پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
رساله کارشناسی ارشد رشته الهیات گرایش فلسفه و کلام اسلامی
Truth Theory of Moslem Logicians
چکیده
درباره تئوری صدق در میان فیلسوفان و منطق دانان جهان شش نظریه وجود دارد رایج ترین و قدیمی ترین آنها نظریه مطابقت است که سابقه آن به یونان و ارسطو می‌رسد هر چند در آثار ارسطو به طور مستقل به این بحث پرداخته نشده است. فلاسفه اسلامی به طور قطع و بدون تردید به این نظریه معتقدند و همچنین بسیاری از فیلسوفان مغرب زمین در تعریف صدق قضایا به نظریه مطابقت قائلند.
اساس نظریه مطابقت این است صدق قضیه عبارت از مطابقت آن با واقع و نفس الامر و این مسأله مبتنی بر دو اصل است اول اینکه واقعیتی هست و دوم اینکه ذهن ما قادر به کشف واقعیت می‌باشد.
فیلسوفان غربی در مورد صدق به تئورهای دیگر معتقدند که این تئوری‌ها عبارتند : 1- تئوری هماهنگی : این نظریه به فلاسفه عقل گرا نسبت داده شده و آنها معتقدند که صدق یک گزاره تنها به معنای سازگاری آن با نظامی از قضایای دیگر عقلی است. و برخی از پوزیتویست‌ها از این تئوری دفاع کرده‌اند و برخی از اینها معتقد بودند که قضایای حسی و تجربی صدقشان از راه مطابقت معلوم می‌شود و قضایای که تجربی و حسی نیستند صدقشان بوسیله سازگاری آنها با گزاره‌های آزموده شده بدست می‌آید و بعضی از پوزیتویست‌ها معتقدند تنها راه آزمون صدق قضایا ارتباط درونی میان خود باورها است.
2- تئوری عمل گرایانه : پیرس و جیمز و دیوئی از طرفداران این تئوری هستند و آنها در معناداری معتقدند که معنای یک لفظ عبارت از پیامد عملی یا تجربی آن.
3- تئوری زیادتی صدق : طرفداران این نظریه معتقدند که محمول صادق و کاذب زاید است و می‌توان آنها را حذف کرد و هیچ تأثیری در جمله ندارند.
4- نظریه غیر توصیفی صدق : معتقدان به این تئوری می‌گویند که صدق و کذب کلمات توصیفی نیستند بلکه کلمات انجازی و تأییدی و انشایی هستند.
5- نظریه سمانتیکی صدق تارسکی : تارسکی ضمن قبول نظریه صدق ارسطویی با ارائه نظریه زبان و فرا زبان به بازسازی این تئوری پرداخته تا از شبهات و پارادوکس‌های که در زبان پیش می‌آیند جلوگیری کند و از نظر وی صدق و کذب عناصر فرا زبانی هستند در حالیکه راست و دروغ عناصر زبانی هستند.
فهرست مطالب
فصل اول : مقدمه و پیشینه تاریخی
بخش اول : مقدمه و کلیات و معانی حق و صدق نزد حکمای اسلامی
- مقدمه ……………………………………………………………………………………………… 3
- تعریف مسأله ……………………………………………………………………………………. 3
- سوالهای اصلی تحقیق …………………………………………………………………………. 4
- فرضیه‌های تحقیق ………………………………………………………………………………. 4
- هدف‌های تحقیق ……………………………………………………………………………….. 4
- روش تحقیق …………………………………………………………………………………….. 4
- سابقه تحقیق …………………………………………………………………………………….. 5
- معانی حق و صدق نزد حکمای اسلامی ……………………………………………………. 5
- تمایز حق و صدق ……………………………………………………………………………… 6
1-9-1- رای مشهور حکمای اسلامی ……………………………………………………… 6
1-9-2- نظریه برخی از فیلسوفان غربی …………………………………………………… 7
1-9-3- نظریه شهید مطهری ………………………………………………………………… 8
بخش دوم : پیشینه تاریخی نظریه مطابقت صدق
2-1- سابقه نظریه مطابقت در یونان ………………………………………………………………… 10
2-1-2- نظریه مطابقت از دیدگاه ارسطو …………………………………………………………… 122-1-1-
مطابقت از نظر افلاطون …………………………………………………………………….. 10
2-1-3- نظریه مطابقت از نظر فارابی ……………………………………………………………….. 14
2-1-4- نظریه مطابقت از دیدگاه ابن سینا …………………………………………………………. 15
2-1-5- نظریه مطابقت از دیدگاه سهروردی ………………………………………………………. 16
بخش سوم : آیا نظریه مطابقت تعریف صدق است یا ملاک آن
3-1- تمایز تعریف صدق و ملاک صدق …………………………………………………………… 19
3-2- دیدگاه برخی از فلاسفه اسلامی ………………………………………………………………. 20
3-3- دیدگاه برخی از فلاسفه غربی ………………………………………………………………… 21
3-4- نقد و بررسی …………………………………………………………………………………….. 21
فصل دوم : تئوری صدق از نظر منطق دانان غربی
بخش اول : نظریه مطابقت
- توضیح نظریه مطابقت ……………………………………………………………………….. 25
- نظریه مطابقت در نظر منطق دانان جدید غرب …………………………………….. 25
- مطابقت و اتمیسم منطقی ………………………………………………………………. 25
- اشکالات نظریه مطابقت ………………………………………………………………… 29
بخش دوم : تئوری هماهنگی
2-1- تئوری هماهنگی یا سازگاری …………………………………………………………………. 35
2-2- اصل ارتباط درونی ……………………………………………………………………………… 36
2-4- ایرادات نظریه هماهنگی ……………………………………………………………………….. 382-3-
درجات صدق ……………………………………………………………………………………. 37
بخش سوم : تئوری عمل گرایانه
3-1- تئوری عمل گرایانه ……………………………………………………………………………… 37
3-2- نظریه شیلر ……………………………………………………………………………………….. 44
3-3- نقد و بررسی این نظریه ………………………………………………………………………… 45
بخش چهارم : تئوری زیادتی صدق
4-1- تئوری زیادتی صدق ……………………………………………………………………………. 49
4-2- اشکالات نظریه زیادتی صدق …………………………………………………………………. 50
بخش پنجم : نظریه غیر توصیفی صدق ……………………………………………………………… 53
5-1- نظریه غیر توصیفی صدق ……………………………………………………………………… 53
5-2- اشکالات نظریه غیر توصیفی صدق ………………………………………………………….. 56
بخش ششم : نظریه سمانتیکی صدق تارسکی
6-1- تبیین نظریه سمانتیکی تارسکی ……………………………………………………………….. 56
6-1-1- مفهوم صدق به عنوان موضوع نظریه معنا شناختی تارسکی …………………………. 58
6-1-2- تعریف صدق در نظریه معناشناسی تارسکی ……………………………………………. 63
فصل سوم : نظریه مطابقت صدق از نظر فیلسوفان و منطق دانان مسلمان
بخش اول : آیا مطابقت مربوط به علوم حضوری است یا حصولی
- تعریف علم حضوری وحصولی ……………………………………………………………. 79
- رابطه مطابقت با علم حضوری و حصولی ……………………………………………….. 81
- راهیابی خطا در علم حضوری ……………………………………………………………… 83
بخش دوم : نظریه مطابقت به عنوان روش صدق در تصورات یا تصدیقات …………………. 85
بخش سوم : رابطه خبر با صدق و کذب
3-1- تحلیلی که صدق و کذب پذیری را تعریف قضیه می‌داند ……………………………….. 91
3-2- تحلیلی که صدق و کذب پذیری را ملاک تمایز قضیه می‌داند …………………………. 92
3-3- اشکال پارادکس دروغگو بر هر دو تحلیل ………………………………………………….. 94
بخش چهارم : مناط صدق و کذب قضایا
4-1- بررسی اجمالی اختلاف حکما در تقسیم قضایا ……………………………………………. 97
4-2- صدق و کذب در انواع قضایا ……………………………………………………………….. 101
4-2-1- قضایای خارجیه ……………………………………………………………………………. 101
4-2-2- قضایای ذهنیه ………………………………………………………………………………. 101
4-2-3- قضایای حقیقیه …………………………………………………………………………….. 106
بخش پنجم : معانی نفس الامر ………………………………………………………………………. 105
5-1- نفس الامر به معنای عالم امر و عقول مجرده …………………………………………….. 106
5-2- نفس الامر به معنی فی نفسه …………………………………………………………………. 108
5-3- نفس الامر به معنای عالم ثبوت اشیاء ………………………………………………………. 109
5-4- نقد و بررسی معانی ذکر شده از نفس الامر ………………………………………………. 110
بخش ششم : مطابقت در مباحث وجود ذهنی
6-1- مطابقت در مباحث وجود ذهنی …………………………………………………………….. 113
6-1-1- اهمیت بحث وجود ذهنی ………………………………………………………………… 113
6-1-2- تاریخچه وجود ذهنی ……………………………………………………………………… 113
6-1-3- تبیین نظریه وجود ذهنی ………………………………………………………………….. 114
6-1-4- آیا انحفاظ ماهیت از لوازم نظریه مطابقت است یا از مبنای آن ……………………. 118
بخش هفتم : نظریه مطابقت از دیدگاه برخی از فیلسوفان مسلمان
7-1- نظریه ملاصدرا درباره مطابقت ……………………………………………………………… 123
7-2- حکیم سبزواری ………………………………………………………………………………… 125
7-3- علامه طباطبایی ………………………………………………………………………………… 126
7-4- شهید مطهری …………………………………………………………………………………… 138
7-5- استاد مصباح یزدی ……………………………………………………………………………. 144
7-6- جمع بندی و نتیجه گیری ……………………………………………………………………. 148
فرمت فایل: Word (قابل ویرایش)
تعداد صفحات: 150
حجم: 1.34 مگابایت