جایزه معماری پریتزکر

در دورانی که کثرت گرایی جهانی هر آئینه چهره خود را در عرصه ها و مقولات مختلف بیشتر به ما می نمایاند، به راستی بر اساس کدامین معیار ثابت می توان معماری را ارزش گذاری کرد ونمونه ای را از نمونه دیگر موفق تر و حائز اهمیت بیشتری دانست.اما از آنجا که همواره ساخت در معماری به دلیل پر هزینه بودن فرایندش، مستلزم تصمیم گیری گروهی سرمایه گذار است و اینان نیز مایلند طرح مطلوب خود را از بین چند طرح گزینش کنند، داوران مسابقات ملزم به اتخاذ تصمیماتی قطعی در باب انتخاب یک طرح به عنوان طرح اول می باشند. شرایط مذکور در مورد جوایزی که به طرح های ساخته شده داده می شوند نیز صدق می کند. دلایل انتخاب طرح اول معمولاً در بیانیه ای که هیأت داوران صادر می کنند آورده می شود و چاپ نظرات هیأت های ژوری جوایز مختلف یکی از اهداف بخشی از مجلات (که راجع به این نظرات توضیح می دهد) در جهت مطرح نمودن معیار های سنجش معماری در سطوح گوناگون است.

جایزه معماری پریتزکر که عنوان نوبل معماری نیز بدان اطلاق می گردد،‌ به نوعی معتبر ترین جایزه معماری در جهان است در سال 1979 توسط خانواده پریتزکر که مالک هتل های زنجیره ای هایت و مؤسسات وابسته در سراسر جهان می باشد، بنیان گذاشته شد.آنها از دیر باز به دلیل حمایت هایشان از فعالیت های آموزشی، رفاه اجتماعی، علمی، پزشکی و فرهنگی شناخته شده بودند. جی.ای پریتزکر که این جایزه را با همسرش سیندی بنیان نهاده بود، بیست و سوم ژانویه 1999 از دنیا رفت و پس از او بزرگ ترین پسرش توماس. جی پریتزکر رئیس موسسه هیات Hyatt  شد. در سال 2004، شیکاگو افتتاح پارک هزاره را جشن گرفت. در این پارک یک غرفه موسیقی توسط فرنک گری از برندگان این جایزه طراحی شده بود که به افتخار موسس این جایزه به اسم او نامگذاری شد  و مراسم پریتزکر سال 2005 در همین غرفه که به نام جی پریتزکر نام گذاری شده بود برگزار گردید. وی در مورد اینکه والدینش به چه دلیل دست به چنین اقدامی، یعنی بر پائی جایزه معماری پریتزکر زده اند، می گوید:

«خانواده ما به دلیل سکونت نسل اندر نسل در شهر شیکاگو، همواره با شاهکارهای اساطیر معماری همچون سولیوان، میس ونده روهه و فرانک لوید رایت در تماس نزدیک بوده و از ستایندگان هنر والای معماری بوده اند.در سال 1979، ساختمانی نیمه کاره را برای دفتر مرکزی مؤسسه خریداری کردیم که به خاطر فضای آتریوم میانی اش بسیار شاخص گشت و به عنوان سمبل هتل هایت در اذهان جای گرفت. تاثیری که فضای معمارانه و حال و هوای هتل ،‌ رفتار کارکنان و برخوردهای مسافران و مشتریان داشت ، ما را هر چه بیشتر به امنیت هنر معماری ملتفت گردانید . به همین جهت والدین من بر آن شدند تا هر ساله ، طی مراسمی یک معمار زنده و فعال که آثار ساخته شده است دارای کیفیات اصیل معمارانه همراه با استفاده از تکنولوژی روز و به کارگیری خلاقیت و تخیل باشد ، جایزه نفیسی اهدا کنند. »

ضمنا به گفته توماس پریتزکر یکی دیگر از دلایل این امر ، عدم تعلق جایزه نوبل به هنر معماری به عنوان یکی از صور هنر های خلاق است .

بسیاری از روش ها و جوایز جایزه پریتزکر بعد از جایزه نوبل شکل گرفتند. برندگان جایزه معماری پریتزکر مبلغ اهدایی 100 هزار دلار و یک مدرک دریافت می کنند. از سال 1987 یک مدال برنز نیز به این جوایز اضافه شده  و قبل از این سال مجسمه مخصوص هنری مور که مجسمه ای با تولید محدود بود به هر برنده اهدا می شد.نامزدهای این جایزه محدود به ملیتی خاص نیستند؛ از مسئولان حکومتی، نویسندگان، منتقدان، معماران آکادمیک، معماران تجربی، جوامع یا صنعتگران معماری، در واقع هر کسی که دغدغه ای در رشد معماری بهتر داشته باشد. این جایزه بدون توجه به ملیت، نژاد، اعتقادات یا ایدئولوژی اهدا می شود.مراسم به شکل سالانه و نزدیک به نوامبر برگزار می شود.

هر ساله نزدیک به پانصد نفر از بیش از 47 کشور ، آثار خود را برای بنیاد پریتزکر ارسال می کنند تا مورد داوری قرار گیرد‌، انتخاب نهایی توسط یک هیئت ژوری بین المللی و کمابیش با همان وسواس ها و قوانین هیئت های ژوری نوبل انجام می گیرد .

اعتبار این جایزه تا به آن اندازه است که ریچارد می یر ، دلیل انتخاب خود برای طراحی موزه گتی سنتر را اخذ جایزه پریتزکر می داند.

مراسم اهدای جایزه هر ساله در مکانی جدید که دارای تاریخچه و اصالت معمارانه منحصر به خود باشد برگزار می گردد.

فهرست برندگان جایزه تا سال 2001 همراه با مکان برگزاری مراسم به شرح زیر است :

1- سال 1979      Philip Johnson  فلیپ جانسون از ایالات متحده – مکان برگزاری مراسم : دومبارتن اوکس ، واشنگتن دی-سی

2-  سال 1980      Luis Barragan  لویس باراگان از مکزیک – مکان برگزاری مراسم : دومبارتن اوکس ، واشنگتن دی-سی

3-  سال 1981      James Stirling  جمیز استرلینگ از بریتانیای کبیر – مکان برگزاری مراسم : موزه ملی ساختمان ، واشنگتن دی-سی

4-  سال 1982      Kevin Roche  کوین روچه از ایالات متحده – مکان برگزاری مراسم : موسسه هنر ، شیکاگو

5-  سال 1983      I. M. Pei  لیومینگ پی از ایالات متحده – مکان برگزاری مراسم : گالری ملی هنر ، واشنگتن دی-سی

6-  سال 1984      Richard Meier  ریچارد می یر از ایالات متحده – مکان برگزاری مراسم : موزه ملی هنر ، واشنگتن دی-سی

7-  سال 1985      Hans Hollein  هانس هولین از اتریش – مکان برگزاری مراسم : کتابخانه هانتیگتن ،‌ سان موریو ،‌کالیفرنیا

8-  سال 1986      Gottfried Boehm  گادفرید بوهم از آلمان – مکان برگزاری مراسم : تالار گلد اسمیتز ، لندن

9-  سال 1987      Kenzo Tange  کنزوتانگه از ژاپن – مکان برگزاری مراسم : موزه هنر کیمبل ، تگزاس

10-  سال 1988     Gordon Bunshaft  & Oscar Niemeyer  گردن بوشافت – از ایالات متحده و اسکارنیمیر از برزیل – مکان برگزاری مراسم : موسسه هنر ، شیکاگو

11-  سال 1989     Frank O. Gehry فرانک گری از ایالات متحده – مکان برگزاری مراسم : معبد توداجی ، نارا ، ژاپن

12-  سال 1990      Aldo Rossi  آلدو روسی از ایتالیا – مکان برگزاری مراسم : پالازو گراسی ،‌ ونیز

13-  سال 1991      Robert Venturi  رابرت ونتوری از ایالات متحده – مکان برگزاری مراسم : پالاچیو دی ایترو لید ، مکزیکوسیتی

14-  سال 1992      Alvaro Siza  آلوار سیزا از پرتغال – مکان برگزاری مراسم : کتابخانه هارولد واشنگتن ، شیکاگو

15-  سال 1993      Fumihiko Maki فومی هیکو ماکی از ژاپن – مکان برگزاری مراسم : قصر پراگ ،‌جمهوری چک

16-  سال 1994      Christian de Portzamparc  کریستن دو پرتزامپارک از فرانسه – مکان برگزاری مراسم : ایندیانا

17-  سال 1995      Tadao Ando  تادائو آندو از ژاپن – مکان برگزاری مراسم : ورسای ، فرانسه

18-  سال 1996      Rafael Moneo  رافائل مونه او از اسپانیا – مکان برگزاری مراسم : موزه گتی ، لوس آنجلس

19-  سال 1997      Sverre Fehn  سور فهن از نوروژ – مکان برگزاری مراسم : سایت ساخت و ساز موزه گوگنهایم ، اسپانیا

20-  سال 1998      Renzo Piano لنزو پیانو از ایتالیا – مکان برگزاری مراسم : کاخ سفید – واشنگتن دی سی

21-  سال 1999      Sir Norman Foster  سر نورمن فاستر از بریتانیای کبیر – مکان برگزاری مراسم : موزه آلتوس ، برلین

22-  سال 2000      Rem Koolhaas  رم کولهاوس از هلند – مکان برگزاری مراسم : پارک آرکولوچیکال ،‌ اورشلیم

23-  سال 2001      Jacques Herzog  & Pierre de Meuron جاکاوس هرزوک و پیر دیموران – مکان برگزاری مراسم : بنای یادبود توماس جفرسون ،‌ ویرجینیا

24- سال 2002      Glenn Murcutt  گلن مورکات از استرالیا

25- سال 2003      Jørn Utzon  یورن اوتزن از دانمارک

26- سال 2004      Zaha Hadid  زاها حدید از بریتانیا (متولد عراق)

27- سال 2005      Thom Mayne تام ماین از ایالت متحده

28- سال 2006      Paulo Mendes da Rocha  پائولو مندس دا روچا از برزیل