آشنایی با مسجد کبود تبریز

آشنایی با مسجد کبود تبریز

آشنایی با مسجد کبود تبریز

یکی از شاهکارهای معماری دوره اسلامی که در شهر تبریز قرار گرفته مسجد کبود است. 
این بنا با نامهای مختلف از جمله گوی مسجد (به ترکی همان مسجد کبود)، و به عمارت و مسجد مظفریه معروف و مشهور بوده است. بانی مسجد ابوالمظفر جهانشاه بن قره یوسف از امرای قراقوینلو بود ولی نظارت ساخت مسجد زیرنظر همسرش جان بیگم خاتون و یا به عقیده برخی از مورخین دخترش صالحه بوده است.

علاوه بر کاشیکاریها سردر بسیار بلندش توجه اکثر سیاحان و باستانشناسان را به خود جلب کرده است و تمامی آنها را وادار به نوشتن چند خطی از زیبایی این بنا کرده است. توصیفات سیاحانی که قبل از خرابی این بنا مطلب نوشته‌اند

خواندنی است از جمله کاتب چلبی و تاورنیه که خصوصاً با تمام جزئیات معماری این مسجد را وصف کرده است.

کاتب چلبی و اولیا چلبی جهانگردان ترک عثمانی و در نیمه دوم همین قرن،تاورنیه و شاردون جهانگردان فرانسوی از این مسجد دیدن کرده بودند.کاتب چلبی در تاریخ جهان نما می نویسد:(( درگاه مسجد جهانشاه بلند تر از طاق کسری است.بنایی عالی است که با کاشیهای زیبا آراسته شده،گنبد های بلندی دارد….جامع دل انگیزی است که هر کس داخل شود
دلش اجازه بیرون شدن را نمی دهد“

در کتابهای تاریخی،این بنای باشکوه را « عمارت مظفریه » خوانده اند که مورد توجه ابو المظفر یعقوب بهادر خان قرار گرفت.

انگیزه ایجاد این مسجد را به خاطر علاقه جهانشاه قراقویونلو به مذهب شیعه یاد کرده و می نویسد: (( این شخص دوستدار خاندان نبوت و عصمت و طهارت بوده است.در تمام کاشیکاری های بی نظیرش،عبارت(علی ولی الله)و اسامی مقدس حسنین سلام الله علیهما به اشکال مختلف ،زینت بخش دیوارها بوده است.سنگفرش کف این بنا بسیار باشکوه و خوش منظره بوده که هنوز هم آسیب ندیده است.درب ورودی مسجد به دهلیز یا کفشکن باز می شود.مسجد مرکزی بزرگ در جنوب دهلیز واقع شده است .این مسجد به شکل مربع و طول هر ضلع آن شانزده ونیم متر است.

 

متاسفانه این بنا در زلزله سال 1193ه­ ق تبریز ویران شد تمام سقف فرو ریخت و تمامی دیوارها را خراب کرد ولی آنچه از این بنا باقی مانده در نوع خود بی نظیر است و به علت کاشیکاری معرق و تلفیق آجر و کاشی و رنگهای بسیار متنوع کاشیها لقب فیروزه اسلام گرفته است.

نمای روبروی مسجد با سردرب کاشیکاری شده،شکوه و جلال بخصوصی دارد.

مصالح بنا آجری است.سنگهای ساختمانی نادری در آن به کاررفته است.از بقایای مسجد معلوم می شود که آجرها با گچ بند کشی شده است.صحن مربع شکل،حوضی برای وضو،شبستان های اطراف برای درس و همچنین پناهگاه مستمندان،مسجد را تشکیل می دادند.در قسمت جلوی صحن و رو به قبله،بنای اصلی مسجد به پا شده که محوطه ای محصور،پوشیده ومربع شکل است.فاصله پایه های سقف ضربی آن ، ۱۲ متر است که بر روی چهار پایه یک محوطه مربع شکل قرار دارد.

شبستان بزرگ محاط به رواق های به هم پیوسته است و از سه سو با طاقنماهایی به رواقهای اطراف خود ارتباط دارد . این شبستان با سقفی ضربی پوشیده شده است که قطر دهانه آن ۱۷ متر است .

این بنا در سال 1310ش جزو آثار ملی به ثبت رسید و تا سالهای 1352تا 1354ه ­ش بازسازی گنبدهای بالای شبستان انجام شد ولی در سالهای اخیر مرمت و تکمیل ساختمان، محوطه‌سازی و اجرای بخشی از نقوش داخلی عمارت انجام شده است.
مرمت مسجد به صورتی است که سعی شده هر آنچه که از آجر و کاشی و سنگهای مرمر باقی مانده است  در جایهای اصلی خود حفظ شوند.

مرمت مسجد به صورتی است که سعی شده هر آنچه که از آجر و کاشی و سنگهای مرمر باقی مانده است  در جایهای اصلی خود حفظ شوند هستند. 
در داخل مسجد قسمت شبستان کوچک سردابی است که در آن جای دو قبر است که احتمال می‌دهند از آن جهانشاه و همسرش باشد زیرا در روایات تاریخی آمده است که جنازه جهانشاه پس از کشته شدن به این مسجد منتقل و دفن شده است. گرچه این گورها در حال حاضر خالی هستند. 
  

گورستان تاریخی متعلق به هزار سال پیش ازمیلاد در مسجد کبود تبریز :فرهنگ > دین و اندیشه –گورستان تاریخی عصر آهن مسجد کبود تبریز با قدمت هزاره اول و دوم قبل از میلادکه اعتقاد آنان بر آیین مهر پرستی‌ را تایید می‌کند