هنر و معماری در جهان پهناور اسلام دارای چهار دبستان با شیوہ بنیادی است :
١- شیوه مصری
۲- شیوه شامی
۳- شیوه مغربی
۴- شیوه ایرانی
اصولی را که در هنر ایران و به ویژه در معماری وجود داشته ، می توان به پنج اصل تقسیم کرد.
– مردم واری
– پرهیز از بیهودگی
– نیارش
– خودبسندگی
– درون گرایی
مردم واری ، یعنی داشتن مقیاس انسانی به عبارت دیگر رعایت تناسب میان اندام های ساختمانی با اندام های انسان و توجه به نیازهای او در کار ساختمان سازی است ، و آن را می توان در عناصر مختلف معماری ایران مشاهده کرد. به طور مثال اگر سه دری را که همان اتاق خواب است و در نظر بگیریم ، اندازه آن بر حسب نیازهای مختلف یک زن و مرد ، بچه با بچه های آنها ، لوازم مورد نیاز و … در نظر گرفته شده است .
به طوری که عملکرد اتاق و طرز قرار گیری عناصری چون درها ، روزنه ها و … نیز بر همین اساس و به دقت انتخاب شده است . جهت قرار دادن وسایل مثل تشک ، لحاف و … پستویی می ساخته و برای وسایل ضروری نیز طاقچه هایی تعبیه می شده است . در دیگر عناصر نیز این تلفیق ، منطق و زیبایی مشاهده می شود . به طور مثال برای جلوگیری از گزند گرمای زیاد ایران ، دیوار را دو پوسته می ساختند و یا نور را از سقف می گرفتند و دهها مثال دیگر .
پرهیز از بیهودگی ، بر این تأکید فراوانی شده است ، زیرا کار بیهوده علاوه بر سرمایه ، به وقت و حتی به چشم فاز دیدگاه معماری)| الطمه می زند، و در واقع هنرمندان ما در هر زمانی ، متوجه این مورد بوده اند و از آن پرهیز کرده اند . نصب مجسمه ها که در اغلب بناهای سرزمینهای دیگر معمول است ، در معماری ایرانی وجود ندارد. زیرا مورد استفاده ای برای آن نیست
تیارش ، اصطلاحی است در معماری و به کلیه کارهایی اطلاق می شود که برای ایستایی و پایداری با انجام می گیرد. به عبارت دیگر، | نپارش مجموعه ای است از امور محاسباتی و استاتیکی به انضمام مصالح شناسی و انتخاب و استفاده از مناسبترین و کمترین مصالح، در گذشته بیشتر تکیه معماران بر مهندسی بوده است و به نظر آنان هنگامی بنا زیبا بوده که از لحاظ ایستایی نیز نمایانگر ایستا بودن خود باشد . از مقیاسی به نام پیمون در نیارش استفاده می شده است . پیمون یکی از ضوابطی بود که برای تعیین تناسب بین اجزای بنا رعایت می شد . به عنوان مثال قطر دیوار یک اتاق به اندازه دهاته محاسبه می شد ، به این ترتیب یک معمار بزرگ در ساخت یک بنای عالی و یک معمار گمنام در ساخت یک بنای عادی از یک اندازه و مقیاس استفاده می کردند ، پیمون بدین صورت در معماری تنوع ایجاد کرده ، و به همین دلیل در هیچکدام از بناها اثری از تقلید مطلق مشاهده نمی شود هر بنا شامل دنیایی از نکات مخصوص خود است . با استفاده از نیارش و پیمون ، سه مرحله مهم طرح ، محاسبه و اجرا به بهترین نحو انجام می یافت . به طوری که در طرح زیبا ، محاسبات صحیح و اجرا نیز ساده می شد .
خودبسندگی ، بنا به عبارتی ، خود کفایی است و به مفهوم استفاده حداکثر از امکانات موجود و در دسترس و مصالح بوم آورد است بدین معنی که سازندگان سعی کرده اند مصالح مورد نیاز را از نزدیکترین مکان و با ارزانترین بها به دست آورند ، بدین ترتیب کار با سرعت بیشتر انجام شده و مصالح با طبیعت اطراف خود هماهنگی بیشتری داشته است. همین طور بناهایی که در طول زمان باید ترمیم می شدند، با دسترسی داشتن به مصالح اصلی در محل ، امکان تعمیر آن در تمامی دوره ها میسر بوده است معماران ایرانی بر این باور بودند که ساختمایه باید «بوم آورد» یا «ایدری» ( اینجایی) باشد. یکی از نکات مهم در معماری ایران این است که اساسا یکی از انگیزه های بنیادی در ساخت آسمانه خمیده تاقی و گنبدی و بهره گیری گسترده از آنها این بوده که چوب مناسب برای ساختمان سازی در همه جا یافت نمی شده است. ولی فرآوردن خشت و آجر ساده بود.
فرمت فایل: Pdf
تعداد صفحات: 58
حجم: 10.3 مگابایت