پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
مبلمان شهری ضرورتی برای سلامت شهروندان
مطابق مصوبه کمیته زیبا سازی کلانشهرهای کشور در سال 1380، زیباسازی به کلیه اقدامات آگاهانه ای گفته می شود که توسط شهرداری ها برای ارتقای کیفیت محیط شهری صورت پذیرفته و شهر را برای زندگی ساکنانش مناسب تر می سازد. هدف زیبا سازی فراهم آوردن محیطی است که همه شهروندان در آن احساس لذت کنند.
نگاه زیبا سازی به شهر رسیدن به همان تعاریف ذکر شده و ارتقای کیفیت محیط شهری است و برای رسیدن به این اهداف از چهار روش به صورت کلی استفاده می شود که شامل رفع نازیبایی ها، وضع قوانین، ضوابط و مقررات شهری برای ایجاد و حفظ زیبایی ها، احداث و بهبود فضاهای شهری مناسب و متنوع و به کارگیری مبلمان شهری مناسب و استاندارد است.
شهر از دید کارشناسان و صاحبان تئوری شهر سازی در دنیا معانی متفاوتی دارد. شهرها نه خیابان هایی برای عبور و مرور بلکه محل تعامل شهروندانی است که در آن زندگی می کنند.
از نظر کارشناسان شهرسازی، شهرها آثار هنری بزرگی هستند که آفرینندگانی به اندازه جمعیت شان دارند. هدف زندگی شهرنشینی امروزه زندگی کلونی وار آدم ها در کنار هم و به شیوه هزاران سال قبل نیست. هدف مطلوب شهرهای امروز ایجاد محیطی خلاق و پرورنده برای مردمی است که در آن زندگی می کنند. شهرها امروزه علاوه بر رفع نیازهای فیزیکی پاسخی برای نیازهای روانی، روحی و فرهنگی ساکنانشان دارند و تنها در این صورت است که شهر تجلی رفتار اجتماعی ساکنانش است و می توان آن را به نظم در آورد و کنترل کرد.»
همین کارشناس می افزاید: «امروزه باید پذیرفت که شهر محل زندگی مجموعه ای از آدم ها با نیازها و سلائق مختلف است؛ یک خانه بزرگ که هیچ کس حق ندارد سلیقه شخصی یا سازمانی اش را بر آن حاکم کند. تنها در چنین حالتی است که می توان زمینه مشارکت همگانی را در کلیه فعالیت های منطقه ای و ملی فراهم آورد.»
مبلمان شهری،عنصری تحول آفرین و درآمد زا
مبلمان شهری و توجه به فضاسازی محیطی در شهرهای امروز به عنوان عنصری تحول آفرین و درآمدزا که می تواند چهره شهر را نیز به عنوان یک نماد داخلی و بین المللی به همگان معرفی کند، شناخته می شود.
مبلمان شهری به مجموعه وسیعی از وسایل، اشیا، دستگاه ها، نمادها، خرده بناها، فضاها و عناصری گفته می شود که چون در شهر و خیابان و در کل در فضای باز نصب شده اند و استفاده عمومی دارند، به این اصطلاح معروف شده اند. نحوه چیدمان فضای سبز، آرایش ساختمان ها با نمای سنتی یا یکسان، وجود درختان مناسب در یک خیابان، نحوه قرار گرفتن تیرهای چراغ برق، باجه های تلفن، کیوسک های فروش روزنامه، ایستگاه های اتوبوس و مهم تر از آن حفظ نمادهای قدیمی و سنتی یک شهر نقش موثری در افزایش روحیه اجتماعی ایفا می کند.
به گفته یک کارشناس شهری «امروزه مشکل اصلی تهران بزرگ در دو بعد حرکت شهری (سواره و پیاده) و مشکلات ادراک و رفتار در منظر شهری قابل بررسی است بنابراین وظیفه و مسوولیت خطیری برای برنامه ریزی، ساماندهی، آرام سازی و بهسازی فضا و تجهیزات شهری بر دوش مسوولان و مدیران است.»
وی تاکید کرد: «ساختار برنامه ای که می تواند شهر را از هر دو بعد منظر شهری و حرکت در شهر ساماندهی کند به دو بخش اصلی تقسیم بندی می شود که شامل؛ طراحی محیطی و نمای شهری به معنی فضاسازی، محوطه سازی، کف سازی، پیاده راه سازی، نقاشی دیواری، مرمت، نورپردازی، پاکسازی جداره های شهری و نما سازی، احیای بافت های با ارزش تاریخی، فرهنگی، معماری و کاربردهای شهری، آرام سازی و… است و نیز مبلمان و تجهیزات شهری که شامل کلیه ملزومات و اثاثیه شهری از نرده و میله های راه بند و روشنایی گرفته تا ایستگاه های اتوبوس، سرویس های بهداشتی، تابلوها، بیلبوردهای تبلیغاتی، سطل زباله و پل های عابر پیاده است که در محیط شهر قرار می گیرند و به بیش از یکصد عنوان تقسیم بندی می شوند.»
وی می گوید: «تقسیم بندی عناصر مبلمان شهری به صورت های مختلفی عنوان شده ولی در کل می توان آن را در چهار گروه اصلی مبلمان خیابانی، مبلمان پارکی، مبلمان ترافیکی و سازه های اطلاع رسانی و تبلیغاتی معرفی کرد.»
وی افزود: «امروزه تجربه و کاربرد عناصر شهری نشان داده استفاده از تجهیزات و مبلمان مناسب تا چه اندازه می تواند اثر مثبتی روی شهروندان و استفاده کنندگان از محیط های شهری داشته باشد. به طور مثال طراحی نشیمن مناسب به مردم این امکان را می دهد که در فرصت های لازم از نشستن و دیدن فضای شهری لذت برده و حتی ارتباط اجتماعی و کلامی با یکدیگر برقرار کنند. پژوهش های شهری و زیست محیطی نشان می دهد استفاده کنندگان و عموم مردم خواستار چند منظوره بودن تجهیزات شهری و زیباسازی هر چه بیشتر آن هستند به طوری که به صورت یک سمبل یا نماد شهری در آمده و متناسب با طراحی اتومبیل ها و محصولات مدرن، به توقعات زیبایی شناسانه مردم و نیازهای دنیای امروز جواب دهد.»
رنگ آمیزی مبلمان شهری
رنگ پیش از بافت، فرم و مواد مصرفی دریافت می شود و به همین دلیل اثرش بیشتر است.
تقسیمات منطقه ای، عناصر مختلف شهری، معماری و بافت منطقه ای از معیارهای اصلی رنگ آمیزی مبلمان شهری محسوب می شوند. در تقسیمات منطقه ای عناصری مانند ویژگی های منطقه به لحاظ اقلیمی و آب و هوایی، ویژگی های فرهنگی، مبلمان، علائم هدایتی، کیوسک ها، جدول ها، نرده ها و پل های عابر مورد توجه قرار می گیرد.
همچنین نوع رنگ بر پایه پژوهش های رنگ از منظر روان شناسی شهری، پژوهش های روانکاوانه هر منطقه و طبقه بندی نیازهای رنگی براساس فرهنگ هر منطقه، رنگ در فضای سبز شامل رنگ بندی در گل آرایی و فضای سبز، هارمونی رنگ های طبیعی فضای سبز با رنگ حصار ها و عناصر جنبی موجود در فضا و معماری، پژوهش های تکنولوژیک و شیمیایی رنگ و مصالح ماندگار و سازگار با شرایط محل و شرایط اقلیمی آن تعیین می شود. کارشناسان به لحاظ شرایط اقلیمی فصل های تابستان و بهار را برای این کار پیشنهاد می کنند.
تهران از جمله شهرهایی است که به لحاظ بصری و منظر عمومی دارای اغتشاشات و بی نظمی هایی است. عوامل متعددی مانند آلودگی هوا و معضلات ترافیکی در به وجود آوردن این اغتشاشات نقش ویژه ای ایفا می کنند.
یکی از کارشناسان مبلمان شهری وجود رنگ مناسب در یک محیط شلوغ با مبلمان مانند تهران را برای ایجاد نشاط و آرامش در شهروندان ضروری می داند و همچنین این عنصر را عاملی برای کمتر به نظر رساندن خرابی ها و فرسودگی ها می داند. به گفته وی «رنگ های استفاده شده در تهران از نوع رنگ های روغنی و به ندرت رنگ های ماشینی هستند و به دلیل شرایط مختلف جوی و آلودگی های موجود ماندگاری بسیار کمی دارند و به مرور زمان شفافیت و قابلیت خود را از دست می دهند. البته در سال های اخیر برای بیشتر کردن طول عمر این رنگ ها از برخی پیگمنت ها و چسب چوب در ترکیب رنگ ها استفاده می شود. واتربیس ها مانند رنگ های اکرلیک ساختمانی به دلیل نوع رزین و ترکیبات آنها مورد توجه کارشناسان قرار گرفته است. خصوصیت مهم این رنگ ها قابلیت انعطاف آنها در مقابل انقباض و انبساط در فصول مختلف سال است.»
وی تاکید می کند: «رنگ به عنوان یکی از عناصر تلطیف کننده محیط می تواند تاثیرات بسیاری در هویت بخشی و خوانایی محیط به وجود آورد. باید توجه داشت که نمی توان همه جای شهر را به شکل یکسان و یکدست رنگ آمیزی کرد. با توجه به اینکه مبلمان شهری در بیشتر کشورهای دنیا از عناصر خوانای محیط محسوب می شود، رنگ این عناصر هم می تواند جزئی از هویت و خوانایی محیط شوند. گاهی باید برخی از عناصر مبلمان مانند سطل های زباله، صندوق های پست و کیوسک های تلفن به شکل واحد رنگ شوند اما الزامی برای متحد بودن رنگ بقیه عناصر وجود ندارد و شرایط فرهنگی و بافتی هر منطقه در تعیین نوع و جنس رنگ تعیین کننده است.»
ورزش و مبلمان شهری
با شروع شهرنشینی و افزایش جمعیت شهرنشینان و تبع مشکلات به وجود آمده ضرورت فراهم آوردن امکاناتی برای رفاه حال شهروندان بیش از پیش شناخته شد. با گذشت زمان و با افزایش تعداد امکانات مختلف شهری (خیابان ها، میادین، پیاده روها، محل های توقف اتومبیل، علامت ها و نشانه ها) وسایل ورزشی و تجهیزات مرتبط در فضاهای سبز نیز جایگاه خاصی را به خود اختصاص داد. طراحی محصولات مختلفی که در حیطه مبلمان شهری قرار می گیرد توانسته است متخصصان گوناگونی را به کار گیرد تا گوشه ای از مسائل مرتبط با طراحی، ساخت یا انتخاب عناصر مبل مان شهری را به گونه ای که یاری دهنده مسوولان ذی ربط در امور زیبایی شهری و نیز بالا بردن سطح کیفی بهره برداری از این تجهیزات برای استفاده کنندگان باشد را ارائه کند.
در این بین طراحی ساخت و نصب وسایل مختلف برای بالابردن توان جسمانی و عضلانی و نیز ایجاد نشاط و سرور بین شهروندان مختلف اعم از زن و مرد، پیر وجوان و حتی کودک و خردسال در شهرها یکی از اصولی ترین موارد در حیطه مبلمان شهری است. استفاده از طراحان و متخصصان خاصی که در زمینه ارگونومی و آنتروپومتری، فیزیولوژی و حرکت شناسی و آسیب شناسی حرکات ورزشی دارای اطلاعات کافی و وافی باشند از مواردی است که در طراحی وسایل ورزشی شهری باید با دقت فراوان و ریزبینی خاص مورد توجه و مدنظر کلیه مسوولان شهری قرار گیرند.