مدیریت مبارزه با نماتد ها   

مدیریت مبارزه با نماتد ها

مبارزه علیه نماتدچندان آسان نیست زیرا در داخل خاک یا نسوج گیاهی که کمتر نفوذپذیر است زندگی می کنند و دسترسی به آنها آسان نیست.

• روشهای مبارزه:

الف) مبارزه زراعی: یکی از روشهای گیاهی متناوب است. یعنی باید دقت شود که گیاه میزبان به صورت مداوم کشت نشود. مبارزه بر علیه علفهای هرز میزبان نماتدها، استفاده از اقدام مقاوم نیز مؤثراست.

▪ رعایت نکات زیر نیز می تواند مفید باشد:

۱) پرهیز از استفاده از بذر، غده یا پیاز آلوده.

۲) جلوگیری از حمل و نقل خاک و اندامهای گیاهی آلوده (قرنطینه) از نقاط آلوده به سالم.

۳) درصورت امکان سوزان یا کپوست کردن بقایای گیاهای آلوده (کپوست زمانی مؤثر است که حرارت از �۷۳۰;c۴۵ –۶۰ درجه بالاتر رود).

ب) مبارزه بیولوژیکی :کشت گیاهان از جنس Togeten که ترشحات ریشه آنها سمی است. برعلیه Pretjlenchui وTylenehorhynchun روی گیاهان خانواده زارسه مفید بوده.

نماتدها هم مانند حشرات دارای دشمنان طبعیی هستند که شامل پروتوزورترها ، قارچها ، نماتدهای شکارچی، کنه ها و غیره می شود. هرچند استفاده از این موجودات آسان نیست لیکن افزایش هموس خاک باعث افزایش جمعیت آنها مخصوص پروتوزوئرها می شود و یک تعادل نسبی در خاک به وجود می آید.

ج) مبارزه فیزیکی: نماتدها نسبت به حرارت بالا خاص هستند. لذا از حرارت می توان برای ضد عفونی خاک گلخانه ها ،‌غده ها و پیازهای آلوده و غیره استفاده کرد.

د) مبارزه شیمیایی: درمحصولات گرانقیمت و بخصوص در شرایطی که تناوب مناسب نیست روش مؤثری است که باعث حذف یا کاهش جمعیت نماتدها می شود.در پاره ای از مورد دیده شده که باعث افزایش باکتری های تثبیت کننده است و افزایش رشد گیاه می شود.البته این روش گران است و استفاده متوالی ازآن ممکن است باعث ایجاد آلودگی خاک و بهم خوردن تعادل بیولوژیکی آن شود.

 

• ترکیبات نماتدکش:

این ترکیبات نماتد را حذف نمی کنند بلکه جمعیت را تا زیر سطح زبان اقتصادی پائین می آورند. اغلب نماتدکشها قبل از کاشت مصرقمی شوند. بعضی از ترکیبات جدی را می توان پس از کاشت و روی گیاه مصرف نمود، البته تعداد آنها کم است.

این ترکیبات ممکن است به صورت گاز، مایع یا جامد مصرف شوند.کارآیی مواد گازی یا مایعی که به صورت گاز در می آیند بهتر است و تعداد بیشتری از نماتدها را از بین می برد. زیرا این ترکیبات بهتربه درون ذرات خاک نفوذ می کنند. ترکیبات جامدباید با آب مخلوط شوند یا با خاک مخلوط شده وسپس مزرعه آبیاری شود. بعضی از این ترکیبات نیز به صورت گرانول هستندکه پس از آبیاری (مصرف)به صورت گاز در می آیند. این ترکیبات را می توان همراه با کود و یا مستقل در سطح مزرعه پاشیده و سپس با خاک مخلوط نمود. ترکیبات مایع نیز به کمک سمپاش در خاک پاشیده می شود. خاک درون مزرعه پاشیده می شود.خاک مزرعه باید کاملاً نرم باشد تا نماتدکش به صورت یکنواخت و کامل با خاک مخلوط شود. در هنگام سمپاشی باید خاک از وضعیت مناسب برخوردارباشد. حرارت نیز از دیگر عوامل مؤثر است. بخصوص در مورد فومیگانت ها حرارت نباید از ۱۰ درجه کمتر باشد. حرارت مناسب ۱۵ تا ۲۰درجه سانتی گراد است(در عمق ۲۰ سانتی متری). پس از سم پاشی مزرعه آبیاری می شود ویا غلطک زده می شودیاهردومورد بهتر است که سطح مزرعه با پلاستیک پوشانده شود.اغلب نماتدکش ها برای انسان سمی هستندوباید با دقت مصرف شود.

نماتد ساقه و پياز stem and bulb nematode

نماتد ساقه و پياز Ditylenchus dipsaci(Kuehn) Filip گسترش جهاني دارد. بيشتر در مناطق معتدل شيوع دارد و خسارت مي‌زند. بيماري اولين بار در هلند درسال1883 ودر ايالات متحده درسال 1931 گزارش شده است.

در ايران نماتد Ditylenchus dipsaci در روي يونجه گزارش شده است. علاوه براين نماتد به 400 گونه گياه حمله مي‌كند. اما نژاد خاصي از نماتد به پياز حمله مي‌كند. سبزيهائي از قبيل،سير، لوبيا، باقلا، كلم، هويج، كرفس، مارچوبه، جعفري، نخود، سيب‌زميني و كدو مورد حمله نماتد Ditylenchus dipsaci قرار مي‌گيرد.

مرفولوژي و بيولوژي

عامل بيماري نماتد Ditylenchus dipsaci(Kuehn) Filip مي‌باشد كه طول آن3/1-1 ميليمتراست وحدود30 ميكرومترقطر دارد. روي بدن استوانه‌اي آن خطوط اريب ديده مي‌شود. دم نماتد نر و ماده تيز است هر نماتد ماده 200تا500 تخم مي‌گذارد. اولين پوست‌اندازي در تخم انجام مي‌شود. پوره مرحله دوم از تخم خارج شده، به سرعت پوست دوم و سوم را نيز انداخته و پوره قبل از بلوغ يا عفونت‌زا را توليد مي‌كند.اين پوره مي‌تواند شرايط يخبندان و خشكي شديد را تحمل كرده و در داخل بافتهاي گياهي مثل ساقه‌ها، برگها، پيازها، بذرها يا درداخل خاك به سر مي‌برد.هنگامي كه قسمتهاي هوايي گياه ميزبان با غشائي از آب پوشيده مي‌شود،نماتدها به طرف بالا حركت كرده و خود را به سر شاخه‌ها و برگهاي جديد و جوان مي‌رسانند و سپس از طريق روزنه‌ها، شكافها يا مستقيما به داخل پايه ساقه‌ها يا محور برگ رخنه مي‌كند. بعد از ورود به گياه ميزبان پوست چهارم را انداخته ،تبديل به نر يا ماده مي‌شود. چرخه كامل زندگي حدود19تا25 روز طول مي‌كشد. توليدمثل فقط مواقعي كه هوا سرد است متوقف يا كند مي‌شود. وقتيكه پيازها شديدا آلوده شدند ،مي‌پوسند، پوره‌هاي قبل از بلوغ ازآنها خارج شده و گاهي اوقات دراطراف ساقه زيرزميني پيازهاي خشك شده به صورت توده سفيد خاكستري پنبه‌اي كه پشم نماتد خوانده مي‌شود اجتماع كرده وبراي سالهاي سال در همين جا مي‌تواند زنده بمانند.

وقتي كه نماتد‌ها به بذر در حال جوانه زدن يا گياهچه جوان حمله مي‌كنند، از نزديكي كلاهك ريشه هيپوكوتيل يا از نقاطي كه هنوز داخل بذر است وارد مي‌شوند. نماتدها بيشتر روي سلولهاي پارانشيمي پوست تغذيه مي‌كنند. در همين حال سلولهاي اطراف نماتدها شروع به تقسيم شدن و بزرگ شدن مي‌كنند. نتيجتا برجستگيهايي روي گياه بوجود مي‌آيد. گياهچه‌ها بسته به اندازه و تراكم اين برجستگيها ممكن است ناقص‌العضوشده پيچيده شوند،انحنا حاصل كنند ويا بصورت ديگري تغيير شكل دهند. شكاف برداشتن اپيدرم اغلب راه ورود براي مهاجمين ثانوي از قبيل باكتريها و قارچها باز مي‌كند. بعد از رخنه نماتد سلولها بزرگ مي‌گردند، كلروپلاستها ناپديد، فضاها بين سلولي داخل بافت پارانشيم افزايش مي‌يابند. اين اثرات اغلب قبل از تماس نماتد باسلولها ايجا مي‌شود. واين دال براين است كه تراوشات بزاقي قبل از پيشرفت نماتد منتشر مي‌گردند.

علائم و نشانه‌هاي خسارت :

در مزارع آلوده به نماتد Ditylenchus dipsaci ظهور گياهچه‌هاي پياز به كُندي انجام گرفته، ميزان سبز شدن گياه بطور قابل ملاحظه‌اي تقليل مي‌يابد. بيشتر از نصف تعداد گياهچه‌هاي ظاهر شده بيمار و زرد رنگ هستند، پيچ خورده و هلالي بنظر رسيده ودر امتداد كوتيلودون نواحي برجسته‌اي ديده مي‌شود. كوتيلودونها معمولا باد كرده‌اند و اپيدرمشان به صورت توري ترك برداشته و بيشتر گياهچه‌هاي مريض ظرف سه هفته بعد از كاشت از بين مي‌روند و بقيه بعدا مي‌ميرند. وقتي كه در داخل خاك آلوده پياز كاشته مي‌شود علائم روي گياهان درحال رشد تقريبا بعد ازسه هفته شروع مي‌گردد وشامل كوتولگي، لكه‌هاي زرد كم رنگ، آماس و زخمهاي باز روي برگهاست.

روي ساقه،جوانه‌ها يا گياهان جوان برآمدگيها‍يي بوجود مي‌آيد وبرگها كوتاه وپيچيده مي‌شوند. نوك برگها از بين مي‌رود و برگهاي مسن‌تربه دليل ازبين رفتن تيغه‌ي مياني سلولها چنان ضعيف مي‌شوند كه نمي‌توانند خود را قائم نگهدارند و روي زمين مي‌غلطند. ساقه و گردن پياز نرم مي‌گردد. پيازهاي آلوده ممكن است شكاف بردارند يا اينكه جوانه زده و دوپيازه و ناقص شوند. پيازهاي آلوده گاهي از بيرون سالم به نظر مي‌رسند اما در انبار مي‌پوسند.

كنترل:

1- تناوبهاي طولاني (2-3 سال) با گياهان مقاوم از قبيل اسفناج، چغندر، كاهو و گياهان خانواده غلات

2- استفاده ازپيازو بذرعاري ازنماتد

3- ضد عفوني پيازو بذرآلوده با قراردادن درآب 46 درجه سانتيگراد به مدت يك ساعت

4- مبارزه درمزارع بوسيله فوميگاسيون خاك

5- بعداز كاشت سموم نماتدكشDD

6- براي جلوگيري ازآلودگي مجدد ضد عفوني وسايل كشاورزي

بهترين روش مبارزه با نماتد چغندرقند رعايت تناوب زراعي است

بهترين روش مبارزه با نماتد چغندرقند رعايت تناوب زراعي است:

رعايت تناوب زراعي 3 تا 5 ساله با گياهان غيرميزباني چون يونجه، شبدر، سيب زميني و سورگوم، بهترين روش مبارزه با نماتد چغندرقند است.

به گزارش خبرگزاري كشاورزي ايران (ايانا) براساس بررسيهاي انجام شده توسط پژوهشگران نماتدها جانوران ريزميكروسكوپي كرمي شكلي هستند كه با چشم غيرمسلح ديده نمي شوند و وجود آنها از روي علائم خسارت ايجاد شده بر ريشه قابل تشخيص است.

نماتد كيستي چغندرقند داراي نام علمي Heterodera schachtil بوده كه علاوه بر چغندرقند به چغندر علوفه اي، لبويي، اسفناج، شلغم و كلم نيز آسيب مي رساند و از مناطقي چون خراسان، اصفهان، فارس، آذربايجان و كرمانشاه گزارش شده است.

نماتد چغندرقند باعث كاهش محصول به ميزان 25 تا 50 درصد و يا بيشتر بخصوص در آب و هواي گرم و در گياهاني كه ديركشت شدند، شده است.

اولين نشانه هاي آلودگي در اوايل فصل تابستان و در هنگام تابش آفتاب به صورت پژمردگي برگهاي بوته چغندرقند بروز مي كند و در هنگام شب و در هواي خنك برگها مجددا حالت عادي و شادابي خود را باز مي يابند. همچنين توليد بيش از حد ريشه هاي رشته اي شكل با كمي تورم و با زخم هايي در ناحيه نفوذ نماتد از علائم ديگر اين بيماري است.

در اثر تغذيه نماتد از شيره گياهي، ريشه هاي چغندرقند كوچك و ضعيف مي شود و ميزان درصد قند آن كاهش پيدا مي كند، تغيير رنگ ريشه ها از سمت انتهايي به رنگ قهوه اي و سياه از ديگر نشانه هاي اين بيماري است.

گياهان آلوده به نماتد داراي تغيير شكل در ظاهر مي شوند و ارزش بازارپسندي خود را از دست مي دهند.

رعايت تناوب زراعي 3 تا 5 ساله، جلوگيري از ورود حيوانات به مزرعه، عدم استفاده از فاضلاب كارخانجات قند جهت آبياري و ضدعفوني وسايل كشاورزي و ماشين آلات با گاز متيل برومايد از مهمترين روشهاي كنترل نماتد است.

همچنين بهترين سموم نماتدكش دي كلرو پروپن و دي كلرو پروپان، متام سديم، رازومت و تيميك توصيه شده است.