قالب بندی تیرهای ساختمانی

قالب بندی تیر‌

• ‌‌قالب بندی تیرها معمولاً از یک قطعه در کف و دو قطعه جانبی تشکیل می‌شوند‌. قطعه کف تیر را اصطلاحا‌ً ‌کف پوتر‌ و قطعات جانبی را ‌آویز‌ می‌نامند‌. معمولاً ابتدا قالب کف پوتر به روی شمع یا داربست قرار می‌گیرد و سپس آویزها به روی کف پوتر متصل می‌شوند‌. به منظور پایدار داخلی و پایداری خارجی تیرها از پشت بندهای خاص استفاده می‌شود که اصطلاحاً ‌دستک تیر‌ می‌نامند‌.

• در تیرهای با ارتفاع بیش از ۵۰ سانتیمتر حدالامکان از میان بولت به منظور تامین پایداری داخلی قالب تیر استفاده می‌شود. اینکه قالب‌های تیر قبل از نصب به صورت جعبه‌ای مونتاژ شوند یا به صورت قطعات جداگانه کف پوتر  و آویز حمل شوند به تجهیزات بالابر موجود و برنامه ترتیب جداسازی قالب بستگی دارد‌.
• طول دقیق و عملی قطعات کف پوتر و آویز قالب تیرها به روش قالب بندی بستگی دارد . اگر قالب کف پوتر تیر لب به لب با قالب ستون (‌یا شا‌هتیر‌) ساخته شود طول آن برابر دهانه آزاد تیر خواهد بود ولی اگر قالب کف پوتر با ضخامت قالب ستون همپوشانی داشته باشد و بر آنها تکیه نماید باید ضخامت قالب‌های ستون در دو طرف تیر را به دهانه آزاد آن اضافه کرد‌. به طور کلی استفاده از فیلرهای مدولار در قسمت آویز و کف پوتر الزامی است زیرا هم خطای مونتاژ را سرشکن می‌کند و هم پس از بتن ریزی باز کردن قالب‌ها به سهولت انجام می‌پذیرد‌.
• در قالب‌بندی تیرها از قالب و کنج مدولار استفاده شده و در محل اتصال به ستون یا در تیرهای دارای ماهیچه احتمال نیاز به قالب خاص نیز وجود دارد‌. معمولاً در قالب‌بندی تیرهای ساختمانی به علت فقدان اهمیت پخ‌های بتن و امن بودن محل آویزها از آسیب‌های سطحی به جای کنج از نبشی‌های پانچ شده و یا قالب‌هایی با تعبیه پانچ افقی در صفحه اصلی بهره می‌برند‌.
• جهت نگهداری قالب تیر، در پروژه‌های سبک، جک‌های صلیبدار تی شکل و سازه‌های مرتفع یا سنگین، داربست‌های مدولار بهترین گزینه خواهد بود.

قالب بندی تیر و دال

• قالب بندی تیرهای بتنی شبیه به یکدیگر است اما با توجه به نوع دال که به صورت تیرچه‌، یک طرفه‌‌، دو طرفه‌، دال رافل‌، پس تنیده‌، پیش ساخته و … است،‌ قالب بندی دال متفاوت خواهد بود‌. گاهاً شکل سرستون و همزمانی اجرای آن با دال بتنی و نحوه اتصال آن به تیرها در طرح قالب بندی موثر است. قالب بندی انواع سقف‌ها از قبیل سقف‌های تیرچه و بلوک و سقف‌های یکپارچه اعم از دال‌های یک‌طرفه و دوطرفه توسط سیستم مدولار بسیار ساده است.
  در قالب بندی سقف‌های تیرچه و بلوک‌ نیازمند قالب بندی تیرها است. هر قالب تیر از دوجزء تشکیل می‌شود. قالب کف پوترو آویز که هر دو پانل‌های مدولار هستند. اتصال قالب کف پوتر به آویز توسط نبشی پانچ شده انجام می‌گیرد. قالب بندی سقف‌های یکپارچه توسط ترکیب قالب‌های تیر و قالب‌های کف دال به تیر توسط کنج داخلی ۱۰×۱۰ انجام می‌شود این سیستم سازگار با هر کفراژبندی است. معمولاً کفراژبندی از جک‌های سقفی یا داربست‌های مدولار استفاده می‌شود.

اجرای قالب بندی تیر و دال

• با ترکیب قطعات سیستم قالب بندی می‌توان قالب بندی انواع سقف‌ها نظیر سقف های یکپارچه، اعم از دال‌های یک طرفه و دال‌های دوطرفه و همچنین سقف‌های تیرچه بلوک را به راحتی انجام داد.
• اتصال پانل کف پوتر به پانل‌های آویز که می‌تواند با نبشی پانچ شده ‌یا کنج بیرونی صورت گیرد. که در حالت دوم گوشه‌های تیر پخی دارد و زیباتر است در محل تلاقی تیرها مخصوصاً محل تلاقی تیرها در ستون، قطعات خاصی طراحی شده‌اند که به صورت مدولار قابل ترکیب با بقیه اجزای هستند. در کفراژبندی، انواع جک‌های سقفی و انواع داربست‌های مدولار استفاده می‌شود.

آشنایی با انواع قالب بندی

سیستم قالب بندی تونلی

• این روش امکان اتمام اسکلت بتنی پروژه‌ها را در کوتاهترین مدت با حداقل نیروی انسانی فراهم می‌سازد.
• حذف نازک کاری (پلاستر) زیر سقف‌ها و روی دیوارها به دلیل سطح بتنی و صیقلی و ابعاد و اندازه‌های دقیق با استفاده از روش قالب تونلی امکان پذیر است.
• دیوارهای بتنی باربر در این سیستم، سازه‌ای بسیار مقاوم در برابر نیروهای زلزله بدست می‌آورد.
• با استفاده از سیستم قالب تونلی امکان بتن ریزی همزمان سقف و دیوار بتنی و بصورت دوره گردش روزانه امکان پذیر است.
• در این روش مدت زمان ساخت سازه‌های بتنی در مقایسه با سایر روش‌های مرسوم بسیار کوتاهتر است. همچنین علاوه بر کیفیت و دقت بالا در اجرای اسکلت بتنی باعث صرفه جویی قابل توجهی در نازک کاری و تاسیسات مکانیکی و برقی خواهد شد.
• صرفه جویی در کاهش نیروی انسانی مورد نیاز و مدت زمان اجرا حدوداَ به ۵۰٪ نسبت به سایر روش‌های مرسوم می‌رسد. قالب‌های تونلی تا پانصد بار بدون نیاز به بازسازی و تعمیر قابل استفاده هستند.
• بدلیل تکنولوژی ساخت پیشرفته قالب‌های فولادی در این سیستم، استقامت و دوام قالب‌ها زیاد است.

 سیستم قالب فولادی دیوارهای منحنی شکل (FLEXO)

• امکان اجرای قالب بندی دیوارهای دوار (دایره‌ای شکل) با قطر حداقل ۵ متر میسر است. (ضمناً با این قالب‌ها دیوارهای بتنی صاف نیز قابل اجرا هستند)
• صفحات از قبل برای قطر (انحنا) مورد نیاز مونتاژ شده و زمان نصب قالب بندی دیوار را کاهش می‌دهند.
• سطح بتنی بدست آمده کاملاً صیقلی و بدون نیاز به نازک کاری از دیگر مزایای استفاده از این قالب‌ها است.
• سیستم قالب دیوارهای منحنی شکل مقاوم در برابر فشار جانبی بتن تازه معادل KN/m280 بوده و برای ساخت مخازن و دیوارهای بتنی دایره‌ای شکل طراحی شده است. با این قالب‌ها در صورت نیاز امکان اجرای دیوارهای بتنی صاف نیز وجود دارد.
• ضخامت صفحات فولادی قالب‌ها ۴ میلیمتر ‌است و از فولاد با حد جاری شدن بالا استفاده می‌شود لذا در برابر خستگی ناشی از بتن ریزی‌های متعدد مقاومت زیاد و عمر طولانی دارند.
• تنظیم قطر انحنا مورد نظر در قالب ها به راحتی در کارگاه قبل از نصب امکان پذیر است.
• صفحات قالب در محل درزها از یکدیگر جدا نمی‌شوند و به نظر می‌رسد کاملاً یکپارچه و به هم چسبیده هستند.
• قالب بندی اعضا مخروطی شکل با استفاده از صفحات مخصوص (دارای فیلر و قسمت‌های الحاقی) امکان پذیر است. این صفحات قالب با داشتن سوراخ‌های موجود در قالب برای میله‌های فلزی رزوه شده (Tie-Rod)، نیاز به سوراخ کاری‌های اضافی در صفحات قالب را حذف می‌کنند.

 سیستم قالب چوبی دیوارهای منحنی شکل (PLEXO)

• امکان نصب و اجرای راحت و آسان و با قطرهای متفاوت و یا انحنای مورد نیاز.
• با توجه به دوام بالای قطعات الحاقی فولادی فقط با تعویض صفحات قالب چوبی برای مدت طولانی قابل استفاده است.
• به آسانی و سریع، برای قطر انحنا دیوار مورد نظر تنظیم و نصب می‌شود.
• این قالب‌ها به طور وسیعی در سازه‌های دوار مانند مخازن آب – سیلوها و غیره استفاده می‌شوند و تا ارتفاع ۵/۷ متر می‌توان آنها را اسقرار داد و استفاده نمود. برای فشار بتن تازه معادل KN/m 260 طراحی شده‌اند.
• سبکی صفحات قالب این سیستم امکان جابجایی راحت و آماده برای نصب را فراهم می آورد و همچنین زمان درگیر بودن جرثقیل را کاهش می‌دهد.

سیستم قالب لغزنده

سیستم لغزنده با جرثقیل – CCP

• سکوهای این سیستم به همراه قالب‌های دارای سطح وسیع، به صورت لغزنده طراحی شده است.
• سکوها می‌توانند با هر نوع قالب دیواری یکپارچه و یا تاشونده به راحتی مورد استفاده قرار بگیرند.
• با توجه به جابجایی قالب و سکو به عنوان یک سیستم واحد، در مدت زمان استفاده از جرثقیل ۵۰ الی ۷۰ درصد صرفه جویی می‌شود.
• تمامی سیستم، سوار بر آنکراژهای ویژه قابل برچیدن و کفشک‌های بالا رونده است. قرار دادن آنکراژ و کفشک جدید و سوار کردن آن بر روی سیستم تنها ۱۰ دقیقه طول می‌کشد.
• این سیستم با صرفه جویی در مدت ساخت، اجرای پروژه‌ها را اقتصادی تر می‌کند. سیستم با در نظر گرفتن ایمنی در کار به عنوان معیار اصلی، طراحی شده است.
• قطعات اضافی آنکراژ برای مقابله با وزش باد شدید که در ساختمان‌های مرتفع مورد نیاز است و همچنین مصالح آب بند (واتر استاپ) که در مخازن آب به کار می‌رود، موجود است.

 سیستم لغزنده هیدرولیکی – HCP

• این سیستم برای ساخت شافت بتن آرمه و دیوارهای بتنی در ساختمان‌های مرتفع مورد استفاده قرار می‌گیرد، امکان بالا رفتن اتوماتیک قالب دیوار سیستم سکو به طبقه بالایی بدون نیاز به جرثقیل وجود دارد.
• هزینه این سیستم که بدون نیاز به تاور است، در مقایسه با سایر روش‌ها که نیاز به جرثقیل‌های برجی دارند، بسیار کم است.
• این سیستم برای کار در ساختمان‌های بسیار مرتفع و در تحت اثر بادهای شدید طراحی شده است.
• سیستم قالب لغزنده هیدرولیکی، فضای کار ایمن در ساختمان‌های مرتفع تامین کرده و برای تجهیزات و دیگر لوازم کار، فضای مناسبی فراهم می‌سازد و هزینه نیروی کار را کاهش می‌دهد.
• این سیستم به وسیله پیستون‌های هیدرولیکی بالا می‌رود و از شش مدل متفاوت با تیپ‌های HCP100,200,400 که در آنها قالب‌ها از بالا آویزان می‌شوند و تیپ‌های HCP101،۲۰۱،۴۰۱ که در آنها قالب‌ها بر روی سکو حمل می‌شوند،‌ تشکیل یافته است.

‌سیستم قالب هسته مرکزی لغزنده SHAFT

• این سیستم قالب دیواری مکعبی فولادی است که برای ساخت دیوارهای هسته برشی در ساختمان‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد.
• این سیستم دارای خصوصیت تاشوندگی است، بدون نیاز به هر گونه باز شدن و نصب مجدد در داخل شافت از سطح بتن جدا شده و به وسیله جرثقیل به طبقه بالا انتقال داده می‌‌شود.
• این سیستم به علت سهولت در نصب و بر چیده شدن از نظر نیروی کار مقرون به صرفه است. به عنوان قالب بیرونی هسته برشی بتنی می‌تواند به همراه هر گونه سیستم قالب بندی مورد استفاده قرار بگیرد.
• از این سیستم قالب بندی می‌توان برای هسته برشی یا بازشو تا شش متر عرض نیز بهره جست.

 سیستم قالب دیوار

• ‌این سیستم متشکل از صفحات چوبی در تماس با بتن، همراه با پشت بند قائم از تیرهای چوبی H20 و قیدهای افقی فولادی روی تیرهای چوبی است. برای فشار بتن تازه معادل KN/m 250 طراحی شده است. صفحات قالب با جزئیات ساده به صورت روی هم یا در کنار هم و یا به صورت گوشه قابل بستن هستند.
• صفحات استاندارد به طول ۱ متر تا ۳ متر و به عرض ۲۵ سانتی متر ساخته می‌شوند. انواع صفحات برای گو‌شه‌های قائم و زاویه‌دار و صفحات فیلر نیز قابل تهیه هستند.
• این سیستم قالب دیواری همچنین برای دیوارهای با قالب از یک طرف مانند دیوارهای حائل، دیواره فونداسیون‌ها و دیواره سدها بدون نیاز به میله‌های تثبیت کننده فاصله، با استفاده از الحاقات مخصوص استفاده می‌شوند.

سیستم قالب بندی ستون

• با استفاده از قیدهای افقی قابل تنظیم می‌توان ستون به ضلع تا ۲/۱ متر را بتن ریزی نمود.
• برای فشار ماکزیمم بتن تازه معادل KN/m 2100 طراحی شده و قابل استفاده است.
• دارای جزئیات ساده برای بستن و محکم کردن قالب‌ها در گوشه‌ها است.
• این سیستم قالب ستون، ویژگی‌های سیستم قالب دیواری را نیز دارد. این سیستم سرعت در نصب و برپائی را داشته و امکان بتن ریزی سریع را می‌دهد.
• جابجایی آسان، برپائی راحت و سریع در کارگاه از دیگر مزایای این سیستم است ضمناً امکان بتن ریزی ستون‌های با ارتفاع زیاد نیز وجود دارد.

قالب بندی ستون

• ستون‌ها بتنی یک جز فشاری هستند که جهت انتقال نیروهای وارد بر ساختمان و سازه‌ها به زمین مورد استفاده قرار می‌گیرند‌. به طوری که می‌توان گفت ستون‌های مهمترین بخش یک سازه بتی است. دقت در اجرای صحیح جزئیات ستون از جمله آرماتور بندی‌، قالب بندی و بتن ریزی، اثر بسزایی در مقاومت ساختمان در رخ دادن زلزله دارد. برای بالا بردن مقاومت ستون‌ها استفاده از ترکیب میلگرد و قالب بتن هست.‌ با توجه به آسیب پذیر بودن  آرماتورها در برابر رطوبت‌، همچنین کاهش مقاومت آرماتورها در صورت وقوع آتش سوزی از بتن پوشیده شود.

قالب‌بندی تیر و شاهتیر

• قالب‌بندی تیرها معمولاً از یک قطعه در کف و دو قطعه جانبی تشکیل می‌شود. معمولاً قالب کف با عرض دقیق‌تر ساخته می‌شود و مستقیماً بر روی سر شمع‌ها قرار می‌گیرد و قالب‌های کناره بر قالب کف مماس شده و آنها نیز روی سر شمع‌ها قرار داده می‌شوند (روی قالب کف تکیه نمی‌کنند). مشخص است که قالب‌های کناری از دو طرف به قالب‌های دال متصل خواهند شد. نحوه تعبیه این پشت‌بندها به نظر طراح بستگی خواهد داشت. شمع‌ها نیز جهت حمایت از قالب در زیر قطعه کف به صورت مستقیم یا با واسطه (به کمک تیرهای طولی) قرار خواهند گرفت.
• مشخصات عمومی قالب‌بندی تیرها معمولاً بر اساس نکات فوق صورت می‌گیرد اما در حالت کلی این طراح است که این جزئیات را تعیین می‌نماید. در صورت استفاده از قالب‌های پیش‌ساخته آماده، نحوه اتصال قطعات به هم و شیوه حمایت از هر یک از قطعات توسط سازنده طراحی شده و در اختیار مصرف‌کننده قرار می‌گیرد.
• طول دقیق و عملی قطعات کف و کناره قالب تیرها به روش قالب‌بندی بستگی دارد. اگر قالب کف تیر لب به لب با قالب ستون (یا شاهتیر) ساخته شود طول آن برابر دهانه آزاد تیر خواهد بود ولی اگر قالب کف با ضخامت قالب ستون (یا شاهتیر) همپوشانی داشته باشد و بر آنها تکیه نماید باید ضخامت قالب‌های ستون (یا شاهتیر) در دو طرف تیر را به دهانه آزاد آن اضافه کرد. در مورد قالب‌های کناره هم وضعیت همین طور است.
• در موارد بسیاری از ساختمان‌های کامپوزیت (مرکب) می‌توان از سازه فولادی جهت قالب‌بندی بتنی استفاده کرد. نمونه بارز این نوع قالب‌بندی، قالب‌بندی تیرهای مرکبی است که در آن‌ها پروفیل فولادی کاملاً توسط بتن احاطه می‌شود. ‌از این سیستم آویخته می‌توان برای بتن‌ریزی سقف‌ها بر روی اسکلت فولادی نیز استفاده کرد.
• قالب‌بندی دال

می‌توان اجزای قالب دال (سقف) را به شرح زیر نام برد.

• ‌صفحه رویه یا جدار قالب که معمولاً از پانل‌های فلزی یا صفحات تخته چندلایی ساخته می‌شود.
• ‌پشت‌بند که صفحه رویه بر آن متکی است و باعث افزایش سختی صفحه رویه می‌شود.
• ‌تیرک‌ها که صفحه رویه و پشت‌بندها بر آن متکی هستند و بار وارده را به شمع‌ها و پایه‌های موقت انتقال می‌دهد.
• ‌شمع‌ها که بار کل مجموعه را به زمین منتقل می‌کنند.

قالب‌های سنتی

• این نوع قالب‌ها معمولاً از ساخت در جای اجزای قالب به کمک چوب ایجاد می‌شوند. مهم‌ترین عیب این نوع قالب‌ها زمان بسیار زیادی است که صرف آن‌ها می‌شود و در پروژه‌های تولید انبوه قابل پذیرش نیست.