تحلیل فضای مرکز محله قریه نیاوران ( چکیده پروژه درس تحلیل فضای شهری)

تحلیل فضای مرکز محله قریه نیاوران ( چکیده پروژه درس تحلیل فضای شهری)

درباره نام نیاوران:
نیاوران یکی از محلات شمال تهران، واقع در شمیران است .نام آن از دوبخش نی و آوران تشکیل شده است و از آنجا که منطقه ای دارای نیزار بوده است اینگونه نامیده شده است .بنا به نظر دیگری نام نیاوران از نارون آمده است و به معنای محلی که در آن درخت انار میروید میباشد.
نام قدیم قریه نیاوران گردوی بوده است که بهرام چوبین در زمان ساسانیان این نام را برآن نهاده است .از طرف دیگر علت گردوی نامیده شدن این قریه به این دلیل بود که در زمان امام حسن عسگری برای رسیدگی به امور جرجان(گرگان) از این محله عبور میکرده .قدمت مسجد موجود در محله بسیار زیاد است و از قداست خاصی نزد اهالی برخوردار است.

مکان:
این محله از شمال به سرخه حصار و جمال آباد ،از غرب به جماران و حصارک ،از جنوب به حصاربوعلی و از شرق به کاشانک محدود بود. آبادی قدیم نیاوران در شمال مجموعه فعلی کاخ نیاوران قرار داشت و ناصرالدین شاه پس از اینکه زمین ها و ساختمان های آن ده را از صاحبانشان خرید ، بناها را تخریب کرد.در زمان ناصرالدین شاه دستور ساخت تکیه صادر شد و این امر باعث پدید آمدن مرکز محله در کنارتکیه شد.

ارزش های وجودی سایت:
1- عنصر سبز میدان تک درختی300 ساله است که تمرکزی را در میدان القا میکند و بسان میخی است که در خاطره ها کوبیده شده است.
2- میدان به نسبه نیمه عمومی و نیمه خصوصی تلقی میشود.
3- به وجود آمدن مکان مکث به دلیل وجود کاربری هایی با مقیاس محله ای.
4- وجود دو مسجد( مسجد کوچک و تکیه ) در محله و برگزاری مراسم مختلف در آن.
ریز دانه بودن از جمله مشترکات بافت های فرسوده این سایت است که تا حدودی نمایانگر قشر اجتماعی ساکن میباشد به نحوی مه حداقل عرصه در پهنه های مرفه نشینی غالبا بالاتر از سایر پهنه ها است.عرض کم و ارگانیک بودن معابر در پهنه های سایت بیشترین معضلات دسترسی و در صورت بروز حوادث غیر مترقبه عدم امکان دسترسی را به دنبال دارد.

دسته بندی پلاک های سایت:
1- ارزان ساز (بدون کیفیت معماری و حتی مجوز ساخت)
2- معماری معاصر تهران(ساده سازی و بدون دیتیل)
3- معماری روستایی و بومی کوهستانی(سیمان سفید با سقف شیروانی)
4- معماری نوساز و مدرن

سلسله مراتب شبکه معابر از لحاظ ترافیکی:
سایت در مقیاس بزرگتر به دلیل ساختاری که دارد ،با شبکه بزرگراهی تهران رابطه شمالی جنوبی ندارد.بزرگراه امام علی نیز با حرکت مستقیم به دامنه کوههای شمالی البرز رسیده ،بدون اینکه بتواند به دسترسی این منطقه کمک شایانی کند.ارتباط شرقی غربی سایت نیز از طریق خیابان شهید باهنر است که با سختی همراه است.

دیاگرام های دسترسی به فضا:

در این سایت حرکت پیاده و دوچرخه از سهولت و تداوم لازم برخوردار نیست چون پیاده رو نوار باریکی است که بعضا توسط درخت و گلدان اشغال شده که پیاده را وادار به تغییر مسیر و ورود به حریم سولره میکند در حالی که نه سواره انتظار حضور پیاده را در آنجا دارد و نه برای سرعت و سهولت جابجایی مناسب است لذا امنیت هر دو به خطر میافتد.نوار ممتدی از خودروهای پارک شده که غالبا نیز بیگانه هستند طرفین خیابان محله و وسط میدان را اشغال کرده اند و این مرکز را تبدیل به پارکینگ شهری کرده اند.یکی از دلایل ازدحام خودروها وجود کاربری هایی است که با مقیاس محله سازگاری ندارند.

عناصر کالبدی –سبک شناسی:
شروع معماری معاصر ایران ازسال 1300 است که با توجه به تغییرات سیاسی اجتماعی ،سیمای شهرها دگرگون شد و بناهای لازم جهت زندگی جدید مانند،ادارات ،کارخانه جات و بانک ها ساخته شد.در آن زمان دو جریان معماری رایج بوده است:
1- جریانی که رابطه خود را با معماری سنتی ایران حفظ میکرد.
2- جریانی که پیرو معماری معاصر ایران بوده است و معماری معاصر ایران را با یک دوره تاخیر نشان میداده است.
خصوصیت های معماری دوره رضاشاه ،استفاده از زخشت خام،چوب و سقف شیروانی و ستون های چبی بوده است .البته از سال 1305 تا ابتدای جنگ جهانی دوم معماری رونق داشته ولی با شروع جنگ جهانی معماری هم مانند دیگر هنرها دچار رکود میشود.بعد از جنگ 2 ماده جدید آهن و بتن وارد معماری میشوند .

طبقه بندی کلی معماری معاصر ایران:
1- معماری دوره پهلوی اول (1300-1320):تکرار و تقلید از معماری هخامنشی و ساسانی(ناشی از خودبزرگ بینی حکومت)
2- معماری التقاطی عناصر اروپایی و ایرانی( فاقد ارزش مانند بانک ملی)
3- معماری بعد از جنگ جهانی دوم ( به وجود آمدن خیابان های سراسری و شبکه جدولی)
4- سبک بین الملل (1356-1321) به عنوان آغاز غربی شدن معماری ایران
5- مدرنیسم ایرانی (1350 به بعد) بنای یادبود آزادی
سقف های شیب دار مربوط به اواخر قاجار معماری مذهبی قاجار به تقلید معماری صفویه
در مقطع شرقی غربی نسبت عرض مقطع به ارتفاع ساختمان بیشتر است ولی در مقاطع شمالی جنوبی این طور نمیباشد و به دلیل دربندهای کوچک و بن بست ها ،نسبت ارتفاع ساختمان به معبر بیشتر است

بررسی سیما و منظر محیط:
ادراکی که متکی به خاطرات ما از فضا میشود:
1- تکیه در مراسم عزاداری تبدیل به عنصری شاخص در خاطره ها شده است.
2- درخت توت عنصری است که حامل معنایی بیشتر از کالبد خودش است و فصل مشترک خاطرات افراد است.
3- نانوایی در جداره غربی میدان عنصری دیرپا و ماندگار که هم نشانه است و هم فضای مکث.
4- دید کوه شمیران را با سیما و منظره ای ویژه در خاطرات نگه میدارد.
مرکز محله نیاوران دارای منظری ملموس و صمیمی است چون: الف) خط لبه آن به صورت پلکانی ولی متصل به هم میباشد .ب) دید به سلسله جبال البرز به عنوان منظر اصلی شهردارد.ج)وجود تک درخت 300 ساله در میدان است. د)از مصالح بومی استفاده شده و بافت روستایی دارد.ه) به دلیل وجود کاربری های مقیاس محله ای تبدیل به فضای مکث میشود.
ورودی محله:ورودی معرف شخصیت و هویت مجموعه ای است که در پشت آن قرار دارد .از آنجایی که هر محله ویژگی های خود را دارد ،ورودی محله هم تحت تاثیر آن میتواند منحصر به فرد باشد .ورودی نیازمند آن است که تعریف شود و در عین حال شاخص باشد تا تردد راه خود را گم نکند و ترافیک عبوری نیز بی دغدغه از کنارآن عبور کند.