پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
دانلود پاورپوینت کاربرد آب در معماری – 317 اسلاید
- مقدمه
از گذشته های دور در ایران حرمت آب به صورت نمادی از اعتقاد و باورهای تاریخی مشاهده می شود. به طوری که همه آغاز آفرینش و هستی را از آب دانسته و تجسم بنیادی هم چون مادر آفرینش برای موکل و پاسدار آن قائل بودند و گاهی برای این پدیده فرهنگی و اعتقادی بنائی هم بر روی آب بر پا می داشته که قدیمی ترین این اثر را در نقش برجسته عیلامی و کورانگون فارس مشاهده می کنیم و به روزگار ماقبل تاریخ هم ماکت چنین نیایشگاهی را از هزاره سوم پیش از میلاد در کاوش های باستان شناسی شهداد که به خدای باران نسبت داده شده است بازیافته ایم و در کتاب مذهبی و ادبی اوستا آمده است که آب ایزدی بخشد به کسی که او را بستاید ودریشت ها در نیایش آب و فرشته و موکل آن ارودیسو راناهیتا در کنار رودها برای او قصری بر پا داشته اند.
ایزد با لوای که بر گردونه ای سوار است که چهار اسب سفید رنگ در آسمان آن را به حرکت در می آورد ابر وباد و باران و ژاله و برف و تگرگ فرود می آورد تا جانبخش طبیعت بی جان گردد.
پس از اسلام؛ در کتاب مقدس مسلمین، قرآن مجید نیز آمده است که هر چیز را از آب زنده ساختیم و از آن نعمت باغ رضوان، باغ ارم، باغ موعود در بهشت به وجود آمده است که به مومنان بشارت داده شده است که در سایه آن می توان آرمید و با خوشی و شادمانی وقت سپری نمود. اما اوج توجه و شکوفایی به این عنصر طبیعی و زیبا و حیات بخش در دوره اسلامی در زمان صفویه است که اهمیت خاصی برای آب و بازی با آب و ساخت چشمه و عمارات و آب نماسازی و کانال کشی و باغ آرایی آن هم با طرح های همه کاشیکاری فیروزه ای جهت نمایش دادن بهینه رنگ آب در نقاط مختلف ایران با اشکال و ابعاد متنوع و با ایجاد فواره های به جوشش در آمده آن که بیشتر جنبه تفریحی و تفننی داشته است بر می خوریم.
آن چه از پژوهش های باستان شناسی در محل شهر تاریخی بیشابور مربوط به احترام و نیایش آب حاصل شده است به گونه ایست که باید باور داشت که شاهان ساسانی خود به آن ایمان و اعتقاد داشته اند که دستور ساخت نیایشگاه آب را در مقر حکومتی و محل صدور دستور و فرامین خود داده اند و چنین به نظر می رسد او بوده است که باید مراسم و تشریفات نیایش آب را انجام دهد تا کشور را از خشکسالی و قحطی نجات بخشد نه مردم زیرا بر خلاف آتشکده ها که به صورت پراکنده در نقاط مختلف ایران با مظاهر و آثار ساخت آن بر می خوریم هرگز اثر و نشانه ای از نیایشگاه آب در این زمان به دست نیامده است. به همین جهت قحطی و خشکسالی را از بی ایمانی و بی اعتقادی شاهان می دانسته و او در این گونه مواقع دستور به بخشیدن مالیاتهای مردم و حتی جلوگیری از ضرب سکه های طلا و نقره می داد و مجبور می شد
که سکه ها را از فلزات کم بها و کم عیار مانند مس و سرب ضرب کنند که نمونه های بارز آن را در سال های قحطی حکومت پیروز ساسانی ثبت نموده اند. به هر جهت در مورد اعتبار و اهمیت نیایش آب همین قدر که در بین آثار مکشوفه عصر ساسانی بنای نیایشگاه آب از معماری و طراحی و اعتبار خاصی برخوردار بوده است و در آغاز سرپرستی این گونه معبد به عهده خود شاه بوده است. سرآمد این معابد معبد آناهیتا است که توضیح داده خواهد شد.
فصل اول
جایگاه آب در معماری ایران
- جایگاه آب در معماری ایران
- 1 – آب در معماری قبل از اسلام
در همه دوران های تاریخی معماران ایرانی آب را در مجموعه های خود وارد می کردند و گنجینه ای از خصوصیات فیزیکی مذهبی و اسطوره ای را به خدمت می گرفتند تا معماری آنان از غنای بیشتری برخوردار باشد.
پیش از ظهور اسلام در ایران معماری در کنار آب و در دامن طبیعت بدون آن که آن را مخدوش سازد حضور خود را اعلام می کرد و آب نقشی تجریدی داشت. نیایشگاهها؛ معابد و آتشکده ها در کنار آب و در نهایت احترام به آن شکل می گرفتند. گویی آب گذرگاه انسان برای ورود به دنیایی دیگر است دنیایی خالص تر که جسم قادر به گذر از آن نیست. آب و آتش به طور مسالمت آمیز در کنار هم قرار می گرفتند و وصلت خود را جشن می گرفتند آب و
آتش استعاره های متناقض هستند و به همراه خاک و باد عناصر تشکیل دهنده هستی به شمار می روند آب و آتش لازم و ملزوم یکدیگر برای ادامه حیات می باشد هر دو هم هستی بخش و هم ویرانگر هستند.
اهمیت نقش آب در معماری قبل از اسلام را می توان در مراسم مذهبی آن دوران مشاهده کرد نخستین مراسم نیایش آب در شهر دوراونتاش دیده شده است. همین طور مراسم جشن های بهاری ایلامی ها در کنار رود دز برپا می شده است. در این مراسم شمایل خدایان و الهه های متعدد با حضور شاه و اسکورتی از روحانیون از زیگورات به بیت اکتیو ( خانه جشن ها ) در کنار رودخانه حمل می شد و مراسم در فضایی مملو از آزادی در تماس مستقیم با طبیعت و آب که جریانی با طراوت از زندگی را بر آنها می دمید اجرا می شده است. در این شهر ما علاوه بر اولین مراسم نیایش آب شواهدی از سیستم آبرسانی و تصفیه آب را در ایران باستان شاهد هستیم.
از مراسم مذهبی دیگری که در کنار آب انجام می شده است؛ مراسم هخامنشیان است که این مراسم شباهت زیادی به مراسم ایلامی ها داشته است. شاه و بزرگان سپاه و مردم آتش را که توسط مغ ها حمل می شد به نیایشگا که در کنار نهر آبی قرار داشت حمل می کردند. در همه این مراسم ها ویژگی حرکت دسته جمعی اجرای مناسک مذهبی که انگیزه و محرک آن مکان های مقدسی در آب می باشد دیده می شود. گیر شمن معتقد است که نشر و ترویج مناسک مذهبی آناهیتا از پاسارگاد شروع شد و آناهیتا الهه باستانی پارس بوده است. وی مناسک پی نیکر ( الهه باروری و زایش ایلامی ) را در شکل گیری مناسک الهه آناهیتا موثر می داند. معبد آناهیتای کنگاور ناظر بر دشتی پر برکت با چشمه سارهای متعدد است. ساختمان معبد در 6 متری از سطح زمین های اطراف خود در عمق زمین ساخته شده بود؛ به طوری که از 14 متر ارتفاع آن تنها 8 متر آن از فضای بیرون نمایان بود.
دلیل این امر هدایت جریان آب به درون رواقها و صحن داخل معبد بود که بر طبق نقشه و طرح تنظیمی و ترسیمی گردش آب ساخته پرداخته شده بود. به این ترتیب که قبلاً در این مکان قنات آبی جریان داشت که منشعب از چشمه ساسان در رودخانه شاپور بوده و احتمالاً به مصرف امور زراعی و شرب اهالی ساکن در مظهر آب در 2 کیلومتری جنوب این مکان می رسید و مهندسین و معماران زبر دست و اندیشمند دوره ساسانی شالوده اصلی بنای معبد آناهیتا را به گونه ای طرح ریزی و پی ریزی نمودند تا بتوانند با قطع این انشعاب آب آن را به طور سحر آمیز و افسونگری به نمایش گذارند که هدف ساخت آن هم بر اساس همین باور و اعتقاد مذهبی یعنی ستایش آب بوده است. این معبد با نصب دستگاه های کنترل و تقسیم و تنظیم کننده آب و ایجاد شیب متناسب و ملایم و لازم برای این گردش آب آن هم با حفر کانال های متعدد و به صورت مرئی و
غیر مرئی و مجاری ورودی و خروجی آن از شگفتی های بنای معماری در روزگار تاریخی محسوب می شده است.
از نمونه های قبل از اسلام به آتشکده آذر گشتسب و آتشکده کاربان هم می توان اشاره کرد. در آتشکده آذر گشتسب آب و آتش گرد هم آیی خود را در دو مربع باز و بسته بر روح محور شمالی – جنوبی در قلعه ای بر فراز صفه ای طبیعی به نمایش می گذارند. وجود دریاچه روح انسان را رهایی می بخشد و نگاه او را از عمق سحر آمیز آب به مناظر گسترده اطراف و آسمان می کشد. منظر طبیعت اطراف حکم یک رهایی بصری را از درون دیوارهای محصور قلعه دارد. هانس هنینگ فون در اوستن – رودلف ناومان در کتاب تخت سلیمان آورده است … از وسط کفه ای که تقریباً در 2 کیلومتری دره سرسبز واقع شده بلافاصله تپه ای از سنگ آهک به پا خاسته بود که به صورتی تقریباً عمود حدود 60 متر بالاتر از سطح کف دره قرار داشت. تپه تشکیل یک صفه صخره ای بیضی شکل تقریباً افقی را می داد که از غرب به شرق 320 متر و از شمال به جنوب 400 متر ادامه می یافت. یک حصار سراسری که از هر سوی کوه درست در لب پرتگاه واقع شده بود چشم انداز بسیار زیبای تخت سلیمان؛ این دژ طبیعی را تشدید می کرد. در بالاترین نقطه صفه در پشت لبه رسوبی که شیب مایلی به طرف بالا داشت ( حدود 90 تا 95 سانتی متر زیر لبه دهانه عمودی آتشفشان ) دریاچه ای با دو رنگ متغیر آبی و سبز قرار گرفته بود که به ویرانه روی کوه جاذبه ای ویژه می بخشید. دو مجرای حفر شده جهت تخلیه آب؛ در لب دریاچه؛ سطح آب را همواره در یک ارتفاع نگه می داشت. آب تخلیه شده در دو کانال رسوب گرفته جریان می یافت و یکی از طریق دروازه جنوب شرقی را ادامه داده و آب خود را از راههای مختلف برای آبیاری به اراضی دره می رساند.
فهرست مطالب:
مقدمه………………………………………………………………………………………………..6
فصل اول…………………………………………………………………………………………….10
جایگاه آب در معماری ایران…………………………………………………………………………11
آب درمعماری قبل از اسلام……………………………………………………………………11
آب در معماری بعد از اسلام…………………………………………………………………..17
مساجد…………………………………………………………………………………….19
کاروانسرا………………………………………………………………………………..21
حوض خانه………………………………………………………………………………21
ساباط…………………………………………………………………………………….22
باغ……………………………………………………………………………………….22
حمام……………………………………………………………………………………..26
آب انبار …………………………………………………………………………………46
پادیاو…………………………………………………………………………………….58
پل ها…………………………………………………………………………………….72
یخچالها…………………………………………………………………………………..79
فصل دوم……………………………………………………………………………………………84
آب در محیط مصنوعی………………………………………………………………………85
آب در طراحی پارک………………………………………………………………………..92
آب و روانشناسی…………………………………………………………………………….96
آب و انعکاس………………………………………………………………………………..98
آب و تاثیر آن درکاهش درجه حرارت……………………………………………………….99
فصل سوم……………………………………………………………………………………………………100
طراحی آب در سبکهای مختلف………………………………………………………………………..101
استخر…………………………………………………………………………………………….105
اب نما…………………………………………………………………………………………….106
چشمه ها………………………………………………………………………………………….107
برکه ها یا باغچه های آبی…………………………………………………………………………108
آبشار و جویبار……………………………………………………………………………………110
فواره ها……………………………………………………………………………………………111
فصل چهارم……………………………………………………………………………………………….113
نگاهی بر سازه های تاریخی شوشتر…………………………………………………………………..114
فصل پنجم……………………………………………………………………………………………………123
معماری آب …………………………………………………………………………………………….124
فصل ششم…………………………………………………………………………………………………..153
فواره ها چشمه های اساطیری………………………………………………………………………….154
فصل هفتم………………………………………………………………………………………………….200
رود ها و نهرهای ارتباط دهنده………………………………………………………………………..201
فصل هشتم………………………………………………………………………………………………….244
آبهای راکد ورویا ها…………………………………………………………………………………….245
کتابنامه………………………………………………………………………………………………………304
| فرمت فایل: Powerpoint (قابل ویرایش) |
| تعداد صفحات: 317 |
| حجم: 2.03 مگابایت |