کاروان‌سرا

کاروان‌سرا

کاروانسرا ترکیبی است از کاروان (کاربان) به معنی گروهی مسافر که گـروهـی سفر مـی کنند. و سرای، به معنـی خـانـه ومکان. هـردو واژه برگرفته از زبان پهلوی است.

ساده تر از همه چنین می‌توان گفت که کاروانسرا ساختمانی است که کاروان را در خود جای می‌دهد و بزرگ‌ترین نوع ساختمانهای اسلامی است. پلان آن معمولاً مربع یا مستطیل شکل است، با یک ورودی برجسته عظیم و بلند، معمولاً ساده و بدون نقش، با دیوارهایی که گاهی اوقات بادگیرهایی در انتهای آن تعبیه شده است. یک دالان با طاق قوسی که مابین ورودی و حیاط داخلی قرار گرفته است، فضای کافی را برای جا دادن حیوانات بارکش فراهم ساخته است. بر روی سکوی برآمده‌ای که در پیرامون این حیاط قرار گرفته است، طاقگان هایی واقع شده اند که نمای داخلی را مفصل بندی کرده اند. در پشت آنها حجره‌های کوچکی برای منزل دادن مسافران تعبیه شده است. در کاروانسراهای دو طبقه، از حجره‌های پایینی برای انبار کردن کالاها و از حجره‌های بالایی برای منزل دادن مسافران استفاده می‌شد.

پر رونق‌ترین دوره احداث و مرمت کاروانسراها را می توان دوره صفویه دانست. در این دوران بود که شاه عباس یکم با توجه به تدبر خود، تصمیم به بازسازی و احیای جاده ابریشم نمود و یکی از الزامات این کار را نیز احیای کاروانسراها می‌دانست. محققان این دلیل را یکی از عوامل احتمالی اکثر کاروانسراها به کاروانسرای شاه عباسی اشتهار یافته است. هر چند که ممکن است آن کاروانسرا بازسازی شده کاروانسراهای پیش از صفویه باشد.

کاروانسرایی را که بیشتر برای نگهداری اسب و چهارپایان استفاده می‌شده است را رباط می‌گفتند ولی کاروانسرا بیشتر مورد استفاده طبقه اعیان و حکومتی تعلق داشته است نوع سومی نیز وجود داشته که به آن سابات می‌گفتند سابات در اصل سایه بان و یا سایه باد بوده است یعنی سایه بانی در مسیر باد، سابات در مسیر راه‌ها برای استراحت چند ساعته وکوتاه مدت و بیشتر برای استراخت در روز ساخته می‌شده و فقط طاق یا ایوانی بوده است بدون در و پناهگاه بعضی از ساباتها دارای آب انبار نیز بوده اند و بعضی دیگر فاقد آب انبار بوده و تنها سایه بان بوده است. به‌نظر می‌رسد کلمه رباط نیز واژه‌ای فارسی باشد و نه عربی ممکن است رباط عرب شده ره بان یا ره پات باشد. راه بان یا ره پات همچم خانه راه است. آذر پات و آذرپاتگان هم از این ریشه بوده است. چنانچه کلمات عربی رهبان ربان و رهنامج نیز از راه فارسی گرفته شده است. در عربی محلی کلمه کاریان به معنی خانه‌های سرراهی و موقتی نیز از کاروان گرفته شده است. کاروان امروزه یک کلمه بین‌المللی است و در بیشتر زبانها وجود دارد در عربی قیروان و کراوان هم گفته می‌شود.

سرپناه در سفر
نیـاز انسان بـه سرپـنـاه ومأمـن، نـه تـنها در سراگاه بلکه در سفـر هم از روزگار باستان مـورد تــوجـه بـوده است. درایـران زمین، درگـذشته بسیار دورآثـار ومظاهری از این گونـه بـناها واستراحتگاه‌های بین راه دیــده مـی شـود کـه بسیاری از آنـها را مـی تــوان از نظـر شـیـوه ساختمانی از شاهکارهای معماری وهنـری عصر خـود بـه حساب آورد.احـداث کاروانسرا در منطقه سابقه‌ای بسیار طـولانـی داشته وساخت آن در جـاده هـای کاروانـی بـه منظور استراحت و سرپـنـاه، در ادوار مخـتـلف بـویـژه دوره اســـلامـــی، از اهمـیـت خـاصــی بـرخـوردار بـوده است.

انواع کاروان‌سراها
به طور کلی می‌توان کاروان‌سراها را به دو دستهٔ اصلی تقسیم کرد:

کاروانسراهای درون شهری
کاروانسراهای برون شهری
از آن جایی که اغلب کاروانسراهای باقی مانده در ایران متعلق به دوره صفوی و بعد از آن است، لازم است در تقسیم آن تمامی عوامل از وضع آب و هوایی تا شیوه معماری منطقه‌ای مورد بررسی قرار گیرد. در درجه اول کاروانسراهای ایران را می‌توان به گروه‌های زیر تقسیم بندی نمود:

کاروانسراهای کاملاً پوشیده منطقه کوهستانی.
کاروانسراهای کرانه‌های پست خلیج فارس.
کاروانسراهای حیاط دار مناطق مرکزی ایران.
 

گروه آخر از نظر نقشه به انواع مختلف تقسیم بندی می‌شوند.

۱:کاروانسراهای مدور: تعداد کمی از کاروانسراهای ایران با نقشه مدور بنیاد گردیده‌است. این کاروانسراها بسیار جالب توجه و از نظر معماری حایز اهمیت فراوان است.

۲:کاروانسراهای چند ضلعی حیاط دار: این گروه از کاروانسراها به شکل چند ضلعی (اغلب ۸ ضلعی) و همانند کاروانسراهای مدور بسیار زیبا بنا شده‌اند و زمان ساخت آنها دوره‌ای است که در معماری کاروانسراهای پیشرفت قابل ملاحظه‌ای به وجود آمده‌است. تعداد آنها مانند کاروانسراهای مدور کم می‌باشد. از نمونه‌های زیبای این گروه، کاروانسرای امین آباد، خان خوره، چهار آباده و ده بید جاده اصفهان – شیراز، بنارویه جاده جهرم – لار است که به فرم هشت ضلعی در دوره صفوی ساخته شده و نشان دهنده شیوه معماری اصفهانی است.

۳:کاروانسراهای دو ایوانی: همانند مدرسه‌ها و مسجدها و سایر بناهای مذهبی تعدادی از کاروانسراهای ایران را به شکل دو ایوانی به فرم مربع یا مستطیل ساخته‌اند. عموماً ایوانهای این کاروانسراها یکی در مدخل ورودی و دیگری رو به روی آن قرار دارد. از نمونه‌های باقیمانده این کاروانسراها می‌توان از کاروانسرای خوشاب و کاروانسرای دو کوهک نام برد.

۴:کاروانسراها با تالار ستون دار: تعدادی از کاروانسراهای ایران با تالار ستون دار بنا گردیده‌اند و از آنها عموماً برای اصظبل استفاده می‌شده‌است. نمونه‌ای از این کاروانسراها عبارت است از کاروانسرای عسگرآباد بین جاده تهران – قم و کاروانسرای خاتون آباد در ۲۵ کیلومتری تهران در جاده گرمسار – تهران.

۵:کاروانسراهای چهار ایوانی:در ادوار اسلامی از طرح چهار ایوانی برای بنیادهای مذهبی و غیر مذهبی، مانند مدرسه‌ها، مقبره‌ها، مسجدها، و کاروانسراها استفاده گردیده و تقریباً این طرح نقشه ثابتی برای احداث این گونه بناها شد، بخصوص از دوره سلجوقی به بعد کاروانسراهای بسیاری با طرح چهار ایوانی احداث گردید که آثار آن در تمامی ایران پراکنده‌است.

۶:کاروانسراها با ظرح متفرقه: این گروه، کاروانسراهایی هستند که نقشه و معماری آن با آنچه که در گروه‌های ۱ – ۵ اجمالاً بررسی شد، شباهتی ندارند. کاروانسرای سبزوار و کاروانسرای شاه عباسی جلفا از این گروه هستند.

شهرستان رباط کریم یکی از شهرستان های استان تهران است که در ناحیه باختری استان واقع شده است. وجود تپه‌های باستانی اطراف شهرستان رباط کریم؛ نشان گر قدمت منطقه است ولی اطلاعات زیادی در این باره در دست نست. اساس اقتصاد این شهرستان را کشاورزی و دام داری تشکیل می دهد. بازرگانی و داد و ستد نیز در راستای همین فعالیت ها صورت می گیرد. معبد قدیمی تخت رستم، کاروان سرای فتح علی شاه و تپه‌های باستانی که در این شهرستان وجود دارند، از جمله دیدنی های منطقه به شمار می آیند. در سال های اخیر مهاجرین زیادی از شهرهای مختلف به این شهرستان مهاجرت نموده و سکنی گزیده اند و بافت جمعیتی را تغییر داده اند. اساس اقتصاد این شهرستان را کشاورزی و دام داری تشکیل می دهد و بازرگانی و داد و ستد نیز در راستای همین فعالیت ها صورت می گیرد.

موقعیت گردشگری رباط کریم:

وجود تپه‌های باستانی اطراف شهرستان رباط کریم نشان گر قدمت منطقه است. تپه باستانی پرندک، تپه باستانی معمورین، تپه کلمه، تپه باستانی وسطر و سایر تپه‌های باستانی به اضاف معبد قدیمی تخت رستم که قدمت ان به دوره ساسانیان می رسد و کاروان سرای فتح علی شاه از جمله دیدنی های این منطقه به شمار می آیند.

مکانهای گردشگری رباط کریم:

* کاروانسراى رباط کریم: کاروانسراى فتحعلى‌شاهى رباط کریم در مسیر جاده تهران-ساوه قرار گرفته است.

این عمارت به سبک دو ایوانى است. ورودى کاروانسرا از ایوان غربى است. ایوان شرقى به عنوان شاه نشین کاربرد داشته است. این کاروانسرا داراى یک حیاط مرکزى با اتاق‌هاییى ایوان‌دار است که دور تا دور این حیاط احداث شده‌‌اند. در پشت اتاق‌ها سالن‌‌هایى طولانى به عنوان بارانداز تعبیه شده که دسترسى به آنها از طریق ورودى‌هایى که چهار کنج حیاط قرار دارد میسر است.

مصالح به کار رفته در این بنا سنگ و آجر و ملات گل و گچ است و تنها تزیینات کاروانسرا آجرکارى است.

کاروانسراى رباط کریم داراى دو کتیبه است که روى یکى از آنها تاریخ 1240 ه.ق و بانى بنا به نام ” آقا کمال ” حک شده است.

صنایع و معادن رباط کریم:

مهم ترین معدن این شهرستان معدن منگنز واقع در 6 کیلومتری باختر رباط کریم است که توسط شرکت ملی فولاد ایران مورد بهره برداری قرار می گیرد.

کشاورزی و دام داری رباط کریم:

کشاورزی منطقه ی رباط کریم بیش تر به صورت آبی بوده و از رونق خوبی برخوردار است. برای آبیاری زمین های تحت کشت و باغ های اطراف، از چاه‌های ژرف استفاده می‌شود. طریقه آبیاری به صورت کرت بندی است. عمده ترین فرآورده‌های کشاورزی و باغ داری عبارتند از: گندم، جو، تره بار، ذرت، تخمه آفتابگردان، انگور، سیب، گلابی و گیلاس. در این شهرستان پوشش گیاهی تنک جهت چرای دام موجود است. دام داری در منطقه هم به صورت سنتی و هم به روش صنعتی انجام می گیرد. محصولاتی مانند تره بار، انگور و شیر از مهم ترین صادرات رباط کریم محسوب می‌شود. دام داری های صنعتی شامل واحدهای گاوداری از نژادهای اصیل خارجی است که به پرورش گاوهای شیرده اختصاص یافته و از بازدهی خوبی برخودار شده است.

وجه تسمیه و پیشینه تاریخی رباط کریم:

گفته می‌شود وجه تسمیه نام رباط کریم به علت وجود کاوران سرایی قدیمی در این ناحیه با نام «رباط (کاروان سرا) کریم» بوده است و بعد ها حتا پس از رشد شهر و گسترش آن نام منطقه ی رباط کریم هم چنان بر این ناحیه مانده است. البته الان کاروان سرای قدیمی در این ناحیه وجود دارد که قدمت آن به دوره قاجاریه می رسد ولی این کاروان سرا به نام فتح علی شاه موسوم است.

مشخصات جغرافیایی رباط کریم:

رباط کریم مرکز شهرستان رباط کریم، از نظر جغرافیایی در 51 درجه و 05 دقیقه درازای خاوری و 35 درجه و 28 دقیقه پهنای شمالی و بلندی 1033 متری از سطح دریا واقع شده است. شهرستان رباط کریم از خاور و جنوب به شهرستان ری، از شمال به شهرستان شهریار و از باختر به شهرستان ساوه محدود می‌شود. مهم ترین رودخانه‌های این شهرستان؛ رودشور و رود فصلی شاه چایی (شعبه ای از رودخانه کرج) است،. آب و هوای این شهرستان؛ معتدل و خشک است. رباط کریم در فاصله 38 کیلومتری جنوب خاوری شهر کرج، در مسیر جاده آسفالته تهران ـ ساوه در 35 کیلومتری جنوب باختری پایتخت، و 109 کیلومتری شمال خاوری ساوه قرار دارد. هم چنین یک راه آسفالته رباط کریم را به درازای 21 کیلومتر به سمت شمال به علی شاه عوض متصل می نماید. رباط کریم دارای ایستگاه راه آهن است و خط آهن تهران ـ خرم شهر و تهران ـ کرمان از میان این شهر می گذرد.

قزوین به علت دارا بودن ده‌ها آب انبار، به شهر آب انبارها شهرت یافته است، براساس تحقیقات باستان شناسان و مورخین این شهر حدود صد سال در دوره صفویه پایتخت ایران بود و سابقه سکونت در آن به ۱۰ هزار سال پیش می‌رسد. قزوین در فاصله ۱۴۰ کیلومتری تهران واقع شده است و به دلیل واقع شدن در محور ترانزیت شمال و جنوب از موقعیت بازرگانی فوق العاده ای برخوردار است. استان کوچک قزوین از شمال با استان‌های گیلان و مازندران، از جنوب با استان مرکزی، از غرب با استان زنجان و همدان و از شرق با استان تهران همسایه می‌باشد.

آب و هوای قزوین

استان قزوین از تنوع آب و هوایی برخوردار است. مناطق کوهستانی آن در بیشتر ایام سال سرد می‌باشد و در نواحی جنوبی آن که شامل دشت قزوین می‌شود در زمستان سردی هوا ملایم تر است و در تابستان گرمی‌ بیشتری دارد. آب و هوای مناطق دشت قزوین در شب‌های تابستان خنک و دلچسب است. استان قزوین یکی از مناطق عمده تولید کشمش، انگور و فندق کشور است. بزرگان زیادی در قزوین می‌زیسته اند که حمدا…مستوفی، عبید زاکانی و علی اکبر دهخدا از آن جمله‌اند. قزوین هم چنین دارای نقاط دیدنی و گردشگری است، قلعه الموت با نام قزوین عجین شده است. ۳ محور مهم گردشگری قزوین عبارتند از سرای سعدالسلطنه که یکی از بزرگ‌ترین کاروان سراهای ایران است، مجموعه باغ فرهنگی و منطقه الموت.

قزوین رتبه اول ثبت آثار باستانی و تاریخی

سابقه سکونت گزینی و تمدن ۹ هزار ساله و آثار باستانی و تاریخی چشمگیر که بیش از ۱۴ درصد آثار ثبت شده را در فهرست ملی کشور شامل می‌شود (از این نظر استان قزوین رتبه اول را داراست)، در کنار طبیعت بکر و گونه گون، کوه‌های بلند، غارهای شگفت، دره‌های عمیق، باغ‌های هزار و ۵۰۰ ساله، دریاچه‌ها، تالاب‌ها، شالیزارهای سرسبز و صحرای خشک و کویری، مجموعه کم نظیری را از جاذبه‌های گردشگری گرد آورده است. در ادامه با گزیده ای از این جاذبه‌های تاریخی آشنا می‌شویم.

قلعه‌ها
قلعه چال (اندج)،جنوب شرقی روستای اندج. قزقلعه (قلعه دختر)، ضیاءآباد، اواخر دوره ساسانی یا اوایل اسلام. میمون قلعه، شهر قزوین، قرن دوم هجری. قلعه سمیران، طارم. قلعه لمبسر، شهر رازمیان الموت، دوره ساسانیان. قلعه الموت، رودبار الموت، سال ۲۲۶ هجری. قلعه شیرکوه (بیدلان) رودبار الموت، دوره اسماعیلیان.

 

 

 

مدارس علوم دینی

مدرسه علوم دینی التفاتیه، قزوین، دوره ایلخانی. مسجد و مدرسه سردار، قزوین، دوره قاجاریه. مسجد و مدرسه شیخ الاسلام، قزوین. مسجد و مدرسه ابراهیمیه، قزوین. مسجد و مدرسه صالحیه، قزوین، قرن سیزدهم ه . ق.مدرسه مسجد پیغمبریه، شهر قزوین، سال ۱۰۵۴ هجری.

مساجد و حسینیه‌ها

حسینیه آقا سید جمال، قزوین. مسجد امینی‌ها، شهر قزوین، سال ۱۲۷۵ قمری. مسجد حیدریه، قزوین. مسجد سنجیده، قزوین، دوره سلجوقی. مسجدالنبی (سلطانی)، شهر قزوین، دوره قاجاریه. مسجد جامع کبیر، شهرقزوین، قبل از اسلام بر بنیان آتشکده. مسجد پنجه علی، شهرقزوین، دوره صفویه.

مناطق باستان شناسی

تپه زاغه، شهرستان بویین زهرا، اواخر هزاره ششم ق. م. تپه قبرستان، شهرستان بویین زهرا، هزاره پنجم تا اول ق. م.قره تپه، شهرستان بویین زهرا

کلیساها
کلیسای کانتور (برج ناقوس) شهر قزوین، اواخر دوره قاجاریه. کلیسای رفیع. شهر قزوین، ۱۳۱۵ شمسی.

 

 

 

کاروان سراها

کاروان سرای محمدآباد، جاده قزوین- بویین زهرا، دوره صفوی. کاروان سرای هجیب، جاده بویین زهرا، ساوه. کاروان سرای خرزان، قزوین. کاروان سرای شاه عباسی آوج، شهر آوج، سال ۱۰۴۰ ه . ق. کاروان سرای گلشن، قزوین.

گرمابه‌ها
گرمابه قجر، شهر قزوین، دوره صفویه. گرمابه دودر، قزوین، دوره قاجاریه. گرمابه سردار، قزوین، دوره قاجاریه. گرمابه حاج محمد رحیم (صفا)، قزوین، سال۱۲۵۹ ه. ق.

آب انبارها

آب انبار حکیم، قزوین، سال ۱۲۴۴ ه. ق. آب انبار حاج کاظم، شهر قزوین، دوره قاجاریه. آب انبار مسجد جامع (خیابان)، شهر قزوین، دوره صفوی. آب انبار زنانه بازار، شهر قزوین، دوره قاجاریه. آب انبار آقا، قزوین، دوره قاجاریه. آب انبار سردار کوچک، شهر قزوین، دوره قاجاریه. آب انبار سردار بزرگ، قزوین، دوره قاجاریه.

امام زاده‌ها

امام زاده هفت صندوق، شهرستان تاکستان، دوره صفویه. امام زاده کمال، شهرستان تاکستان، قرن نهم ه. ق. امام زاده علی شکرناب(ع)، شهرستان آبیک، سال ۸۸۴ ه. ق.امام زاده اسماعیل (ع)، شهر قزوین، دوره قاجاریه. امام زاده علاءالدین (ع)، شهرستان بویین زهرا، دوره صفویه. امام زاده، منصور، شهرستان بویین زهرا، دوره صفویه. امام زاده اباذر (ع)، شمال شرقی شهر قزوین، دوره سلجوقی. امام زاده حسین(ع)، شهر قزوین، دوران عباسی تا قاجاریه.

بقعه‌ها
مقبره شهید ثالث، شهر قزوین، دوره قاجاریه. مقبره سلطان ویس، قزوین. مقبره رئیس المجاهدین، شهر آبیک، دوره قاجاریه. مقبره حمدا… مستوفی، شهر قزوین، قرن هشتم ه. ق.مسجد و مقبره احمدیه، شهر قزوین، سال ۵۲۰ هجری. بقعه پیر تاکستان، دوره سلجوقی. بقعه آمنه خاتون (س)، شهر قزوین، دوره صفویه. بقعه پیغمبریه، شهر قزوین، دوره صفویه.

بناهای حکومتی

سر در عالی قاپو، شهر قزوین، دوره صفویه. عمارت کاخ چهلستون (کلاه فرنگی)، شهرقزوین، دوره صفویه.

بازار
مجموعه بازار قزوین، یکی از باارزش ترین آثار به جای مانده معماری شهر قزوین است. تاریخ ساخت این مجموعه مربوط به دوره صفویه است، اما قسمت اعظم بناهای کنونی آن در دوران قاجاریه ساخته شده است. این مجموعه با ویژگی‌های خود که آن را از بازار سایر شهرها متمایز می‌کند، در گذشته شامل مراکز تجاری چون سراها، مراکز فرهنگی- مذهبی، مانند مدارس، مساجد و فضاهای خدماتی نظیر گرمابه و آب انبار بود. امروزه بخشی از این فضاها از بین رفته است. از مهم ترین ویژگی‌های بازار قزوین، علاوه بر وسعت قابل توجه، ترکیب معماری آن است که با بهره گیری از ترکیب طرح‌های شطرنجی و ایجاد مفصل‌های معماری، ورودی‌های فضاهای مختلف بازار را به آن دوخته و فضاهای بسیار باشکوهی را ایجاد کرده است. بازار قزوین به لحاظ اقتصادی نقش قابل توجهی در منطقه بازی می‌کند و آن را از یک بازار درون شهری به یک مرکز اقتصادی فرا منطقه ای تبدیل کرده است. مهم ترین فضاهای بازار قزوین عبارتند از مسجد النبی (مسجد شاه) سرای سعدالسلطنه، سرای وزیر، سرای حاج رضا، سرای رضوی (سرای شاه)، تیمچه‌های روباز و سرپوشیده و راسته قیصریه.

برج‌ها
برج باراجین، قزوین. برج بزرگ و کوچک شمیران، قزوین، دوره ساسانی. برج‌های دوگانه خرقان، شهر آبگرم، سال ۴۶۰ ه. ق.برج سلطان اویس، شمال قزوین، دوره دیلمیان.

خانه‌ها
خانه فرهنگ امیرکبیر، قزوین، دوره قاجاریه. گراند هتل، قزوین، دوره قاجاریه. عمارت چهل ستون یا کلاه فرنگی، شهر قزوین، ساخته شده در دوره قاجاریه توسط روس‌ها.خانه داعی، قزوین دوره پهلوی. خانه مرتضوی، قزوین، دوره قاجاریه. خانه اسدی، قزوین. عمارت باغ سپهدار، قزوین، اوایل دوره پهلوی. خانه سید حسین بهشتی، قزوین، دوره قاجاریه. خانه سید محمود بهشتی، قزوین، دوره قاجاریه. خانه بهروزی، قزوین، دوره قاجاریه. خانه خطیبی، قزوین، دوره قاجاریه و پهلوی اول.

دروازه‌ها
دروازه کوشک. دروازه تهران، دوره قاجاریه.

معرفی کاروانسراهای استان یزد
کاروانسرای (رباط) شمش
این کاروانسرا در کنار جاده اصلی یزد- کرمان، بین “مهریز” و “انار” قرار دارد و در گذشته نه چندان دور، در محدوده استان کرمان قرار داشت. این کاروانسرا احتمالاً به دستور گنجعلی خان (1034 – 1005 هـ. ق) ساخته شد. در کنار کاروانسرهای ایران نیز از این بنا، به عنوان یک بنای مربوط به دوره صفویه یاد شده است.

این کاروانسرا ساختمانی آجری با چهار برج مدور در چهار گوشه بنا است. در ضلع شرقی، به دلیل قرار گرفتن مخزن آب انبار کاروانسرا، حد واسط دو برج کناری، برج مانند دیگری نیز در وسط دیوار ساخته شده است. ورودی ساختمان در ضلع غربی قرار دارد و به هشتی متصل است. ورودی اصطبل های کاروانسرا نیز در طرفین آن واقع شده اند. اصطبل ها در طول اضلاع شمالی، جنوبی وغربی ادامه یافته اند.

محوطه روباز کاروانسرا (حیاط) به صورت هشت گوش است و در چهار گوشه آن، چهار صفه و در هر یک از چهار ضلع آن، سه صفه ساخته شده است. صفه میانی اضلاع، بزرگ تر و حالت شاه نشین را دارد. بام بنا نیز آجر فرش است.

کاروانسرای (رباط) زبن الدین
این کاروانسرا در شصت کیلومتری جاده یزد- کرمان و در فاصله پانصد متری از جاده قرار دارد. با توجه به مطالب کتاب جغرافیای کرمان، این کاروانسرا به دستور “زین الدین گنجعلی خان ریگ” حکمران کرمان و به امر “شاه عباس ماضی” در قرن دهم هـ. ق ساخته شد.

نقشه این رباط دایره و دارای پنج برج نیم دایره است که به دیواره هشت متری آن متصل اند. ساختمان این بنا از آجر است. پس از سر در نسبتاً وسیع ضلع جنوبی، هشتی و سپس صحن دوازده ضلعی قرار دارد. در اطراف صحن، رواق های سکو داری وجود دارد و در انتهای هر رواق اتاق هایی مشابه دیده می شود.

در طرفین هشتی ورودی و پشت اتاق ها، راهروهای وسیع و طولانی قرار دارد که اصطبل چهارپایان بود. فضای ضلع شمالی بنا- گویا شاه نشین- دارای سقفی بلند با کاربندی است. در داخل بنا عمدتاً از تزیینات آجر در نما استفاده شده که تابع طرح دوازده ضلعی حیاط یا صحن مرکزی آن است. قسمت شاه نشین در بدنه و سقف دارای اندود گچ و کاربندی است. کنگره ها و تیراندازهای لبه بام، ترکیب انحنای برج و دیواره ها و نمای تمام آجر آن، چهره خاصی به این کاروانسرا بخشیده است.

اخیراً این بنای تاریخی بازسازی و به محل مناسبی برای اسکان و پذیرایی گردشگران تبدیل شده است.

کاروانسرای علی آباد
کاروانسرای علی آباد در جاده اصلی یزد- بندرعباس و در ضلع شمالی شهرستان مهریز قرار دارد. بانی این بنا، شاهزاده “معارف دوست محمد ولی میرزا” پسر “فتحعلی شاه قاجار” است.

این کاروانسرا ساختمانی آجری و مربع شکل است. ضلع مشرف به جاده آن، از بیرون دارای چهار صفه در اطراف و یک صفه میانی است که راهروی ورودی در آن قرار دارد. این ضلع از داخل، علاوه بر صفه میانی که راهرو در آن قرار دارد، دارای ده صفه است.

در ضلع جنوبی نیز به قرینه ضلع شمالی، یازده صفه قرار گرفته است. اضلاع شرقی و غربی نیز سیزده صفه به قرینه دارند. در پشت صفه های شمالی و جنوبی، اتاق ها قرار دارند و در پشت صفه های شرقی و غربی راهروهای اصطبل واقع شده اند. در چهار گوشه بنا، چهار مدخل دیده می شود که به محوطه های داخلی کاروانسرا راه می یابند. همچنین چهار برج مدور نیز در چهار گوشه بیرونی بنا، به چشم می خورد. بلندی دیوارهای این کاروانسرا پنج متر و مساحت آن حدود چهار هزار متر مربع است.

رباط خرگوشی
این کاروانسرا نزدیک با تلاق “گاوخونی” در جاده قدیمی یزد- اصفهان قرار دارد. فاصله بین این کاروانسرا و عقدا حدود شصت کیلومتر است. این بنا از آثار دوره شاه عباسی است. این رباط تماماً از سنگ و آجر ساخته شده و ابعاد آن 80×80 متر است.

این رباط شامل صفه ها، حجره هاه و اصطبل است. دیواره روی پشت بام، دو متر عرض دارد. سر در آن دو طبقه و طبقه دوم شاه نشین است. در داخل رباط هجده صفه وجود دارد: صفه بزرگ تر و صفه دیگری که در قسمت جنوبی قرار دارد، دارای محراب و نماز گاه است. در چهار گوشه رباط، چهار مدخل برای ورود به طویله دیده می شود و مخزن آب به صورت آب انبار در وسط رباط ساخته شده است.

از تزیینات بنا می توان به کاربندی آجری سر در ورودی و کتبیه سنگی به خط “علی رضا عباسی” خطاط معروف عصر “شاه عباس” اشاره کرد. این کتیبه، روی پانزده قطعه سنگ سبز رنگ به طول هشت متر و عرض شصت سانتی متر و در سه ضلع مدخل نصب شده است.

کاروانسرای رشتی عقدا
کاروانسرا و آب رشتی عقدا در شهرستان اردکان و در مدخل ورودی آبادی “عقدا” قرار دارند. “حاجی ابوالقاسم تاجر رشتی” از تجار یزدی و بانی آثار متعدد (حدود سال 1255 هـ. ق) این کاروانسرا را در سال 1262 هـ. ق بنا کرد.

بنای این کاروانسرا از آجر و دارای بادگیری دو طبقه است. در هر بدنه این بنا، هفت صفه به قرینه ساخته شده که صفه میانی بزرگ تر و شاه نشین آن محسوب می شود. صفه های دیگر هر یک به اتاقی راه دارد و در پشت اتاق ها، راهروهای اصطبل قرار گرفته است. در چهار گوشه بنا، چهار مدخل به قرینه ساخته شده است.

رو به روی کاروانسرا در آن طرف جاده، آب انبار قرار دارد که ساختمان آن آجری است و بر سر در ورودی آن، دو صفه جهت استراحت عابرین ساخته شده است

توریسم ترکیه

ترکیه جزو زیباترین کشورهای جهان است و به دلیل حکومت هایی از چند امپراتوری کشور غنی از آثار باستانی است و همین موضوع ترکیه را به یک کشور کاملا توریستی تبدیل کرده است البته علاوه بر آثار باستانی ترکیه دارای جاذبه های فوق العاده توریستی است که به توضیح تعدادی از آنها می پردازیم .

توریسم آب درمانی و سلامت

ترکیه دارای آب گرم معدنی و شفا بخش بسیار است که در این مورد از تأسیسات توریستی مناسب برخوردار می باشد .

ورزشهای زمستانی

ترکیه دارای کوههای بسیاری است که هم در تابستان و هم در زمستان پر از برف می باشد . در این میان در این کوهها تأسیسات زیاد و مناسبی برای ورزش اسکی ایجاد کرده است و از این لحاظ مرکز توریستی برای توریستهای زمستانی است.

توریسم با هدف دیدار از غارها

ترکیه که نسبت به کشورهای دیگر در موقعیت بهشت غارها است دارای چهل هزار غار می باشد .

توریسم در مناطق ییلاقی

همان طوریکه در بالا گفته شد ترکیه اقلیم و جغرافیای مخصوص بخود است و از نظر مناطق ییلاقی نیز بسیار غنی است و از نظر زندگی فرهنگی ییلاقی مکانی بسیار با ارزش است .

کنگره
کشور ترکیه که در بین اروپا و آسیا قرار دارد و نقش پلی را در بین این دو قاره ایفا می نماید.ازین جهت مکان بسیار مناسبی برای برگزاری کنگره و سمینار و اجلاس مختلف است .

شکار
بافت جغرافیایی ترکیه و پوشش گیاهی و حیات وحش آن موقعیت مناسبی برای علاقه مندان به شکار بوجود آورده است.

توریسم جوانان

ترکیه از نظر بافت جمعیتی یک کشور جوان محسوب می گردد . بنا براین کشور چه در داخل و چه در خارج از کشور برای تفریح و گذراندن تعطیلات برای جوانان صاحب تأسیسات و کمپهای بسیاری است و خدمات ارزان قیمتی در این خصوص ارائه می دهد .

ورزش گلف

ترکیه در این بخش بازیهای مفرح در سطح بین المللی خدمات بسیاری را ارائه میدهد و این موضوع این کشور را برای علاقه مندان به این ورزش بصورت مکان مهم و مناسبی در آورده است .

توریسم  گیاهان

ترکیه دارای اقلیم متفاوتی است و این خصوصیات باعث آن شده تا از نظر جغرافیایی و اقلیمی مکان بسیار خوبی از نظر گیاهی و گیاه شناسی در دنیا محسوب شود

توریسم  کشتیرانی

کشور ترکیه که از سه طرف از جانب دریاها احاطه شده است و دارای زیبایی فوق العاده است برای علاقه مندان آن یک بهشت محسوب می گردد

توریسم اعتقادی

ترکیه که در طول تاریخ میزبان پیروان ادیان مختلف بوده و دارای آثار باستانی بسیاری است برای علاقه مندان و پیروان ادیان الهی برای بازدید این آثار دارای پتانسیل بسیاری است.

جاده ابریشم

آناتولی یکی از چهار راه های مهم جاده ابریشم است که از کشور چین شروع شده و پس از طی آسیای میانه تا اروپا امتداد دارد

کوهنوردی
در نقاط مختلف ترکیه کوههائی با ارتفاع مختلف قرار دارد و این کشور منتظر علاقه مندان به این رشته ورزشی است.

 

ورزش های هوایی

ترکیه دارای تپه های بسیاری است که از این نظر نیز برای علاقه مندان به ورزشهای جتربازی و کایت مکان بسیار مناسبی است.

غواصی
ترکیه از این نظر نیز دارای آبهای عمیث فراوانی است و منتظر آن است که غواصان , غارهای مختلف در زیر آبهای این کشور را کشف نمایند.

توریسم ورزش های آبی و رافتینگ

در ترکیه رودها و رودخانه های خروشان بسیار و طویلی وجود دارد و این کشور منتظر آمدن توریست های علاقه مند به این رشته ورزشی است.

توریسم پرندگان

ترکیه برای حیات پرندگان دارای طبیعت بسیارمناسبی است و این پرندگان در هر نوع تنوع زیستی زندگی می کنند و این کشور مکان بسیار مناسبی جهت شناخت و تحقیق درباره آنهاست. تا به امروز در ترکیه تعداد 450 نوع پرنده به ثبت رسیده است.

 

 

 

ایتالیا کشوری در جنوب اروپا است. این کشور از شبه‌جزیره ایتالیا و دو جزیره سیسیل و ساردنیا در دریای مدیترانه تشکیل شده است.

جغرافیا

ایتالیا در جنوب اروپا با مختصات جغرافیایی تقریبی ۵۰ ۲۲ شمالی , ۳۰ ۱۲ شرقی قرار دارد.
مساحت کل آن ۲۳۰/۳۰۱ کیلومتر مربع (تقریباً یک پنجم ایران) است که از آن ۰۲۹/۲۹۴ کیلومتر مربع خشکی و ۲۱۰/۷ کیلومتر مربع آب است. ۷/۶۰۰ کیلومتر ساحل دارد.

جزایر ساردینیا و سیسیل در دریای مدیترانه تیز جزو ایتالیا است.

مرزهای این کشور ۲/۹۳۲/۱ کیلومتر است. با کشورهای زیر مرز مشترک دارد:

اتریش: ۴۳۰ کیلومتر
فرانسه: ۴۸۸ کیلومتر
واتیکان: ۳٫۲ کیلومتر (واتیکان در داخل شهر رم پایتخت ایتالیا قرار دارد(
سان مارینو: ۳۹ کیلومتر (کشور سان مارینو در شمال ایتالیا و در دل ایالت امیلیا رومانیا قرار دارد(
اسلوونی: ۲۳۲ کیلومتر
سوئیس: ۷۴۰ کیلومتر
آب و هوای ایتالیا مدیترانه‌ای است. در شمال به دلیل و جود رشته کوه آلپ سرد، در جنوب خشک و در کل کشوری تقریباً گرم است.

بلندترین نقطه آن کوه مونته بیانکو با ارتفاع ۷۴۸/۴ متر از سطح دریا و کمترین ارتفاع آن دریای مدیترانه است.

زبان‌ها
ایتالیایی زبان رسمی این کشور است.

آلمانی: در بخش‌هایی از ایالت بولتزانو به دلیل هم‌مرزبودن با اتریش و آلمان مردم به این زبان آشنایی دارند.
فرانسوی: در شمال غربی و در شهرستان وال داگوستا به دلیل هم مرز بودن با فرانسه مردم با این زبان آشنایی دارند.
اسلوونیایی: در شهرهای تریست و گوریتزیا مردم به دلیل همسایگی با اسلوونی با این زبان آشنایی دارند.
شایان ذکر است که همین‌طور که در بعضی مناطق ایتالیا زبا‌ن‌های دیگر وجود دارند به همین شکل زبان ایتالیایی نیز در کشورهای همسایه وجود دارد. دو ایالت جنوبی سوئیس که هم مرز ایتالیا هستند زبان رسمیشان ایتالیایی است.

سواد
تعریف: افراد بالای ۱۵ سال که می‌توانند بخوانند و بنویسند.

کل: ۹۸٫۶ درصد با سواد

مردها: ۹۹ درصد
زنها: ۹۸٫۳ درصد
گردشگری
ایتالیا در مرکز دریای مدیترانه واقع شده است، ‌دریایی که تولد تمدن‌های بسیاری را بخود دیده است. ایتالیا دارای تاریخی غنی از تماس‌ها و تبادلاتی می‌‌باشد که بر مردم، اقتصاد و فرهنگش تأثیر گذاشته است.
فنیقی‌ها، ‌یونانی‌ها، ‌کارتاژها، ‌اعراب و نورمن‌ها از جمله مللی می‌‌باشند که در طول قرون با تأثیر گذاشتن بر فرهنگ محلی ایتالیا، باعث گردیده‌اند تا ایتالیا بطور فوق العاده‌ای غنی از آثار معماری و هنری می‌‌باشد.

بر اساس محاسبه‌ای که یونسکو انجام داده، بیش از نیمی از میراث فرهنگی جهان در کشور ایتالیا واقع شده است، کشوری کوچک که مساحتش فقط ۲۵/۰ ٪ از کل خشکی‌های جهان است.
نشانه‌های باقیمانده از گذشته،‌آثار هنری و تنوع فوق العاده طبیعت در شبه جزیره ایتالیا از جمله عوامل جذب توریست به این کشور می‌‌باشد که امروزه یکی از توریستی‌ترین کشورهای جهان بشمار می‌آید.
رم،فلورانس،ونیز و بسیاری شهرهای دیگر،از جمله مقصدهای هنری هستند که برنامه هر بازدید کننده‌ای از شبه جزیره ایتالیا را تشکیل می‌دهند. در کنار این شهرهای بزرگ و معروف، میراثهای فرهنگی پنهانی هم در شهرهایی با تاریخ هزار ساله وجود دارند که البته در مسیر اصلی بازدیدها قرار ندارند و علیرغم اینکه کمتر شناخته شده‌اند، اما به همان اندازه شهرهای هنری ایتالیا دارای جذابیت می‌‌باشند.
شناخت ایتالیا با بازدید از شهرهای معروف و موزه‌ها و میادین آن کافی نیست، بلکه برای نیل به این مهم،باید دنیای رنگارنگ به اصطلاح ایتالیای کوچک را که غنی از زیبایی‌های طبیعی و هنری بی حساب و صدها مرکز شهری کوچک و متوسط که برخی از آنها پایتخت‌های باستانی با آثاری اصیل و بی نظیر می‌‌باشند، نیز در نوردید.

برای تکمیل این شناخت البته باید شراب‌ها و غذاهای ایتالیا را هم تجربه کرد. غنا و تنوع رسوم و لهجه‌ها در هر گوشه از کشور به آسانی قابل تشخیص می‌‌باشد. غذاهای ایتالیایی آینده این تنوع است. بخاطر همین تنوع منطقه‌ای می‌‌باشد که ایتالیا تبدیل به یکی از اصلی‌ترین قطبهای توریسم بین المللی شده است. از جمله دیگر عواملی که در پیشرفت صنعت توریسم در این کشور زیبا نقش داشته‌اند ‌می‌توان به نزدیکی ایتالیا به کشورهای صنعتی مرکز و شمال غرب اروپا، وجود وسایل ارتباطی سریع و اقتصادی با دیگر قاره‌ها و سطح عالی امکانات پذیرش توریست که کمتر کشوری از آن برخوردار می‌‌باشد،‌ اشاره نمود.

هر ساله بطور میانگین حدود بیست میلیون گردشگر خارجی از ایتالیا بازدید می‌‌کنند و این رقم طبیعتا علاوه بر میلیونها ایتالیایی می‌‌باشد که کشورشان را برای گذراندن تعطیلاتشان انتخاب می‌کنند و البته در این انتخاب، تکیه بر سی و پنج هزار واحد اقامتی موجود در کشور که دارای تقریباً دو میلیون تخت می‌‌باشند، دارند.

توریسم در عمل یکی از مهم‌ترین منابع اقتصادی ایتالیا به شمار می‌رود که حدود ۵/۵٪ از تولید داخلی کشور را به خود اختصاص داده است و این به معنای آنست که از نظر ارزش بالاتر از کل تولید بخش کشاورزی قرار دارد.