حقوق متقابل معلم و شاگرد

حقوق متقابل معلم و شاگرد

نباید معلم با شاگردان خویش رفتاری شکوهمندانه و بزرگ مآبانه ای را در پیش گیرد، بلکه باید فروتنی و نرمش را در برخورد با شاگردانش به کار برد، خداوند متعال به پیامبر خود می فرماید:« پروبال خویش را برای پیروان خود (که با پایمردی خویش در ایمان به تو اظهار علاقه می کنند) فروهشته ساز و نسبت به آنها متواضع و فروتن باش. »(سوره شعراء آیه 215)
رسول خدا(ص) فرمودند: «خداوند متعال به من وحی نمود که به شما اعلام کنم تا تواضع و فروتنی را پیشه خود سازید».
و باز فرمودند: «هیچ صدقه و انفاق مالی، از مال و ثروت انسان نمی کاهد. خداوند متعال به خاطر عفو و گذشت افراد بر عزت و سرافرازی آنان می افزاید و هر فردی که تواضع و فروتنی را پیشه خود سازد، در ظل مراحم پروردگار از مقام والاو شخصیتی ارجمند برخوردار می گردد.»
تواضع و فروتنی نسبت به تمام طبقات مردم در خور وظیفه اخلاقی هر انسان مؤمن و مسلمان است، علیهذا باید در نظر گرفت که وظیفه معلم نسبت به شاگردان از این دیدگاه چگونه است؟ شاگردانی که همواره در معیت معلم به سر می برند، به منزله فرزندان او هستند، با توجه به این حقیقت که میان شاگردان و معلم ملازمت و همبستگی جالبی برقرار است و شاگردان در پی جویی از دانش ها و معارف سودمند به او تکیه می کنند. رأی و نظر او را ملاک و معیار ارزیابی علوم و دانش ها می دانند و علاوه بر این میان معلم و شاگردان حقوق متقابل دیگری از قبیل: حق مصاحبت و همنشینی، صیانت و احترام در رفت و آمد و برخوردها، شرافت محبت، دوستی های راستین و عاری از هر شائبه کینه توزی و امثال آنها وجود دارد که این حقوق و معیارها می تواند رابطه معلم و شاگردانش را به طرز جالب و دلنشینی سازمان بخشد.
در حدیثی پیامبر(ص) فرمودند: «نسبت به کسی که به وی علم را می آموزید و یا از او علم را فرا می گیرید، نرم و ملایم باشید.»
بنابراین لازم است معلم، خلق و خوی خود را فزونتر از آن چه بر دیگران ضروری و لازم است، نسبت به شاگردانش بهبود بخشیده و به هنگام برخورد با آنها رفتار خویش را براساس حسن سلوک و لطف و محبت تنظیم نماید. با شاگردان خود در عین شادابی و گشاده رویی و اظهار شادمانی و محبت خوش آیند و صمیمانه و ابراز دلسوزی و احسان به آنها از طریق بذل علم و مقام و گرامی داشت آنها در حد امکانات برخورد و ملاقات کند.
شایسته و به جا ست که تمام شاگردان و به خصوص شاگردان فاضل و برجسته را که با کینه و نام فامیلی روی هم رفته با محبوبترین نام ها و القاب مورد خطاب قرار دهد و به گونه ای از آنان و نام آنها یاد کند که حرمت شخصیت و وقار و ارزش مقام و منزلت آنان از گزند تحقیر و توهین مصون بماند.
به طور کلی پیوند بین دانشمند و شاگرد، همچون پیوند بین طبیب و بیمار است، بنابراین باید از هر دارو و عاملی که برای شفای او امیدبخش به نظر می رسد، استفاده کرد، زیرا بیماری جهل از هر نوع بیماری بدنی سخت تر می باشد.