پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
دانلود مقاله مروری بر سیر تکاملی اندیشه ها، رویکرد ها و برنامه های نوین حفاظت و باز زنده سازی اماکن تاریخی و فرهنگی در جهان
واژگان کلیدی: حفاظت، تجدید حیات، قطعنامه ها، منشورها، میراث فرهنگی- تاریخی، اندیشه ها، رویکرد ها
چکیده:
این مقاله ضمن مروری بر روند تکامل اندیشه ها و رویکردهای حفاظت و باززنده سازی اماکن تاریخی و فرهنگی و ویژگی های تفکر نوین مرمت که به جنبش حفاظت مدرن مشهور است، به معرفی برنامه های متاثر از این رویکرد خصوصا در دهه های اخیر می پردازد. هدف از ارایه ویژگی ها و چارچوب نظری و عملی این رویکرد و روند تکاملی آن در این نوشتار معرفی مفاهیم نوین حفاظت و آشنایی با اقدامات رایج متاثر از این جریان در سایر کشورها به ویژه اروپای غربی است. این مقاله برگرفته از بخشی از تحقیق نگارنده در سال های ٨٢ و ٨٣ است. روش تحقیق ، مطالعه کتابخانه ای با استناد به مطالب مندرج در کتب، مقالات و اسناد معتبر ، همچنین مطالعه موردی از تجارب تجدید حیات شهری در کشورهای انگلستان، فرانسه و ایتالیا است. در پایان این نوشتار آخرین سند منتشره توسط میراث انگلستان تحت عنوان “اصول حفاظت: سیاست ها و قواعد راهنما برای مدیریت پایدار محیط های تاریخی” معرفی خواهد شد تا ضمن بررسی آخرین دیدگاه ها و رویکرد حفاظت، نمونه ای از یک چارچوب عملی برای تحقق این سیاست ارایه گردد.
این مطالعه نشان می دهد که در رویکرد نوین حفاظت، جامع نگری در توجه به ارزش ها و همچنین توجه به محیط تاریخی به عنوان یک ثروت اقتصادی و اجتماعی و نیز یک منبع فرهنگی عظیم بعنوان اصول محوری مطرح اند.
مقدمه:
اندیشه ها و رویکرد های حمایت از میراث فرهنگی و برنامه های حفاظت از ساختارهای تاریخی از اواخر قرن نوزدهم و نخستین دهه های قرن بیستم میلادی وارد عرصه نوینی از تفکر، سیاست گذاری و اقدام گردیدند. این جریان که به جنبش حفاظت مدرن مشهور است با هدایت دو متفکر به نام های جان راسکین[1] (١٨١٩ – ١٩٠٠) و ویلیام موریس[2] (١٨٣۴ – ١٨٩۶) آغازگر فرآیندی بود که در آن اندیشه های جدیدی جایگزین رویکردها و سیاستهای غالب اواسط قرن نوزدهمی (ala mode or mimetic) به ویژه تفکر به حمایت، حفظ و نگهداشت صرف ساختمانهای منفرد و ابنیه های یادمانی گردید[i]. رویکرد رایج در اواسط قرن نوزدهم بر پایه اندیشه های متفکرانی همچون اوژن امانوئل ویوله لودوک[3] (١٨١۴- ١٨٧٩) در فرانسه و سر جورج گیلبرت اسکات[4] (١٨١١ – ١٨٧٨) در انگلستان استوار بود. ویوله لودوک در جلد هشتم کتاب خود تحت عنوان “لغت نامه معماری فرانسه” مرمت را اینگونه تعریف می کند: “اصطلاح مرمت و اصلا صرف انجام آن، مقوله ای جدید است. مرمت یک بنا به معنی حفاظت، تعمیر یا دوباره سازی آن نیست، بلکه به معنی بازگرداندن آن به حالت اولیه و به چنان وضعیت کاملی است که در هیچ مقطع زمانی در گذشته از آن برخوردار نبوده است[5]. اصل بنیادین مرمت از دیدگاه ویوله لودوک چنین عنوان شده است: “هر بنا و هر بخش از بنا را باید مطابق سبک خود آن مرمت کرد و در این میان نباید فقط به ظاهر، بلکه به ساختار بنا نیز توجه کرد”[ii]. هواداران جنبش حفاظت، چنین رویکرد سبکی را مورد انتقاد قرار داده و معماران مرمتگر را به خاطر نابود کردن اصالت تاریخی بناها مورد نکوهش قرار می دادند. گر چه حفاظت در آغاز صرفا یک جنبش انتقادی ( نسبت به مرمت سبکی رایج) بود، اما به تدریج به روشی مدرن و مقبول برای محافظت از بناهای تاریخی و آثار هنری بدل شد. تاسیس “انجمن حمایت از بناهای باستانی”[6] و مانیفست این انجمن در سال ١٩٠٣ میلادی شروع تحولات نوین حفاظت بویژه در انگلستان بود. جنبش حفاظت به تدریچ با تلاش های متفکرانی همچون کامیلو بویی تو[7] و جیووانی[8] در ایتالیا و آلویس ریگل[9] در اطریش، ژ.میلسند[10]، رابرت دو لا سیزران[11] و مارسل پروست[12] در فرانسه و هرمان موتزیوس[13] و پاول کلمن[14] در آلمان در اروپای مرکزی گسترش پیدا کرد[iii]. تلاش برای جایگزینی تفکر نگهداری و حفاظت[15] به جای صیانت و مرمت صرف[16] گامی بود به سوی تبیین ارزشهای جدید در فرایند باززنده سازی ابنیه و آثار تاریخی و توجه به مفاهیم معماری دراین امربه جای تبعیت از ویژگیهای شکلی و سبکی آنها. در زبان انگلیسی، واژه restoration (مرمت) بار معنایی منفی پیدا کرد و به همین دلیل، با گذر زمان، واژه Conservation (حفاظت) جای آن را گرفت [iv]. بنابر این طبیعی بود که جنبش تازه پا گرفته نیز، “جنبش حفاظت” نام گیرد. جنبش حفاظت ازسوی انجمن ها، افراد و موسسات در مقیاس محلی، ملی و بین المللی مورد حمایت و توسعه قرار گرفت. فعالیت سازمان های مختلفی همچون ICOM ,UNESCO, ICCROM, ICOMOS ، برگزاری کنفرانس های ملی و بین المللی و صدور قطعنامه ها، توصیه نامه ها و دستورالعمل ها، فضای جدیدی را برای هدایت این نهضت فراهم نمود[v]. قطعنامه آتن (١٩٣١ م)، گردهمایی موجودیت و موقعیت بناهای تاریخی میلان (١٩۵٧ م)، قطعنامه کنگره گوبیو در سال 1960 میلادی، منشور ونیز (١٩۶۴ م)، معاهده پاریس (1972 م)، قطعنامه کنگره ایکوموس (١٩٧٣ م)، قطعنامه کنگره آمستردام (١٩٧۵ م)، توصیه نامه نایروبی (١٩٧۶ م)، کنوانسیون گرانادا (١٩٨۵ م)، منشور واشنگتن (١٩٨٧ م)، معاهده ماستریخت (1992 م)، سند نشست نارا (١٩٩۴ م)، قطعنامه گردهمایی استهکلم (١٩٩٨ م)، منشور دوازدهمین نشست عمومی ایکوموس در مکزیک (١٩٩٩ م)، منشور بورا (مصوب ١٩٧٩ م و اصلاحیه ها و اسناد تجدید نظر سال های ١٩٨١، ١٩٨٨ و ١٩٩٩ م)، منشور چین (2002و 2005)، منشور چهاردهمین نشست عمومی ایکوموس در زیمبابوه (٢٠٠٣ م) و همچنین قطعنامه های شش سمپوزیوم بین المللی شورای اروپا در طی سالهای ٢٠٠٢ تا ٢٠٠٧ میلادی هر یک به نوبه خود دیدگاه ها و رویکردهای جدیدی را مطرح و خواستار حمایت همه جانبه سازمان ها، مجامع و نهاد های تخصصی و حرفه ای از جریان فکری و سیاست های مورد وفاق صاحبان اندیشه در این گردهمایی ها شدند. یونسکو از طریق بخش میراث فرهنگی خود و همچنین راه اندازی “مرکز بین المللی مطالعات و حفاظت میراث فرهنگی”[17] و شورای اروپا با تاسیس “انجمن اروپایی شهرها و مناطق تاریخی”[18] به شکل گسترده ای به ترویج و ارتقای دانش حفاظت پرداخته اند. با مروری بر اسناد فوق می توان روند تکاملی اندیشه ها، رویکرد ها و سیاست های حفاظت را در نیمه دوم قرن بیستم در ده محور موضوعی ذیل خلاصه نمود:
[1] John Ruskin (1900-1819)
[2] William Morris (1896-1834)
[3] Eugene Emmanuel Viollet-le-Duc (1814-1879)
[4] Sir George Gilbert Scott (1811-1878)
[5]Viollet-le-Duc, 1854-68, VIII: 14
[6] Society for the Protection of Ancient Buildings (1877)
[7] Camillo Boito (1836-1914)
[8] G. Giovannoni (1837-1947)
[9] Alois Riegl (1857-1905)
[10] J, Milsand
[11] Robert de la Sizeranne
[12] Marcel Proust (1871-1922)
[13] Herman Muthesius (1861-1927)
[14] Paul Clemen
[15] Conservation
[16] Preservation
[17] International Centre for the Study of the Preservation and Restoration of Cultural Property (ICCROM)
[18] European Association of Historic Towns and Regions (EAHTR)
[i] PICKARD, R. (1996) Conservation in the built environment, Harlow, Essex, Addison Wesley
[ii] یوکا یوکیلهتو (2000)، “تاریخ حفاظت معماری” ترجمه محمد حسن طالبیان و خشایار بهاری – 1387 ، انتشارات روزنه، تهران
[iii] ASHWORTH, G. J. & HOWARD, P. (1999) European Heritage, Planning and Management, Exeter, Intellect Books
[iv] JOKILEHTO, J. (1999) A Century of Heritage Conservation, Journal of Architectural Conservation, 14-33
[v] JOKILEHTO, J. (1996) International standards, principles and charters of conservation, IN MARKS, S. (Ed.) Concerning Buildings. Oxford, Architectural Press.
| فرمت فایل: Word (قابل ویرایش) |
| تعداد صفحات: 11 |
| حجم: 1.51 مگابایت |