فرآورده های شیـر

فرآوردهای شیر

شیرخشک: عوامل مهمی که میکروفلور

شیرخشک را تحت تاثیر قرار می دهند:

1ـ فرایند حرارتی است که قبل از خشک کردن به شیر داده می شود .

2ـ روش خشک کردن شیر است .

3ـ میزان آلود گی است که شیر از کارخانه کسب می کند و امکان رشد و تکثیر این میکروارگانیسم ها قبل از خشک کردن شیر می باشد.

در میان این ارگانیسم ها از همه مهمتر استا فیلوس کوکوس اوریوس وامکان رشد آن و تولید آنتروتوکسین است که در اثر حرارت از بین نرفته،از نظر بهداشت عمومی اهمیت ویژه ای دارد. درمرحله بسته بندی نیز بعضی از میکروارگانیسم ها مانند مخمرها و کپک ها از طریق هوا وارد شیر خشک  می شوند. در طول نگهداری شیر خشک تعداد میکروارگانیسم ها ی موجود در آن بتدریج کاهش می یابند به طوری که در شیرخشک یک ساله فلور غالب را میکروارگانیسم ها ی هاگزا تشکیل می دهند. زمانی که شیرخشک بازسازی می شود، هر یک از میکروارگانیسم ها ی زنده قادر به رشد میباشند. بنابراین شیر را از زمان بازسازی باید همانند شیر تازه نگهداری نمود.

 

 

الف- نمونه برداری

نمونه ها باید بعد از مخلوط شدن کامل توسط قاشقک فلزی یا سوند مخصوص نمونه برداری فرآورده ها ی خشک شیر که تمیزو خشک و سترون است برداشت شده و سپس مقدار مناسب از آن ( حدود  200 گرم) ، به یک ظرف مخلوط کن مناسب که با تکان دادن نمونه ها را مخلوط می نما ید، منتقل گردد.

ب- تهیه رقت ها:

به طور سترون مقدار 10 گرم شیرخشک را توزین کرده ، آنرا به یک بطری دهانه گشاد حاوی آب مقطر 50 درجه سانتیگراد منتقل کرده ، بطری را به مدت 12 ثانیه با یک دوران 30  سانتیمتری به تعداد 25 مرتبه تکان دهید.   شیر بازسازی شده را به مدت  15 د قیقه در حمام آب  50 درجه سانتیگراد قرارداده سپس چند بار بطری را برگردانیدوفورا آزمایش را انجام دهید . درصورت لزوم رقتها ی بیشتر را با استفاده از مقادیر 9 میلی لیتری محلول رینگر4/1غلظت یا محلول اب پپتونه 18/0 درصد آماده کنید .

یادآوری : فدراسیون بین المللی شیر محلول رینگر 4/1 غلظت را جهت بازسازی شیرخشک توصیه می کند.

 

 

 ج- آزمایش مستقیم میکروسکپی :

گسترش برید(Breeds smear) را اماده کرده ، با رنگ نیومن رنگ امیزی کنید . شمارش کلی میکروبی مبین میزان تکسیر میکروارگانیسم ها قبل از خشک کردن شیر است .

د- کشت نمونه ها :

مقدار 1 میلی لیتر از هر رقت را جهت تشخیص و شمارش میکروارگانیسم های زیر در محیط های مناسب کشت دهید :

1- شمارش کلی میکروب های زنده :

از پلیت کانت آگار یا آگارمغذی می توان استفاده کرد . حرارت گرمخانه 55،37،30 درجه سانتیگراد به ترتیب به مدت پنج و سه روز میباشد.

2- شمارش کلیفرم ها :

از روش چند لوله ای استفاده کرده ، در 30 درجه سانتیگراد گرمخانه گذاری کنید . محیط مورد استفاده آبگوشت لاکتوز سبز درخشان صفرا دار است که مقادیر 1 میلی لیتر ، 10میلی لیتر و 100میلی لیتر از رقت مورد نظر در آن تلقیح  می گردد .

 

 

3ـ استرپتو کوک مدفوعی      

  4- کپک ها و مخمر ها :

با استفاده از محیط آگار مالت که اسیدی شده است، رقت های مورد نظر را کشت دهید. حرارت گرمخانه 20 تا 25 درجه سانتیگراد وزمان گرمخانه گذاری 3 تا 5 روز است.

5- استافیلوس کوکوس اورﺋوس:

محیط برد پارکر مورد استفاده قرار می گیرد و کشت سطحی داده می شود. درجه حرارت و زمان گرمخانه گذاری 37 درجه سانتیگراد به مد ت  24 ساعت  است.

توجه: عد م وجود استا فیلوکوک ها ی زنده در نمونه هیچ گونه تضمینی برای عد م وجود آنتروتوکسین نمی باشد.

6- هاگ ها ی کلسترویدیا یی :

از پلیت کانت آگار یا آگار خون ( کشت سطحی ) استفاده کرده، پلیت ها را به طور بیهوازی به مدت 3 تا 5 روز در حرارت ها ی 30 ، 37 و55 درجه سانتیگراد گرمخانه گذاری کنید.

 

 

 

7- سا لمونلا :

با مراجعه به بخش سالمونلا که ابتدا یک محیط غیرانتخابی غنی کننده مورد استفاده قرار می گیرد ، شیر باز ساخته را (رقت 10/1 ) به مدت 24ساعت در 37 درجه سانتیگراد در محیط غنی کننده نگهداری کنید . سپس مطابق  روش جستجوی سالمونلا آزمایش را ادامه دهید .

ﻫ – نتایج و ارائه گزارش :

نتایج حا صله  را در هر گرم شیرخشک گزارش کنید. شمارش میکرسکپی (مستقیم) باید کمتر از 10 ^6 در هر گرم باشد، شمارش میکروارگانیسم ها ی زنده نباید از〖10〗^(4 ) در هر گرم تجاوز کند و شمارش کلیفرم ها، کپک ها و مخمر ها هر یک از 10 عدد در هر گرم  نباید از 10 عدددر هر گرم تجاوز کند.

خامه :

میکروبیولوژی خامه شبیه شیر بوده  و میکروارگانیسم ها یی که در شیر مورد استفاده برای تهیه خامه وجود داشته اند و در فرایند حرارتی از بین نرفته اند در خامه  هم وجود دارند. علاوه بر آن ممکن است ارگانیسم ها یی که بعد از حرارت دادن شیر یا خامه باعث آلودگی شده اند نیز وجود داشته باشند.خامه استریلیزه حاوی تعداد بسیار کمی میکروارگانیسم زنده است و آزمایش آن شبیه آزمونهای سترونی است که در مورد شیر تبخیر شده ذکر گردید.

 

الف- نمونه برداری :              

نمونه برداری ممکن است از نمونه ها ی بسته بندی شده، یا با کمک یک وسیله مناسب از خامه فله برداشت شود. اگر تا 2 ساعت بعد از نمونه برداری خامه، نمونه را نمی توان به آزمایشگاه ارسال کرد، باید آن را در مجا ورت یخ بسته بند ی نموده و تا عصر همان روز به آزمایشگاه تحویل داد. در موقع رسیدن نمونه به آزمایشگاه نیز باید تا موقع آزمایش آن را در یخچال نگهداری کرد.

ب- کشت خامه :

رقتهای اعشاری را تا رقت     〖  10〗^(-6)با یک رقیق کننده مناسب ( ترجیحا آب پپتونه حاوی  85/0 درصد نمک طعام ) تهیه کنید و شمارشهای زیر را انجام دهید:

1ـ شمارش کلی میکروب های زنده:

( این آزمایش در مورد خامه های ترش یا ((sour cream)) انجام می شود). محیط پلیت کانت آگار یا آگار مغذی را بکار برده و در 30 درجه سانتیگراد به مدت سه روز گرمخانه گذاری کنید.

2ـ شمارش کلیفرم ها :

محیط  وایولت ردبا یل آگار را بکار برده و کشت ها را به مدت 24 ساعت در 30 درجه سانتیگراد قرار دهید.

 

3ـ استا فیلوس کوکوس اورﺌوس:

با استفاده از محیط برد پارکر کشت سطحی انجام داده، در 37 درجه سانتیگراد گرمخانه گذاری کنید.

نتایج و استاندارد های پیشنهادی :

نتایج را در هر گرم خامه گزارش کنید. در مورد خامه بسته بندی شده که به صورت جزﺋﻯ فروشی در معرض فروش قرار دارد، تعداد کل میکروارگانیسم های زنده نباید از 〖10〗^4  در هر گرم تجاوز نماید. تعداد کلیفرم ها در هر گرم از 10 عدد باید کمتر باشد. استافیلوس کوکوس اورﺋوس در یک گرم نباید وجود داشته باشد.

کره :

کره در صنعت از خامه غیر پرورده ( خامه شیرین ) یا خامه پرورده ( خامه ترش ) که به آن مایه حاوی ارگانیسم های تولید کننده سیترات اضافه شده است تولید می گردد. اکثر میکرو ارگانیسم های موجود درخامه، در مراحل تولید کره از بین می روند ولی بعضی از آنها در محصول نهایی زنده باقی میمانند. کره ممکن است بدون نمک یا نمکدار باشد که در این صورت میزان نمک بین 5/2 ـ 5/0 درصد متغیر است، رطوبت کره معمولا طبق قوانین و استانداردهای ممالک مختلف در حد مشخصی محدود می گردد ( در ایران حداکثر 16 درصد است ). درصورتی که مقدار نمک در کره نمکدار 2درصد باشد غلظت آن در فاز آب کره 5/12 درصد می گردد که از نظر ممانعت کردن از رشد بسیاری از میکروارگانیسم ها اهمیت دارد. از طرف دیگر هر چه قطرات آب موجود در کره ریزتر و توزیع آن ها یکنواخت تر باشد، امکان رشد ارگانیسم ها کمتر است. نگهداری کره در سرما ( زیر صفر ) نیز رشد میکروبی را بتعویق می اندازد. فساد کره اغلب براثر فعالیت میکروارگانیسم هایی  ایجاد می گردد که قادر به رشد در حرارت های پاﺋین بوده و با تولید لیپاز و عمل لیپولیز، باعث طعم بد و تغییر رنگ کره می گردند.

الف- نمونه برداری :

نمونه برداری کره به منظور آزمایشهای میکروبیولوژیکی باید با استفاده از وسایل سترون و در شرایط سترونی انجام گیرد. اگر کره به صورت فله باشد باید از سوند فلزی سترون مخصوص کره استفاده کرده و از گوشه های مختلف توده کره در حدود 60 گرم نمونه برداشت نمود. ( فدراسیون بین المللی شیر مقدار 200 گرم نمونه را توصیه می نماید).

زمانی که باید قسمت سطحی توده کره به طور جداگانه مورد آزمایش قرار گیرد، با یک چاقوی سترون یا قاشقک سطح کره را کنار زده، از قسمت عمقی نمونه را برداشته وبه یک ظرف سترون منتقل کنید. نمونه ها باید در حین حمل ونقل به آزمایشگاه در محل خنک نگهداری شده و حتی المقد ور زود مورد آزمایش قرار گیرند.

 

 

ب- روشهای آزمایش کره :

نمونه کره را در حرارتی که از 45 درجه سانتیگراد تجاوز نکند، یا غوطه ور ساختن بطری حاوی نمونه به مدت کوتاه در حمام آب 45 درجه سانتیگراد ذوب کنید. سپس آن را با تکان دادن به تعداد 50 مرتبه با یک حرکت دورانی 30 سانتیمتری به مدت یک دقیقه خوب مخلوط کنید. اگر حجمی کار می نماﺋید مقدار 10 میلی لیتر از مخلوط ذوب شده را به یک بطری 200 میلی لیتر حاوی 90 میلی لیتر محلول رقیق کننده  منتقل نماﺋید. محلول رقیق کننده در مورد کره باید دارای 1/0 درصد آگار باشد تا باعث پایداری امولسیون شود. پی پت ها و محلول رقیق کننده باید گرم با شند ( 45 درجه سانتیگراد ). اگر آزمایش را بر اساس وزن کره انجام می دهید، مقدار 10 گرم کره رابه طور سترون توزین و به 90 میلی لیتر محلول رقیق کننده اضافه کنید سپس آن را خوب تکان بدهید ( 25 مرتبه در یک قوس 30 سانتیمتری ) به طوری که یک سوسپانسیون یکنواخت ایجاد شود. از رقت 10/1 آماده رقتهای اعشاری را تا رقت 10 ^(-4) تهیه کنید وآزمایشهایی را که در صفحه بعد آمده است، انجام دهید.

1- شمارش کلیفرم ها :

با استفاده از محیط وایولت رد  بایل آگار

2- شمارش کپک و مخمر:

با استفاده از محیط آگار مالت اسیدی شده

3-شمارش میکرو ارگانیسم های لیپولیتیک :

فدراسیون بین المللی شیر استفاده از محیط آگار چربی کره حاوی آبی ویکتوریا را توصیه می کند.

4- شمارش استافیلوس کوکوس اورﺋوس :

با استفاده از محیط برد پارکر

نتایج و استانداردهای پیشنهادی :

نتایج حاصله را بر حسب میلی لیتر یا گرم کره طبق روش استفاده حجمی یا وزنی گزارش کنید. حد مجاز شمارش کلیفرم ها در یک میلی لیتر با یک گرم کره حد اکثر 10 ( این عدد در حال حاضر برای کره های بسته بندی شده در ایران 30 می باشد ) عدد است. شمارش کپک و مخمر از100 عدد در هر گرم یا میلی لیتر نباید تجاوز کند. تعداد میکروارگانیسم های لیپولیتیک نباید از 10 ^3 عدد در هر گرم یا میلی لیتر کره بیشتر باشد و استافیلوس کوکوس اورﺋوس در یک گرم کره نباید وجود داشته باشد.

شیر های تخمیر شده :

شیر های تخمیر شده با رشد تعداد کافی انواعی از باکتری های مولد اسید لاکتیک در شیر و ایجاد لخته یا انعقاد آن تهیه می گردند و دارای طعم ترش مخصوص به خود هستند.

از شیرهای تخمیر شده می توان شیر اسیدی (Acidophilus  milk )، دوغ ترش شده ( Cultured  buttermilk ) و ماست را نام برد.

با کمک باکتری های مولد اسید لاکتیک ومخمرها نیز فرآورده های تخمیری شیر تهیه می شوند که دارای طعم ترش و به طور ضعیفی طعم الکل است که از آن جمله می توان کفیر ( kefir ) را مثال زد.

الف- آزمایش میکروسکپی ( مستقیم ) :

با استفاده از یک لام تمیز و قرار دادن یک قطره آب در روی آن، گسترشی از شیر تخمیر شده تهیه و بگذارید لام خشک شود وبا رنگ گرم رنگ آمیزی کنید. سپس نوع میکروارگانیسم های مشاهده شده در زیر میکروسکپ را مشخص نماﺋید.مثلا در مورد ماست دو نوع میکروارگانیسم های گرم مثبت (کوکسی و باسیل) به تعداد تقریبا مساوی باید مشاهده گردند. میکروارگانیسم های آلوده کننده تنها در مواردی که تعداد آن ها زیاد باشد در زیر میکرسکپ قابل رویت می باشند.برای تشخیص آنترو باکتریا سه در تعداد کم یا سایر آلوده کننده ها، روشهای مناسب را که شرح آنها در ذیل می آید بکار برید.

ب- تشخیص آلوده کننده ها:

روشهایی که برای تشخیص آلوده کننده های مایه ماست مورد استفاده قرار می گیرند شامل کشت سطحی روی محیط های انتخابی مناسب و خالص کردن کشت و تشخیص آنها می باشند. آزمایش برای شمارش کلیفرم ها شاخصی جهت وضع بهداشتی کارخانه تولید کننده است زیرا بعد از 24 ساعت که از تولید ماست سپری گردید باکتری های کلیفرم اگر در ماست موجود باشند از بین خواهند رفت. مخمر ها یکی از ارگانیسم های مولد فساد در ماست می باشند و در تعداد کم با روش شمارش چند لوله ای وبا استفاده از محیط مایع ((دیویس یست سالت برات)) ( DAVIS’S YEAST SALT BROT) به شرح زیر با 5/3 = PH به عنوان یک محیط انتخابی مشخص خواهند شد.

AMMONIUM     NITATE             گرم  1

AMMONIUM     SULPHATE             گرم   1

SODIUM   MONOHYDROGEN   PHOSPHSTE (بدون آب)   گرم   4

POTASSIUM   DIHYDROGEN   PHOSPHATE           گرم    2

SODIUM    CHLORIDE            گرم    1

D- GLUCOSE             گرم   10

YEAST    EXTRACT   POWDER          گرم      1

DISTILLED    WATER                       لیتر     1

مواد فوق را با حرارت حل کرده و PH رادر 6/6 تنظیم کنید. محیط را در مقادیر 10 میلی لیتر در لوله های آزمایش توزیع کرده، بعداز وارد کردن       لوله های درهام وارونه در آن ها به وسیله اتو کلاو در حرارت 115 درجه سانتیگراد به مدت 20 دقیقه محیط کشت مایع را سترون کنید. در صورت لزوم می توان محیط را با غلظت مضاعف تهیه کرد که در این صورت در ظروف مناسب توزیع شده و اتوکلاو می شود.

یاد آوری می گردد که از لوله های که در آن ها رشد میکروبی همراه یا بدون گاز مشاهده می گردد گسترش تهیه کرده، در زیر میکروسکپ وجود مخمرها را تایید نماﺌید.

پنیر :

فرآورده های تخمیر شده مثل پنیر حاوی تعداد زیادی باکتری های مولد اسید لاکتیک می باشند که در فرایند تخمیر مسئول وموثر هستند. زمان کوتاهی بعد از تولید، باکتری های غالب را که مولد اسید لاکتیک می باشند، گروهی تشکیل می دهند که از کشت مایه افزوده شده مشتق شده اند. در پنیر های که کم و بیش دوران رسیدن را طی کرده اند، بتدریج باکتری هایی که از مایه مشتق شده اند جای خود را به باکتری هایی می دهند که بیشتر تحمل اسید را دارند ( مثل لاکتو باسیل ها ).

 

 

نمونه برداری :

نمونه برداری که به منظور آزمایشهای میکروبی از پنیر انجام می گیرد باید در شرایط سترونی و با وسایل  تجهیزات سترون انجام گرفته و نمونه در یک ظرف تمیز و سترون به آزمایشگاه منتقل گردد.

وزن نمونه برداشت شده نباید از 50 گرم کمتر باشد. اگر پنیر در بسته بندی کوچک قرار دارد، بسته بندی را بدون باز کردن آن به آزمایشگاه منتقل کنید. در غیر این صورت به وسیله سوند مخصوص نمونه برداری پنیر که سترون شده است یا با کمک چاقوی سترون از پنیر نمونه برداشت نمائید.

ب- تهیه رقتها :

از محلول رقیق کننده رینگر4/1 غلظت یا محلول سیترات سدیم 2 درصد که حرارت آن ها 45 درجه سانتیگراد است می توان استفاده کرد.

پنیر در محلول رقیق کننده دومی بهتر پخش و رقیق شده و در نتیجه امکان جدا کردن میکروارگانیسم ها بیشتر است. امولسیون کردن با تکان دادن به وسیله دست یا استفاده از استوماکر یا مخلوط کن الکتریکی انجام می گیرد.

اگر عمل مخلوط کردن با دست انجام می گیرد، ابتدا نمونه را به طور سترون و با کمک یک وسیله مخصوص خرد کنید.

رقتهای بعدی را به طور معمول با استفاده از آب پپتونه 1/0 درصد تهیه نمائید.

ج- آزمایشهای میکروبی پنیر :

1- شمارش کلیفرم ها :

از وایولت رد بایل آگار یا روش چند لوله ای استفاده کرده ودر 30 درجه سانتیگراد گرمخانه گذاری کنید.

2- شمارش کپک و مخمر:

از آگار مالت با  5/3 = PH استفاده کرده و پلیت های کشت شده را به مدت 3 تا 5 روز در 25- 22 درجه سانتیگراد قرار دهید.

3- شمارش استافیلوس کوکوس اورئوس :

از محیط برد پارکر استفاده کرده، کشت سطحی بدهید و در حرارت 37 درجه سانتیگراد به مدت 24 ساعت گرمخانه گذاری کنید.

4- انواع کلستریدیوم ها :

از محیط آگار SPS استفاده کرده و به طور بیهوازی گرمخانه گذاری کنید.

 

 

بستنی :

جهت اطلاع از کیفیت بهداشتی بستنی، کشت این فرآورده منجمد شیر بر اساس وزن آن در محیط های کشت مناسب انجام می گیرد.

الف- جمع آوری نمونه ها :

1- بستنی های سخت شده :

منظور از بستنی سخت فرآورده ای است که بعد از تولید و بسته بندی مدتی در سرمای مناسب نگهداری شده باشد. این فرآورده ها بدون باز کردن بسته بندی آن ها برداشته شده و در شرایط  انجماد به آزمایشگاه فرستاده می شوند.

2- بستنی نرم :

منظور از بستنی نرم فرآورده ای است که مستقیما از دستگاهها یا فریزرهای تولید بستنی برداشت می گردد. در این صورت نمونه برداشت شده مستقیما به ظروف مخصوص نمونه برداری که سترون شده است منتقل می گردد. مقدار برداشت نمونه نباید کمتر از 60 گرم باشد.

در هر دو مورد بستنی باید در ظروف مناسب که آن را تا زمان آزمایش در آزمایشگاه به حالت انجما د نگه می دارد حمل و نقل شود، برودت نباید در این ظروف کمتر از 18- درجه سانتیگراد باشد. نمونه ها باید در ظرف 6 ساعت بعد از برداشت به آزمایشگاه تحویل گردند.

 

ب- آماده کردن نمونه:

1- اگر نمونه دربسته بندی اولیه خود می باشد، به طور سترون تمام و یا قسمت مناسب نماینده ای از کل آن را به ظروف سترون منتقل کنید.

2- نمونه های منجمد باید در حرارت آزمایشگاه قرار گیرند ( حداکثر یک ساعت ) تا نرم شوند.

3- اگر نمونه غیر منجمد است، باید آزمایشگاه را بلا فاصله شروع کرد.

ج- آمایشهای میکربی :

آزمایش بر اساس وزن بستنی انجام می گیرد زیرا وزن 10 میلی لیتر بستنی ممکن است از 5/4 تا 5/10 گرم متغیر باشد.

بطری حاوی نمونه را سه بار برگردانید تا محتویات آن مخلوط شوند. با استفاده از استفاده از یک پی پت سترون10 میلی لیتری مقدار 10 گرم نمونه بستنی ذوب شده را در یک ظرف سترون توزین کنید و به آن90 میلی لیتر رقیق کننده افزوده وسه بار ظرف را تکان داده و برگردانید. از رقت 10/1 حاصله رقتهای بعدی را تا  10 ^(-4)تهیه کرده، آزمایشهای زیر را انجام دهید:

1- شمارش کلی سرما گراها و مزوفیل ها:

از آگار پلیت کانت یا استاندارد متد آگار یا آگار مغذی استفاده کرده،

پتری دیش های کشت شده را در5 درجه سانتیگراد به مدت 7 روز ودر 30 درجه سانتیگراد به مدت سه روز نگه دارید.

2- تشخیص اشریشیا کلی

3- شمارش آنترو باکتریا سه :

از محیط وایولت رد بایل آگار که به آن مقدار 10 درصد گلوکز اضافه شده است استفاده کنید. گرمخانه گذاری در 30 درجه سانتیگراد و به مد ت 24 ساعت انجام می گیرد.

4- شمارش استافیلوس کوکوس اورئوس :

از محیط برد پارکر استفاده می شود. حرارت گرمخانه  37 درجه سانتیگراد به 24 ساعت است.

تفسیر نتایج :

نتایج حاصله را بر حسب تعداد میکروارگانیسم در هر گرم بستنی گزارش کنید. مطابق استاندارد ملی ایران، تعداد میکروارگانیسم های زنده نباید از 10 ^5 در بستنی تجاوز کند. تعداد آنتروباکتر یا سه از  10 ^2نباید تجاوز نماید. اشریشیا کلی در یک گرم بستنی نباید وجود داشته باشد. تعداد استافیلوس کوکوس اورئوس در هر گرم بستنی از 10 ^2 عدد نباید تجاوز کند.

 

 

منابع :

1-American  public  Health  Association ( 1978 ). Standard  Methods  for the Examination of  dairy  products. 14 th  ed.   APHA, New York. N. Y

2- Harrigan, w. F   &  Margaret  E. McCance              (1976).Laboratory  Methods  in Food  and

Dairy    Microbiology.  Academic  press,  London.

3-Huhtanen  C. N  and C. O. Jones(1989).  A         procedure  for  the  direct  microscopic  count of bacteria in non –  fat dry milk.  J. Food protection. 52 (6) 404 – 406

4- International dairy federation (1964)  fil – ide 31 : 1964 ((count of yeasts and moulds in butter)) brussels : idf .

5- international dairy federation (1966 b ) fil – idf 40 : 1966 ((standard routine method for the count of coliform bacteria in pasteurized milk )) Brussels : idf .

6- international dairy federation (1966 c). fil – idf 41 : 1966 ((standard method for the count of lipolytic organisms)) Brussels idf .

7- international dari federation (1970 a). fil – idf 49 : 1970 ((standard method for determining the colony count of dried milk and whey powder)) Brussels : idf.

8- international dairy federation (1971 a).fil – idf 60 : 1071  ((detection of coagulase positive staphylococci in dried milk)) brusseles : idf

9- matshall, Robert. T.  (1993) standard methods for  the  examination of  dairy products 16 edition. Apha Washington d.c. 2005 international standard organization (iso) (1997) milk – enumeration of somatic cells part 1 microscopic method. Iso : 13366-1 geneve. Switzerland.

10- ratnam, s. and march, s. b (1986).laboratory studies on salmonella contaminated cheese involved in an major outbreak of gastroenteritis, j . applied bacteriology, 61 (1) 51- 56.