پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
دانلود ارزیابی کاربری اراضی شهری
روشهای ارزیابی کاربری های شهری
امروزه ارزیابی به عنوان یکی از مهمترین مراحل فرایند هر برنامه ریزی بشمار می آید و برنامه ریزی کاربری اراضی شهری از این قاعده مستثنی نیست. به منظور بررسی و ارزیابی کاربری اراضی شهری از حیث موفقیت کاربریها در جهت تحقق اهداف برنامه ریزی کاربری اراضی شهری می توان از روشهای کمی و کیفی استفاده کرد.
ارزیابی کمی: به منظور ارزیابی کمی کاربری های شهری لازم است وضعیت موجود کاربریهای شهری را از نظر سرانه های آنها مورد بررسی قرار گیرد و سرانجام با مقایسه اطلاعات بدست آمده از بررسی وضعیت موجود کاربری ها با استانداردهای مربوطه یا از طریق بررسی نیازهای فعلی و آتی شهری به فضا این ارزیابی صورت گیرد.
ارزیابی کیفی: منظور رزیابی کیفی کاربری های شهری لازم است ویژگیهای موجود کاربری های شهری را برساس چهار ماتریس زیر برسی نمود.
1) ماتریس سازگاری (Compatibilty)
2) ماتریس ظرفیت ( Capacity)
3) ماتریس مطلوبیت (Desirability)
4) ماتریس وابستگی ( Depedency)
ماتریس سازگاری: برمبنای این ماتریس، کاربری های موجود در حوزه نفوذ یکدیگر را از نظر یک سری از ویژگیها مانند: اندازه و ابعاد زمین،شیب زمین،شبکه های ارتباطی،کاربری های وابسته،کیفیت هوا- نور- صدا و …. مورد مقایسه قرار می گیرند. براساس این ماتریس کاربریهای همجوار می توانند یکی از حالت های 1. کاملا سازگار 2. نسبتا سازگار 3. نسبتا ناسازگار 4.کاملا ناسازگار را داشته باشد. به عبارت دیگر: در این نوع ماتریس دو نوع کاربری مجاور باید هماهنگ بوده و مزاحمتی برای همدیگر بوجود نیاورند و حتی در بعضی مواقع به همدیگر کمک کنند. برای هر فعالیتی با توجه به خصوصیاتش ، حوزه نفوذ و اثرگذاری باید تعریف گردد . در صورتی فعالیتهامی توانند کنار هم قرار بگیرند که
– آثار سوءبرهم نداشته باشند
– خارج از حوزه نفوذ دیگری قرار گیرند
در اینصورت کاربریهای تخصیص یافته سازگار محسوب می شوند.
ماتریس سازگاری
کاربری هایی که در یک منطقه استقرار می یابند نباید موجب مزاحمت و مانع اجرای فعالیت های دیگر گردند. بر این اساس کاربریها از نظر سازگاری ممکن است حالتهای ذیل را داشته باشند:
الف) کاملا با یکدیگر سازگارند: یعنی هر دو خصوصیات مشترکی دارند و فعالیت های آنها نیز بر یکدیگر منطبق باشد، مانند دو مسکونی کم تراکم.
ب) نسبتا ناسازگار: با این ترتیب هر دو کاربری از یک نوع بوده اما در جزئیات اختلاف داشته مانند مسکونی کم تراکم با مسکونی تراکم متوسط.
ج) نسبتا ناسازگار باشند: یعنی اینکه میزان ناسازگاری بین این دو کاربری از سازگاری آنها بیشتر باشند.
د) کاملا ناسازگار باشند : یعنی مشخصات دو کاربری هیچ گونه هم خوانی بت یکدیگر نداشته و در تقابل با یکدیگر باشند مانند کاربری مسکونی با کاربری صنعتی.
ه ) بی تفاوت باشند : یعنی دو نوع کاربری از جهت سازگاری نسبت به هم بی تفاوت باشند
- ماتریس مطلوبیت: برمبنای این ماتریس، کاربریهای شهری با محل استقرار آنها بر اساس ویژگیهای به مانند آنچه که در بالا به آنها اشاره شد مورد ارزیابی قرار می گیرند و هر کاربری با توجه به محل استقرارش می تواند یکی از حالت های 1. کاملا مطلوب 2. نسبتا مطلوب 3. نسبتا نامطلوب 4. کاملا نامطلوب را داشته باشد. به عبارت ساده تر: در این نوع ماتریس رابطه بین سایت (زمین ومحل) با نوع فعالیت یا بعبارت دیگر رابطه زمین با کاربری مورد نظر مطرح است . یعنی هر زمینی برای کار بری ویژه ای مناسب است و هر کار بری زمین خاصی را می طلبد که در مکان گزینی مراکز خدمات شهری یک اصل مهم محسوب میگردد .
- ماتریس ظرفیت: برمبنای این ماتریس، مقیاس هر کاربری با سطح عملکردی محدوده ای که کاربری در آن واقع شده است مورد بررسی قرار می گیرد. در این حالت نیز هر کاربری می تواند نسبت به سطح عملکردی محدوده استقرارش یکی از حالت های 1. کاملا متناسب 2. نسبتا متناسب 3. بی تفاوت 4. نسبتا نامتناسب 5. کاملا نامتناسب را داشته باشد. به عنوان مثال این اصل برای کاربری آموزشی بدین ترتیب خواهد بود: اندازه و ابعاد این سطوح باید جوابگوی فعالیتهای آموزشی ، پرورشی و ورزشی در دو بعد جزئی وکلی باشد. در بعد جزئی ظرفیت واحد آموزشی باید باتعداد جمعیت استفاده کننده از آن واحد آموزشی و در بعد کلی ظرفیت کل واحدهای آموزشی منطقه در مقاطع مختلف تحصیلی با جمعیت دانش آموزان آن منطقه متناسب باشد. فضاهای یک واحد آموزشی در صورتی می تواند بصورت بهینه مورد استفاده قرار گیرد که دارای ابعاد و اندازه های متناسب با عملکردی که مورد نظر است باشد. این ابعاد و اندازه با توجه به ظرفیت واحد آموزشی متفاوت است .در هر ناحیه با توجه به شعاع دسترسی ، تراکم جمعیت دانش آموزی لازم التعلیم ، سیاست دولت و….می توان تعداد و ظرفیت مورد نیاز مکانهای آموزشی ، پرورشی و ورزشی را تعیین کرد.
- ماتریس وابستگی: این ماتریس در صدد مشخص کردن میزان وابستگی کاربری ها به یکدیگر و لزوم همجواری آنهاست. و به عبارت ساده تر: این نوع کاربریها می توانند بصورت زنجیروار بهم وابسته باشند( درست بر خلاف نوع ناسازگاری که می توانند مخالف هم باشند و در کنار هم قرار گرفتنشان ممکن است به همدیگر زیان برساند) در این ماتریس تاکید بر این است که کاربریهابصورت زنجیروار بهم وابسته باشند.
بعد از ارزیابی کیفی کاربریهای شهری با ماتریس های بالا می توان در مورد کاربری ها چنین تصمیم گیری نمود که«هنگامی که یک کاربری ناسازگار،نامطلوب،نامناسب و غیروابسته باشد قطعا باید نسبت به تغییر محل آن اقدام نمود. اما چنانچه از جهاتی غیرقابل پذیرش و از جهاتی دیگر مورد قبول باشد در این صورت می توان به جای جایجایی از سایر تمهیدات برای کنترل و کاهش آثار فعالیت آن از جمله: فیلتر کنترل آلودگی هوا،ایجاد حائل مصنوعی،دیوار،پوشش گیاهی،مواد و مصالح آکوستیکی،کاهش حجم و . . . استفاده نمود».
بر مبنای متون فوق به عنوان مثال می توان جهت مکان یابی کاربری آموزشی اصول زیر را در نظر گرفت:
کاربری فضاهای آموزشی و عوامل موثر در مکان یابی آنها
یکی ازپیچیده ترین و حساس ترین کاربریهای موجود در فضاهای شهری کاربریهای آموزشی می باشد که لزوم توجّه دقیق و عاقلانه در خصوص مکان یابی و همسایگی با کاربریهای مشابه و هم سو را طلب می نماید.از جمله این تمهیدات لحاظ نمودن مسئله بهداشت مدارس در تعیین فضاهای آموزشی است. در این رابطه جهت جلوگیری از آسیبهای جسمی و روحی و ایجاد محیط سالم آموزشی، توسط وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی و معاونت پرورشی وزارت متبوع دستورالعمل های اجرایی ارائه شده است که بطور مشخص متضمن جلوگیری از ایجاد آلودگی های صوتی ،آب ، زمین و هوا می باشد.در بخشی از این دستورالعمل که به مکان یابی فضاهای آموزشی مربوط می گرددآمده است : “ محلی که برای احداث مدارس در نظر گرفته می شود باید از کارخانجات ، خطوط آهن، بزرگراهها ، بیمارستانها ، گورستانها،کشتارگاهها ، دامداریها، مرغدایها و محل انباشتن زباله و کود ، مراکز پر سرو صدای شهری و مراکزی که به نحوی تولید دود ، بو، گردوغبار و سر وصدا می نماید دور باشد“
بدین ترتیب با شناخت عواملی که در تعیین سازگاری و یا نا سازگاری و با دیگر کاربریها نقش دارد کلیه همجواریهای آموزشی باید مورد بررسی قرار گیرد . همچنین محلی که برای احداث مدرسه در نظر گرفته می شود باید در مکانی باشد که بتواند از تأسیسات زیر بنایی موجود در محل ( آب، برق،تلفن، شبکه فاضلاب ، شبکه راهها و….) برخوردار گردد.
آلودگی
امروزه به دلیل افزایش جمعیت و رشد فزاینده استفاده از تکنولوژی ووسایل نقلیه موتوری ، مواد آلوده کننده شیمیایی وسوختهای فسیلی ،آلودگی محیط زیست بخصوص در شهرها مشکلات جدّی به بارآورده است.آلودگی هوا،آب ، محیط ، صدا و کلاً دخل وتصرفی که توسط انسان در محیط طبیعی انجام می گیرد مسائلی را موجب گردیده است که عدم کنترل آنها باعث بروز مشکلات حاد تری درشهرها خواهد شد.بنابراین در برنامه ریزی شهری ومنطقه ای تأکید و توجه اساسی بر حفظ محیط زیست سالم از اهمیّت فوق العاده ای برخوردار است.
دراحداث مدارس وفضاهای آموزشی ،پرورشی –ورزشی نیزکه یکی ازکاربری های مهم شهری می باشدباید خطرات و آسیب های ناشی از این آلودگی ها را در نظرداشت واز احداث مدارس در شعاع عمل منابع آلودگی ها اجتناب نمود.در ادامه بحث آلودگی های محیطی مهم وتاثیرآنها برمراکزآموزشی مورد بررسی قرار می گیرد .
آلودگی صوتی
اصوات حاصل از ترافیک ، مراکز تجاری ، صنعتی ، سروصدای ناشی از بازی بچه ها در فضای باز و یا کلاسها که از شرایط قابل پذیرش و تحمل بالاتر باشد ، ارتعاشات مزاحم گفته شده و به عنوان آلودگی صوتی مطرح میگردد. میزان قابل قبول سروصدا در گروههای مختلف در ارتباط با شرایط جسمی و روحی و نوع کاربری یکسان نمی باشد . حداکثر میزان صدای قابل قبول برای کلاس درس 45 دسی بل است. با توجّه به این که شدت صوت با افزایش فاصله کاهش می یابدو با در اختیار داشتن میزان صوت مجاز در کلاس درس می توان با محاسبه دقیق مشخص نمود که منابع ایجاد صوتها ، حداقل در چه فاصله ای باید قرار داشته باشند تا کمترین تأثیر منفی را برای آموزش در کلاس درس ابجاد نمایند.
موقعیت مکانی مدارس و همجواری نادرست آنها با مناطق پرسرو صدا موجب کاهش بازدهی آموزشی می گردد. بنابراین در مکان یابی مدارس باید مسایل همجواری در نظر گرفته شود. احداث سد کننده های صوتی مانند فضای سبز متراکم ویا حائل شدن ساختمانهای جنبی دیگر می تواند در کاهش میزان صدای نامطلوب در محیط آموزشی بسیار مؤثر باشد.همچنین دور نگهداشتن امکانات و وسایل ورزشی از کلاسهای درس باعث تمرکز حواس دانش آموزان و رشد فرایند یادگیری می گردد.
فرمت فایل: Word (قابل ویرایش)
تعداد صفحات: 31
حجم: 177 کیلوبایت