راههای پیشرفت تحصیلی

راههای پیشرفت تحصیلی

مقدمه

قرآن کتاب آسمانی ما مسلمانان و نیز پیامبر بزرگوار اسلام , مکرراً بر تحصیل علم و دانش تاکید کرده اند. رسول اکرم (ص) بارها مسلمانان را به فراگیری علوم تشویق کرده اند و فرموده اند:

(به دنبال علم و دانش بروید حتی اگر در چین باشد. )

مسلمانان نیز به پیروی از دستورات قرآن و پیامبر از صدر اسلام برای آموختن علوم مختلف سعی و کوشش فراوان داشته اند.

از این جهت لازم است برای بهبود تعلیم و تربیت و همچنین راهنمائی و کمک به دانش آموزان در امر تحصیل که همواره مورد نظر دانشمندان و بزرگان دین بوده است سعی و کوشش بعمل آید .

بر تمام افراد جامعه بخصوص آنان که به نوعی با آموزش و پرورش در ارتباطند لازم است به هر نحو که می توانند راهی را برای بهتر کردن وضع تعلیم و تربیت و آموزش و پرورش بخصوص در مقطع ابتدایی و رفع کمبودها و اشکالات آموزشی پیدا نموده و علل و عواملی که در پیشرفت تحصیلی نسل های آینده و حال موثرند را بررسی و کشف نمایند.

راههای پیشرفت تحصیلی

یکی از عوامل پیشرفت تحصیلی دانش آموزان بالا بردن میزان یادگیری در دانش آموزان است

یادگیری : یعنی تغییر نسبتاً ثابت دررفتاربالقوه شرطی که بر اثر تجربه رخ داده باشد چرا که یادگیری هدف و آموزش وسیله رسیدن به هدف است 0

عوامل موثر در میزان یادگیری

1) آما دگی: دانش آموز باید از لحاظ جسمانی ،اجتماعی ، عقلانی وعاطفی آمادگی لازم را داشته باشد 0

2) تجربیات قبلی : پایه واساس یادگیری می باشد چرا که هر تجربه ای متاثر تجربه قبلی است و در تجربیات بعدی اثر می گذارد

3) موقعیت یادگیری : که خود شامل شرایط موثر یادگیری و مواجهه کردن دانش آموز با مسئله می باشد البته مسئله باید مطابق استعداد ها وعلایق او با شد که شرایط موثر بر یادگیری خود به شرایط مادی و غیر مادی بر می گردد ( نحوه ارتباط شاگرد با معلم – نحوه ارتباط شاگرد با شاگرد )

4) فعالیت یادگیرنده : موضوع درس را به صورت مسئله در می آوریم – شا گرد ان گروه بندی می کنییم تا درباره موضوع درس بحث کنند0

5) محرک : تدریس معلم محرکی است که به دانش آموز وارد می شود 0

6) انگیزه : بالا بردن انگیزه ( عامل اختصاصی رفتار یا میل ورغبت دانش آموز به هدف ) که برای این کار باید نگرش مثبت ایجاد کنیم 0

7) توجه ودقت : یعنی باید تمرکز حواس برای یادگرفتن یک مطلب زیاد باشد که در این صورت درک دانش آموز بالا رفته و با بالا رفتن درک داش آموز بصیرت وبینش او نسبت به درس بالا رفته ویادگیری حاصل می شود 0

8) ادراک : پایه واساس ادراک توجه است که این خود بستگی دارد به تجربیات قبلی و همچنین به سرعت انتقال که کمیت وکیفیت محرکها در درک مطلب وقدرت تجزیه وتحلیل موثر است 0

9) روش یکپارچه یا کل : یعنی یادگیری کلی از جزئی بهتر است ( زمینه کلی را فراهم کنیم و بعد به تشریح اجزاء بپردازیم )

10) ممارست وتمرین : ما برای دوام وتثبیت یادگیری باید موضوعات درس را تمرین کنیم که در صورتی اثر بخش است که اولاً: با اصول صحیح علمی باشد ثانیاً : دانش آموز از پیشرفت خود آگاه باشد 0

11) تشویق و تنبیه: دو اهرم مهم در تعدیل کنترل رفتار انسان است چون انسان ذاتاً تشویق پذیر و تنیبه گریز است چرا که تشویق عامل وادار کننده است که به انسان نیرو وانرژی می دهد ولی نباید از حد تجاوز کند زیرا ممکن است دانش آموز را به غرور وخود بینی مبتلا سازد

12) ایجاد انگیزش در دانش آموز : انگیزش یعنی عامل کلی رفتار یا عامل فعال ساز رفتار که رابطه ای مستقیم ومثبت با یاد گیری ورابطه ای متقابل با پیشرفت تحصیلی دارد چرا که دانش آموزانی هستند با استعداد یکسان وپیشر فت تحصیلی متفاوت که این حالات بر می گردد به انگیزش های متفاوت که در این رابطه دو اصطلاح داریم که اولی بیش آموزی که در اینجا دانش آموز به پیشرفت تحصیلی علاقه دارد وبا دوستی با دیگران علاقه کمتری نشان می دهد دوم کم آموزی که در اینجا دانش آموز با دوستی با دیگران علاقه زیادی نشان می دهد وکمتر به یاد گیری وپیشرفت تحصیلی علاقه دارد موفقیت وشکست تحصیلی دانش آموز در انگیزش ویادگیری او تاثیر به سزایی دارد چرا که موفقیت ها وشکست های پی در پی به ایجاد تصوراتی در دانش آموزان نسبت به توانایی هایشان در رابطه با یادگیری موضوعات مختلف می سنجد 0 چرا که موفقیت در یادگیری مطلبی و ارائه مطلب مشابه نتیجه آن به یاد گیری با علاقه منجر می شود وشکست در یادگیری مطلبی وارائه مطلب مشابه نتیجه آن به عدم علاقه به یاد گیری منجر می شود 0

عواملی برای ایجاد انگیزش در دانش آموزان

1. بیان دقیق هدف آموزش
2. استفاده از تشویق های کلامی و کتبی
3. استفاده از آزمون ها ونمرات به عنوان وسیله انگیزش
4. استفاده از بر انگیختگی مطالب
5. آموزش مطالب از ساده به دشوار
6. جلوگیری از رقابت وچشم وهم چشمی
7. استفاده از مثال های آشنا وکاربرد مطالب در موقعیت های تازه
8. دادن تکالیف با سطح دشواری متناسب
9. کاهش پیامد های منفی ناشی از مشارکت یادگیرندگان در فعالیت های کلاسی

13) نیاز ( که حالت نقصان وکمبود است ) نیاز به پیشرفت یا انگیزه پیشرفت که افراد از این نظر با هم تفاوت دارند بعضی از افراد به سختی برای پیشرفت تلاش می کنند وبعضی ها نیز انگیزه آنها کم است وبعضی ها هم از ترس شکست انگیزه خود را از دست می دهند که در رابطه با این افراد باید زمینه موفقیت را بالا ببریم ، اعتماد به نفس آنها را بالا ببریم ویژگیهای مثبت شان را به آنها بگوئیم

14) بالا بردن سطح بر انگیختگی دانش آموز : یعنی بالا بردن سطح توجه وتهییج وگوش به زنگ بودن دانش آموز کند بنا براین توجه را از معلم می گیرد

راههای افزایش بر انگیختگی

1. معنی دار کردن مطالب
2. شخصیت معلم ( نگاه معلم ، صدار معلم ، نحوه تدریس )
3. تنوع مطالب ( مطالب را متنوع توضیح دهیم )
4. سهولت گفتار (یعنی آسان صحبت کردن – مناسب با مخاطب صحبت کنیم )
5. نحوه نوشتن مطالب پای

تربیت فرزندان وباروری ثمربخش

داشتن فرزندان سالم ومستعد کافی نیست. تهیه وتدارک محیط مناسب تربیتی وکنترل واموزش وپرورش آنها، هدف وغایت مطلوب است. همچنان که داشتن بذر وتخم اصلاح شده و مرغوب کافی نیست. زمین مناسب برای کشت و نورکافی وآب و کود و مواظبت و سرکشی و تحمل زحمات و تلاش و کوشش طولانی لازم دارد، تا تخم بروید ورشد کند وبه ثمرآید وباردهد. حساس ترین وظیفه والدین، تربیت کردن وبارآوردن فرزندان است. تامطابق استداد فطری و سرشتی و توان ونیروی بدنی خود، مراحل آموزش وتعلیم وفراگیری را طی کنند ونضج یابند وبه صورت مفید ومؤثروارد اجتماع شوند وبا ایمان واطمینان به آینده خود زندگی سرشاربا موفقیت وسرور وشادی و خرسندی و رضایت خاطری را شروع کنند.

والدین هرچه مطلع وبصیر باشند و درتربیت فرزندان پراستعداد خود بکوشند، درمحیط نامناسب و ناهماهنگ موفقیت چندانی نخواهند داشت. درست مثل اینکه تخم وبذراصلاح شده و مرغوب را درزمین شوره زار وغیرقابل کشت وزرع بکارند، که البته نمی تواند مراحل رشد ونموخودرا به صورت مطلوب طی کرده نضج یابد و به ثمر برسد.

والدین درمسئولیت شریک هستند

محیط خانواده، مدرسه فوق العاده ای است که میتواند استعدادهای روانی اطفال را پرورانده وبه آنها درس عبرت وشخصیت و رشادت وشهامت، بخشش وسخاوت و… بیاموزد. یابرعکس صفات زشت ورذیلت و انحراف وتربیت غلط را یاد بدهد. علت اینکه مسئولیت پدرو مادر در تعلیم وتربیت فرزندان حتی ازمدرسه و محیط اجتماع و دانشگاه بیشتراست، درروایات اسلامی زیادی روی آن تأکید شده است:

1. نخست آنکه آغاز تربیت وشکل گیری کودکان درخانه است.
2. پس به خاطرآن است که بیشتراوقات کودکان درخانه می گذرد وبرآورد زیر گویای این حقیقت است. علمای تعلیم وتربیت با بررسی های خود، ساعتهائی که کودک تاسنین 11 سالگی زندگی میکنند 95 هزار ساعت برآورد کرده اند، که تنها 5 هزار ساعت آنرا درمدرسه و درحدود همین مقدار را خویشان و بستگان و دوستان می گذراند، وبقیه اش در کنار پدر ومادر در خانه اش می گذرد.

خواندن وبطور کلی یادگیری، مستلزم وجود شرایط اولیه وثانویه است. شرایط اولیه یعنی استعدادهای نفسانی مثل هوش، حافظه، سلامت بدن وشرایط ثانویه مانند محیط مناسب، آرامش روانی و… وسائل ضروری که همه اینها بهرحال به والدین ارتباط دارند.

والدین مهمترین افرادی هستند که می توانند روحیه آموزشی وفرهنگی را در کودکان خود برانگیزند.

طی تحقیقاتی که انجام گرفته در مورد شوال «محرک تو درموفقیت درمدرسه و مسائل آموزشی چیست؟» بین 85% از موفق ترین دانش آموزان پاسخ دادند «والدینم»

به این مسئله توجه کنید که آنها نگفتند «پدرم» یا «مادرم» بلکه آنها مشترکاً والدین را دراین امرشریک می دانند.

دراکثر موارد، همکاری و تشریک مساعی پدر ومادر است که دانش آموزان موفق را به وجود می آورند. گاهی یک پدر ترقی خوا، مادر قدرتمند، عمویا دائی فهمیده و حتی یک همسایه و دوست می تواند آتش موفقیتهای تحصیلی وآموزشی را در کودکان شعله ور سازد.

به نظر می رسد که طرز فکر خوب وگرایش والدین نسبت به مدرسه مهمترین عاملی است که درموفقیت و یا شکست تحصیلی دانش آموز اثر می گذارد.جالب است که بدانیم والدین، لازم نیست هرکدام تأثیر مساوی و برابر روی کودک داشته باشد. ولیکن نفوذ و اثرهرکدام ازآنها باید سازنده باشد.

کودکان از پشتیبانی و کمک پدر ومادر خود مطمئن هستند، ودرخانه های موفق یکی از والدین پدر یا مادر در انجام تکالیف رارهبری کرده ودیگری پشتیبانی ضمنی از کودکان دارد.

تفاوت محیط زندگی دانش آموزان زرنگ یا پیشرفته با ضعیف

1. برخورداری دانش آموزان ساعی از محیط گرم و باثبات خانوادگی در خانواده شاگردان پیشرفته اختلاف نظر وعقیده و جروبحثهای بیهوده که می تواند مولد اضطراب و ناآرامی در کودک گردد، کمتروجود دارد، بطور کلی محیط خانوادگی آرام وپرتفاهم است.
2. برخورداری ازوقت آزاد وتوجه والدین: اولیاء شاگردان زرنگ بخصوص مادران آنها وقت بیشتری را صرف می کنند برای تعلیم وتربیت فرزندان خود، ویا بیشتر به صحبت وبازی می پردازد وبه او جرأت اظهار نظر وعقیده وشرکت درتصمیم گیری می دهند.بنابراین محیط خانه و برنامه های زندگی خود را طوری تنظیم می کنند که به رشد وتعالی این توانائیها طی شود.
3. توافق اولیاء درمورد مسائل تربیتی: دراکثر خانواده هایی که مورد مصاحبه قرار گرفتند به نظر می رسید که پدر ومادر در مورد مسائل تربیتی توافق دارند وکمتر اتفاق می افتد که پیشنهاد مادر وراه وروش تربیتی او مورد سرزنش و انتقاد پدر خانواده قرار گیرد یا برعکس.
4. تحمل والدین درمقابل سروصدا و ریخت وپاش کودکان: اولیاء دانش آموزان پیشرفته اکثراً درمورد سروصدا و ریخت وپاش کودکان تحمل بیشتری درخود نشان می هند، ویا اینکه به نظم و ترتیب خانه توجه دارند، اما شادی وآرامش کودک برایشان اهمیت بیشتری دارد وبه آثار مثبت تربیتی بازی در رشد کودک واقف هستند وبا تذکرهای سازنده آنها را متوجه می کنند. والدین این دانش آموزان، فرزندان را طوری عادت می دهند که پس از پایان بازی و کارهای درسی به تناسب سن وتوانائیشان به مرتب کردن و نظافت محیط خود واطراف خود بپردازند.
5. تحمل اولیاء درمورد عدم اطاعت کودکان از بزرگسالان: اینکه هر دو دسته اولیاء نسبت به عدم اطاعت کودکان از پدر ومادر وبطور کلی بزرگسالان حساس بوده و هستند، ولی اولیاء کودکان ضعیف بطور محسوسی کم تحملتر و حساستراز دسته دیگر به نظر میرسد.
6. عکس العمل اولیاء درمقابل انتظارات و توقعات فرزندان: والدین شاگردان زرنگ از قدرت تشخیص بیشتری برخورداربوده و می توانند بدون ابراز خشونت، در مقابل توقعات زیادفرزند خود مقاوم وباثبات باشند درحالیکه والدین شاگردان ضعیف گاهی خشن و زمانی تسلیم و نامطمئن ومتزلزل بنظر می رسند.

تحصیلات والدین ا زآن جا که تحصیلات والدین می تواند نقش مهمی در امر تربیت فرزندان داشته باشند و والدین تحصیلکرده به دلیل احراز مشاغل بهتر و مفید تر به خودی خوداز فرهنگ بالاتر ومحیط وموقعیت بالاتر ومحیط وموقعیت بهتری برخوردار خواهند بود و برخورداری از موقعیت خوب اجتماعی به نوبه خود تأثیر روی نگرش فرزندان نسبت به والدین واحساس امنیت و اعتماد به نفس آنها می شود ودرنتیجه بهتر می توانند با محیط خود ارتباط برقرار کنند و همین امر موجب رشد وشکوفایی استعدادآن ها می شود. درحالی که کودکی که والدین وی تحصیلات خوبی ندارند نه تنها نمی توانند به وجودآنها افتخار کنند بلکه در خود احساس حقارت می کنند. وارتباط وتعامل آنها از سایرین کمتر است .البته تحصیلات به تنهایی نمی توانند عامل پیشرفت فرد محسوب شود. اما ازآنجا که تحصیلات میتواند موجب آگاهی بیشتر وقرار گرفتن در وضعیت اجتماعی، اقتصادی بالاتر می گردد و نیز در تحقیقات ثابت شده که شغل و سطح اجتماعی والدین نیز رابطه مستقیمی با پیشرفت تحصیلی فرزندان دارند. بنابراین ملاک انتخاب تحصیلات والدین و تأثیری که بر روی پیشرفت تحصیلی فرزند آن ها می گذارد به این دلیل منظور شده است که خانواده های با تحصیلات بالاتر فرزند کمتری دارند و بنابراین بهتر می توانند با آنها در ارتباط باشند. معمولاً وقت بیشتری برای رسیدگی به مسائل آن ها را دارند. کودکی که در کنار بزرگسالان تحصیلکرده واهل مطالعه وبا حوصله پرورش یافته و بزرگ می شود مسلما پیشرفت تحصیلی او از سایر کودکانی که ازچنین محیط مساعدی بی بهره اند به مراتب بالاتر است.

 

 

 

 

منابع :

قرآن کریم

روش تحقیق در علوم تربیتی دکترعلی دلاور

جامعه شناسی تعلیم وتربیت پیشرفته دکتر خسرو باقری

روانشناسی تربیتی دکتر علی اکبر سیف