شیوه نامه ایمن سازی فضا و تجهیزات ورزشی مدارس کشور

شیوه نامه ایمن سازی فضا و تجهیزات ورزشی مدارس کشور

شیوه نامه ایمن سازی فضا و تجهیزات ورزشی مدارس کشور

مقدمه:

آماده نمودن فضا، امکانات و تجهیزات ورزشی استاندارد و ایمن جهت اجرای فعالیت های ورزشی از دیرباز از اهمیت خاصی برخوردار بوده و با پیشرفت علوم مهندسی تحولی شگرف در سازه های ورزشی اتفاق افتاده است بدین ترتیب ورزشکاران از همه جهات در فضایی ایمن به فعالیت های ورزشی خواهید پرداخت و در این میان کشور ما از این قائده مستثنی نبوده و می بایست خود را به اطلاعات و راهکارهای جدید مجهز نماید.

وزارت آموزش و پرورش با مدیریت اعتبارات ورزشی نسبت به تأمین زیرساخت های لازم ، گامی مؤثر در ایجاد پویایی و نشاط و سلامت جامعه دانش آموزان و کارکنان برداشته و این امر خود می تواند هزینه های درمانی را کاهش داده و موجبات رشد و تعالی جامعه را فراهم سازد.

از جمله فعالیت ها که از نظر اهمیت، جایگاه ویژه ای حتی در مرحله پیش دبستانی دارد بازی و فعالیت های ورزشی است و به منظور اجرای مطلوب آن ، شایسته است زمینه های لازم را جهت ایجاد فضا و امکانات استاندارد ورزشی و عاری از هرگونه خطر برای آینده سازان جامعه (دانش آموزان ) فراهم نمود تا علاوه بر کاهش خطرات احتمالی ناشی از فعالیت های ورزشی، اصل حقوق ورزشی رعایت گردد.

در این شیوه نامه قصد داریم تا توجه مدیران معزز را به تلاش مضاعف در بهینه سازی فضاهای ورزشی و همچنین ساماندهی آن جلب نماییم زیرا هر گونه بی توجهی به این گونه مسائل نوعی تضییع در حقوق دانش آموزان می باشد. لذا انتظار دارد با رعایت دقیق و اصولی مفاد این شیوه نامه و همچنین سایر مواردی که مد نظر شما عزیزان می باشد، شاهد داشتن نسلی سالم ، با نشاط و متعالی باشیم.

 

پیامدهای قانونی ناشی از بروز حوادث ورزشی

1-     در هر ورزش بنابر مقتضیات خود از وسایل عمومی مانند : توپ ، زمین ، تشک ، اسباب و امثال آنها استفاده می شود. این وسایل با توجه به حفظ سلامت و ایمنی ورزشکاران پیش بینی شده است. اگر ورزشکار رعایت مقررات مربوطه را ننماید و صدمه ناشی از معیوب ، غیر استاندارد و یا اشکال موجود در این وسایل و امکانات باشد از نظر قانونی مسئول است.

2-     در اکثر قریب به اتفاق ورزشها ، ورزشکار ملزم به استفاده از وسایلی است که به موجب مقررات مربوطه تعیین گردیده است طراحی و ساخت این وسایل علاوه بر جنبه فنی آن از نظر ایمنی نیز کاملاً مورد توجه بوده است. بنابراین وظیفه مراقبتی معلم و مربی ورزش ضرورت اطمینان و سلامت این وسایل را ایجاب می نماید. چنین اطمینانی جز با بازدید دقیق وسایل امکان پذیر نیست. و لذا قصور در انجام این وظیفه یعنی بازدید وسایل سنگ بنای مسئولیت قانونی مربیان است و بسته به نتیجه ناگواری که به وجود می آید معلم یا مربی مسئولیت کیفری یا مدنی خواهد داشت. در بازدید وسایل ورزشی یکی از مهمترین نکات ، زمان بازدید است که باید در آخرین لحظه قبل از شروع انجام شود.

3-     انجام وظیفه مراقبتی مربی در بازدید از وسایل و اسباب شخصی و عمومی آنگاه رافع مسئولیت او در صورت بروز حادثه خواهد بود که برابر مقررات و به نحو متعارف صورت گیرد. بازدید از کلیه وسایل و اسباب به سه طریق متصور است.

الف) بازدید عینی : گاهی بازدید فقط به مشاهده میسر است مانند بازدید از محیط بازی قبل از شروع تا چنانچه اشیاء خطرناک مانند بطری شکسته یا قطعات فلزی برنده یا هر چیز خطرناک دیگر وجود دارد نسبت به رفع آن اقدام کند.

ب) بازدید حرکتی

پ) بازدید حسی

4-     از دیدگاه حقوق ورزشی، مربی یا معلم ورزش که وظیفه مراقبت به عهده اوست با بازدید وسایل شخصی ورزشکار استفاده کننده جلوگیری و هم از صدمه رسیدن به دیگران ممانعت نماید.

5-     بند 3 ماده 59 قانون مجازات اسلامی مقرر می دارد « حوادث ناشی از عملیات ورزشی مشروط بر اینکه سبب آن حوادث نقض مقررات مربوط به آن ورزش نباشد و این مقررات هم به موازین شرعی مخالفت نداشته باشد» جرم محسوب نمی شود.

لذا سعی ما براین است تا با رعایت اصول ایمنی و قانونی ضمن فراهم نمودن زمینه رشد همه جانبه فرزندان ایران اسلامی و جلوگیری از بروز حوادث ناشی از عدم رعایت نکات ایمنی فضاهای ورزشی ، حیاط مدارس و ساعت درس تربیت بدنی، در صورت بروز هر گونه حادثه مسئولیتی متوجه همکاران و اولیاء مدرسه نشود . انتظار می رود با رعایت این شیوه نامه شاهد داشتن مدرسه ای ایمن و عاری از هر گونه خطر برای جامعه دانش آموزان باشیم.

 

اهداف :

1-     ارتقاء سطح سلامت جامعه دانش آموزی از نظر جسمی و روانی

2-     ایجاد نشاط و شادابی در بین دانش آموزان

3-     کیفیت بخشی به ساعات درس تربیت بدنی

4-     استاندارد سازی فضاها، اماکن و تجهیزات ورزشی

5-     کاهش پیش آمدهایی که منجر به مسائل حقوقی و قضایی می شود.

6-     آگاهی بخشیدن به جامعه دانش آموزان ، خانواده ها و اولیای مدرسه

 

ضرورت:

1-     جلوگیری از صدمات و خسارات انسانی در هنگام اجرای درس تربیت بدنی و فعالیت های فوق برنامه ورزشی و …

2-     آگاهی بخشی به اولیای مدرسه نسبت به خطرات ناشی از برخورد دانش آموزان با وسایل و تجهیزات ورزشی و بروز حادثه و مراتب حقوقی آن

3-     ارتقاء کیفیت وسایل و تجهیزات ورزشی استاندارد

4-     بهینه سازی ، ارتقاء امنیت، استاندارد نمودن فضاها و اماکن ورزشی

5-     بالا بردن اشتیاق به اجرای فعالیت های ورزشی و پویایی

6-     جلوگیری از فقر حرکتی و بالا بردن انگیزش در اجرای فعالیت های ورزشی

 

چالشها و مشکلات فعلی مدارس در بخش فضاها و تجهیزات ورزشی مورد نیاز ساعات درس تربیت بدنی

1-     اجرای کلاس درس تربیت بدنی در فضای روباز به جای سالن سرپوشیده ورزشی

2-     عدم رعایت اصول ایمنی در ساخت فضاهای روباز مدارس از طریق :

1-2- استفاده از بتون و آسفالت به جای نصب کف پوش استاندارد ویژه فضاهای روباز

2-2- عدم رعایت حریم ایمنی ( فاصله خط کشی زمین) از فضاهای مجاور مانند دیوار و …

3-2- غیر هم سطح بودن و وجود کانال هدایت آب سطحی و گودال جمع آوری آب و … در جوار یا داخل فضاهای ورزشی

4-2- عدم توجه به حفاظ بندی پنجره کلاس و سایر اتاقهای مشرف به زمین ورزشی

5-2- عدم توجه به طراحی و نصب تور و فنس کشی بر روی دیوارهای مجاور زمین ورزشی که باعث خروج مکرر توپ از مدرسه و خطرات ناشی از آن می شود.

6-2- سیم کشی برق، نصب کنتور گاز ، برق و … در کنار زمین ورزشی و احتمال برخورد توپ و دستکاری آن توسط دانش آموزان

7-2- تعبیه پایه های فلزی جهت نصب کولر در مدرسه

8-2- عدم توجه به جهت جغرافیایی در هنگام طراحی و ترسیم فضاهای ورزشی

3-     تعرض به حریم فضاهای ورزشی از طریق :

1-3- ساخت سکوی مراسم صبحگاهی

2-3- تعبیه باغچه ، نیمکت های بتونی و فلزی و …

3-3- ساخت فضاهای جانبی به بهانه توسعه سرایداری ، بوفه ، پارکینگ در داخل و همجوار زمین ورزشی پس از احداث مدرسه

4-     عدم رعایت اصول استاندارد وسایل و تجهیزات ورزشی نظیر :

1-4- مستعمل بودن وسایل نصب شده در مدارس ( پایه و تخته بسکتبال ، میله و تور والیبال ، دروازه های هندبال و…)

2-4- مهار نکردن دروازه های هندبال ، میله های بارفیکس و …

3-4- وجود سطح تیز و برنده بر روی وسایل و تجهیزات نصبی مانند دروازه های فوتسال، میله های والیبال  و …

4-4- استاندارد نبودن تجهیزات و وسایل مصرفی مانند توپ، راکت و …

5-     عدم رعایت اصول بهداشتی و نظافت فضاهای ورزشی و تجهیزات مربوطه

 

انتظارات :

1-     حیاط مدرسه باید دارای سطح صاف و یک دست و بدون هر گونه پستی و بلندی و یا شیب 2 درصد و اصطکاک کافی و عاری از خطر و در صورت امکان با نصب کف پوشهای استاندارد و چمن مصنوعی فضای کلاس درس تربیت بدنی مهیا شود.

2-     خط کشی زمینهای ورزشی باید با رنگ سفید یا زرد و قابل رؤیت بوده و فاصله لازم و کافی با امکانات فیزیکی موجود در مدرسه نظیر دیوارها، سکوها، سطلهای زباله و جداول و باغچه ها و درختان و … در نظر گرفته شود و در صورت امکان فاصله 3 متر رعایت شود.

3-     هر گونه تجهیزات و لوازم ورزشی نصبی در مدارس از قبیل : میله های والیبال ، بسکتبال ، دروازه های هندبال و گل کوچک و دیگر تجهیزات کمک آموزشی درس تربیت بدنی باید فاقد برآمدگی زاید و لبه های تیز و برنده باشد و این تجهیزات بوسیله روکشی از جنس مواد نرم مانند اسفنج و فوم و با مواد پلی اتیلن با روکش کانتینری پوشیده شود. دروازه های هندبال و فوتسال به زمین ثابت شده و از تعادل، پایداری و استحکام کافی برخوردار باشند.

4-     حداقل چهار زمین ورزشی با توجه به مساحت حیاط مدرسه در رشته های فوتسال، والیبال، بسکتبال و بدمینتون ترسیم شده و تجهیزات مورد نیاز آن رشته ها نیز فراهم شوند ( در مورد مدارس فاقد فضاهای کافی حتی الامکان از سالنهای ورزشی موجود در نزدیکی آموزشگاه مشروط بر اخذ رضایت کتبی از اولیای دانش آموزان جهت برگزاری کلاس درس تربیت بدنی استفاده شود.)

5-     کلیه وسایل و تجهیزات ورزشی مدرسه در ابتدای سال تحصیلی بررسی گردد و در صورت مستعمل و فرسوده بودن جمع آوری و از دسترس دانش آموزان خارج گردد.

6-     تهیه امکانات و وسایل ورزشی مورد نیاز ساعت درس تربیت بدنی به تعداد کلاس

7-     دارا بودن سالن ورزشی مختص کلاس درس تربیت بدنی ، برای مدارس ابتدایی و راهنمایی به ابعاد 19×31 و مدارس متوسطه به ابعاد 25 × 45 با رعایت کلیه نکات ایمنی

8-     دارا بودن اتاق دبیر تربیت بدنی با نور ، تهویه و فضای کافی به منظور برگزاری کلاسهای تئوری آزمونهای آمادگی جسمانی و استقرار میز پینگ پنگ و حفظ و نگهداری وسایل ورزشی

9-     در رنگ آمیزی زمینهای ورزشی و وسایل نصبی نظیر دروازه های هندبال، گل کوچک، پایه های والیبال و بسکتبال از رنگهایی استفاده شود که قابلیت تشخیص این تجهیزات را افزایش دهد مانند رنگ سفید و زرد برای زمین های بازی و رنگ سفید مشکی برای تجهیزات

10- بیمه بی نام جهت پوشش بیمه ای ورزشکاران در هنگام آسیب دیدگی

11- برای جلوگیری از خروج توپ، دیوارهای مدرسه تا ارتفاع مناسب فنس کشی و حتی الامکان در مدارس دخترانه برای فعالیت آزادانه دانش آموزان استتار شود.

12- کنتورهای برق، گاز و وسایل تأسیسات خطرساز به صورت مناسب از برخورد توپ محافظت شده باشد.

13- مستقل بودن فضای کلاس درس تربیت بدنی و توجه کافی به نظافت و پاکسازی روزانه حیاط و کلاس درس تربیت بدنی

14- استفاده از شعائر اسلامی در زمینه ورزش و سلامت و با طراحی زیبا روی دیوار حیاط مدرسه یا سالن ورزشی

15- آموزشگاه مجهز به جعبه کمکهای  اولیه باشد.

16- بیمه اماکن ورزشی در صورت دارا بودن سالن ورزشی و دارای سند مالکیت و یا اجاره نامه

 

حدود وظایف و مسئولیت های عوامل (مدرسه – منطقه – استان – کشور )

معلم تربیت بدنی

1-     تهیه لیست تجهیزات و وسایل ورزشی ساعت درس تربیت بدنی جهت ارائه به مدیر

2-     شناسایی نقاط و وسایل حادثه خیز مربوط به فضاهای ورزشی جهت اجرای درس تربیت بدنی در مدرسه و اعلام آن به مدیر مدرسه

3-     بازدید مستمر از وسایل و تجهیزات ورزشی مدرسه و فضاهای موجود در هر ساعت از درس تربیت بدنی به منظور رعایت اصول ایمنی و در صورت مشاهده هر گونه مشکل اعلام کتبی به مدیر مدرسه و ممنوع نمودن استفاده
دانش آموزان از آن در ساعت درس تربیت بدنی

4-     توجه به وسایل شخصی دانش آموزان و ارائه رهنمودهای لازم در صورت مشاهده هر گونه نقص در این وسایل و ممانعت از استفاده از آنها به منظور جلوگیری از مصدوم شدن دانش آموز و به تبع آن جلوگیری از صدمه رسیدن به دیگران .

 

مدیر مدرسه :

1-     بررسی لیست درخواستی معلم تربیت بدنی و پیگیری تأمین اعتبار لازم جهت تهیه و وسایل و تجهیزات درخواستی و رفع نواقص مربوطه در اسرع وقت

2-     نظارت بر عملکرد معلم تربیت بدنی در ساعت درس تربیت بدنی در راستای اجرای اصول ایمنی

3-     برنامه ریزی و هماهنگی لازم با معاونین و نظارت بر استفاده دانش آموزان در ساعت خارج از درس تربیت بدنی (فعالیتهای فوق برنامه )

4-     آماده سازی فضا و تجهیزات ورزشی قبل از شروع سال تحصیلی و پیگیری رفع نواقص در طول سال

 

رئیس منطقه:

1-     تأمین اعتبار لازم به منظور ایمن سازی فضا و تجهیزات ورزشی مدارس مربوطه

2-     تشکیل جلسات مربوطه با مسئول تربیت بدنی اداره ، معاون پشتیبانی و دایره خدمات و سایر عوامل اثرگذار بالاخص در طی تابستان و آماده سازی مدارس جهت شروع سال تحصیلی

3-     دستور پیگیری درخواست های ارسالی از مدارس و اولویت بندی آن به منظور حل مشکل

4-     نظارت بر عملکرد مدیران مدارس و تشویق عوامل موفق و همچنین فعال کردن مدارس ناموفق در طرح

 

استان:

برنامه ریزی و تأمین اعتبار در مورد اجرای مطلوب شیوه نامه در مدارس استان

 

 

کشور :

دریافت گزارش سالانه اقدامات انجام شده در استان ها و برنامه ریزی جهت تأمین اعتبار لازم

شیوه اجرا:

با عنایت به نقش اساسی فعالیت های ورزشی در رشد همه جانبه دانش آموزان و لزوم فراهم نمودن زیر ساخت های لازم برای توسعه کمی وکیفی درس تربیت بدنی و فعالیت های فوق برنامه ضروری است به منظور ارتقاء سطح سلامت جامعه دانش آموزی که از سیاستهای نظام تعلیم و تربیت می باشد شرایطی فراهم شود تا علاوه بر تأمین سلامت دانش آموزان ، امنیت فعالیت های ورزشی آنان را تأمین نماید. بدین منظور در اجرای هر چه بهتر درس تربیت بدنی اتخاذ تصمیمات لازم پیش از آغاز سال تحصیلی برای بهینه سازی فضای کلاس درس تربیت بدنی در زمینه های ایمن سازی، خط کشی، مرمت، زیباسازی و تهیه وسایل ورزشی مورد نیاز ضروری می باشد.

آماده نمودن فضا و امکانات مدارس و کلاس درس امری است که همواره مد نظر مدیران مدارس بوده و معمولاً قبل از شروع سال تحصیلی جدید اقدامات مذکور را به عمل می آورند . با توجه به اینکه کلاس درس تربیت بدنی در حیاط مدرسه برگزار می شود ضروری است مدیران محترم در خصوص آماده سازی شرایط مطلوب برای اجرای این درس حداکثر تلاش خویش را مبذول نمایند.

در این خصوص می توان به ماده 6 و بند 22 ماده 10 آیین نامه اجرایی مدارس که در آنها به نقش و وظایف مدیر و شورای مدرسه اشاره شده است استناد نمود.

از آنجا که به لحاظ حقوقی کم توجهی و کوتاهی در اقدام برای رفع موانع وعوارض خطر ساز مسئولیت مدیر آموزشگاه را در مواقع بروز حادثه افزایش می دهد لذا به نظر می رسد تلاش برای ایمن سازی محیط، امکانات، وسایل و تجهیزات ورزشی و نیز تأمین نیازهای درس تربیت بدنی از ضروری ترین اقدامات برای فراهم ساختن شرایط مناسب جهت یکی از برنامه های مهم مدرسه به شمار می رود.

 

زمان اجرا:

زمان اجرای طرح ایمن سازی فضا ، امکانات ، وسایل و تجهیزات ورزشی در ایام تعطیلی مدارس در فصل تابستان امکان پذیر می باشد.

 

وظایف و مسئولیتها و رهنمودهای اجرایی:

الف) مراحل قبل از اجرا:

دبیران ورزش: دبیران ورزش موظفند گزارش کتبی از وضعیت موجود مدرسه در رابطه با فضا، امکانات، وسایل و تجهیزات ورزشی به مدیر مدرسه ارائه نمایند.

مدیران مدارس: مدیران مدارس موظفند گزارش دبیران ورزش را با برآورد اعتبار لازم کتباً به کارشناسی تربیت بدنی اعلام نمایند.

کارشناسی تربیت بدنی: کارشناسی تربیت بدنی پس از جمع آوری گزارشات تمام مدارس و جمع بندی آنها و برآورد اعتبارات لازم در خصوص ایمن سازی، طی گزارشی ، اعتبارات لازم را بر اساس نیاز مدارس شهرستان یا منطقه به اداره کل آموزش و پرورش استان اعلام نماید.

کارشناس مسئول تربیت بدنی اداره کل آموزش و پررش استان: ایشان موظفند پس از دریافت گزارشات ارسالی از سوی مناطق و شهرستانها و برآورد اعتبارات لازم، موضوع را در جلسه استانی مطرح تا از محل اعتبارت استانی ، اعتبار لازم جهت اجرای طرح مذکور در نظر گرفته شود. ضمناً یک نسخه از گزارش مذکور را به اداره کل تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش ارسال نماید.

 

ب) مراحل اجرایی:

با همکاری کارشناسی تربیت بدنی جلسه ای با حضور مسئولین محترم انجمن های ورزشی ، سرگروه های معلمان درس تربیت بدنی (خواهران و برادران) انجمن اولیا و مربیان تشکیل و جهت ارائه مشاوره تخصصی و بر عهده گرفتن بخشی از فعالیتهای مورد نظر از قبیل سازماندهی و ترسیم زمینهای ورزشی ، نصب محافظ و تعمیر و نوشتن شعائر اسلامی و … با مدیران همکاری نمایند.

مدارس با تأمین اعتبارات لازم و جذب کمکهای مردمی نسبت به اجرای طرح ایمن سازی فضا ، امکانات، وسایل و تجهیزات ورزشی در مدارس اقدام نمایند. مدارس با برنامه ریزی صحیح و تشکیل گروه های مختلف نسبت به نصب محافظ بر روی تیرکهای والیبال، بسکتبال، دروازه هندبال همچنین رنگ آمیزی ، تعمیر، خط کشی، آسفالت و … محیطی ایمن و عاری از خطر را برای ورود دانش آموزان در سال تحصیلی جدید مهیا نمایند.

کارشناسان تربیت بدنی و اعضای گروه های آموزشی درس تربیت بدنی موظفند با انجام بازدیدهای مستمر بر حسن اجرای شیوه نامه نظارت داشته باشند.

با مدارس که برای اجرای طرح مذکور دچار مشکلات فنی، اجرایی و مالی هستند مساعدت و همکاری لازم به عمل آید.

 

ج) مراحل پس از اجرا:

ضمن بررسی عملکرد مدارس در زمینه ایمن سازی، امتیاز ویژه ای برای ارزشیابی عملکرد دبیران درس تربیت بدنی و مدیران فعال در نظر گرفته شود.

کارشناسان تربیت بدنی و اعضای گروه های آموزشی درس تربیت بدنی ضمن بازدید، گزارشات خود را به مسئول منطقه اعلام نمایند.

پس از بررسی تلاشها و اقدامات صورت گرفته در مدارس از عوامل اجرایی فعال این عرصه تجلیل به عمل آید.

گزارشی از اقدامات انجام شده در سطح مدارس و مناطق به صورت مصور و در قالب سی دی تا 15 مهرماه به اداره کل ارسال و پس از بررسی و جمع بندی آن توسط اداره کل و پیش بینی اعتبارات سال آینده تا پایان ابان ماه به اداره کل تربیت بدنی وزارت آموزش و پرورش ارسال شود.

 

عملکرد اداره کل آموزش و پرورش استان :

اداره کل آموزش و پرورش استان موظف است ناظران محترم خود را جهت بازدید به مناطق و شهرستانها اعزام تا نسبت به نحوه عملکرد مناطق گزارش لازم را تهیه و ضمن بررسی ، گزارشی مصور با برآورد اعتبارات لازم به حوزه ستاد ارسال نمایند.