پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
چکیده
بازی که به معنی تلاش و فعالیت لذت بخش و خوشایند و تفریح است برای رشد جانبه کودک ضرورت نام دارد کودک از طریق بازی احساسات و رویاهای خود را بروز می دهد، استعدادهایش را شکوفا می سازد، کنترل به موقع اعمال و حرکات را می آموزد، بر تجاربش می افزاید، دنیا درون و اسرار و مشکلاتش را بارز می سازد و انرژی ذخیره شده خویش را در جهت مطلوب به مصرف می رساند کودک از طریق بازیها، مشکلات و همکاری و رعایت حقوق دیگران و قوانین اجتماعی را یاد می گیرند. (شفیع آبادی ، 1372 ص 94 )
کودکان خردسال نمی توانند افکار و عقاید و احساسات خود را به وضوح از طریق کلمات و گفتار بیان کنند بازی بخش عمده ای از زندگی کودک را تشکیل می دهند و باعث رشد شخصیت او می گردد. بازی باعث شناخت جهان پیرامون و آموختن اخلاق نیکو و صفات اجتماعی پسندیده می شود موجبات شادی و لذت و انبساط خاطر کودک را فراهم می کند. همکاری و نوع دوستی و اطاعت از قوانین را به کودک یاد می دهد، دامنه تجسم و تصور او را می گستراند و کودک را با مشاغل گوناگون آشنا می سازد. (حبیب 363 ص 15 )
بنا به اظهار کامل گروهی یکی از رواشناسان بزرگ سوئیسی ، بازی کودکان مقدمه ای برای کوششهای آینده و آماده شدن برای زندگی آینده است بر آن سن که در آن جدی بودن زندگی بزرگسالان بر دوش کودک سنگینی نمی کند. او می گوید در بازی دزد و پلیس کودکی که نقش پلیس را می آفریند و به دستگیری دزد می رود گذشته از اینکه نیروی جسمانی او توسعه می یابد به تأثیر اصول اخلاقی و اجتماعی نیز می پردازد و در ضمن وظایف و حدود اختیارات این شغل را نیز می آموزد به عکس کودکی که نقش زرد را بازی می کند با دستگیر شدن و پذیرفتن گوشمالی در واقع زشتی بازی نهفته است و بازی نمایانگر زندگی و فعالیت آزاد کودک بوده در حقیقت او را برای اجرای کارها و وظیفه های سنگین آینده خود را آماده می سازد. ( بهرامی ، 1354 ص 29 )
فصل اول : کلیات پژوهش
مقدمه
بیان مسئله
اهداف پژوهش
اهمیت و ضرورت پژوهش
پرسش ها و فرضیه های پژوهش
تعریف متغیرهای پژوهشی
تعریف عملیاتی متغیرها
مقدمه :
در کتاب روانشناسی درمانی آنمرد آدلر که در سال 1907 نوشته شده است بازی به معنای ارضاء غیر واقعی ( بیرون از حقیقت ) اجمالی مانند برتری جویی و خودنمایی تفسیر شده است و آدلر این اصل را سر آغازی برای بنیادگذاری ابتدایی ترین نیروی اندیشه آدمی تلقی می کند .
برتری جویی و خود نمایی در سالهای کودکی بدون هیچ قیدوبندی خود را نشان می دهد. به گفته آدلر بازی به کودکان امکان می دهد که امیال مزبور را به سادگی نشان داده و آنها را آرام سازند. بدین معنی که کودکان خردسال در بازیهای خویش واقعیت را با توجه به خواسته های خویش دگرگون جلوه می دهد زیرا دانش لازم را برای پیروی از حقیقت دارند و به این ترتیب ناتوانایی و زبونی خود را بر طرف می سازند روشن است که آنچه را که بزرگسالان ارضاء غیر واقعی می نامند برای کودکان مفهوم ارضاء واقعی میل خودنمایی و برتری جویی را دارا می باشد. ( قشلاقی . 1356 . ص 7 )
روانشناسان امروزی همه برانند کودک بر اساس نیازهای درونی به بازی می پردازد. و فعالیت ها و کوشش های آگاه یا ناخودآگاه وی به منظور آماده ساختن خویش برای زندگی آینده است البته ممکن است از بازی نکات سودمندی فراگیرد که بعداً در زندگی وی بکار آید. کیفی بدست آوردن تجربه و مهارت ، یک نتیجه فرعی بازی است و هدف اساسی بشمار نمی رود.
در نتیجه با توجه به نظریات علمای تعلیم و تربیت، توجه و ایجاد امکانات برای بازی، به کودکان فرصت می دهد تا بهتر پرورش یابند و بهتر یاد بگیرند. بنابراین بازی می تواند تقریباً به تمام هدفهای تربیتی از قبیل رشد بدنی و ذهنی، فهم عمومی و تربیت اجتماعی و اخلاقی کودک کمک کند.
پیاژه رشد اجتماعی کودک را به سه مرحله تقسیم می کند .
- مرحله نخست خودسواری یا خودمیان بینی .
- مرحله دوم کوشش می کند روابط اجتماعی واقعی برقرار کند .
- در مرحله سوم دادوستد اجتماعی بوجود می آید و کودک با دیگران رفتار احترام آمیز دارد.
رابطه عاطفی بین کودکان و اطرافیان خصوصاً به مادر در اولین سال زندگی در رشد اجتماعی او نقش تعیین کننده ای را دارد. نحوه ارضاء نیازهای کودک زیر بنای نگرش وی را در آینده او نسبت به دیگران می سازد. کودک به تدریج و ضمن ارتباط با دیگران به مهارتهای اجتماعی خود می افزاید و علیرغم دوره اول کودکی که همبازیها نقش چندانی در زندگی کودک ندارند. در دوره پیش دبستانی دوستان تأثیر بسزایی در رشد اجتماعی کودک دارند و روشهای ارتباط با دیگران را فرا می گیرد و به نقاط ضعف و قوت خود پی می برد.
از 2 تا 6 سالگی کودکان که در آغاز افرادی غیر اجتماعی هستند به تدریج به افراد اجتماع تبدیل می شوند. کودک بر اثر بازی با کودکان دیگر یعنی از راه مشارکت در فعالیت های آنان و دادن و گرفتن اسباب بازی در اندک زمان روح سازگاری گروهی در او پدیدار می شود. همچنین او از راه تقلید کردار و گفتار و هیجانهای همبازیش می کوشد خود را به شکل آنان در آورد و مطابق با الگوی قابل قبول گروه خود رفتار کند.
نخستین رشد اجتماعی اندکی پس از تولد کودک آغاز می شود و شامل آموزشهای گوناگونی است. پس زبان آموزی به تدریج انجام می شود. کودک در سنین 5 تا 6 سالگی دچار دگرگونی های فراوانی در روابط با کودکان دیگر، با پدر و مادر و بزرگسالان می شود. این دوره از لحاظ رشد اجتماعی و سازگاری کودک در آینده چنان اهمیت دارد که باید دوره اصلاح و تصحیح رفتار اجتماعی نامید. در این دوره برای رشد کودک وجود کودکان دیگر از اهمیت فراوانی برخوردار است و آرامش روانی او هنگامی تأمین می شود که افراد گروه او را پذیرفته باشند بتدریج که طرز رفتار و ارتباط با دیگران را در می یابند، نظرش درباره‌ی خودش بهتر می شود و در نتیجه در کارهایش توفیق بیشتری بدست می آورد.
بیان مسئله
کودک در سالهای اولیه زندگی به شخصیت خود پی می برد و این شناخت را در خلال حرکات می توان دید. تربیت و آموزش صحیح می تواند در این میان موثر واقع شود. یکی از مهمترین وسایلی که می تواند آموزش و تربیت را ایجاد کند بازی است. کودک در خلال بازی به کشف محیط خود می پردازد و از طریق بازی نخستین گامها را برای اجتماعی شدن بر می دارد. او همکاری و قانون با گروه ها را می آموزد و یاد می گیرد که چگونه بر دیگران تأثیر گذارد و چگونه از دیگران تأثیر پذیرد.
بازی کودک را از افسردگی و نحوی خارج کرده و باعث شرکت وی در گروه می شود و به او یاد می دهد که برای پذیرش و موفقیت در گروه باید تواناییهایی داشته باشد و اینکه چگونه می تواند از توانایی دیگران برای رفع نیاز خود و نیاز دیگران استفاده کند. ( طباطبایی نیا، 1366، ص 18 )
بازیها در اجتماعی شدن کودکان سهم بسزایی دارند، اطفال اغلب برای اولین بار از راه بازیهای دسته جمعی خود به ارزش کودکان دیگر که بدون آنها بازی مقرور نیست پی می برند. بوسیله ی بازی آنها یاد می گیرند که چگونه یکدیگر را قبول داشته باشند، درباره ی قوانین بازی توافق کنند و دسته جمعی بر گروه رقیب پیروز شوند مفهوم همکاری و پیروزی و شکست هم چشمی و برتری طلبی اغلب در این دوره از ورای بازیهای دسته جمعی استنباط می شوند و به رشد لازم می رسند. از طرف دیگر بازیهایی آشپزی، خانه داری، دکتر بازی و غیره باعث آمادگی کودک برای امراز شغلی در آینده و تفهیم نظام اجتماعی می شوند. (قاضی، 1369، ص 26 )
اهداف پژوهش
واضح است که کودکان در خلال بازیهای گروهی انعطاف پذیری، نوبت گرفتن و اجتماعی شدن را آغاز می کنند و رضایت خود را تا گرفن نتیجه به تأخیر می اندازند و صبر و استقامت و انتظار کشیدن را در خود تقویت می کنند به این ترتیب بازیهایی که کودک در آن به صورت گروهی بازی می کند او را مجبور به رعایت نکات اجتماعی می کند. البته در ابتدا کودک از نقش دیگران که با او بازی می کنند آگاه نیست و در خلال بازی با آنها تمام قوایش متمرکز به خودش می رسد ولی بعداً به نقش آن افراد پی برده و یاد خواهد گرفت که چگونه با غریبه ها رابطه برقرار کرده و آنها را به بازی دعوت و مسائلی را که یک بازی مطرح می کند به کمک آنها حل نماید. پس در خلال بازی گروهی کودک مفاهیم صبر و حوصله و احترام به حقوق دیگران، افزایش اعتماد به نفس، پیروزی و شکست و مانند آن را یاد خواهد گرفت. بطوریکه با مشاهده بازی کودک می توان به میزان فعالیت اجتماعی او پی برد. ( طباطبایی نیا، 1366 ، ص 28 )
اهمیت و ضرورت پژوهش
بر هیچ کس پوشیده نیست که عدم وجود امکانات لازم برای کودکان در هرسنی، از رشد مناسب و لازم آنها در آن سن جلوگیری یا آن را کند می سازد بدین ترتیب در صورتی که محیط دوران کودکی جهت پرورش و باروری کودک به اندازه کافی غنی نباشد، کودک را در آینده فردی منزوی و گوشه گیری بار آورده و یا جهت ابراز وجود خویش و بودن در گروه همواره به افراد قویتر در این زمینه ها وابسته می شود و با انتخاب شخصیت اتکایی و وابسته می کوشد ضعف های خود را پشت الگویی که بر می گزیند مخفی سازد و چون بازی و بخصوص بازیهای گروهی و با قاعده برای کودکان پیش دبستانی در جهت آماده سازی آنها جهت شرکت در روابط اجتماعی آینده نقش مهمی ایفا می نماید اهمیت دادن به موضوع بازی کودکان امری ضروری است.
سئوال پژوهش: بازی چه تأثیری بر روی رشد شخصیت اجتماعی کودکان دارد؟
فرضیه پژوهش: بازی باعث افزایش رشد شخصیت اجتماعی کودکان می شود.
تعریف عملیاتی متغیرها
تعریف نظری:
فروبل معتقد است که باید کودک را برای زندگانی اجتماعی آینده تربیت نمود. زیرا در کودک توان بالقوه اجتماعی بودن موجود است و صرفاً همنشینی با دیگران باعث به فعل در آمدن بالقوه اجتماعی کودک می شود او می افزاید که همنشینی با دیگران می تواند بصورت بازی انجام شود و در این هنگام علاوه بر تکامل نیروهای جسمی و عقلی کودک باعث می شود تا در او پرورش ویژگی ها و خصوصیات همکاری، همیاری، بردباری، راستگویی، یکدلی، وابستگی گروهی، استقلال، توجه به حقوق دیگران از طریق بازی است. بازی عاملی است برای ایجاد حراوده و دوستی میان کودکان زیرا وجود هدفی واحد در بازی و نروم مشارکت و همیاری برای رسیدن به هدف باعث اتحاد همبازیها می گردد.
تعریف عملیاتی:
کودک بتدریج از طریق ارتباط با دیگران بر مهارتهای خود می افزاید و در این دوره دوستان و همبازیها تأثیر بسزایی در رشد اجتماعی کودک دارند و بر اثر آمیزش با همسالان در کودکستان و کوچه بتدریج پی می برد که برخی از آموخته هایش مناسب و مقبول نیست و باید تغییر یابد اگر کودکستان از امکانات کافی برخوردار باشد مهارتهای اجتماعی کودک را افزایش می دهد او در آنجا به یادگیری و تجربه می پردازد و روشهای ارتباط با دیگران را می آموزد و به نقاط قوت و ضعف پی می برد.
کودکستان باید بر قوه ابتکار و اعتماد به نفس کودک بیفزاید و مهارتهای اجتماعی او را گسترش دهد و رفتارهای نامناسب او را اصلاح کند هر چند که بسیاری از توانایی های مربوط به سال دوم زندگی نماد سازی، تقلید، درک استانداردها و خود آگاهی در هر کودکی که در جهان اشیاء مردم زندگی می کند رشد این تواناییها بستگی به تجارب کودک دارد. هر مرحله از رشد همراه با تغییراتی در رفتار ظاهری کودکان است بنابراین کودکان در سنین مختلف مسائل متفاوتی دارند که والدین با آنها روبرو شوند شیوه هایی که والدین برای خود انتخاب می کنند تا حدودی بستگی دارد به عقایدشان درباره رشد و نیز خصوصیاتی که به اعتقاد آنان لازم است کودک کسب کند.
| فرمت فایل: Word (قابل ویرایش) |
| تعداد صفحات: 98 |
| حجم: 681 کیلوبایت |