تدوین سند چشم انداز محله


  • تدوین سند چشم انداز محله

پس از بررسی وضع موجود محله مورد مطالعه و با عنایت به اصول و رهیافت جنبش نوشهرسازی و در چارچوب یک برنامه­ریزی راهبردی برای محله ساغریسازان، چشم­انداز زیر آینده محله را ترسیم می­نماید:

  1. خواهان محله­ای هستیم زیبا و تاریخی در مرکز شهر رشت که مردم را با گسترش فضاهای عمومی برای همنشینی مدنی گردهم آورد.
  2. ساکنین در محیط امن و آرام سکونتگاهی، احساس آرامش و رضایت دارند.
  3. ساکنین خود را مدیر محله خویش می­دانند و از بی­عدالتی رنج نمی­برند.
  4. جوانان اوقات فراغت خود را در مراکز فرهنگی و ورزشی سپری کرده و راه و رسم زندگی اجتماعی و خوداتکایی را می­آموزند.
  5. محله ساغریسازان طی گام­های متعدد به شدت تحول خواهد یافت تا از طریق جذب فعالیت های اقتصادی، دغدغه آزاردهنده اشتغال را در میان مردم از بین ببرد.
  6. محله ساغریسازان مکان مناسبی برای تنوع بخشیدن به اختلاط کاربری­های اقتصادی و فعالیت­های اجتماعی خواهد بود.
  7. محله­ی ساغریسازان با فرم­های متمایز، خیابان­های فعال و فضاهای همگانی پویا، توسعه خواهد یافت.
  8. همچنین خواهان محله­ای هستیم توسعه یافته، با محوریت حمل و نقل عمومی و سهولت حرکت پیاده؛

 

  • مأموریت­های محله ساغریسازان

برای تشخیص مأموریت باید از خود سؤال کنیم:

کیستیم؟

چه کار می­کنیم ؟

چرا این کار را انجام می­دهیم؟

  1. محله ساغریسازان در جهت توجه یکسان به پیاده و سواره می­بایست به یک تعادل دست یابد و در این چارچوب از عابرین پیاده مراقبت کند.
  2. محله ساغریسازان می­بایست عوامل هویت بخش را بشناسد و از آن دفاع کند.
  3. نقش دیگر محله این است که برای استقرار فعالیت­های اقتصادی وضع مساعدی را فراهم کند و در ادامه کاربری­های متنوع و مختلط را در خود ایجاد کند تا از این طریق، نقش اقتصادی خود را که در گذشته داشته است، احیا و تقویت کند.
  4. تخصیص بهینه زمین (به عنوان منبع محدود توسعه شهری) به فعالیت­های متنوع و افزایش تراکم ساختمانی از دیگر نقش­های محله است تا در این چارچوب به تمرکز کاربری­ها در سطح واحدهای همسایگی پرداخته و نیازهای روزمره ساکنین را درون این مرزها رفع کند.
  5. نقش دیگر محله که می­بایست در سطح شهر به آن توجه کرد، تقویت فعالیت­های اقتصادی است؛ چرا که بررسی متون تاریخی حاکی از آن است که ساغریسازان دومین بازار رشت می باشد و در ابتدای شکل­گیری نقش بازار را داشته است.
    • اهداف کلان و خرد
جدول 5- 1: اهداف کلان و خرد طرح پیشنهادی (محله ساغریسازان)

اهدافی که در راستای چشم­انداز محله در نظر گرفته شده است در قالب اهداف کلان و خرد می­باشد. اهداف کلان در قالب ارتقاء ویژگی­های محله در 4 بخش کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی می­باشد. به عبارتی در این پژوهش به دنبال ارتقاء محله از ابعاد مذکور می­باشیم. در ذیل به تشریح اهداف کلان و خرد می­پردازیم.

 

اهداف کلان اهداف خرد
ارتقاء کالبدی ·   فشرده سازی و تمرکز کاربری­ها و افزایش میزان کارایی؛

·   خوانایی و ایجاد هویت؛

·   آرام­سازی رفت و آمد؛

·   افزایش بهره­وری از زمین یک منبع محدود توسعه؛

·   تبیین نظام ساخت و ساز با توجه به ماهیت ارگانیک بافت؛

ارتقاء اجتماعیفرهنگی و ظرفیت­های محلی ·   خارج کردن بافت محله از چرخه فقر؛

·   ایجاد فرصت­های برابر برای رشد بالندگی ساکنان محله جهت تحقق حقوق شهروندی؛

·   کاهش آسیب پذیری­های اجتماعی؛

·   برنامه­ریزی برای مشارکت بیشتر مردم محله در تصمیم­گیری؛

·   حفظ و تقویت ارزش­های اصیل فرهنگی و اجتماعی هویت­ساز؛

ارتقاء اقتصادی ·   ارتقاء توانایی مالی و سطح درآمدی ساکنین؛

·   افزایش ارزش اقتصادی زمین و مسکن؛

·   جلوگیری از سوداگری زمین؛

·   ایجاد فرصت­های اقتصادی برای ساکنین محله؛

·   کاهش دغدغه اشتغال و بیکاری در بین ساکنین؛

·   تفویت نقش اقتصادی محله در سطح شهر؛

ارتقاء زیست محیطی ·   افزایش بهداشت عمومی و سلامت محله؛

·   تلطیف هوا و کاهش آلودگی هوا؛

·   بهبود سیستم جمع­آوری آب­های سطحی و دفع مواد زائد.

 

  • تحلیل SWOT

تکنیک یا ماتریس “سوات” (SWOT) که بعضاً توس (TOWS) نامیده می­شود، ابزاری برای شناخت تهدیدها و فرصت­های موجود در محیط خارجی سیستم و بازشناسی ضعف­ها و قوت­های داخلی آن به منظور سنجش وضعیت و تدوین راهبرد برای هدایت و کنترل سیستم مذبور می باشد. به این ترتیب مفاهیمی همچون راهبرد، محیط داخلی، محیط خارجی، قوت، ضعف، تهدید و فرصت را می­توان به عنوان مفاهیم پایه این تکنیک محسوب نمود. بنابراین تحلیل سوات که در قالب یک ماتریس صورت می­پذیرد ابزار قدرتمندی را جهت کالبد

شکافی خصوصیات بالفعل و قابلیت­های بالقوه حوزه­های شهری فراهم می­سازد[57]. در این پژوهش محدوده مورد مطالعه، در ابعاد کالبدی، اقتصادی ، اجتماعی و زیست محیطی با بهره­گیری از تکنیک مذکور تحلیل شده است که در جدول 5-2 قابل مشاهده است.

جدول 5- 2: تحلیل swot

 

قوت ضعف فرصت تهدید
ارتقاء کالبدی ·   وچود بناهای با ارزش تاریخی و مذهبی؛

·   سرانه بالای کاربری آموزشی؛

·   سهولت دسترسی به حمل و نقل عمومی؛

·      فقدان تأسیسات زیربنایی؛

·      آسیب پذیری ساختمان ها در برابر زلزله؛

·      ریزدانگی بافت؛

·      قابل استفاده نبودن اکثر واحدهای مسکونی جهت سکونت؛

·      عدم رعایت پیوستگی و سلسله مراتب شبکه معابر؛

·      عدم وجود محیط های ورزشی و گذران اوقات فراغت؛

·      سرانه پایین کاربری مسکونی؛

·     استفاده از زمین های فاقد کاربری و بناهای تخریبی برای ایجاد فضاهای باز و کاربری های جدید؛ ·       سطح پایین اراضی بایر در محله؛

·       به علت نزدیکی به بافت جدید شهر امکان فرسودگی بیشتر و تخریب بافت تاریخی، در اثر افزایش آمد و شد وسایل نقلیه وجود دارد.؛

ارتقاءاجتماعی – فرهنگی و ظرفیتهای محلی ·       تمایل بالای ساکنین برای مشارکت در نوسازی؛ ·   کمبود امکانات گذران اوقات فراغت؛

·   فقر و محرومیت؛

·   تراکم جمعیتی بالا؛

·   نبود امنیت کافی در معابر در برخی از ساعات شبانه­روز؛

·   عدم وجود کاربری های جاذب جمعیت؛

·       وجود ابنیه تاریخی برای ارتقای نقش فرهنگی محله؛ ·تمایل ساکنین به سکونت در خارج از محله؛

·       کمبود اعتماد ساکنان به  مسئولان.

ارتقاءاقتصادی ·   مجاورت و سهولت دسترسی به مرکز تجاری شهر؛

·   وجود محور فعال تجاری ساغریسازان؛

·    پایین بودن ارزش اقتصادی زمین و مسکن؛

·    سطح پایین درآمد و توان اقتصادی ساکنان؛

·    ­پتانسیل های اقتصادی محله مانند وجود بازار برای رونق محله در آینده؛ ·    عدم تمایل بخش خصوصی برای سرمایه گذاری؛

·    عدم امکان مشارکت اقتصادی مردم محل؛

·    عدم اعتماد همسایگان به یکدیگر در مورد منافع حاصل از نوسازی واحدهای مسکونی.

ادراکی و بصری ·   وجود نشانه های قوی مانند مسجد ساغریسازان و بقعه آقا سید عباس و آقاسید ابراهیم ·    آلودگی بصری

·    عدم خوانایی در محله

·    عدم هماهنگی در نماها و الحاقات بدنه خیابان ها

·    غلبه توده ساختمانی بر فضایی

·    نزدیکی به مرکز شهر  و میدان شهرداری به عنوان یک نشانه شهری ·    ساخت و سازهای غیر فنی و بدون اصول

·    عدم تعهد مسئولان به حفظ ابنیه واجد ارزش

 

 

  • راهبردها و اقدامات اجرایی
جدول 5- 3: راهبرد و اقدامات اجرایی (ارتقاء کالبدی) طرح پیشنهادی محله ساغریسازان

به منظور دستیابی به اهداف طراحی و ساماندهی محله می­بایست راهبردها و برنامه­هایی را پیش رو قرار داد. در این راستا راهبردها و اقدامات اجرایی  با توجه به اهداف پژوهش، در ابعاد کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و زیست­محیطی تدوین شده است.

اهداف استراتژی و راهبرد سیاست ها و اقدامات
ارتقاء کالبدی §   افزایش بهره­وری زمین (افزایش خروجی نسبت به ورودی)؛

§   تقویت ساختار کالبدی محلی؛

§   افزایش خدمات و کاربری­های عمومی و انتفاعی؛

§   تقویت محله در زمینه سیستم حمل و نقل عمومی؛

§   تشویق تنوع و اختلاط کاربری­ها؛

§   تلاش در جهت بسترسازی جهت بهبود عبور و مرور؛

§   دسترسی به شبکه حرکت پیاده ایمن و زیبا؛

§   کنترل شبکه حمل و نقل و ارتباطات با رویکرد انسان محور؛

§   ایجاد بانک زمین؛

§   افزایش تراکم ساختمانی؛

§   تعریض خیابان­ها ومعابر؛

§   اصلاح هندسی معابر؛

§   ایجاد مهد کودک؛

§   احداث مدرسه؛

§   احداث درمانگاه؛

§   احداث پارک کودک و فضای سبز کافی در سطح محله،

§   ساماندهی و تقویت بازارچه­ها و بازارهای هفتگی؛

§   ایجاد شبکه پیاده پیوسته در محله؛

§   ایجاد مسیرهای مخصوص دوچرخه­سواری؛

§   آموزش در زمینه استفاده از حمل و نقل عمومی و دوچرخه؛

§   ایجاد پارکینگ؛

§   جلوگیری از ورود اتومبیل به داخل محله.

 

جدول 5- 4: راهبرد و اقدامات اجرایی (ارتقاء اقتصادی) طرح پیشنهادی محله ساغریسازان

 

 

 

اهداف استراتژی و راهبرد سیاست ها و اقدامات
ارتقاء اقتصادی §   کاهش سطح هزینه­های خانوار و  افزایش بهره­وری؛

§   ارائه منابع و اعتبارات مالی مناسب جهت بهبود ساختار اقتصادی محله؛

§   استعداد یابی در جوانان و کشف مهارت های فنی آنان؛

§   دستیابی به محله­ای با رونق در ساخت و ساز و فعالیت­ها؛

§   آموزش خانوار در زمینه تنظیم بهینه هزینه­ها؛

§   تأمین اقلام مصرفی تعاونی­های مصرف؛

§   توسعه آموزش­های فنی و حرفه ای؛

§   پیش­بینی بازار هفتگی برای محله با توجه به هویت تاریخی محله ساغریسازان که در گذشته نقش بازار را داشته است.

§   آموزش خانوارها در راستای ایجاد مشاغل خانگی و محله  ای؛

§   آموزش مهارت­های اشتغال و فعالیت؛

§   جذب سرمایه­گذاری­های جدید در ساخت مسکن؛

§   تسهیل روند ساخت و ساز و ترغیب مردم به نوسازی.

 

اهداف
جدول 5- 5: راهبرد و اقدامات اجرایی (ارتقاء اجتماعی) طرح پیشنهادی محله ساغریسازان

 

 

استراتژی و راهبرد

سیاست ها و اقدامات
ارتقاء اجتماعی فرهنگی و ظرفیت های محلی §   واگذاری مدیریت امور محله به ساکنان آن و افزایش ضریب مسئولیت­پذیری افراد در برنامه ریزیها؛

§   تلاش در جهت افزایش تقویت حس تعلق به محیط و پیوندهای اجتماعی و هویت بخشی؛

§   تقویت روابط همسایگی و تعاملات اجتماعی ساکنان؛

§   تثبیت جمعیت موجود و جلوگیری از خروج ساکنین از محله

§   تشکیل دفاتر نوسازی محله در نقاطی که برای همه ساکنان قابل دسترس باشد.

§   تشکیل نهاد اجتماعی و گروه­های محلی به صورت تخصصی برای واگذاری امور محله به آن­ها.

§   برگزاری کلاسهای آموزشی در راستای آگاهی بخشی به ساکنین در خصوص تأثیرات محیط فعال و پویا و کارآمد بر آینده فرزندانشان.

§   طراحی و ایجاد فضاهایی در داخل محله که موجبات افزایش تعاملات در سطح محله را فراهم نماید.

§   ایجاد یک مرکز فعالیتی مرتبط با تمام محدوده؛

 

 

اهداف استراتژی و راهبرد سیاست ها و اقدامات
ارتقاء زیست محیطی §   تلاش در جهت بهبود بهداشت محیط و محله؛

§   تلاش در راستای بهبود بهداشت خانواده؛

§   دستیابی به محیطی آماده در برابر حوادث طبیعی؛

§   آموزش­های زیست محیطی به ساکنان؛

§   طراحی شبکه­های جمع­آوری فاضلاب،

§   برگزاری کارگاه­های آموزشی در جهت فراگیری فرهنگ تفکیک زباله در سطح خانواده­ها؛

§   افزایش سرانه فضای سبز در راستای تلطیف هوا؛

§   ایجاد شبکه دفع آب­های سطحی،

§   ایجاد فضاهای باز درون محله­ای؛

جدول 5- 6: راهبرد و اقدامات اجرایی (ارتقاء زیست­محیطی) طرح پیشنهادی محله ساغریسازان

 

 

 

 

 

 

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *