طرح توسعه و عمران شهر قزوین و حوزه نفوذ


 1-  بررسی کلی منطقه ای

1-1-  مسائل جغرافیایی و اقلیمی

موقعیت استان قزوین

استان قزوین در دامنه های سلسله جبال البرز و فلات پهناور ایران با مساحتی برابر 57/15746 کیلومترمربع که کمتر از یک درصد از مساحت کشور است ، قراردارد. موقعیت جغرافیایی این استان در ́45 ˚48  الی ́50  ˚50 طول شرقی و ́25  ˚35 الی ́50 ˚36 عرض شمالی قرارگرفته است . این استان از شمال به استانهای مازندران و گیلان و از جنوب و جنوب غربی به استــانهای مرکـزی و همدان و از غرب به استان زنجان و از شرق به استان تهران محدود می شود.

مناطق کوهستانی عمـوماٌ دارای روند غـربی– شرقی بوده و نواحی شمالی، غربی و جنوبی قزوین را دربرگرفته اند . اتوبان تهران – قزوین و اتوبان زنجان – قزوین ، جاده قدیم تهران – قزوین و قزوین – زنجان و جاده های آسفالته قزوین – رشت ، زیاران – طالقان – قزوین – همدان و جاده بوئین زهرا و راه آهن سراسری تهران – قزوین و تبریز و جلفا و ترکیه بر اهمیت این منطقه افزوده است.

وضعیت توپوگرافی

استان قزوین از دو بخش کوهستانی و دشتی تشکیل شده است . بخش کوهستانی در بخش شمالی و جنوبی استان گسترش دارد و محدوده بین این دو رشته کوه را مناطق دشتی همـوار و کم شیب تشکیل می دهد . در شمال شرق ناحیه در منطقه الموت کوههای اکورکان (2500 متر) ، سیاه لان (3200 متر) و کوه خرتیزه (3300 متر) وجوددارند. در رشته کوه مشرف به دشت قزوین می توان از کوههای پیغمبر در شمال غرب آبیک (1700 متر) ، کوه کت کمر (2000 متر) ، کوه شاه سبز پوش(2500 متر) ، کوه بریا درشمال آبیک (2830 متر) و کوه سفید (2100متر) در شمال قزوین نام برد .

کوههای بخش جنوبی استان شامل کوه قرقورقان (1987 متر) ، کوه اژدرها (1677 متر) در شمال آبگرم، کوه قره جنگل در شرم آبگرم (2380 متر) ، کوه رامند در جنوب دانسفهان (2580 متر) ، کوه قلی وزیرخان (2420 متر) ، ساری داغ (2064 متر) و بش بلاغ (2200 متر) در ناحیه جنوبی دشت می باشند.

براساس بررسیهای به عمل آمده ارتفاعات زیر 500 متر، 4/2 درصد و ارتفاعات 500 تا 1000 متر ، 5 درصد مساحت کل استان را شامل می شوند. ارتفاعات 1500-1000 ، 2000 – 1500 ، 2500 – 2000 ، 3000 -2500، 3500-3000 و 3500 به بالا به ترتیب 33% ، 19% ، 4/38% ، 2% ، 1/0%  و 1/0%  از کل مساحت استان را شامل می شوند.

بررسی سطوح ارتفاعی منطقه نشان می دهد که ارتفاعات زیر 2500 متر 8/97 درصد از مساحت کل استان را در برمی گیرند . (نقشه شماره 1-11 ، نقشه هیپسومتری استان قزوین) ، بررسی وضعیت شیب استان نشانگر آن است که 5/58 درصد از کل استان دارای شیب زیر 10 درصد و 5/72 درصـد از کل استــان دارای شیب زیر 15 درصد می باشد. (نقشه شماره 2-11 نقشه شیب استان قزوین )

زمین شناسی

استان قزوین در دو واحد زمین ساختی البرز و ایران مرکزی واقع شده است . ارتفاعات شمالی قزوین با روند شرقی – غربی بخشی از واحد زمین ساختی البرز و قسمت جنوبی استان بخشی از واحد ساختی ایران مرکزی است .

پس از کوهزایی کاتانگایی که ناحیه البرز به صورت پلاتفرم درآمد، دریاهای پالئوزوئیک و مزوزوئیک این منطقه را فراگرفتند. پیشروی و پسروی دریا در این دوران سازندهایی مانند بایندر، کهر، سلطانیه، باروت، زاگون، لالون، میلا، لشگرک، خوش ییلاق ، مبارک، دورود، روته و نسن تشکیل شدند. گذر دوران اول به دوم در البرز با یک فرسایش همراه بود. در ابتدای ژوراسیک رسوبات مردابی و قاره ای در بخشی از البرز سازند زغالی شمشک را ایجاد کرد. با پیشروی دریا درکرتاسه رخساره آهکی تشکیل شده است . پایه های اولیه شکل گیری البرز با فاز کوهزایی لارامیه در اواخر کرتاسه انجام شد. با تشکیل ارتفاعات البرز، اولین شبکه آبراهه ها بر سطح آن برقرارشدند.

در ائوسن در حالی که دامنه های شمالی البرز از آب خارج بود ، در محل البرز جنوبی ، حوضه رسوبی عمیقی وجود داشت و عمل رسوبگذاری همراه با فعالیتهای آتشفشانی زیردریایی دراین حوضه تا آخر ائوسن ادامه داشت . حاصل این فعالیتها سازند آذرآواری توفی کرج است که تقریباً در تمام دامنه های جنوبی البرز گسترش دارد. رسوبات سازند کرج در اوائل الیگوسن با فاز کوهزایی پیرانه ای دچار چین خوردگی شدند. با این حرکت بر ارتفاع کوههای البرز (دیواره میانی البرز) افزوده شد. کوهزایی پیرنه ای را دومین کوهزایی مهم در ساختار البرز می دانند. پس از جنبش پیرنه ای قسمت مرکزی البرز تحت تأثیر فرسایش شدید قرارگرفت که انباشته شدن رسوبات ضخیم مولاس و فرونشینی سریع، پیامد آن بوده است . رسوبات مولاس البرز نیز با حرکات میوسن میانی (فاز ساوین) چین خوردگی پیدا کرده و بالا آمدند و سپس کوههای جنوبی البرز تشکیل شدند. مرحله کوهزایی پاسادنین در پلیو- کواترنر سبب مرتفع تر شدن البرز و گسل خوردگی و روراندگیهایی در آن شد.

چینه شناسی

قدیم ترین سنگهای برونزد یافته در استان مربوط به دوره مزوزوئیک می باشند . سازندهای دوران دوم شامل سازند الیکا ، شمشک، دلیجای و لار می باشند که در شمال آبیک برونزد دارند. سازند الیکا از آهک و دولومیت ماسیو تشکیل شده است . سازند شمشک شامل شیل ، ماسه سنگ و سیلت استون می باشد . سازند دلیجای و لار از آهک تشکیل شده اند . این سازندها تنها در شمال آبیک گسترش دارند و دارای مساحت کمی می باشند.

در دوران سوم حرکات کوهزایی موجب چین خوردگی و سبب خروج مواد آتشفشانی زیر دریایی شده است . ارتفاعات شمالی و غربی منطقه قزوین از سنگهای آذرآواری (آندزیت ، گرانیت و گرانودیوریت) پالئوژن و سازند کرج تشکیل شده اند . در ارتفاعات جنوبی نیز سنگهای آذرین و آذرآواری ائوسن و الیگوسن گسترش دارند. در ارتفاعات شمالی استان درکنار سنگهای آذرآواری با یک کنتاکت گسلی ، کنگلومرای برشی مربوط به سازند قرمز فوقانی و هزاردره به صورت نواری در حاشیه دشت تشکیل شده است . در شرق استان محل مرز آن با اشتهارد، کنگلومرا، ماسه سنگ و مارن سازند قرمز فوقانی رخنمون دارد .

جدیدترین رسوبات استان شامل رسوبات آبرفتی کواترنر است که بین رشته کوههای شمالی و جنوبی گسترش دارند. رسوبات آبرفتی دوران چهارم تقریباً تمامی دشت قزوین – بوئین زهرا را در برگرفته اند . رسوبات کواترنر استان شامل آبرفتهای قدیم و جدید ، رسوبات بستر رودخانه و کفه های رسی می باشند. از حاشیه کوهها به طرف مرکز دشت، رسوبات ریزتر شده و بیشتر شامل رس و سیلت می باشند.

مهمترین گسلهای منطقه شامل گسل شمال قزوین ، آبیک ، اشتهارد ، قشلاق ، آوج و حسن آباد می باشند.

آب و هوا

عوامل تأثیرگذار اقلیمی

به دلیل وجود یک مرکز کم فشار دائمی در مرکز و شرق ایران ، جریان هوا و بادهایی که از مناطق پرفشار مدیترانه به سمت ایران هجــوم می آورند. منشأ و منبع اصلی اکثـر بارندگیهای کشــور و استان قــزوین می باشند. در فصل تابستان برروی ناحیه قزوین مرکز پرفشارجنب حاره ای (STHP) تمرکز یافته و در نتیجه نشست هوا هیچ گونه بارندگی وجود ندارد . دراین فصل به علت عدم وجود ابر و همچنین افزایش عمودی زاویه تابش ، منطقه از انرژی زیادی برخوردار و دما به حداکثر می رسد .

عوامل اقلیمی تأثیرگذار بر استان شامل عرض جغرافیایی ، ارتفاعات و دوری و نزدیکی به دریا می باشد.

از آنجا که جریانات اصلی هوا و بارش در ایران تحت تأثیر رژیم باران زمستانه مدیترانه ای قراردارد، درزمستان بخشهای وسیعی از کشور در قلمرو نفوذ بادهای مرطوب غربی قرارمی گیرند. این بادها در آرایش موجی ، شکل دورانی به خودگرفته و زمینه ایجاد سیکلن ها را به وجود می آورند. سیکلن های مدیترانه ای در فصول سرد سال بخشهای وسیعی از کشور و استان قزوین را تحت تأثیرقرارداده که هر چه از غرب به شرق حرکت کنیم از قدرت آنها کاسته می شود. در استان قزوین هر چه از سمت دشت به کوهستان و نواحی مرتفع البرز پیش می رویم بارش افزایش می یابد . به طوری که میزان بارندگی سالانه در نواحی جنوب شرقی استان 200 میلیمتر و در ارتفاعات شمال آن 450 میلیمتر است .

این فایل ورد در 133 صفحه به خدمتتون ارائه میشود.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *