پلازا یا میدان عمومی ( Plaza ) در طراحی فضای سبز شهری و طراحی پارکها

پلازا یا میدان عمومی ( Plaza ) در طراحی فضای سبز شهری و طراحی پارکها

میادین عمومی ( Plaza ) در طراحی فضای سبز شهری و طراحی پارکها

پیش از توضیح مطلب عرض کنم که بنده در یک پست کوتاه قصد ارایه یک مقاله تخصصی رو ندارم و هدف از اشاره به هر یک از موضوعات باز کردن بابی است برای تبادل افکار و تجربیات.

میادین عمومی یا پلازا ها مکانهایی هستند که بصورت چند منظوره و جهت تجمع مردم مختلف در حین انجام فعالیتهای روزمره تعبیه می شوند و قلب تپنده فضاهای سبز شهری محسوب می شوند و در همه تاریخ شده اند و نمی دانم چرا امروزه در کشورمان مورد کم مهری طراحان شهری قرار گرفته اند. چه بسیار نهضتهای اجتماعی که از این میادین برخاسته و چه بسیار دختران که در طول تاریخ در این میادین شوهر پیدا کرده اند……چه بسیار سرها که در این میادین بر دار شده و چه بسیار نویسندگان که در این مکانها شاهکار خود را خلق کرده اند…..چه فرهادهااااا رفته در کوووه هاااا…..نه این ربط نداشت!!

پلازاها را از شهرهای تاریخی اروپا گرفته تا مکانهای مهمی مثل میدان شاه اصفهان ( میدان امام) یا در مقطعی زمانی میدان بهارستان یا توپخانه تهران می توان یافت.

تعریف میدان عمومی با توجه به تنوع بسیاری که در طراحی آن بر حسب فرهنگ و زمان و مکان و بستر و سلیقه طراح در طراحی میادین عمومی به کار رفته است اندکی مشکل می نماید ولی با وجود این برخی عناصر تشکیل دهنده یا تعریف کننده یک مکان بعنوان پلازا یا میدان عمومی از قرار زیر است:

• محیطی با جانبداری از عابر پیاده و ترجیحا بدون سواره رو (تجربه: از لحاظ ایمنی اگر دسترسی به همه مکلنها وجود ندارد در طراحی پلازا یک مسیر سواره رو احتیاط برای ماشین های آتش نشانی در نظر بگیرید)
• مکانهای نشستن کافی و متنوع و معمولا سایه بان دار برای نشستن و استراحت یا بعنوان پاتوق مردم و یا در مقابل رستورانها و قهوه خانه ها
• آثار هنری مانند مجسمه ها و یا کارهای مدرن هنری و نیز بناهای یادبود ( تجربه: جون هر کی دوست دارید علاوه بر این که به هنرمندان مدرن اجازه فعالیت در فضاهای سبز شهری میدید به کیفیت آثار و هماهنگی آنها با فضا و فرهنگ و کاربرد پلازا توجه کنید و نگذارید برخی مدیران کیلویی یا سلیقه ای هر گونه مجسمه یا اثری رو در فضای سبز نصب کنند)
• فضای باز و اجتناب از شلوغ کردن طرح
• استفاده از عنصر آب برای تلطیف جو در صورت امکان
• تخصیص فضای کافی برای دستفروش ها ، جمعه بازارها و غیره
• اختصاص فضا به فعالیت های هنری مثلا نوعی صحنه یا تئاتر فضای آزاد که در مناسبت ها یا بی مناسبت بتوان روی آن برنامه هنری و حرکات موزون اجرا کرد

پلازاها در طراحی پارک هم اهمیت مشابهی دارند. در پارکها پلازاها جنبه اقتصادی و تجاری خود را از دست می دهند ولی همچنان بعنوان نقطه مرجع یا قلب پارک عمل می کنند. در طورتی که پارک شما فاقد پلازا باشد طراحی آن پراکنده به نظر می رسد و ذهن قضاوت گر آدمی همیشه دنبال نقطه مرجع است و می خواهد مقایسه کند و باور دارد که باید مکانی با اهمیت بیشتر از مکانهای دیگر وجود داشته باشد. شاید به همین دلیل از نظر روانشناسی اکثر مردم وقتی در یک پلازا هستند احساس آرامش می کنند و احساس امنیت و اهمیت می کنند و ترسی از گم شدن ندارند.

اینک پاره ای نکات در مورد طراحی پلازا یا میدان عمومی در پارک :

• در طراحی میادین عمومی در پارک ها اندازه آنرا متناسب با اندازه پارک در نظر بگیرید.
• اگر پارک متقارن است از پلازاهای مرکزی و انتهایی بصورت متقارن ( شکل ۱ ) استفاده کنید و اگر مدرن است ( شکل ۲ ) بر حسب آرایش پارک و چیدمان عناصر یک یا چند پلازا در نظر بگیرید
• نوع کفپوش پلازا را حتما متفاوت از قسمتهای دیگر پارک تعین کنید زیرا باید فضای پلازا متشخص و قابل تمیز از بقیه پارک باشد. ( تجربه : ترجیحا از سنگ های با ابعاد بزرگ در پلازا استفاده کنید چون سنگهای کوچک و یا بتن آن را کوچک نشان می دهند).

شکل ۱ یک پلازا در یک پارک تقریبا قرینه به طراحی و اجرای بنده در دبی

شکل ۲ محل پلازاها در یک پارک با طراحی مدرن توسط اینجانب در دبی