حسابداری محیط زیست

حسابداری محیط زیست

مقدمه:

حسابداری زیست محیطی حوزه وسیعی از علم حسابداری است.این رویکرد گزارشاتی برای کاربرد  داخلی که حسابداری مدیریت زیست محیطی نام دارد ارائه می کند تا به تصمیم گیری مدیریت در مورد قیمت گذاری،کنترل هزینه های ثابت و بودجه بندی سرمایه ای کمک کند وکاربرد خارجی آن که افشای اطلاعات زیست محیطی مورد علاقه عموم و مجامع مالی است.

تاریخچه حسابداری محیط زیست :

با افزایش بدهی های زیست محیطی در اواسط دهه هفتاد میلادی شرکت ها ناگزیر به افشای زیان های وارد به محیط زیست شدند. اولین اقدام از سوی سازمان های تدوین کننده استاندارد در سال 1975 ازطرف هیأت تدوین استانداردهای حسابداری انجام شده که این سازمان نشریه شماره پنج خود را تحت عنوان افشا و تعلق پذیری بدهی های احتمالی جهت کمک به شناسایی بدهی های مربوط به محیط زیست منتشر کرد.

در جهت تکمیل استاندارد فوق در سال 1976 تفسیر شماره 14 ازطرف هیأت تدوین استانداردهای حسابداری تحت عنوان ((برآورد معقول از مبلغ یک زیان)) منتشر شد.

در سال 1976 افزایش خسارت های زیست محیطی، کنگره آمریکا را برآن داشت در پاسخ به تقاضای جامعه، قانون حفاظت و بازیافت منابع محیط زیست را به تصویب برساند و به دنبال آن نیز در سال 1980 قانون فدرال تحت عنوان قانون جامع مسئولیت، غرامت و بدهی محیط زیست به تصویب رسید.

در سال 1990 میلادی، هیأت تدوین استانداردهای حسابداری نشریه شماره 8-90 تحت عنوان سرمایه ای کردن هزینه های آلودگی محیط زیست را منتشر کرد.

چرا باید حسابداری محیط زیست را انجام دهیم ؟

مخارج زیست محیطی یکی از چندین نوع مخارجی است که شرکت ها برای تولید کالا و خدمات خود متحمل می شوند و به دنبال آن عملکرد زیست محیطی در دنیای امروز یکی از ملاک های مهم اندازه گیری موفقیت تجاری می باشد. مخارج زیست محیطی و عملکرد آن توجه مدیران را به دلایل زیر به خود جلب کرده است:

1-  بسیاری از مخارج عمده زیست محیطی می تواند در نتیجه تصمیمات تجاری به طور عمده ای کاهش یابد یا حذف شود.

2-  مخارج زیست محیطی ممکن است در حساب سربار به صورت مبهم باشد یا اصلا در نظر گرفته نشده باشد.

3-  بسیاری از مخارج زیست محیطی می تواند به وسیله کسب درآمد از فروش محصولات فرعی بی مصرف یا دریافت گواهی ((تکنولوژی سبز)) حذف شود.

4-  مدیریت بهتر مخارج زیست محیطی، می تواند توسعه عملکرد زیست محیطی و مزایای عمده ای جهت سلامت بشر و از سوی دیگر موفقیت واحد تجاری را به همراه داشته باشد.

5-  درک مخارج زیست محیطی و عملکرد فرآیند تولید محصول می تواند باعث هزینه یابی دقیق تر و قیمت گذاری صحیح تر محصول شود و می تواند به شرکتها کمک کند تا طراحی های فرآیند تولید کالاها و خدمات خود را با تأکید هرچه بیشتر بر روی مسائل زیست محیطی انجام دهند.

6-  از جنبه رقابتی، کالاها و خدماتی که موارد زیست محیطی در آن رعایت شده باشد میتواند ترجیح داشته باشد.

7-  حسابداری محیط زیست و عملکرد زیست محیطی می تواند توسعه یک شرکت و عملیات آن را از جنبه سیستم مدیریت محیط زیست حمایت کند.

انواع حسابداری محیط زیست :

براساس گزارش آژانس حفاظت از محیط زیست آمریکا (EPA) که درسال 1995 ارائه شده، اصطلاح وسیع حسابداری محیط زیست به سه بخش مجزا تقسیم می شود که تمرکز هربخش و استفاده کنندگان آنها نیز متفاوت است :

 

 

 

 

ردیف	انواع	تمرکز هر بخش	استفاده کنندگان
1-	حسابداری درآمد	ملی ملیت ها	برون سازمانی
2-	حسابداری مالی	شرکت های تجاری	برون سازمانی
3-	حسابداری مدیریت	شرکتهای تجاری، خط تولید، مدیران قسمتهای مختلف	درون سازمانی

برای استفاده کنندگان گوناگون که نیازمند اطلاعات زیست محیطی مربوط به شرکت می باشند شیوه های گوناگون و ابزارهایی برای حسابداری محیط زیست به منظور برآورددن این نیازهای اطلاعاتی وجود دارد. در هر حال بر روی دو گروه اصلی از اثرات زیست محیطی مربوط به شرکتها توافق گسترده ای وجود دارد :

–        اثرات زیست محیطی شرکتها بر روی سیستم اقتصادی شرکتها. (اطلاعات پولی)

–        اثرات مربوط به شرکت بر روی سیستم محیط زیست. (اطلاعات فیزیکی)

اطلاعات پولی و اطلاعات فیزیکی :

اثرات زیست محیطی شرکتها بر روی سیستم اقتصادیشان به وسیله اطلاعات پولی محیط زیست منعکس می شود. در حالی که اثرات شرکتها بر روی محیط زیست با اطلاعات فیزیکی منعکس می گردد.

دسته اول – شامل کلیه اثرات زیست محیطی شرکت بر روی گذشته، حال و آینده جریانات مالی می باشد و برحسب واحد پول عنوان می شود. (مانند مخارج مربوط به تولید محصولات سبزتر، مخارج مربوط به جرایم قوانین زیست محیطی،…)

دسته دوم – شامل کلیه مواد و انرژی در گذشته، حال و آینده که بر روی سیستم اکولوژی اثر میگذارد، می باشد. اطلاعات فیزیکی برحسب واحدهای فیزیکی مانند : کیلوگرم، مترمکعب، ژول و غیره عنوان می شود. (مانند: کیلوگرم موادی که به ازای هر مشتری مصرف می شود، ژول انرژی که به ازای هر واحد محصول استفاده می شود.)

اصول غیر حسابداری مورد نیاز در حسابداری محیط زیست شامل موارد زیر است:

1-علم محیط زیست

2-قوانین و مقررات زیست محیطی

3-مدیریت مالی و ریسک

4-خط مشی های مدیریت وسیستم های کنترل

نتایج گزارشکری زیست محیطی شامل قیمت گذاری بر اساس هزینه یابی کامل و حسابداری زیستی می باشد.

سه مجموعه که درحسابداری محیط زیست نقش دارند:

1-مدیران ارشد  موسسات:خط مشی زیست محیطی را پایه ریزی می کنند.

2-مدیران زیست محیطی در سطوح اجرایی:خط مشی زیست محیطی را تحقق می بخشند.

3-کارکنان محیط زیست:در گیر تصمیم های کلان برای تجهیزات کنترل محیط زیست می باشند.

 مراحل تحول حسابداری زیست محیطی از نظر ماتریس:

1-دهه1970:روش توصیفی با استفاده از الگوهای عادی اجرا

2-1981-1990:نقش حسابداری در افشای اطلاعات مربوط به فعالیتهای زیست محیطی

3-1991-1995:تکامل حسابداری زیست محیطی در افشای امور و به راه انداختن حسابداری زیست محیطی

4-1996:توجه به نقش جسابداری زیست محیطی برای عملکرد زیست محیطی مبتنی بر استانداردهای نظارتی

5-1997:ایجاد چارچوب حسابداری زیست محیطی در تهیه استانداردهای حسابداری و گزارشگری

حسابداری مدیریت زیست محیطی:

( Environmental manayment Accountig)( (EMA

عبارت است از تولید،تجزیه وتحلیل و استفاده از اطلاعات مالی و غیر مالی مرتبط برای پشتیبانی از مدیریت در داخل یک شرکت

حسابداری مدیریت زیست محیطی خط مشی های زیست محیطی و خط مشی های مربوط به کسب و کار را با هم ترکیب می کند و بدین وسیله در جهت ایجاد کسب و کار پایدار رهنمود ارئه می دهد.

هزینه های زیست محیطیECA):)(( Environmental cost Accountig

هزینه یابی یعنی استفاده از آنچه با علم حسابداری ثبت شده تا بتوان مستقیما هزینه محصولات و روند تولید آنها را ارزیابی کرد.هزینه یابی زیست محیطی مستقیما برای هر مورد زیست محیطی هزینه ای را شناسایی می نماید و هزینه انواع فعالیتهای مرتبط را مشخص می کند.خدمتی که حسابداری هزینه یابی زیست محیطی می تواند ارئه نماید این است که راهی برای انجام شناسایی دقیق فرایند های  کسب و کار بیابد.تخصیص و تسهیم برآوردی هزینه های جاری زیست محیطی برداشته شده یا کاهش یابد و هزینه واقعی محصولات جایگزین شود.

هزینه یابی زیست محیطی به دو روش اجرامی شود:(گرینل وهانت)

1-روش ABC(هزینه یابی بر مبنای فعالیت)که به دنبال مراکز هزینه در سطوح سازمانی است از قبیل واحد گروه،نگهداری محصولات بر حسب تکنیک و مسئولیت ها

2-چارچوب هزینه کیفیت که هزینه های زیست محیطی در بازدارندگی،ارزیابی و ضعف های داخلی و خارجی مشخص می کند.

رویکرد میان رشته ای در حسابداری محیط زیست

نیاز به اصول چند گانه یکی ازویژگی های غیر قابل انکار حسابداری محیط زیست است.

1-در درجه اول نیاز است که در کل خط مشی و برنامه ریزی مربوط به کسب و کار،خط مشی زیست محیطی اتخاذ شود.

2-برای ارائه حسابهای زیست محیطی و گزارشگری آنها مقرراتی لازم است.

3-برای اطمینان از پیروی مقررات زیست محیطی و تهیه گزارش مناسب توسط حسابداری زیست محیطی به حسابرسی نیاز است.

4-نیاز به آموزش دانشجویان و متخصصان آینده برای ایجاد پایگاههای فنی و قانونی و جلوگیری از تنگ نظری در اصول وجود دارد.

آموزش حسابرسان محیط زیست:

حسابرسی محیط زیست نقشی تعیین کننده داشته وقابلیت اتکای حسابرسی محیط زیست اهمیت زیادی دارد.از نظر اصولی،ابتدا دانشمندان محیط زیست فرایند حسابرسی را انجا م داده و این نوع حسابرسی میزان پایبندی به مقررات را مشخص نموده و سپس به سطح بالاتری هدایت شده و میزان پایبندی به کنترلهای زیست محیطی مدیریت را ارتقا می دهد.برای توسعه مقرررات باید آموزش حسابرسان زیست محیطی را جدا از حسابرسان مالی مد نظر قرار داد.دارایی ها و بدهی ها معیارهای قابل اعتماد در مورد تاثیرات زیست محیطی هستند بدین وسیله حسابرسی برای تصویر شفاف از عملکرد زیست محیطی بر گزا رش حسابداری متکی می باشند.

مدیریت زیست محیطی:                                                                      

وظیفه اداره زیست محیطی تسهیل در رسیدن به توسعه جامع است.وظایف مدیریت برای رسیدن به این هدف به شرح زیر است:

1-بررسی و نظارت بر بستر زیست محیطی در حال تغییر کسب وکار

2-شناسایی اطلاعات حساس

3-ملزم ساختن  تغییر عملکرد واجرا درمحیط زیست

4-اعتبار بخشیدن وانتقال اطلاعات برای اطمینان از رعایت دستورات نظارتی

نقش مدیر امور زیست محیطی که مرکز اصلی مدیریت زیست محیطی در شرکت محسوب می شود شامل موارد زیر است:

1-ارزیابی،تجدیدنظرو عملکرد وکنترل عملکرد زیست محیطی شرکت

2-کنترل الزامات قانونی

3-اجرا و مدیریت سیستم مدیریت زیست محیطی

4-بالا بردن سطح آگاهی زیست محیطی در شرکت

 

سیستم مدیریت زیست محیطی (EMS)با بکار بردن استانداردهای ایزو14001ابزار مفیدی رابرای تلفیق قوانین محیط زیست و کسب وکار فراهم آورده است.این سیستم عملکرد خودرا از طریق ورودی و خروجی هر سیستم تکمیل می کند.

نتایج حاصل ازEMS))شامل:

1-کاهش آلاینده ها وضایعات

2-طراحی محصول برای محیط زیست

3-کارایی انرژی و حفظ آن

4-فرصت های بالا بردن اثرات زیست محیطی.

استانداردهای بین المللی مدیریت زیست محیطی:

استانداردهای بین المللی مدیریت زیست محیطی در ایزو14000گنجانده شده است.رعایت این استانداردها داوطلبانه است این استانداردها بعنوان بخشی از ابتکارات جهانی زیست محیطی در سال1992 انجام گرفت که امتیازات عمده آن عبارتنداز:

1-قرار دادن استانداردهای عملکرد زیست محیطی فراتر از نظارت

2-تاسیس شرکت به نحوی که نسبت به مسائل زیست محیطی آگاه باشد.

فرایندهای استاندارد گذاری ایزو14000شامل موارد زیر است:

-ایزو14001بعنوان چارچوب اصلی یک سیستم مدیریت زیست محیطی،خط مشی زیست محیطی شرکت را عملی می سازد.

-ایزو14004یک فهرست برای اجرای ایزو14001وروشی جهت ارزیابی اثرات زیست محیطی

-ایزو14010رهنمودهای جهت حسابرسی امور زیست محیطی

-ایزو14011راهنمایی در جهت فرایندهای حسابرسی

-ایزو14012معیار صلاحیت برای حسابرسان زیست محیطی

-ایزو14020استانداردهای بر چسب زیست محیطی

-ایزو14040راهنمایی برای ارزیابی تاثیر زیست محیطی چرخه تولید محصول

-ایزو14041تنظیم اهداف و مقاصد سیستم مدیریت زیست محیطی

حسابداری زیست محیط این است که با هزینه اشتباهات زیست محیطی چگونه برخورد شود:

هزینه اشتباهات زیست محیطی به گونه ای طراحی شده است که تعیین کند:

1-بار مالی نظارت بر محیط زیست چیست؟2-تاثیرات آن بر روی محیط زیست و جامعه چیست؟3-هزینه های سنجش تاثیرات زیست محیطی چقدر است؟

از دیدگاه کنترلی چهار نوع هزینه زیست محیطی قابل شناسایی است:

جلوگیری،نارسایی داخلی،نارسایی های خارجی وارزیابی.که این هزینه ها منعکس کننده موارد زیر است:

1-هزینه های جلوگیری یا اصلاح تاثیرات زیست محیطی در ایجاد تسهیلات و یا استفاده از تسهیلات

2-هزینه های جلوگیری مربوط به اصلاح عیوب

3-هزینه کنترل نهایی،جلوگیری از اشتباهات مکرر.

این هزینه ها بر اثر دانش کم در زمینه استفاده از استانداردهای زیست محیطی ایجاد می شوداین هزینه ها می تواند یک ابزارمدیریتی باشدتاثیرات همه جانبه کاربرد صحیح رفع اشتباهات بر روی شرکت شامل مشروعیت اختصاص مسئولیت،ایجاد اجماع وتسهیل در ارتباطات است.

خط مشی زیست محیطی در برابر نظارت زیست محیطی:

برداشت عمومی این است که خط مشی زیست محیطی باید متناسب با استراتژی مربوط به کسب و کار شرکت باشد.حسابداری زیست محیطی مانند حسابداری مالی است یک طرح زیست محیطی بوجود می آید وبرای آن کنترل بودجه برقرار می شودو به دنبال بررسی عملکرد یک حسابرسی زیست محیطی از نظر تاثیرات محیط زیست انجام می شودشرکت با تحمیل استانداردهای حسابرسی به حال خود گذاشته می شود تا بدون مداخله نظارت برای عملکرد خود استاندارد وضع کنند(در واقع اگر نظارت وجود نداشته باشد شرکتها قوانین محیط زیست را بطور کامل اجرا نخواهند کرد).

آیا ملتها باید نقش اقتصادی محیط زیست را با حسابهای ملی تلفیق کنند یا خیر؟(مسئله ای که از سال1960مورد بررسی قرار گرفت)دولتها در سرتا سر جهان خود را به سیستم های داده اقتصادی معروف به حسابهای درآمد ملی تجهیز کرده اند تا شاخص های اقتصاد کلان از قبیل تولید ناخالص داخلی را محاسبه نمایند.

یکی از ضعف های این سیستم این است که نمی توان هزینه محافظت محیط زیست را شناسایی کرد.اینکه بعضی از کالاهای زیست محیطی با وجود فراهم کردن ارزش اقتصادی در معرض فروش گذاشته نمی شوند یک حقیقت گمراه کننده است.مثلا هیزم جمع آوری شده در جنگلها،گوشت و ماهی تهیه شده برای مصرف وگیاهان دارویی .اگر چه برخی از کشورها واقعا چنین کالاهایی را در حساب درآمد ملی خود محاسبه می کنند اما برای اینکار هیچ روش استانداردی وجود ندارد.همچنین ارزشیابی خدمات زیست محیطی همچون حفاظت ازآبزیانی که جنگلها در اختیار ما می گذارند و بارور سازی محصولات کشاورزی توسط حشرات امری مشکل است.معمولا نه ارزش اقتصادی و نه بی ارزش بودن این گونه خدمات به حساب نمی آید.مشکل دیگر در مورد استهلاک سرمایه طبیعی است.مثلا یک ساختمان یا وسیله نقلیه بر طبق اصول حسابداری تجاری مستهلک می شود در حالیکه تمام مصرف سرمایه طبیعی بعنوان درآمد محسوب می شود.بدین گونه که حسابهای یک کشور که جنگلهای خود را بی رویه مورد بهره برداری قرار می دهد چند سالی درآمد بالایی را نشان می دهد اما از بین رفتن دارایی-جنگل حاصلخیز-را به حساب نخواهد آورد.

 

هزینه های زیست محیطی چگونه باید محاسبه شوند؟

در این بخش بعضی از روشهایی که در حال حاضر بکار برده می شود را معرفی می کنیم:

حسابداری منابع طبیعی:این حسابداری شامل داده هایی از ذخایر طبیعی و تغییراتی است که بر اثر روند طبیعی و یا بر اثر استفاده انسانی در آنها ایجاد می شود چنین حسابداری نوعا از زمین کشاورزی،شیلات،جنگلها،مواد معدنی،نفت وآب تشکیل می شود.ارزیابی ارزش جریان منابع موقعی که کالا در بازار فروخته می شود نسبتا آسان است اما ارزیابی تغییرات در ذخایر مشکل تر است چرا که این تغییرات ممکن است بر اثر تغییرات فیزیکی در منابع یا در اثر نوسان قیمت بازار روی دهد.این تحلیل در مورد کالاهای زیست محیطی که فروش در آنها نقش ندارد بسیار سخت تر است.

حسابداری برون ریزها:ماتریس حسابداری ملی شامل حسابهای زیست محیطی است که توسط هلند ابداع شده است.این ماتریس حسابداری را در قالب جدولی در آورد که انتشار آلاینده ها را بوسیله بخش اقتصادی شناسایی می کنند(یورو استات)شاخه آماری اتحادیه اروپا کمک می کند که بعنوان بخشی از برنامه حسابداری زیست محیطی از این روش بهره گیرد.داده های فیزیکی در سیستم ماتریس حسابداری ملی برای ارزیابی تاثیر استراتژی های مختلف رشد بر کیفیت زیست محیطی بکار برده می شود.می توان این داده را از روی نوع آلاینده جدا کرد تا تاثیر آن برمحیط داخلی کشورویا تاثیر نوآموزی و محیط زیست کل کره زمین را مشخص کرد.

 

ارزش کالاها و خدمات زیست محیطی عرضه نشده به بازار:

سوال این است که آیا ارزش مربوط به کالاهاو خدمات زیست محیطی عرضه نشده بازار را در حسابهای زیست محیطی منظور کنیم یا خیر؟مثل منافع یک دریاچه غیر آلوده یا چشم اندازی دیدنی

از یک سوارزش این اقلام در صورتی که این محاسبات برای ارزیابی توازن بین اهداف زیست محیطی و اقتصادی بکار رود ارزشمند است.در غیر این صورت حسابها می تواند هزینه های حفاظت از محیط زیست را باز تاب دهد بدون اینکه منافع آنرا منعکس کند.از سوی دیگر بعضی از مردم احساس می کنند که ارزشیابی یک فعالیت قالبی است که فراتر از حسابداری متعارف عمل می کند و نباید آنرا به طور مستقیم به حسابهای ملی ربط داد.نگرانی اصلی این است که استاندارد کردن روشهای ارزشیابی مشکل است.

تولید ناخالص داخلی سبز:بسیاری از افراد که در گیر ایجاد حسابهای زیست محیطی هستند آنرا کم برآوردمی کنند چرا که روشهای حسابداری زیست محیطی استاندارد شده وجود ندارد ویک تولیدناخالص داخلی سبز ممکن است در هر پروژه ای که آنرا محاسبه می کنند معنی متفاوت داشته باشد بنابراین ارزشها در میان کشورها قابل مقایسه نیست.به علاوه در حالی که یک تولید سبز می تواند به مشکلات در خط مشی توجه کند برای حل این مشکلات سودمند نیست.

 

نقش محیط زیست در تجزیه و تحلیل شرکت:

مسائل محیط زیست کمتر مد نظر مراجعین سرمایه گذاری است چون به آن بعنوان یک موضوع غیر مالی نگاه می کنند در نتیجه این مسئله در ارزیابی سنتی تاثیر کمتری بر روند ارزیابی شرکت دارد.اکثر تحلیل گران اعتقاد دارند که تاثیرات محیط زیست در ارزیابی شرکت 5تا10سال آینده نقش مهمتری خواهند داشت.

اینکه آیا این رویه منجر به تغییرات اساسی در روند تجزیه و تحلیل شرکت خواهد شد یا خیر بستگی به این موضوع دارد که آیا شرکتها خواهند توانست نقش اصلی را که محیط زیست در عملکرد،سودآوری و رشد آینده آنها ایفا می کند توضیح دهند.

مقررات حفاظت از محیط زیست:

این مقررات به خسارت زیست محیطی و حفاظت از محیط زیست می پردازد.

1-قانون حفاظت از منابع و باز یابی سال1976

2-قانون هوای پاک

3-قانون آب پاک

4- -قانون برنامه ریزی و حق جامعه برای دانستن

5-قانون کنترل مواد

قانون اول مقرراتی برای ضایعات خطر ناک از مرحله تولید تا فروش.

قانون دوم برای منابع آلودگی هوا که نظارت مرکزی قراردادهاست.

قانون سوم مقرراتی درباره منابع آلوده کننده آب تهیه کرده که مقادیر تخلیه آب آلوده را توسط شرکتها محدود می کند.

قانون چهارم شرکتهایی را که مقادیر مشخصی مواد خطر ناک دارند ملزم می کند که کمیسیون پاسخ به وضعیت اضطراری را در جریان بگذارند.

قانون پنجم تولید،پردازش مواد وتوزیع در تجارت مواد شیمیایی و ترکیباتی را که قادرند بنحوی نا مطلوب،بهداشت و محیط زیست را تحت تاثیر قرار دهند سروسامان می دهد.

حسابرسی مسائل زیست محیطی:

اتاق بازرگانی بین المللی حسابرسی زیست محیطی را بدین شکل تعریف می کند:

بررسی دقیق تاثیر متقابل بین فعالیت هر واحد کسب وکار با محیط اطراف آن شامل تمام مواد انتشار یافته در هوا،زمین وآب،محدویت های قانونی،تاثیرات بر جامعه مجاور آن،چشم اندازو شناخت محیط و درک عمومی نسبت به شرکتی که در آن ناحیه مشغول به فعالیت است می باشد.

 

 

انواع حسابرسی زیست محیطی شامل:

1-حسابرسی رعایت:که تضمین می نماید شرکت تمام مقررات زیست محیطی را انجام می دهد.

2-حسابرسی سیستم ها:به این امر توجه می کند که چگونه این سیستم ها در داخل مورد استفاده قرار می گیرند تا ریسک های زیست محیطی را مدیریت کنند.

3-حسابرسی مبادله و انتقال املاک:در رابطه با خرید املاک مورد استفاده قرار می گیرد ریسک های بالقوه ای را که با توجه به ریسک زیست محیطی در این معاملات دخیل است کاهش ویا آنها را شناسایی کند.

4-حسابرسی تسهیلات تولید:ذخیره سازی و فروش برای رهگیری مواد خطر زا در طول چرخه حیات از مبدا تا مقصد مورد استفاده قرار می گیرد.

5-حسابرسی هایی که اقدامات باز دارنده آنرا مد نظر قرار می دهدو می توان اتخاذ آن مقدارریسک را که شرکت در صورت بکار بستن آن اقدامات متحمل خواهد شد کاهش داد.

6-حسابرسی هایی که مقدار بدهی ها و هزینه های بدست آمده مرتبط با خسارتهای زیست محیطی را تعیین می کند.

7-حسابرسی هایی که فرایند تولید را به تنهایی مورد ارزیابی قرارمی دهد تا تضمین کند که این محصولات الزامات خاصی را بوجود می آورند.

مالیات بر زباله و ضایعات:

مالیات بر زباله و مالیات جدیدی که اخیرا برای ضایعات وضع شده ابزار مهمی در حرکت بسوی جلوگیری از تبدیل شدن ضایعات به زباله و افزایش جایگزینی ضایعات دست اول با دست دوم و یا بازیافت بشمار می رود.

مالیات بر زباله در سال 1996 معرفی شد تا به حداقل رساندن ضایعات و مدیریت مستمر ضایعات را ترغیب کند.برای این نوع مالیات دو نرخ متفاوت وجود دارد تا بتوان ضایعات ساکن را از ضایعات متحرک باز شناخت.ضایعات  ساکن شامل موادی چون خاک،بتن وآجروضایعات متحرک ضایعاتی است که تجزیه می شوند مثل چوب،کاغذ،مقوا

نرخ مالیاتی برای ضایعات ساکن در هر تن 2 پوند است که نشان دهنده اهمیت کم این نوع است ولی برای ضایعات متحرک که توان آلوده سازی بیشترو بازیافت بیشتری دارند از 1 پوند در سال 1999به 13پوند درسال 2002 رسیده است.د ولت جدا از گرفتن مالیات می خواهد به اهداف  خود در بازیافت ضایعات جامد شهری نائل شود.این مالیات ممکن است با نرخ بیشتری افزایش یابد و برای تمام ضایعات کنترل شده ای که به محل دفن زباله ها می روند کاربرد دارد.

بنابراین تاثیر اقتصادی آن توسط همه مقامات محلی و تولید کنندگان صنعتی و تجاری ضایعات بطور یکسان احساس خواهد شد چه این ضایعات به زباله تبدیل شوند و چه تبدیل نشوند این مالیات مستقیما در حساب ضایعات آنها خواهد آمد.

استانداردهای حسابداری توسعه پایدار:استاندارد گزارشگری مالی12و استاندارد بین المللی حسابداری شماره 37:

هزینه های جلوگیری،کنترل،رفع انتشار مواد به آب و هوا ومدیریت ضایعات جز هزینه های کاری به حساب می آیند.بعضی از هزینه های زیست مجزا بوده و بسهولت قابل تشخیص است ولی  برخی دیگر بایدبصورت منطقی بر آورده شود.استاندارد گزارشگری مالی شماره 12 انگلستان و استاندارد بین المللی حسابداری شماره 37 که ضمایم آنها مربوط به مسائل و حسابداری زیست محیطی است بر اهمیت ملاحظات زیست محیطی تاکید دارند.

بر طبق استانداردها  ذخیره بدهی برای برآورد هزینه های آینده که زمان و یا مبلغ آنها نا مشخص است و دارییها و بدهیهای احتمالی که نیاز به برخی از رویدادهای آینده است بعنوان مثال:بدهیهای با لقوه زیست محیطی می تواند مربوط به هزینه پاکسازی آلودگی و مطالبات مربوط به هزینه جبران خسارت و یا هزینه بسته شدن کارخانه باشد.تحلیل گران مالی باید توقع داشته باشند که شرکتها در حسابها و بدهیهای احتمالی خود چنین ذخایری داشته باشند.در تمام شرکتهای انگلستان استاندارد گزارشگری 12در جریان است ولی استاندارد 37 بطور داوطلبانه اتخاذ می شود.قبل از معرفی استاندارد 12و37 بدهیهای یک شرکت فقط بوسیله الزامات قانونی آن تعیین می شد این الزام بوسیله استانداردها پشتیبانی می شود.مثلا اگر دیواره معدن فرو می ریزد به محیط لطمه می زند اگر تحت موافقت نامه مربوط به امتیاز شرکت،قید شده است که در پایان عملیات خسارات وارده به زمین جبران می شود باید در گزارش،شرط جبران عنوان شود.هم استاندارد 12 وهم37 تاکید می کنند که شرکت باید قانونی را که بلافاصله پس از پایان سال مالی به اجرا گذاشته می شود به مورد اجرا بگذارد.

حسابداری ذخایر در صورت بروز خسارت:

تغییر دیگر که توسط 12و37 معرفی شده نیاز به ایجاد یک شرط قانونی در هنگامی است که خسارتی ایجاد شده و الزامی وجود دارد.برای مثال ساخت یک دکل  نفتی ممکن است الزامی قانونی ایجاد کند تا بستر دریا را پس از خراب کردن دکل احیا کند.در گذشته یک شرکت می توانست هزینه های برچیدن دارایی طویل العمر را در طول عملیات کاری خود جبران کند اما امروز دیگر امکان چنین کاری وجود ندارد شرکت باید در زمان ساخت دکل هزینه بر چیدن آنرا در محاسبات خود منظور کند.

سنجش بر پایه بهترین برآوردها:

در زمان محاسبه بدهیها ممکن است بعنوان مثال با توجه به تاثیرات آلودگی با یک رشته از فناوریهای موجود در زمینه پاکسازی عدم قطعیت وجود داشته  باشد عدم قطعیت نمی تواند بهانه ای بعنوان بهانه ای برای گزارش نکردن دیون بالقوه بکار رود.استانداردهای 12و37 بیان می کنند که یک شرکت باید بهترین برآورد منطقی را از هزینه ای که برای سر وسامان دادن به یک تعهد مورد نیاز است فراهم کنند و جزییات آنرا نیز در یادداشتهای مربوط بیان کنند.استانداردها این نکته را بیان می کنند که در جایی که تاثیر ارزش زمانی پول مطرح است محاسبه باید متکی بر ارزش فعلی هزینه های مورد انتظار باشد واجازه دهد که نرخ تخفیف و نرخ قبل از مالیات منعکس کنند.ارزیابی های ارزش و ریسک بازار فعلی باشد.

 

مبادله پسماندها و تاثیر آن بر صورتهای مالی:

در انگلستان شرکتها توافق کرده اند پسماند های خود را طی 5سال که این طرح را به اجرا گذاشته می شود کاهش دهند وبرای رسیدن به آن انگیزه مالی نیز دریافت می کنند.این طرح نمایانگر داراییها و بدهیهای واقعی است که بطوربالقوه هم بر درآمدهای گزارش شده و هم بر ارزش سهامدار تاثیر می گذارد.اکنون حدود 6000 شرکت  در انگلستان قرارداد بسته اند که به میزان انتشار گازها که بطور مستقیم یا غیر مستقیم وارد محیط می شوند پاداش یا جریمه دریافت کنند.

قالب گزارشگری این امر بدین معناست که داراییها ممکن است که از مزایای اعطا شده بوجود آید و بدهیها ممکن است از الزامات مربوط به کاهش پسماندها و محدویت انتشار آنها ناشی شود.به علاوه در آمد و هزینه ممکن است به ترتیب از خرید یا فروش ذخایر یا اعمال جریمه حاصل شود.

افشا گری:افشا گرها وابسته به اطلاعات مالی هستند و افشا گری های مالی با   توجه به تعهدات زیست محیطی است بعضی از اطلاعات مربوط به صورتهای مالی هستند در حالی که برخی دیگر باید در جایی در گزارش سالانه افشا شوند.این توصیه خواستار اطلاعات در مورد خط مشی و برنامه ریزی مربوط به اقدامات حفاظت از محیط زیست است وبخاطر یکپارچه کردن اسناد افشاگری بیشتری را در گزارش سالانه مورد تشویق قرار می دهد.در هر صورت هزینه های زیست محیطی باید بطور جداگانه افشا شوند.فرایند گزارشگری سالانه با کمک به کسب اطمینان از اینکه استفاده منابع و انتشار موادآلوده،سنجش و مدیریت می شود منافع مالی بسیاری عاید شرکتها کرده است.

حسابداری زیست محیطی:

حسابداری زیست محیطی شامل تولید،تجزیه و تحلیل و استفادهاز اطلاعات مرتبط با مسائل مالی محیط زیستبه منظور عملکرد اقتصادی و زیست محیطی شرکت است.

هدف ایجاد رابطه روشن تر بین عملکرد مالی و زیست محیطی و گنجاندن پایداری زیست محیطی در داخل فرهنگ و عملکرد سازمان و فراهم کردن اطلاعات لازم برای تصمیم گیرندگان در جهت کاهش هزینه ها و ریسک های تجاری و ایجاد ارزش افزوده است.

حسابداری زیست محیطی می تواند مکانیزمی فراهم کند که از طریق حسابداری کامل ترو شفاف تر جنبه های عملکرد زیست محیطی یک سازمان و ارزش پنهان آنرا آشکار سازد.از تاثیرات بکاهد و سودها را بالا ببرد.

صرفه جویی های اقتصادی تنها بخشی از کسب وکار برلی توسعه پایدار را تشکیل می دهد. ارزش بیشتر مربوط به منافع نا مشهودی است که با مسئولیت اجتماعی و زیست محیطی شرکت مرتبط است از منافع نا مشهودمی توان به ارزش نشان تجاری و معروفیت آن،توانایی جذب و حفظ بهترین افراد،بهره وری بالاتر از نیروی کار و…اشاره کرد.

ابزارهای حسابداری محیط زیست بویژه برای حسابداری صنعتی(که هم تاثیرات اجتماعی وهم تاثیرات زیست محیطی را در بر می گیرد)می تواند به مدیران مالی کمک کند تا به حجم روز افزون توسعه قانونگذاری و اقدامات داوطلبانه پاسخگو باشند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

منابع:

1-ابعاد حسابداری زیست محیطی مجله حسابداری و تحقیقات مالی

2-ماهنامه تدبیر حسابداری زیست محیطی نادر کاظم زاده ارسی

3-بررسی های حسابداری زیست محیطی

4-مدیران زیست محیطی و حسابداری مجله مطالعات کاربردی مدیریت

5-جهت گیری حسابداری زبست محیطی.مجله حسابداری.حسابرسی و مسئولیت پذیری