کاشی های رایج در مساجد

کاشی سازی و کاشی کاری که با انواع هنر ها در هم آمیخته است به عنوان شاخص ترین هنر سرزمین اسلامی ایران تنها هنری است که جواز حضور در مقدس ترین مکان شیعیان را یافته و زینت محراب و قبله نمای مساجد شده است و تا آنجا در خوی و سرشت و فرهنگ  ایرانیان جا گرفته که به محض ورود به هر مکان مقدسی آرام بخش دلها و تذکر دهنده حضرت باریتعالی می باشد

 کاشی را با عشق میتوان شناخت و با عمر ترجمه کرد .کاشی برای ایرانی محترم است هویت است  ادبیات فرهنگ است و مذهب است و عشق  و هنرمند کاشی ساز هویت ساز .کاشی یعنی ایران و ایرانی .کاشی یعنی اعتقادات و عقاید یعنی خطاطی تذهیب معماری و… ایرانیان آیات قرآن و اشعار بزرگان و گفته های خردمندان را در کاشی یافته و جاودانه کردهاند

هم اکنون در ایران کاشی به انواع مختلفی تولید می شود که به آن می پردازیم:

معرق:

ایرانیان باستان خانه های خود را از تکه های تراشیده استخوان,سنگ و گل پخته می آراستند و در اینجا بود که هسته های اولیه هنری بس عظیم که هویت بخش ایرانیان شد پا به عرصه وجود نهاد. به مرور زمان که انسان استفاده از اکسید های فلزی را آموخت توانست رنگ های مختلفی ایجاد نماید و تکه های رنگی را منظم تر کنار هم بچیند . بدینسان رفته رفته خطاطی , نقاشی و تذهیب در خدمت آیات و روایات و اشعار آمد زمان

به عاریت گرفته شد و هویت ایرانیان منسجم تر و محکم تر شکل گرفت هم اکنون کاشی های معرق متناسب با هر اقلیم آب و هوایی جهان تولید شده و با دستگاههای پیشرفته واتر جت در حد اقل زمان تولید میشوند همچنین انواع کاشی های شب تاب (شب نما ) باعث شگفت زده شدن بیننده  و درخشش آیات و روایت در شب می شود. این کاشی های جدید درزمان کمتر و با اختلاف هزینه ناچیزی تولید می شوند.

اینچنین است که می توان معرق را مادر کاشی و ایرانیان را اولین استفاده کنند گان و تولید کنند گان از کاشی دانست

هفت رنگ :

در زمان شاه عباس کبیر که حجم مسجد سازی در ایران به شدت رو به فزونی یافت کاشی هفت رنگ پدید آمد

کاشی که از تکه های (عموما)مربع یا مستطیل شکلی شکیل شده باشد که از کنار هم چیدن آنها شکل خاصی حاصل آید را هفت رنگ میگویند. عدد هفت بیشتر کنایتی از هفت مقدس ایرانیان است چون هفته و یا هفت آسمان و.. و گرنه در این کاشی از تعداد رنگ بیشتری استفاده می شود.این کاشی در کتیبه ها محراب و سر درب مغازه ها قهوه خانه منازل شخصی و… یافت میشود.

  مینا : اختصاری است از مینیاتور در این کاشی تصاویر و مناظر و اشخاص  به تصویر کشیده میشود و میتوان با لعاب سطح آن را برجسته نمود.

کاشی مهری:

 که در این نوع کاشی قالب یا مهری تهیه شده و با آن بیسکویت ( خشت ) کاشی فرم داده میشود.

کاشی کاری :

هنر نصب کاش بر سطوح مختلف را گویند که ایرانیان سر آمد آن در جهانند.

هنرمند ایرانی در هر گوشه ساختمان یا قوس گنبد و یا… کاشی را نصب کرده و تحسین همگان را برانگیخته است

اگر سطح کار در گوشه به  قطعات  هندسی زیبا تقسیم شده باشد رسم بندی صورت گرفته است( تصویر کاشی هفت رنگ) اگر در همان گوشه ها برآمدگی های زیبا اجرا شده باشد مقرنس انجام شده است.

و اگر سطح زیرین کاشی  دارای سطوح هندسی برجسته ولی با تکرار زیاد و به صورت ردیفی انجام شده باشد قطار بندی یا یزدی بندی انجام شده است.

هم اکنون هنرمندان ایرانی توانسته اند  با نو آوریهای زیاد در ارایه  تولید کاشی های شب نما  و سرعت  و کیفیت اجرا و…زمینه صدور بیش از پیش این هنر زیبا را فراهم آورده اند.

تهیه و تدوین محمد رضا حسن کریم هنرمند کاشی کار سنتی

محمد رضا حسن کریم