دانلود رابطه پنج عامل بزرگ شخصیت و سبک های مقابله ای با افسردگی زناشویی

رابطه پنج عامل بزرگ شخصیت و سبک های مقابله ای با افسردگی زناشویی در زنان متاهل کارمندان شهرستان اسلام آباد غرب

کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی

چکیده:

هدف اصلی این پژوهش، بررسی رابطه بین پنج عامل بزرگ شخصیت و سبک های مقابله ای با فرسودگی زناشویی در زنان کارمند شهرستان اسلام آبادغرب بود.پژوهش حاضر توصیفی از نوع مطالعات همبستگی می‏باشد. جامعه آماری را کلیه زنان کارمند شهرستان اسلام آبادغرب تشکیل دادند. حجم نمونه پژوهش 144 کارمند زن بود که از بین اداره های این شهرستان به صورت خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شدند. ابزارهای به کار گرفته شده شامل، مقیاس فرسودگی زناشویی پاینز و نانز، مقیاس پنج عاملی جدید شخصیت و فرم تجدیدنظر شده آن از مک کری و کاستا، مقیاس راهبردهای مقابله با تنیدگی اندلر و پارکر بود. تجزیه و تحلیل داده ها با استفاده از همبستگی پیرسون و رگرسیون همزمان صورت گرفت. نتایج نهایی پژوهش حاکی از آن بود که موافق بودن (عامل چهارم ویژگی های شخصیتی) می تواند فرسودگی زناشویی را پیش بینی کند، اما سائر عامل ها پیش بینی کننده فرسودگی زناشویی نیستند. همچنین نتایج نشان داد که  از بین سبک های مقابله ای سبک هیجان مدار و سبک اجتنابی می توانند فرسودگی زناشویی را پیش بینی کنند. بنابراین یافته های به دست آمده نشان داد که گشودگی، موافق بودن، سبک هیجان مدار، وسبک اجتنابی توان پیش بینی فرسودگی زناشویی را دارند.

کلید واژه ها: ویژگی های شخصیتی، سبکهای مقابله ای، فرسودگی زناشویی

مقدمه:

به طور سنتی و معمول اساس تشکیل خانواده با ازدواج گذاشته می شود. ازدواج، اولین ومهمترین مرحله در چرخه زندگی خانوادگی است که در آن انتخاب همسر صورت می گیرد و موفقیت در دیگر مراحل زندگی به موفقیت در این مرحله بستگی دارد(نیتزل[1] و هاریس[2]،2008). ازدواج مهم ترین رویداد زندگی فرد است و مهمترین مرحله چرخه ی زندگی خانوادگی محسوب می شود(سیاتیری،1384). بدین منظور، وجود مجموعه ای از آگاهی ها و اطلاعات در جهت ارتقای کیفیت ازدواج الزامی می باشد (رفاهی،1387). ویژگی های شخصیتی عامل مهمی است که در کیفیت زندگی فرد تأثیر گذار است. شناخت شخصیت می تواند به انسان کمک کند تا خود و دیگران را بهتر بشناسد، از طریق شخصیت می توانیم پی ببریم که آدمی در یک موقعیت خاص چه رفتاری از خود نشان می دهد وترجیحات وی چیست؟ (شولتز و شولتز،13799). عامل دیگری که در کیفیت زناشویی می تواند مهم باشد سبک های مقابله ای است.

توجه روز افزون به نقش فرسودگی  در زندگی روزمره و اثر آن در ارتباط با ابعاد مختلف شخصیت و شیوه هایی که افراد در مقابله با این تنیدگی به کار می برند زمینه ساز انجام تحقیقات متعدد شده است. شواهد بدست آمده حاکی از آن است که شخصیت با هر دو عامل فرسودگی و سبک مقابله مرتبط است. لذا با توجه به اهمیت موضوع، در این تحقیق نیزسعی شده که رابطه میان پنج عامل بزرگ شخصیت و سبک های مقابله ای با فرسودگی زناشویی مورد مطالعه قرار گیرد.

[1]Nietzel,M.T
[2]Harris,M.J

1 -1 بیان مساله

خانواده از ارکان عمده و نهادهای اصلی هر جامعه و یکی از طبیعی­ترین گروههایی است که می­تواند نیازهای مادی، عاطفی، تکاملی و همچنین نیازهای معنوی انسانها را برطرف نماید.

این واحد اجتماعی عدالت انسانی و کانون صمیمانه­ترین روابط و تعاملات بین­فردی است(حسینی، 1382). ازدواج نخستین پیمان عاطفی و قانونی زندگی به شمار می­رود و همسر گزینی و پیمان زناشویی، هر دو نشانه بالندگی و پیشرفت شخصی هستند(برنشتاین و برنشتایین[1]، ترجمه پورعابدی و منشی، 1380). در دوران معاصر وقوع وقایعی چون انقلاب­ها، صنعتی شدن جوامع، جنبش فمینیستی، فراگیر شدن رسانه­ها، خانواده را دستخوش تغییراتی کرده است. در نتیجه قوی­ترین پیوندهای انسانی در خانواده در معرض تهدید جدی قرار گرفته و آشفتگی در روابط رخ داده است. آثار این آشفتگی ها درخانوده در قالب مشکلات فردی وخانوادگی بروز می کند که یکی از آنها فرسودگی زناشویی[2] است(هالفورد[3]، 1998؛ به نقل از شاهکوه و تبریزی، 1391).

فرسودگی زناشویی، کاهش تدریجی دلبستگی عاطفی به همسر است که با احساس بیگانگی، بی علاقگی و بی تفاوتی زوجین به یکدیگر و جایگزینی عواطف منفی به جای عواطف مثبت به همراه است. در یک ازدواج سرخورده یکی یا هردو زوج ضمن تجربه احساس گسستگی از همسر و کاهش علایق و ارتباطات متقابل، نگرانی های قابل توجهی در خصوص تخریب فزاینده رابطه و پیشروی به سمت جدایی و طلاق دارند (کایزر[4]، 1996). فرسودگی از پا در افتادن جسمی، عاطفی و روانی است که از عدم تناسب بین توقعات ناشی می شود. فرسودگی یک روند تدریجی است و به ندرت به طور ناگهانی بروز می کند. در واقع صمیمیت و عشق به تدریج رنگ می بازد و به همراه آن احساس خستگی عمومی عارض می شود. در شدیدترین نوع آن، این فرسودگی باعث فروپاشی رابطه می شود. فرسودگی طبق تعریف، از پا افتادگی جسمی، عاطفی و روانی است که ناشی از عدم تناسب مزمن بین انتظارات و واقعیت است (پاینز[5]،1996؛ ترجمه گوهری راد و افشار، 1383).

رویکرد صفات یه شخصیت امروزه جایگاه ویژه ای را در مطالعات شخصیت کسب کرده است. بسیاری از محققان رویکرد صفات برآنند که می توان صفات را بر اساس پنج بعد گسترده تر و دو قطبی تنظیم کرد. این ابعاد به عنوان پنج عامل بزرگ[6] خوانده می شوند که عبارتند از روان آزرده خویی،[7] برون گرایی[8]، سازگاری[9]، پذیرا بودن به تجربه[10]و مسئولیت پذیری[11] (قلی زاده، برزگری، غریبی، بابا پور، 1388) کاستا و مک کری (1990) در نظریه ی خود پنج ویژگی شخصیت را به این صورت تعریف کرده اند؛ روان رنجورخویی به سازگاری، ثبات عاطفی فرد، ناسازگاری و روان نژندی مربوط است. داشتن احساسات منفی همچون ترس، غم، برانگیختگی، خشم، احساس گناه، احساس کلافگی دائمی و فراگیر مبنای این مقیاس را تشکیل می دهند (صفری، گودرزی، 1388). برون گراها افرادی اجتماعی هستند اما اجتماعی بودن فقط یکی از ویژگی های این افراد است. افزون بر این آنان در عمل قاطع، فعال و حراف یا اهل گفتگو هستند. این افراد هیجان و تحرک را دوست دارند و برآنند  که به موفقیت در آینده امیدوار باشند. مقیاس برون گرایی نشان دهنده ی علاقه افراد به توسعه صنعت و کار خود است. سازگاری بر گرایش های ارتباط بین فردی تأکید دارد (صفری، گودرزی، 1388). فرد موافق اساساً نوعدوست است، با دیگران احساس همدردی می کند و مشتاق برای کمک به آنان است. عناصر تشکیل دهنده گشودگی نسبت به تجربه، تصورات فعال، حساسیت به زیبایی، توجه به تجربه های عاطفی درونی و داوری مستقل می باشد، در باروری تجربه های درونی و دنیای پیرامون کنجکاو بوده و زندگی آنها سرشار از تجربه است. منظور از با مسئولیت و باوجدان بودن کنترل خویشتن به فرآیند فعال طراحی، سازماندهی و اجرای وظایف است (صفری، گودرزی، 1388).

از دیگر موضوعات مورد بررسی در این پژوهش راهبردهای مقابله­ای[12] است. در دنیای امروز تنیدگی به عنوان یکی از آفات نیروی انسانی شناخته شده است و اثرات مخرب آن بر زندگی فردی و اجتماعی افراد، به ویژه کارکنان یک سازمان کاملاً مشهود است. افراد سازمان در موقعیت های تنیدگی زا از شیوه­های مقابله­ای متفاوتی استفاده می­کنند (هارن و میشل[13]، 2003). مفهوم مقابله از دهه­های گذشته به طور رسمی در حوزه روان شناسی مطرح شده است و طی سال­های اخیر مطالعات زیادی در خصوص فرآیند مقابله و انواع سبک­های مقابله­ای انجام شده است. پژوهش­های اخیر نشان داده­اند که نوع راهبرد مقابله­ای فرد نه تنها سلامت روانی، بلکه بهزیستی جسمانی وی را نیز تحت تأثیر قرار می­دهد(ایرلند[14] و همکاران، 2005 ).

لازاروس و فولکمن[15] از اولین پژوهشگرانی بودند که در یک چارچوب منسجم به موضوع مقابله پرداخته­اند. افراد به منظور جلوگیری، مدیریت و کاهش تنیدگی، تلاش­های شناختی و رفتاری انجام
می دهند که لازاروس و فولکمن آن را مقابله نامیده­اند.

اندلر و پارکر[16](1990) سه نوع سبک مقابله­ای را مطرح کردند که عبارتند از: 1: سبک مقابله
­)مساله مدار 2) سبک مقابله هیجان­مدار 3) سبک مقابله­ای اجتنابی. در سبک مقابله­ای مسأله­ مدار[17] فرد بر مسأله متمرکز می­شود و سعی در حل آن دارد. در این سبک فرد به جمع­آوری اطلاعات مربوط به حادثه فشار زا می­پردازد، درباره آن فکر می­کند، منابعی را که از آن برخوردار است ارزیابی می­کند، و برای استفاده از منابع در دسترس خود طرح و برنامه­ای آماده می­کند. مقابله هیجان­مدار بر کنترل هیجانات و واکنش­های عاطفی تأکید می­نماید. افراد در این سبک مقابله، هیجانی برخورد می­کنند و با گریه کردن، عصبانب شدن و فریاد زدن با فشار روانی مقابله می­کنند(کلینکه، 1999؛ به نقل از محمد خانی و باش­قره، 1387 ). در سبک مقابله­ای اجتنابی، فرد سعی در تغییرات شناختی و دور شدن از واقعیت­های فشارآور دارد و با فاصله گرفتن از مشکل، اقدام به فرار و اجتناب کرده و برای دریافت حمایت عاطفی تلاش می­کند. در این حالت فرد به دنبال برگرداندن آرامش بهم خورده­ای است که به خاطرموقعیت فشارزا، به وجود آمده است وکوشش می­کند تا خود را از آشفتگی های موجود و پریشانی برهاند(ایرلند و همکاران، 2005).

برای رویارویی با رویدادهای زندگی آگاهی از عوامل شخصیتی بسیار مهم است. زیرا عوامل شخصیتی با این مسئله که یک فرد چگونه دنیا را مشاهده می­کند و چگونه به عوامل و موقعیت­های تنش­زا پاسخ می­دهد ارتباط نزدیکی دارد (کلینگ، به نقل از پوریوسف و آزاد فلاح، 1391). با نگرش به تأثیرگذاری برخی از عوامل شخصیتی بر کاربرد راهبردهای مقابله­ای، مثلاً این که، با وجدان بودن، راهبردهای مقابله­ای سازگارانه را تسهیل می­کند و برعکس روان آزرده­گرایی، راهبردهای مقابله­ای ناسازگارانه را تسهیل می­کند و با شناخت هر چه بیشتر و بهتر عوامل شخصیتی و به تبع آن راهبردهای مقابله­ای می­توان فرسودگی زناشویی را پیش­بینی کرد. ویژگی­های شخصیتی و راهبردهای مقابله­ای در کنار متغیرهای بسیاری از جمله فرسودگی شغلی، سلامت روان، رضایت زناشویی، سازگاری زناشویی و… مورد سنجش قرار گرفته است. حال باتوجه به نقش این دو متغیر در موارد مشابه همچون سازگاری و رضایت زناشویی و خلاء سنجش آن با فرسودگی زناشویی، انجام چنین پژوهشی در خور توجه است. از این رو در این پژوهش، در پی پاسخ به این سؤال هستیم که آیا ویژگی­های شخصیتی و سبک­های مقابله­ای می­توانند فرسودگی زناشویی را پیش­بینی کنند؟

هدف اصلی این پژوهش آن است که: باتوجه به ویژگی های شخصیتی و سبک های مقابله ای افراد، به پیش بینی فرسودگی زناشویی زنان شاغل شهرستان اسلام آبادغرب اهتمام نماید.

 

1-2- اهمیت و ضرورت انجام تحقيق:

یکی از مسائلی که خانواده ها با آن مواجه هستند فرسودگی زناشویی است. از آنجایی که برای حل هر مشکلی ابتدا باید عواملی که در آن مسئله دخیل است شناسایی شود بنابراین توجه به عوامل مؤثر بر فرسودگی زناشویی می­تواند مسئله­ای مهم برای مطالعات محسوب شود. توانایی درک و شناخت احساسات در روابط بین­فردی مقوله­ای بسیار مهم در پرداخت مسائل مربوط به روابط بین­فردی بخصوص روابط زناشویی است و این توانایی شناخت، مهارتی اساسی است که برای ترمیم و روابط بین ­فردی ضرورتی بسیار مهم و انکار ناپذیر است، ایجاد مهارت­های شناخت هیجانی در روابط بخصوص در درون سازمان پیچیده­ای بنام خانواده و تأثیر آن برنوع مقابله با تعارضات زناشویی موضوعی است مهم و حائز اهمیت است.

چون تداوم خانواده از اهمیت فوق العاده ای برخوردار است وچون فرسودگی زناشویی عاملی تهدید کننده است، و از طرفی نقش عامل های شخصیتی و سبک های مقابله ای در جامعه هدف مورد مطالعه قرار نگرفته، مشخص شدن رابطه این متغییرهای پیش بین با متغییر ملاک برای کمک به تداوم زندگی زناشویی از اهمیت خاصی برخوردار است.

در بررسی یافته ها در زمینه کارکرد خانواده، هی جونگ و نادین(2008) در مطالعه ای تحت عنوان تعارضات زناشویی، نشانه های افسردگی وناکارآمدی زناشویی، به این نتیجه رسیدند که اختلالات زناشویی و ناکارآمدی  زوجین به طور مستقیم موجب افزایش افسردگی واختلالات کارکردی می شود و بر سلامت جسمانی وروان زوجین تأثیر می گذارد ، که این عامل نیز بر ناکارآمدی خانواده می افزاید. مطالعه زوجین در حال طلاق نشان داد که شکست در رسیدن به راه حلی برای زندگی مشترک به طور معنی داری با کارکرد خانوادگی هرج و مرج گونه وبی قید رابطه دارد. و همچنین تحقیقات مختلف نقش کارکرد خانواده را درسلامت جسمی و روانی اعضای خانواده مطرح کرده اند(میلر،2000؛ کیت نر،1991).

[1]Berneshtain & Berneshtain
[2]Couple burnout
[3] hallfourd
[4]Kaiser
[5]painez
[6]Five Factor Model
[7]neuroticism
[8] extroversion
[9] agreeableness
[10] openness
[11] conscientiousness
[12] Coping style
[13]Haren, E, & Mitchell
[14]Ireland
[15] Lazarus & folkman
[16]Endler، n.s & parker
[17] Task- orieneted  copig

 

 

 فهرست مطالب

چکیده……………………………………………………………………………………………………………………………………1

فصل اول: کلیات تحقیق

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………….3

-1-1 بیان مسئله… ………………………………………………………………………………………………………………….4

-2-1 اهمیت و ضرورت…………………………………………………………………………………………………………..7

1-3-  اهداف پژوهش……………………………………………………………………………………………………………..8

1-4- فرضیه های پژوهش………………………………………………………………………………………………………..9

 

فصل دوم: مروري بر ادبیات تحقیق و پیشینه تحقیق

مقدمه…………………………………………………………………………………………………………………………………..12

2-1- دلزدگی و دلزدگی زناشوئی……………………………………………………………………………………………12

2-2- تعریف دلزدگی…………………………………………………………………………………………………………….12

2-3- چگونگی پدیدآیی و تحول دلزدگی………………………………………………………………………………….14

2-4- علائم دلزدگی………………………………………………………………………………………………………………15

2-5- دلزدگی زناشویی………………………………………………………………………………………………………….18

2-5-1- تعریف دلزدگی زناشوئی…………………………………………………………………………………………….18

2-5-2 مبانی نظری دلزدگی…………………………………………………………………………………………………….19

2-5-3- دلزدگی زناشوئی از دیدگاه اصالت وجودی و روان تحلیل گری……………………………………….19

2-5-4- سایر دیدگاه ها دلزدگی……………………………………………………………………………………………..21

2-6- متغیرهایی که سبب تشدید دلزدگی می شوند…………………………………………………………………….21

2-6-1- متغیرهایی که از دلزدگی پیش گیری می کنند…………………………………………………………………23

2-7- عوامل مرتبط با دلزدگی زناشوئی…………………………………………………………………………………….24

2-7-1- استرس و دلزدگی زناشوئی…………………………………………………………………………………………24

2-7-2- وظایف والدینی و دلزدگی زناشوئی……………………………………………………………………………..26

2-7-3- دلزدگی زناشویی و طول مدت ازدواج………………………………………………………………………….27

2-8- تفاوت روند طبیعی زندگی مشترک و دلزدگی زناشوئی……………………………………………………….28

2-8-1- راه های جلوگیری از دلزدگی زناشوئی…………………………………………………………………………29

2-9- شخصیت…………………………………………………………………………………………………………………….31

2-10- نظریه های شخصیت……………………………………………………………………………………………………34

2-10-1- رویکرد روان تحلیل گری…………………………………………………………………………………………34

2-10-2 رویکرد پدیدار شناختی………………………………………………………………………………………………35

2-10-3- رویکرد شناختی……………………………………………………………………………………………………..36

2-10-4- رویکرد رفتاری……………………………………………………………………………………………………….37

2-10-5- رویکرد یادگیری اجتماعی………………………………………………………………………………………..37

2-10-6- نظریه کتل……………………………………………………………………………………………………………..39

2-10-7- نظریه بقراط……………………………………………………………………………………………………………39

2-10-8- نظریه کرچمر………………………………………………………………………………………………………….40

2-10-9- رویکرد صفات……………………………………………………………………………………………………….41

2-11- تیپ های روان شناختی یونگ……………………………………………………………………………………….42

2-12- پیشینه تاریخی مدل پنج عامل شخصیت………………………………………………………………………….43

2-13- عوامل پنج گانه شخصیت……………………………………………………………………………………………..46

2-13-1- روانژندی……………………………………………………………………………………………………………….47

2-13-2- برون گرایی……………………………………………………………………………………………………………48

2-13-3- انعطاف پذیری……………………………………………………………………………………………………….49

2-13-4- دلپذیر بودن……………………………………………………………………………………………………………50

2-13-5- مسئولیت پذیری و با وجدان بودن……………………………………………………………………………..50

2-14- سبک مقابله ای…………………………………………………………………………………………………………..51

2-14-1- طبقه بندی فرآیند مقابله ای……………………………………………………………………………………….53

2-15- پیشینه تحقیق……………………………………………………………………………………………………………..55

 

فصل سوم: روش اجراي تحقیق

3-1- روش شناسی تحقیق……………………………………………………………………………………………………..58

3-2- متغیرهای پژوهش………………………………………………………………………………………………………….58

3-3- جامعه آماری………………………………………………………………………………………………………………..59

3-4- نمونه و روش نمونه گیری………………………………………………………………………………………………59

3-5- ابزار پژوهش………………………………………………………………………………………………………………..59

3-5-1- پرسشنامه فرسودگی زناشوئی………………………………………………………………………………………59

3-5-2- سیاهه ی پنج عامل شخصیت و فرم تجدید نظر شده ی آن……………………………………………….61

3-5-3- مقیاس راهبردهای مقابله با تنیدگی……………………………………………………………………………….63

3-6- روش اجرای پژوهش…………………………………………………………………………………………………….64

2-7- ابزار تجزیه و تحلیل داده ها……………………………………………………………………………………………65

 

فصل چهارم:تجزیه و تحلیل داده ها

4-1- مقدمه………………………………………………………………………………………………………………………….67

4-2- یافته های توصیفی پژوهش…………………………………………………………………………………………….67

4-3- یافته های استنباطی……………………………………………………………………………………………………….71

 

فصل پنجم:نتیجه گیري و پیشنهادات

5-1- تجزیه و تحلیل فرضیه های پژوهش………………………………………………………………………………..90

5-2- محدودیت های پژوهش……………………………………………………………………………………………….98

5-3- پیشنهادهای پژوهش…………………………………………………………………………………………………….98

5-1-3- پیشنهادهای پژوهشی……………………………………………………………………………………………….98

5-3-2- پیشنهادهای کاربردی……………………………………………………………………………………………….99

 

منابع و مآخذ

فهرست منابع فارسی…………………………………………………………………………………………………………….100

فهرست منابع لاتین………………………………………………………………………………………………………………101

پیوست ها ………………………………………………………………………………………………………………………….106

فرمت فایل: Word (قابل ویرایش)

تعداد صفحات: 123

حجم: 319 کیلوبایت

250,000 ریال – خرید نهایی کردن خرید مورد به سبد خرید اضافه شد