمتر به عرض مفید آن اضافه و 5 درصد از شیب آن کاسته شود.
- پیش‌بینی یک پاگرد به عمل حداقل 120 سانتیمتر و در هر 9 متر طول الزامی است. درسطوح شیبدار دو جهته عرض پاگرد برابر عرض سطح شیبدار خواهد بود.
- کف سطح شیبدار باید غیرلغزنده باشد.
- سطوح شیبدار و ورودی ساختمان باید مسقف باشد.
- نصب میله دستگرد درطرفین سطح شیبدار الزامی است.
- ارتفاع میله دستگرد ازکف سطح شیبدار برای شخص نشسته 75 سانتیمتر برای شخص‌ایستاده 85 سانتیمتر و برای کودکان 60 سانتیمتر باشد.
- حداکثر قطر میله دستگرد 5 و 3 سانتیمتر و حداقل فاصله بین آن و دیوار 4 سانتیمترباشد.