پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
آداب معاشرت
ادب از فهم سرشار و ادراک حقایق سرچشمه مىگیرد و بىادبى از جهل و نادانى.
درجهان آفرینش هر دسته از مردم مقرّرات خاصى براى آداب معاشرت دارند. حتى وحشیان نیز چنین هستند. اصلاً یکى از تفاوتهاى انسان با حیوان، ادب است. انسانها در اثر درک حقایق، ادب دارند و حیوانات فاقد آن هستند و هرچه انسانیت کسى کاملتر شود، ادب و تربیت او بیشتر مىشود. ولى رفتار و رسوم پسندیده در یک دسته ممکن است در دسته دیگر اصلاً پسندیده نباشد.
معنى لغوى آداب
براى «آداب» معانى گوناگونى بیان گردیده که تقریباً همگى به معنى «راه درست معاشرت کردن با دیگران» مىباشد:
«آداب» جمع «ادب» به معنى آموختن علوم و دانشهاى گوناگون و محاسن اخلاقى است و به علوم و معارف عمومى نیز اطلاق مىشود و گاهى در مورد شخص یا شىء خاص بکار مىرود مانند آداب درس خواندن، آداب نماز، آداب قاضى و آداب مسافرت و…(1).
ادب یعنى: به زحمت و مشقّت افتادن پسندیده در راه فضائل انسانى و خود را مؤدّب به آداب نیک کردن(2).
آداب یعنى: عادات و رسوم، روشهاى نیکو(3).
آداب یعنى: چم و خم، حُسن معاشرت، حسن محضر، اخلاق حسنه، فضیلت مردمى، حسن احوال در قیام و قعود و حسن اخلاق و اجتماع، خصال حمیده(4).
«برتاموریس پارکر» مىنویسد:
«آداب معاشرت» معادل کلمه «اِتیکِت» فرانسوى است که در آغاز به معنى «بلیط کوچک» بوده است. در فرانسه، به مردمانى که مىخواستند در یک مراسم یا مجامع عمومى شرکت کنند، بلیطهاى کوچکى مىدادند. بر روى هر بلیط دستورهایى داده مىشد که دارنده بلیط در هنگام برگزارى مراسم چگونه رفتار کنند. پس اتیکت یعنى «راه درست معاشرت کردن با دیگران»(5).
فرق اخلاق و آداب
شاید برخى اینطور تصوّر کنند که اخلاق و آداب یکى است و حال آن که چنین نیست، زیرا اخلاق از اوصاف روح به شمار مىرود، ولى آداب از اوصاف اعمال و کارهاى انسان است و نحوه صدور کارها بستگى به صفات روحى دارد.
اصول اخلاقى مانند قدرت اراده، شجاعت، سخاوت و غیرت و… با آداب و سنن ملّى، محلى و… فرق دارد چرا که آداب اجتماعى از امور نسبى است که با اختلافات محیطى فرق مىکند. ولى زشتى و زیبایى اصول اخلاقى با اختلاف نژادها و ملّیتها دگرگون نمىشود لذا در هیچجاى دنیا دیده نشده است که سخاوت و شجاعت را کسى بد بشمارد و دزدى را خوب.
چنانکه از مضامین احادیث بر مىآید، آداب معاشرت را غیر از اخلاق ذاتى دانسته و به آن اهمیت زیادى داده شده. چرا که گاهى ممکن است شخص از نظر اخلاقى فردى ناصالح باشد، ولى در اثر تربیت و تأدیب درست و خوب، خُلق خوى او تغییر یابد. مانند آموزش امت اسلامى توسط پیامبر گرامى اسلام و ائمه اطهارعلیهم السلام که یکى از شؤونات امام معصوم این است که امت را با آداب نیک تأدیب کند و انسانهاى منحرف را به راه راست هدایت نماید حتى ممکن است گاهى با تندى و حد زدن باشد. و اینک نمونههایى از احادیث:
پیامبر گرامى اسلام فرمود:
«اَکْرِمُوا اولادَکُمْ وَ أَحْسِنُوا آدابَهُم»(6). «فرزندان خود را محترم بدارید و آنان را با آداب خوب و پسندیده با آنان رفتار نمایید».
«رَحِمَ اللَّهُ عبداً أعانَ ولَدَهُ على برِّه بالإحسان إلیه، و التألّف له و تعلیمه و تأدیبه،»(7). «رحمت خدا بر کسى باد که در احسان و محبت به فرزند خود کوشا باشد و به او آداب خوب و نیک بیاموزد».
علىعلیه السلام فرمود:
«أَدِّبِ الیَتِیمَ مِمَّا تُؤدِّبُ مِنهُ وَلَدَکَ»(8) «یتیم را با آنچه فرزندان خود را ادب مىکنید، ادب نمائید». یعنى حتى ادب کردن منجر به زدن گردد.
امام صادقعلیه السلام مىفرماید:
«ثلاثهٌ لیسَ معهُنَّ غُربهٌ: حُسن الأدب و کفّ الأذى و مجانبهُ الریب». «سه چیز است که شخص با داران بودن آنها احساس غربت نمىکند: ادب پسندیده و بىآزارى نسبت به مردم و دورى از شک و تردید».
پس معلوم مىشود گرچه آداب، ناشى از اخلاق؛ و به عبارت دیگر اخلاق، پایه و مقدمه آداب است. ولى باهم فرق دارند و به وسیله ادب خوب؛ مىتوان اخلاق بد را تغییر داد.
آداب معاشرت در میان اقوام مختلف
ادب در همه جامعهها و بین تمامى امتها و ملتها و اقوام بوده و لازمه زندگى بشر به شمار مىرود و در پسندیده بودن ادب، اختلافى در میان هیچ قومى از اقوام بشر نیست، فقط چیزى که هست تطبیق مصداقهاى ادب است که به اعتبار اختلاف اقوام و ملتهاى مختلف مىباشد و این اختلاف از لحاظ تشخیص کار نیک از بد است. چهبسا چیزهائى که در نزد ملّت و قومى، از آداب خوب بشمار رود و حال آنکه در نزد سایر اقوام ادب به حساب نیاید.
مثلاً در میان اسکیموها رسم بر این است که مهمان پس از غذا خوردن لبهاى خود را طورى پاک کند که صدایى از آنها برخیزد و بدین ترتیب نشان دهد که غذا بر وى گوارا بوده است، ولى ما این کار ناپسند مىدانیم.
در افریقا وحشیان در ملاقات با یکدیگر براى شادباش مىگویند: «چگونه عرق مىکنید؟» امّا براى ما چنین سؤالى زننده و خشن است.
دست دادن با دوستان در هنگام ملاقات در بسیارى از کشورهاى جهان معمول است ولى چینیان به جاى اینکه به دیگرى دست بدهند، دو دست خود را برهم مىگذارند و تکان مىدهند.
وقتى که کسى از ما جدا مىشود مىگوییم «خداحافظ»، ولى در گینه جدید وقتى که کسى گروهى از وحشیان را ترک مىکند، میزبانان شیون مىکشند و به سر و روى خود گِل مىمالند.
در بسیارى از کشورها برداشتن کلاه نشانه ادب است، ولى بومیان غنا در افریقا، به جاى این کار قباى خود را از یک شانه پایین مىاندازند(9).
پیش از انقلاب اسلامى در کشورمان ایران نیز عدهاى متأثّر از فرهنگ غرب، کلاه خود را به عنوان احترام به طرف مقابل، از سر بر مىداشتند. ولى براساس دستور اسلام، وقتى دو نفر مسلمان به یکدیگر مىرسند، با سلام کردن رعایت ادب را مىنمایند. حتى طبق دستور قرآن مجید اگر کسى سلام کرد، باید جوابش بهتر از آن باشد و یا حدّاقل جواب سلام را باید مثل سلام کننده رد کرد. چنانکه مىفرماید:
«إذا حُیِّیْتُمْ بِتَحِیَّهٍ فَحَیُّوا بَأَحْسَنَ مِنْها أَوْ رُدُّوها»(10).
«هرگاه به شما تحیّت گویند، پاسخ آن را بهتر از آن بدهید، یا(لااقل) به همانگونه پاسخ گویید!».
بنابراین آداب معاشرت در سراسر جهان متفاوت است. ولى در همهجا آداب معاشرت به منظورهاى معینى است که بعضى از آنها چنین است:
چگونه باید به خداوند و پیامبر و ائمه و سایر بزرگان احترام گزارد؟
چگونه باید ناشناسان به یکدیگر معرفى شوند؟
چگونه دوستان به یکدیگر سلام کنند؟
چگونه با مردم مسنتر و جوانتر از خود باید رفتار کرد؟
آداب و رسوم پسندیده در هنگام غذا خوردن چیست؟
براى هر مراسم خاص چه نوع لباسى باید پوشید؟
چگونه باید با همسایگان رفتار کرد؟.
همچنین در سایر مراحل زندگى باید آداب هر بخشى از زندگى را بجا آورد.
اما اینکه بهترین آداب کدام است باید سراغ آداب الهى برویم که از طرف خداوند آفریننده به وسیله آخرین فرستاده او حضرت محمد بن عبداللّهصلى الله علیه وآله به صورت قرآن مجید، آن کتاب زندگى و حیاتخبش و جاودانى به انسانها ابلاغ شده است.
علاّمه طباطبائىقدس سره در تفسیر اوّل سوره حجرات که در واقع آئین زندگى و راه و رسم حیات سعادتآفرین را فراروى مؤمنان قرار مىدهد، مىنویسد:
«این سوره دربر دارنده مسائلى است که خوشبختى را در زندگى براى فرد و پاکیزگى و شایستگى را براى جامعه پدید مىآورد. برخى از این مطالب درباره ادبى است که مؤمنان مىباید در برابر خداوند و رسول او داشته باشند و برخى بیانگر شیوههاى درست ارتباط انسانها با یکدیگر در جوامع بشرى است و برخى ملاک برترى و فضیلت انسانها را مىنمایاند و این از مهمترین موضوعهایى است که جامعه مدنى را سامان مىدهد و انسان را به زندگى سعادتآمیز، پاکیزه و گوارائى رهنمون ساخته و دین حق را از دیگر روشها و مسلکهاى اجتماعى و قانونى ممتاز مىسازد»(11).
از نظر علاّمه طباطبائى، ادب عبارت از هیئت زیبا و پسندیدهاى است که طبع و سلیقه سالم، شایسته مىداند که هر عمل مشروعى چه دینى مانند دعا و چه غیر آن مثل مشروع عقلى، همانند دیدار دوستان، طبق آن هیئت زیبا و رسا انجام گیرد.
خلاصه اینکه: ادب الهى، عمل را بر هیئت توحیدى انجام دادن است.
لذا خداوند متعال مؤدّبترین انسان را از میان بىادبترین انسانها برگزید و کتاب زندگى و حیاتبخش خود یعنى قرآن را به وسیله امین وحى بر قلب مبارک پیامبر رحمت و ادب، نازل فرموده و دستور داد تا پیامبر اسلام طبق فرمان خدا انسانها را به ادب و انسانیت و نیکو زیستن دعوت کند. چرا که همه ادیان الهى بالاخص دین کامل و جهانى اسلام مجموعهاى از آداب نیکو و پسندیده است و براساس آیه «لا رطبٍ و لا یابِسٍ اِلاَّ فِی کِتابٍ مُبینٍ»(12) در مورد زندگى سعادتمندانه بشر هیچ چیز را فرو گذار نکرده و به کوچکترین نکاتى که بشر از بدو خلقت تا روز معاد به آن نیازمند است، اشاره کرده، مثلاً در مورد آداب اجتماعى و طرز برخورد انسانها با خدا و رسول و بزرگان دین، طرز برخورد آنها با یکدیگر، با حکومتها، با زیر دستها، طرز رفتار فرزندان با پدر و مادر؛ و پدر و مادر با فرزندان، همسایگان و…. مقرراتى بیان داشته است. و براى سر و سامان بخشیدن به همه جهات زندگى انسان اهمیت داده و هیچیک از شؤون انسانیت را از قلم نینداخته و لذا سرتاپاى زندگى را داراى ادب نموده و براى هر عملى از اعمال زندگى هیئت زیبایى ترسیم کرده که از هدفدارى حیات و زندگى حکایت مىکند.
اگر خطابهاى یگانه خالق هستى را ملاحظه نمائیم مىبینیم همیشه و در جاى جاى قرآن مجید با بندگان خود مؤدّبانه و با احترام سخن گفته است. پیامبر و ائمه اطهارعلیهم السلام که خود مؤدّب به آداب الهى بوده و الگوى کامل انسانها مىباشند؛ و پیروان خود را نیز به آداب نیکو و پسندیده دعوت کردهاند و از صفات بد برحذر داشتهاند.
علىعلیه السلام مىفرماید: «..الآدابُ حُلَلٌ مُجَدَّده…»(13) «رعایت ادب مانند لباس فاخر و زینتى و نو است».
و در جاى دیگر مىفرماید: «الأدبُ یُغنی عَنِ الحَسَبِ»(14) «ادب، انسان را از نژاد و افتخارات پدران و نیاکان بىنیاز مىکند».
همچنین فرازى از رساله حقوق امام سجادعلیه السلام را که در رابطه با رعایت ادب در برابر استاد است، به عنوان مثال مىآوریم:
«حق استادت اینست که او را محترم و بزرگ شمرده، در حضور او و روبهروى او نشسته و به حرفهاى او گوش فرا دهى، صدایت بلندتر از استاد نباشد، هرگاه کسى از او سؤالى کرد پیش از او مبادرت به جواب ننمایى، در حضور او با کسى سخن نگویى، نزد او غیبت کسى نکنى، اگر پشتسر او بد گفتند دفاع کنى، عیبش را بپوشانى، فضائل او را آشکار نمائى، با دشمنانش همنشین نشوى و دوستانش را دشمن ندارى، هنگامى که چنین کنى فرشتگان الهى گواهى مىدهند که تو به سراغ او رفتهاى و براى خدا از او علم آموختهاى، نه براى خلق خدا»(15).
آداب گفتگو کردن ( کتاب آداب معاشرت (
هنگام گفتگو در مهمانی ها از کلمات و عبارات عامیانه استفاده نمی شود.
هیچوقت نباید سعی در تحمیل عقاید شخصی خود نمود.
در مهمانی ها نباید وارد بحثهای سیاسی ، اقتصادی ، نژادی و مذهبی شد، بلکه از جریانات کلی روزمره ، هنر و ادبیات صحبت نمود.
هنگام صحبت کردن تُن صدا نباید بلند باشد.
شایسته نیست در حین گفتگو بین دو نفر صحبت کرد.
وقتی آقایی با دو خانم صحبت می کند، نباید بین آنها ایستاد، بلکه باید روبروی دو خانم قرار گیرد تا بتواند هر دو را مخاطب قرار دهد.
یکی از شرایط خوب متکلم خوب، کم حرف بودن است.
هیچوقت سعی نکنید رشته سخن را به دست بگیرید، بلکه با طرح چند سوال ساده و جالب دیگران را بر سر سخن بیارید.
در گفتگو باید در نظر داشت که یک گوینده خوب باید شنونده خوب هم باشد.
گفتگو ها نباید پند آمیز باشد.
به کار بردن کلمات خارجی در مواقع غیر ضروری نشانه خودنمایی است.
همیشه گفتار طرف مقابل را با لبخند پذیرا باشید.
چند قانون آداب معاشرت 2
رعایت برخی آداب پسندیده به شما کمک خواهد کرد تا شأن و منزلت اجتماعی تان ارتقا یابد. در این متن نـکاتـی ذکر شده که می تواند در این امر به شما کمک کند.
هنگامی که با صدای بلند صحبت می کنید ، بـاعث بالا رفتن سطح استرس میان اطرافیان خود می گردید. بـلند صحبت کردن بیانگر آن است که شما قادر به بحث منطقی با دیگران نـیـستید و عجز شما را در استدلال معقولانه نشان می دهد و این که می خـواهـیـد حرف خودتان را با توسل به زور و خشونت به کرسی بنشانید.
با رعایت این نکات ساده ، دوستان بیشتری خواهید داشت و فردی خوش محضر محسوب خواهید شد.
1- همیشه مؤدب باشید.
همواره نسبت به همه مؤدب و با نزاکت بـاشید.
2- هیچگاه دشنام ندهید.
دشنام و ناسزاگویی مطلقاً ممنوع است، چون نشان می دهد که شما قادر نیستید برای بـیـان عقاید خودتان از واژه ها و لغات مناسب تری بهره بگیریـد.
3- با صدای بلند صحبت نکنید.
هنگامی که با صدای بلند صحبت می کنید ، بـاعث بالا رفتن سطح
استرس میان اطرافیان خود می گردید. بـلند صحبت کردن بیانگر آن است که شما قادر به بحث منطقی با دیگران نـیـستید و عجز شما را در استدلال معقولانه نشان می دهد و این که می خـواهـیـد حرف خودتان را با توسل به زور و خشونت به کرسی بنشانید. هـمـچـنـیـن بلند صحبت کردن سبب جلب توجه اطرافیان می گردد، البته توجه منفی.
4- کنترل خود را از دست ندهید.
زمانی که شما کنترل اعصاب خود را از دست می دهید و از کوره در می روید، به همه نشان می دهید قادر به کنترل احساسات و هیجانات خود نمی باشید. وقـتـی هم که شما از کنترل رفتار خودتان عاجز هستید، چـگونـه قـادر بـه کـنـترل چیز دیگری خواهید بود؟ همواره خونسردی خود را حفظ کنید ( کار آسانی نخواهد بود اما به زحمتش می ارزد)
5- به دیگران خیره نشوید.
زل زدن به دیگران و چـشـم چـرانـی نوعی تعرض به دیگران محسوب می گردد. شما که نمی خواهید بی جهت دیگران را مرعوب خود سازید؟
6- صحبت کسی را قطع نکنید.
پیش از آنکه اظهار عقیده ای بکنید، اجـازه دهـیـد صـحـبت دیگـران بـه پایان برسد. میان صحبت کسی پریدن، نشانه بی نزاکتی و عدم برخورداری از مـهـارت های اجـتـمـاعـی فرد است. اگر نمی خواهید خودبین و از خود راضی به نظر آیید، هیچگاه صحبت کسی را قطع نکنید و هرگاه ناچار بـه انـجـام ایـن کـار شـدیـد، گـفـتـن جـمله «معذرت می خواهم» را از یاد نبرید. مـؤدب بـودن بـه مـفـهـوم آن اسـت کـه بـرای موقعیت، عقاید و احساسات دیگران احترام قائل شویم.
7- همیشه وقت شناس باشید.
مهم است که به وقت دیگران احترام بگذارید. سـر مـوقـع در جـلسات ، قـرار مـلاقـات هـا، موقعیت های شغلی و اجتماعی حضور یابید. علاوه بر آن ، یک فرد متشخص می داند چه زمانی باید میهمانی را ترک کند.
8- اسرار زندگی خصوصی خود را فاش نسازید.
آبرو، شرافت،
صداقت و بصیرت بـزرگـتـریـن و مـهـمـتـرین عـامـل برای حفظ اعتبار یک فرد متشخص است. جزئیات زندگی شما باید محرمانه باقی بمانند، پس صحبتی در رابطه با زندگیتان به میان نیاورید.
9- حرمت بزرگترها را نگاه دارید.
شما باید همانطور که دوست دارید مورد احترام دیگران باشید، خودتان نیز به دیگران احترام بگذارید. متأسفانه امروزه جوانان خیال می کنند همه چیز را می دانند و از همه چیز سر در می آورند و در واقـع خـود را عـقـل کل می دانند اما این طور نیست. کافی است به 5 سال پیش خود بیندیشید… یقیناً شما امروز بسیار باهوش تر و با تجربه تر شده اید. اینطور نیست؟ بـا آنـکـه 5 سـال پـیـش نـیـز فکر می کردید همه چیز را می دانید.
10- به اشتباهات دیگران نخندید.
این یکی از پست ترین کارهایی است که کسی ممکن است انجام دهد. هـنـگـامـی کـه شما اشتباهی مرتکب می شوید یا خرابکاری می کنید، تنها انتظاری که از دیـگران دارید اینست که اشتباهات و خطاهای شما را به رویتان نیاورند و از آنها چشم پوشی کنند. از آن مهمتر شما را به واسطه آنها مورد تمسخر قرار ندهند.
11- کلاه خود را از سر بردارید.
شاید امروزه این رسم دیگر هوادار نداشته باشد اما شما بـاید کـلاه خود را به هنگام داخل شدن به منزل از سر بردارید. از آن گـذشـتـه هیچگاه با کلاه بر سر میز غذا ننشینید.
12- پیش از صرف غذا منتظر بمانید همه میهمانان سر جایشان بنشینند.
زمانی که برای صرف غذا سر سفره یا میز می نشینید ، باید منتظر بمانید تا تمام میهمانان کاملاً سـر جایشان بنشینند و آماده صرف غذا گردند. هـمـه افـراد بـاید در یک زمـان شـروع بــه صـرف غذا کنند.
13- فخر فروشی نکنید.
هیچ کس از آدم لاف زن خوشش نمی آید. در هنـگام گـفـتـگو دربـاره مـسائـل مـالی به دارایی های خود اشاره نکنید و ثروت خود را به رخ نکشید.
14- مرتب به ساعتتان نگاه نکنید.
هنگامی که در محفلی هستید، مدام به ساعت خود نگاه نکنید مگر آنکه بـلافـاصله قصد ترک آن محل را داشته باشید. وقتی به ساعتتان نگاه می کـنـیـد دیـگران اینطور برداشت می کنند که شما خسته و بی حوصله شده اید.
با رعایت این نکات ساده به شما اطمینان میدهم که دیگران شما را در زمره افراد با اصل و نسب و فرهیخته قرار خواهند داد.شخصی که دیگران آرزوی معاشرت و شراکت با وی را دارند. و لازم به ذکر است که همواره مردم از ملاقات با یک فرد با شخصیت خوشنود خواهند شد.
به اشتباهات دیگران نخندید
این یکی از پست ترین کارهایی است که آدمی ممکن است انجام دهد. هنگامی که شما اشتباهی مرتکب میشوید و یا خراب کاری میکنید انتظاری که از دیگران دارید آن است که اشتباهات و خطاهای شما رابرویتان نیاورند و از آنها چشم پوشی کنند. از آن مهمتر شما را بواسطه آنها مورد تمسخر قرار ندهند.
پیش از صرف غذا منتظر بمانید همه میهمانان سر جایشان بنشینند
زمانی که برای صرف غذا سر میز نشسته اید، باید منتظر بمانید تا تمام میهمانان کاملا سر جایشان بنشینند و آماده صرف غذا گردند. همه افراد باید در یک زمان شروع به صرف غذا کنند. این نکته بسیار حائزاهمیت میباشد.
فخر فروشی نکنید
هیچ کس از آدم لاف زن خوشش نمی آید. در هنگام گفتگو درباره مسایل مالی به دارایی های خود اشاره نکرده و ثروت خود را به رخ نکشید.
به ساعتتان نگاه نکنید
هنگامی که در یک جمع و محفلی می باشید، مدام به ساعت خود نگاه نکنید مگر آنکه بلافاصله قصد ترک آن محل را داشته باشید. وقتی به ساعتتان نگاه می کنید دیگران اینگونه برداشت میکنند که شما خسته و بی حوصله گشته اید.
آیین جوانمردی:
هنگام راه رفتن سعی آنید با فاصله از فرد حرکت کرده و جلوی او راه نروید.
همیشه در را برای یک خانم باز کنید
این شاید مهمترین قانون آداب معاشرت برای مردان باشد. خواه او در حین ورود به خودرو شما،
رستوران، باشگاه و یا هر جای در دار باشد، در را همیشه باید برایش باز آنید تا او عبور کند.هرگاه چندین در وجود داشت یک به یک آنها را برایش بگشایید و اگر مکانی بود که دری وجود نداشت ، اجازه دهید اول خانم عبور کند. این نهایت ادب و فرهنگ شما را می رساند.
کمکش کنید بنشیند
هرگاه یک خانم تنها و بدون همراه خواست کنار شما بنشیند، با کمی کنار کشیدن و جمع کردن خود به وی در نشستن روی صندلی کمک کنید.
جای خود را به او بدهید
در میهمانی هاهرگاه خانم و یا فردی مسن نزدیک میز غذا آمد و یا در اماکن و وسائط نقلیه عمومی وارد گشت و صندلی خالی موجود نبود، شما باید برخیزید و جای خود رابه وی تقدیم کنید.
23- از جای خود برخیزید
همیشه هنگامی که خانم یا فردی مسن به اطاق وارد و یا از آن خارج می گردد از جای خود برخیزید و یا حداقل هنگام ورود از جای خود برخیزید.
اگر چیزی از دست خانم یا فردی مسن به زمین افتاد به وی باز گردانید
هنگامی که خانمی چیزی از دستانش به زمین افتاد آن را از روی زمین برداشته و به وی بدهید. خواه آن چیز دستکش باشد و یا انکه پوشه پرونده یا یک اسکناس و. . . البته حتما از ناحیه زانو خم شوید و نه ازکمر.
25- در حضور یک خانم سیگار نکشید
هیچگاه در حضور یک خانم سیگار نکشید مگر آنکه پیش از آن از وی اجازه گرفته باشید.
26- هرگاه خانم یا فردی مسن بسته ای به همراه داشت برایش حمل کنید
این کار به او نشان میدهد که شما برایش احترام قائل هستید و آسایش و راحتی وی را خواستارید.
منابع:
1) مجمعالبحرین و المنجد، واژه ادب.
2) المصباح المنیر، واژه ادب.
3) فرهنگ عمید، آداب.
4) لغتنامه دهخدا، واژه ادب.
5) فرهنگنامه، ج1، ص 21، ترجمه، زیر نظر رضا اقصى، چ 1346، شرکت سهامى کتابهاى جیبى.
6) مستدرک الوسائل، چاپ جدید، ج15، ص 168، ابواب احکام الأولاد، باب 63، ح 3.
7) همان، ص 169.
8) همان، چاپ قدیم، ج3، ص 625.
9) فرهنگنامه، ص 22.
10) نساء: 86. گرچه «تحیّت» معنى وسیعى دارد، ولى اکثر مفسران مصداق روشن آن را «سلام» مىدانند.
و همچنین در آیه 10 سوره یونس و 23 ابراهیم، «تحیت» اهل بهشت را «سلام» دانستهاند. چنانکه مىفرماید: «تحیتُهُمْ فِیها سَلامٌ».
11) المیزان، ج18، ص 309.
12) انعام: 59.
13) نهجالبلاغه دشتى، حکمت 5.
14) بحارالأنوار، ج75، ص 68، چ قدیم.
15) تحف العقول، ص 266.