اسپیسر بتنی چیست؟

اسپیسر‌

‌تهاجم عوامل محیطی یکی از اصلی‌ترین دلایل تخریب بتن تقویت شده با میلگرد‌ فولادی است. پوشش بتن که به فاصله سطح بتن تا سطح اولین میلگرد آرماتور گفته  می‌شود‌، یکی از مهمترین پارامترهای سنجش کیفیت بتن است. به دلیل عبور  اکسیژن و رطوبت از سطح پوشش بتن ناکافی و انبساط ناشی از اکسیداسیون و زنگ  زدگی سطح میلگرد‌، بتن به طرف بیرون فشار داده شده و خرد می‌شود و متعاقباً  اکسیداسیون میلگرد و تخریب بتن با شتاب بیشتری ادامه یافته و از استحکام سازه‌ بتنی به شدت کاسته می‌شود. بطوری که هر ۲ میلیمتر کاهش درپ وشش بتن،می‌تواند ‌۱۰ سال کاهش عمر سازه بتنی را به دنبال داشته باشد.

اسپیسرها با فراهم آوردن امکان ایجاد پوشش بتن کافی‌، نقش چشمگیری در افزایش ‌عمر سازه‌های بتنی دارند. اسپیسرهای پلاستیکی با طراحی خاص‌، مواد اولیه ‌سازگار با بتن‌، حمل و نقل راحت و قیمت مناسب در اشکال‌، انواع و اندازه‌های مختلف‌ برای کاربردهایی نظیر ‌فونداسیون‌ها‌، سقف‌ها‌، دیوارها‌، ستون‌ها و … مورد‌ استفاده قرار می‌گیرند.

اسپیسر بتنی

اسپیسر بتنی از جمله ابزاهای ساختمانی هستند که در صنعت ساختمان به کار می‌رود. اسپیسر در لغت به معنای فاصله نگهدار است که عموماً فضای بین میلگرد و قالب را تامین می‌کند و از ضعف‌های متداول و قابل پیش گیری در سازه‌های بتن مسلح، تاثیر عوامل و عناصر مخرب اطراف است. اکسیژن، رطوبت‌، کلر‌، سولفات‌ها و سایر عوامل خورنده محیط می‌توانند با نفوذ به درون بتن و تماس با میلگردها باعث سرعت بخشیدن به خوردگی میلگرد شود و از عمر مفید سازه بکاهند.

اسپیسر بتن مانع از رسیدن عوامل خورنده محیط به سطح میلگرد می‌شوند‌. رسیدن رطوبت و اکسیژن به سطح میلگرد باعث واکنش اکسایش شده و این اکسایش در سطح وسیع از میلگرد می‌شود. این فرایند نوعی زنگ زدگی است که باعث افزایش حجم میلگرد شده و در نهایت با فشاری که به بتن می‌آورد باعث ایجاد ترک در بتن می‌شود. اسپیسر بتن باعث می‌شود که فاصله مناسبی بین میلگرد و سطح بیرون بتن ایجاد شود.

این در حالی است که پوشش بتنی روی میلگرد می‌تواند به عنوان مهم‌ترین عامل جلوگیری از خوردگی محسوب‌ شود. وقتی که میلگرد در سطح بتن نمایان شود اثر شیمیایی رطوبت و عوامل خورنده سرعت قابل توجهی پیدا می‌کند. بر اساس مطالعات انجام شده به ازای هر دو میلیمتر کاهش در ضخامت بتن روی میلگرد ۵ سال عمر سازه کم و دوام و عمر و پایایی ساختمان کم می‌شود.

اسپیسر بتن پلاستیکی با طراحی خاص، مواد اولیه سازگار با بتن، حمل و نقل راحت و قیمت مناسب در اشکال، انواع و اندازه‌های مختلف برای کاربردهایی نظیر فونداسیون‌ها، سقف‌ها، دیوارها‌، ستون‌ها و .. مورد استفاده قرار می‌گیرد. از مزایای اسپیسر‌های پلاستیکی می‌توان به سهولت و ارزان بودن آن اشاره کرد.

اسپیسر بتن یا فضا ساز میلگرد که به منظور ایجاد فاصله میلگرد از سطح بیرونی بتن مورد استفاده قرار می‌گیرد. این کار به این منظور صورت میگیرد که مانع از رسیدن عوامل خورنده محیط به سطح میلگرد شوند. اسپیسرها بر اساس جنس مواد‌، انواع مختلفی دارند‌. اسپیسر‌های پلاستیکی که فرایند تولید آنها سریع بوده و در اشکال گوناگون قابل تولید است. همچنین از مقاومت بالایی برخوردار استو شکل پذیری آسانی دارد و در نتیجه از لحاظ اقتصادی ارزان‌ترین نوع اسپیسر است.

اسپیسر های چرخشی در ستون‌ها و دیوارهای بتنی مورد استفاده قرار می‌گیرند. هر یک از اسپیسرهای پلاستیکی با توجه به میزان بار تحملی و روش بتن ریزی برای قسمت‌های خاصی از ساختمان طراحی شده و مناسب استفاده در همان بخش از ساختمان است.

انواع اسپیسر بتنی

اسپیسر بتن انواع مختلفی دارد‌. چند نمونه از آنها شامل موارد زیر است.

اسپیسر گرد دیوار

این اسپیسر‌ها برای سطوح عمومی استفاده می‌شود که اصطلاحاً به آن اسپیسر خورشیدی یا چرخشی گفته می‌شود. کاربرد آنها در سطوح عمودی مانند دیوار، ستون و مقاطع مدور است و از این اسپیسر می‌توان در انواع بتن‌های پیش ساخته استفاده کرد. میزان استفاده از این اسپیسر در دیوارها ۳ عدد در هر متر مربع از سطح دیوار است و در ستون ۱۶ عدد در ستون‌های با ارتفاع ۳ متری و برای ستون‌های با ارتفاع بالاتر تعداد ۲۴ عدد است.

اسپیسر دو شبکه

مقاومت عالی و تحمل بار نقطه‌ای تا ۳۰۰ کیلوگرم را دارد. در دال‌های بتنی و کف‌های مورد استفاده قرار می‌گیرد. این قطعات به صورت دو تکه (نری و مادگی) هستند که قسمت مادگی با پایه پوشش ۲۵-۳۰ متری ایجاد می‌کند و نری آن هم در سایزهای ۹۰ الی ۱۵۰ میلیمتری است. انتخاب آنها بر اساس ضخامت سقف است. ‌میزان استفاده از این اسپیسر‌ها ۴ عدد در هر مترمربع از واحد سطح است.

اسپیسر هارد

اسپیسر یا فاصله نگهدار هارد برای سازه‌های سنگین مانند فونداسیون، تیرهای سنگین و کف به کار می‌رود. این اسپیسرها برای میلگردها تا قطر ۳۲ پیش بینی شده‌ و دارای توان و تحمل بار تا ۲۷۰ کیلوگرم است.

اسپیسر سبک

استحکام مناسبی دارد و تحمل بار نقطه ای تا ۲۵ کیلوگرم را دارد. سازه‌های سبک سقف‌های کامپوزیتی، قطعات پیش ساخته بتنی که قطر میلگرد آنها زیر ۱۶ میلیمتر است از این اسپیسر استفاده می‌کنند و میزان استفاده اسپیسر بتن سبک در هر مترمبع از واحد سطح ۴ عدد است.

اسپیسر متوسط

استحکام بالا با قابلیت تحمل بار نقطه ای تا ۱۵۰ کیلوگرم را دارد. در سازه‌های با وزن متوسط مانند تیرها، پوترها و کفسازی‌های نیمه سنگین که قطر میلگرد آنها ۱۰۰ الی ۲۰۰ میلیمتر است مورد استفاده قرار می‌گیرد. میزان مصرف در کف‌های متوسط و نیمه سنگین ۴ عدد در هر مترمربع از واحد سطح و در تیرها و پوترها ۳ عدد در هر مترمربع است.

اسیپسر سنگین

مقاومت عالی با تحمل بار نقطه‌ای تا ۲۷۰ کیلوگرم است. کاربرد آن در کفسازی‌های سنگین و پر تراکم مانند فونداسیون و تیر و شناژ که قطر میلگرد آن‌ها از سایز ۱۸ الی ۲۳ میلیکتر است مورد استفاده قرار می‌گیرد. میزان مصرف در کف‌هایی با وزن سنگین و پر تراکم ۴ عدد در هر مترمربع از واحد سطح و در تیرها و پوترها ۳ عدد در هر مترمربع است.

اسپیسر گیره دار

اسپیسرهای گیره دار در فرایند بتن ریزی ثابت بوده و نمی‌چرخد. همچنین نصب آنها ‌راحت و آسان است. لذا در مواقعی که ثابت بودن و پایدار اسپیسر مد نظر است از این نوع اسپیسر استفاده می‌شود. وجود گیره بر روی این نوع اسپیسر‌ها باعث می‌شود تا سایر میلگردها‌ی مورد استفاده در محدوده معین و خاصی محدود شود.

اسپیسر بدون گیره

اسپیسرهای بدون گیره محدودیتی برای سایز میلگرد به وجود نمی‌آورند ولی در هنگام نصب چرخش و جابجایی وجود دارد و در صورت نیاز به پایداری آنها باید از وسیله‌ای مثل قلاب سیمی از چرخش و حرکت آنها جلوگیری کرد. طراحی اسپیسر‌ها به طریقی است که حداقل تماس با سطح قلاب را داشته و به جهت جنس پلاستیکی آنها از نفوذ عوامل خورنده جلوگیری می‌کند.

اسپیسر ترکیبی

اسپیسرهایی هستند که با ترکیب دو یا چند مدل اسپیسر بتن جهت بهره گیری از مزایای آنها به صورت توامان یا جهت صرفه جویی در زمان نصب و هزینه به کار می‌رود. مثل اسپیسر دوبل ۳۰-۱۰۰ که یک فاصله نگهدار برای ایجاد پوشش بتنی مش‌های زیرین در ارتفاع ۳۰ میلیمتری و نگهداری مش‌های بالایی در ارتفاع ۱۰۰ میلیمتری برای استفاده در شبکه‌های دو مش است. اسپیسر شبکه دوم می‌تواند با اندازه‌های مختلف بر روی اسپیسر کفی مونتاژ شود.

اسپیسر کف

این اسپیسر جهت استفاده در فونداسیون‌ها و کف‌های سنگین کاربرد دارد. شکل خاص هندسی این قطعه به گونه‌ای طراحی شده که می‌تواند بار نقطه‌ای تا ۳۰ کیلوگرم را طراحی کند. همچنین سایز میلگردهای مورد استفاده در این اسپیسر بین ۸ تا ۳۲ است. این اسپیسر بتن در سایزهای ۲/۵، ۳، ۴، ۵، ، ۶ ، ۷/۵، ۱۰ میلیمتر است. عمده مصرف هارد فیلس‌ها برای تیرهای با شبکه سنگین فونداسیون‌ها و کف‌ها ۴ عدد در متر مربع و در تیرها ۳ عدد در متر طول است.

اسپیسر تیرچه

این اسپسیر که مخصوص تیرچه بوده و باعث ایجاد پوشش بتن و ایجاد فاصله منظم عرض در میلگرد‌های طولی پایین (در تیپ دوتایی) و تقویت (در تیپ سه تایی) می‌شود. تعداد استفاده در یک تیرچه پس از ۲۰ سانتیمتر در ابتدا و انتهای تیرچه هر ۵۰ سانتیمتری یک عدد است.