- تدوین سند چشم انداز محله
پس از بررسی وضع موجود محله مورد مطالعه و با عنایت به اصول و رهیافت جنبش نوشهرسازی و در چارچوب یک برنامهریزی راهبردی برای محله ساغریسازان، چشمانداز زیر آینده محله را ترسیم مینماید:
- خواهان محلهای هستیم زیبا و تاریخی در مرکز شهر رشت که مردم را با گسترش فضاهای عمومی برای همنشینی مدنی گردهم آورد.
- ساکنین در محیط امن و آرام سکونتگاهی، احساس آرامش و رضایت دارند.
- ساکنین خود را مدیر محله خویش میدانند و از بیعدالتی رنج نمیبرند.
- جوانان اوقات فراغت خود را در مراکز فرهنگی و ورزشی سپری کرده و راه و رسم زندگی اجتماعی و خوداتکایی را میآموزند.
- محله ساغریسازان طی گامهای متعدد به شدت تحول خواهد یافت تا از طریق جذب فعالیت های اقتصادی، دغدغه آزاردهنده اشتغال را در میان مردم از بین ببرد.
- محله ساغریسازان مکان مناسبی برای تنوع بخشیدن به اختلاط کاربریهای اقتصادی و فعالیتهای اجتماعی خواهد بود.
- محلهی ساغریسازان با فرمهای متمایز، خیابانهای فعال و فضاهای همگانی پویا، توسعه خواهد یافت.
- همچنین خواهان محلهای هستیم توسعه یافته، با محوریت حمل و نقل عمومی و سهولت حرکت پیاده؛
- مأموریتهای محله ساغریسازان
برای تشخیص مأموریت باید از خود سؤال کنیم:
کیستیم؟
چه کار میکنیم ؟
چرا این کار را انجام میدهیم؟
- محله ساغریسازان در جهت توجه یکسان به پیاده و سواره میبایست به یک تعادل دست یابد و در این چارچوب از عابرین پیاده مراقبت کند.
- محله ساغریسازان میبایست عوامل هویت بخش را بشناسد و از آن دفاع کند.
- نقش دیگر محله این است که برای استقرار فعالیتهای اقتصادی وضع مساعدی را فراهم کند و در ادامه کاربریهای متنوع و مختلط را در خود ایجاد کند تا از این طریق، نقش اقتصادی خود را که در گذشته داشته است، احیا و تقویت کند.
- تخصیص بهینه زمین (به عنوان منبع محدود توسعه شهری) به فعالیتهای متنوع و افزایش تراکم ساختمانی از دیگر نقشهای محله است تا در این چارچوب به تمرکز کاربریها در سطح واحدهای همسایگی پرداخته و نیازهای روزمره ساکنین را درون این مرزها رفع کند.
- نقش دیگر محله که میبایست در سطح شهر به آن توجه کرد، تقویت فعالیتهای اقتصادی است؛ چرا که بررسی متون تاریخی حاکی از آن است که ساغریسازان دومین بازار رشت می باشد و در ابتدای شکلگیری نقش بازار را داشته است.
- اهداف کلان و خرد
|
اهدافی که در راستای چشمانداز محله در نظر گرفته شده است در قالب اهداف کلان و خرد میباشد. اهداف کلان در قالب ارتقاء ویژگیهای محله در 4 بخش کالبدی، اجتماعی، اقتصادی و زیست محیطی میباشد. به عبارتی در این پژوهش به دنبال ارتقاء محله از ابعاد مذکور میباشیم. در ذیل به تشریح اهداف کلان و خرد میپردازیم.
اهداف کلان | اهداف خرد |
ارتقاء کالبدی | · فشرده سازی و تمرکز کاربریها و افزایش میزان کارایی؛
· خوانایی و ایجاد هویت؛ · آرامسازی رفت و آمد؛ · افزایش بهرهوری از زمین یک منبع محدود توسعه؛ · تبیین نظام ساخت و ساز با توجه به ماهیت ارگانیک بافت؛ |
ارتقاء اجتماعی–فرهنگی و ظرفیتهای محلی | · خارج کردن بافت محله از چرخه فقر؛
· ایجاد فرصتهای برابر برای رشد بالندگی ساکنان محله جهت تحقق حقوق شهروندی؛ · کاهش آسیب پذیریهای اجتماعی؛ · برنامهریزی برای مشارکت بیشتر مردم محله در تصمیمگیری؛ · حفظ و تقویت ارزشهای اصیل فرهنگی و اجتماعی هویتساز؛ |
ارتقاء اقتصادی | · ارتقاء توانایی مالی و سطح درآمدی ساکنین؛
· افزایش ارزش اقتصادی زمین و مسکن؛ · جلوگیری از سوداگری زمین؛ · ایجاد فرصتهای اقتصادی برای ساکنین محله؛ · کاهش دغدغه اشتغال و بیکاری در بین ساکنین؛ · تفویت نقش اقتصادی محله در سطح شهر؛ |
ارتقاء زیست محیطی | · افزایش بهداشت عمومی و سلامت محله؛
· تلطیف هوا و کاهش آلودگی هوا؛ · بهبود سیستم جمعآوری آبهای سطحی و دفع مواد زائد. |
- تحلیل SWOT
تکنیک یا ماتریس “سوات” (SWOT) که بعضاً توس (TOWS) نامیده میشود، ابزاری برای شناخت تهدیدها و فرصتهای موجود در محیط خارجی سیستم و بازشناسی ضعفها و قوتهای داخلی آن به منظور سنجش وضعیت و تدوین راهبرد برای هدایت و کنترل سیستم مذبور می باشد. به این ترتیب مفاهیمی همچون راهبرد، محیط داخلی، محیط خارجی، قوت، ضعف، تهدید و فرصت را میتوان به عنوان مفاهیم پایه این تکنیک محسوب نمود. بنابراین تحلیل سوات که در قالب یک ماتریس صورت میپذیرد ابزار قدرتمندی را جهت کالبد
شکافی خصوصیات بالفعل و قابلیتهای بالقوه حوزههای شهری فراهم میسازد[57]. در این پژوهش محدوده مورد مطالعه، در ابعاد کالبدی، اقتصادی ، اجتماعی و زیست محیطی با بهرهگیری از تکنیک مذکور تحلیل شده است که در جدول 5-2 قابل مشاهده است.
|
قوت | ضعف | فرصت | تهدید | |
ارتقاء کالبدی | · وچود بناهای با ارزش تاریخی و مذهبی؛
· سرانه بالای کاربری آموزشی؛ · سهولت دسترسی به حمل و نقل عمومی؛ |
· فقدان تأسیسات زیربنایی؛
· آسیب پذیری ساختمان ها در برابر زلزله؛ · ریزدانگی بافت؛ · قابل استفاده نبودن اکثر واحدهای مسکونی جهت سکونت؛ · عدم رعایت پیوستگی و سلسله مراتب شبکه معابر؛ · عدم وجود محیط های ورزشی و گذران اوقات فراغت؛ · سرانه پایین کاربری مسکونی؛ |
· استفاده از زمین های فاقد کاربری و بناهای تخریبی برای ایجاد فضاهای باز و کاربری های جدید؛ | · سطح پایین اراضی بایر در محله؛
· به علت نزدیکی به بافت جدید شهر امکان فرسودگی بیشتر و تخریب بافت تاریخی، در اثر افزایش آمد و شد وسایل نقلیه وجود دارد.؛ |
ارتقاءاجتماعی – فرهنگی و ظرفیتهای محلی | · تمایل بالای ساکنین برای مشارکت در نوسازی؛ | · کمبود امکانات گذران اوقات فراغت؛
· فقر و محرومیت؛ · تراکم جمعیتی بالا؛ · نبود امنیت کافی در معابر در برخی از ساعات شبانهروز؛ · عدم وجود کاربری های جاذب جمعیت؛ |
· وجود ابنیه تاریخی برای ارتقای نقش فرهنگی محله؛ | ·تمایل ساکنین به سکونت در خارج از محله؛
· کمبود اعتماد ساکنان به مسئولان. |
ارتقاءاقتصادی | · مجاورت و سهولت دسترسی به مرکز تجاری شهر؛
· وجود محور فعال تجاری ساغریسازان؛ |
· پایین بودن ارزش اقتصادی زمین و مسکن؛
· سطح پایین درآمد و توان اقتصادی ساکنان؛ |
· پتانسیل های اقتصادی محله مانند وجود بازار برای رونق محله در آینده؛ | · عدم تمایل بخش خصوصی برای سرمایه گذاری؛
· عدم امکان مشارکت اقتصادی مردم محل؛ · عدم اعتماد همسایگان به یکدیگر در مورد منافع حاصل از نوسازی واحدهای مسکونی. |
ادراکی و بصری | · وجود نشانه های قوی مانند مسجد ساغریسازان و بقعه آقا سید عباس و آقاسید ابراهیم | · آلودگی بصری
· عدم خوانایی در محله · عدم هماهنگی در نماها و الحاقات بدنه خیابان ها · غلبه توده ساختمانی بر فضایی |
· نزدیکی به مرکز شهر و میدان شهرداری به عنوان یک نشانه شهری | · ساخت و سازهای غیر فنی و بدون اصول
· عدم تعهد مسئولان به حفظ ابنیه واجد ارزش |
- راهبردها و اقدامات اجرایی
|
به منظور دستیابی به اهداف طراحی و ساماندهی محله میبایست راهبردها و برنامههایی را پیش رو قرار داد. در این راستا راهبردها و اقدامات اجرایی با توجه به اهداف پژوهش، در ابعاد کالبدی، اقتصادی، اجتماعی و زیستمحیطی تدوین شده است.
اهداف | استراتژی و راهبرد | سیاست ها و اقدامات |
ارتقاء کالبدی | § افزایش بهرهوری زمین (افزایش خروجی نسبت به ورودی)؛
§ تقویت ساختار کالبدی محلی؛ § افزایش خدمات و کاربریهای عمومی و انتفاعی؛ § تقویت محله در زمینه سیستم حمل و نقل عمومی؛ § تشویق تنوع و اختلاط کاربریها؛ § تلاش در جهت بسترسازی جهت بهبود عبور و مرور؛ § دسترسی به شبکه حرکت پیاده ایمن و زیبا؛ § کنترل شبکه حمل و نقل و ارتباطات با رویکرد انسان محور؛ |
§ ایجاد بانک زمین؛
§ افزایش تراکم ساختمانی؛ § تعریض خیابانها ومعابر؛ § اصلاح هندسی معابر؛ § ایجاد مهد کودک؛ § احداث مدرسه؛ § احداث درمانگاه؛ § احداث پارک کودک و فضای سبز کافی در سطح محله، § ساماندهی و تقویت بازارچهها و بازارهای هفتگی؛ § ایجاد شبکه پیاده پیوسته در محله؛ § ایجاد مسیرهای مخصوص دوچرخهسواری؛ § آموزش در زمینه استفاده از حمل و نقل عمومی و دوچرخه؛ § ایجاد پارکینگ؛ § جلوگیری از ورود اتومبیل به داخل محله. |
|
اهداف | استراتژی و راهبرد | سیاست ها و اقدامات |
ارتقاء اقتصادی | § کاهش سطح هزینههای خانوار و افزایش بهرهوری؛
§ ارائه منابع و اعتبارات مالی مناسب جهت بهبود ساختار اقتصادی محله؛ § استعداد یابی در جوانان و کشف مهارت های فنی آنان؛ § دستیابی به محلهای با رونق در ساخت و ساز و فعالیتها؛ |
§ آموزش خانوار در زمینه تنظیم بهینه هزینهها؛
§ تأمین اقلام مصرفی تعاونیهای مصرف؛ § توسعه آموزشهای فنی و حرفه ای؛ § پیشبینی بازار هفتگی برای محله با توجه به هویت تاریخی محله ساغریسازان که در گذشته نقش بازار را داشته است. § آموزش خانوارها در راستای ایجاد مشاغل خانگی و محله ای؛ § آموزش مهارتهای اشتغال و فعالیت؛ § جذب سرمایهگذاریهای جدید در ساخت مسکن؛ § تسهیل روند ساخت و ساز و ترغیب مردم به نوسازی. |
اهداف |
استراتژی و راهبرد |
سیاست ها و اقدامات | ||
ارتقاء اجتماعی – فرهنگی و ظرفیت های محلی | § واگذاری مدیریت امور محله به ساکنان آن و افزایش ضریب مسئولیتپذیری افراد در برنامه ریزیها؛
§ تلاش در جهت افزایش تقویت حس تعلق به محیط و پیوندهای اجتماعی و هویت بخشی؛ § تقویت روابط همسایگی و تعاملات اجتماعی ساکنان؛ § تثبیت جمعیت موجود و جلوگیری از خروج ساکنین از محله |
§ تشکیل دفاتر نوسازی محله در نقاطی که برای همه ساکنان قابل دسترس باشد.
§ تشکیل نهاد اجتماعی و گروههای محلی به صورت تخصصی برای واگذاری امور محله به آنها. § برگزاری کلاسهای آموزشی در راستای آگاهی بخشی به ساکنین در خصوص تأثیرات محیط فعال و پویا و کارآمد بر آینده فرزندانشان. § طراحی و ایجاد فضاهایی در داخل محله که موجبات افزایش تعاملات در سطح محله را فراهم نماید. § ایجاد یک مرکز فعالیتی مرتبط با تمام محدوده؛ |
اهداف | استراتژی و راهبرد | سیاست ها و اقدامات |
ارتقاء زیست محیطی | § تلاش در جهت بهبود بهداشت محیط و محله؛
§ تلاش در راستای بهبود بهداشت خانواده؛ § دستیابی به محیطی آماده در برابر حوادث طبیعی؛ |
§ آموزشهای زیست محیطی به ساکنان؛
§ طراحی شبکههای جمعآوری فاضلاب، § برگزاری کارگاههای آموزشی در جهت فراگیری فرهنگ تفکیک زباله در سطح خانوادهها؛ § افزایش سرانه فضای سبز در راستای تلطیف هوا؛ § ایجاد شبکه دفع آبهای سطحی، § ایجاد فضاهای باز درون محلهای؛ |
|