نگاهی به معماری مساجد جهان

نگاهی به معماری مساجد جهان

درتمام کشور های دنیا، مسجد، محل برگزاری نماز، گردهمایی و آموزشی مسلمانان است و در کنار کارآبی وسیع عملی که دارد از ارزش عالی معماری و هنری نیز بر خوردار است به طوری که مروارید درخشان ساختمان های جوامع غربی بوده و مینیاتور از اقتباس اعراب وملیت ایران است.آقای «چی گای یون» معتقد است:

درآن زمان مسجد شامل یک حیاط روباز و دیوار حصار مانند ساخته شده از گل بود، از تنه خرما به عنوان ستون و از شاخه های درخت خرما و گل و خاک به عنوان مصالح ساخت مسجد استفاده می شود. در تاریخ معماری جهان برای ساخته مساجد پنج سبک عراق، سبک اسپانیا، سبک هند و سبک چین است.دکتر«عمرخالدی » یکی از استادان مسلمان داشگاه های آمریگا است، درزمینه ساخت مساجد ومهماری آن درجهان می گوید:

در‌ آمریگاحدود دو هزارمسجد وجود دارد که نود درصد آنها از نظر معماری تغییر کاربری داده شده اند و از ابتدا مسجد نبوده اند.وی می افزاید: بعضی از این مساجد کلیساهای متروکه ای هستند که مسلمانان آنها را خریده و به مسجد تبدیل کرده اند در میان این تعداد ازمساجد حدود یکصد واحد از ابتدا و به عنوان مسجد طراحی و ساخته شده اند.این کارشناس می گوید: از نظر اسلام ساختمان مسجد طرح خاصی ندارد.اولین مسجد در اسلام همان خانه شخصی پیامبراگرم ‹ص› بوده که طراحی آن بسیار ساده بود.وی با اشاره به طراحی ساخت خانه رسول خدا ‹ص› ادامه می دهد:

این مکان دارای دیوار کوتاهی بود که به طرف کعبه قرار داشت و محراب کوچکی بود که جهت قبله را نشان می داد بنابراین مسجد چیزی جز دیوار قلبه و محراب نیست.خالدی می گوید: معماری مسجد به صورت طاق ها و شبستان ها گنبدها و مناره ها درست پس از آشنایی مسلمانان بیشتر جنبه قدرت نمایی و سمبلیک داشته است و مناره ها هم گاهی تنها به صورت نمادین بنا شده اند.درآمریکا تنها چند مسجد است که گنبد و مناره دارد و مساجد آمریکا با مساجد شبه قاره تفاوت های زیادی دارد. بخشی که در طبقه دوم مسجد برای خانم ها باشد درمساجد شبه قاره وجود ندارد و هرچند اسلام ورود زنان را به مسجد منع نکرده اما به صورت سنتی غالب مسلمانان جایی برای زنان در مسجد در نظر نمی گیرند. فارسی و عربی تزیین شده اند و از نقش های هنری قدیمی برای طراحی آنها استفاده شده است.معماری درآمریکا باید مطابق آب و هوا و محیط زیست طبیعی و شهری باشد و استفاده از بلند گوبرای مراسم مذ هبی در خارج ازمحیط مذهبی ممنوع است، لذا ساختن مناره در این کشور معنایی ندارد. ویژگی دیگری که درباره مساجد آمریکا قابل توجه است ایام هفته است، شلوغ ترین زمان در مساجد روزهای شنبه و یکشنبه و اعیاد است که برای آن برنامه ریزی شده است.خانواده های مسلمان در روزهای آخر هفته، بچه های خود را جهت آموزش های مذهبی به مساجد می آورند و مدارس آخر هفته در مساجد بسیار رواج دارد و مساجد آمریکا به صورت محلی ویژه برای جامعه مسلمان در آمده اند و بسیاری از این مساجد برنامه های خاصی برای مراسم عروسی نیز دارند.«محسن لهراسبی» نویسنده ای دیگر درباره معماری و ساخت مساجد به ویژه در آتن می گوید: عثمانی ها درخلال سال ها حضور در آتن به ساختن معابد اسلامی و مساجد متعدد و یا تبدیل کلیسا به مسجد اهتمام نمودند.

براساس منابع و گزارش ها مساجد و مراکز اسلامی زیادی در آتن وجود داشته است اما با خروج عثمانی ها تمامی مساجدی که قبلاً کلیسا بودند تبدیل و بقیه تخریب شدند.با این روند تاکنون آتن فاقد مسجد بوده است و تنها پایتخت اروپایی است که مسلمانان از داشتن مسجد در این شهر محروم هستند و هر گونه تلاش برای ساختن مسجد با مخالفت شدید کلیسا و دولت روبه رو بوده است.لهراسبی می گوید: تحولات جهانی و مسایل حقوق بشر، دولت را وادار کرد تا در روش های خود با مسلمانان تجدید نظر کند و افکار جهانی را از جمله اروپاییان و کشور های اسلامی را خشنود نماید و مجلس یونان طرح دولت را برای ساختن مساجد در آتن پس از یک قرن ونیم به تصویب رساند.هندوستان نیز یکی ازکشورهایی است که معماری ویژه و خاصی دارد، وجود حکومت های شیعی و ایرانی در منطقه به ویژه در جنوب هند «دکن» رهاوردهای فرهنگی بی شماری در معماری هند داشته است.به عنوان نمونه مسجد «مشیرآباد» درمحله مشیرآباد واقع شده است و از نظر معماری و گچ بری های آن یکی از آثار ارزنده و قدیمی «دکن» است.مسجد «مشیرآباد» دارای دومناره بلند است که اسملت آن از آهن بوده و چون به مرورزمان زنگ زده و پوسیده است مرمت و بازسازی است.ساخت ویژه ورودی محرابی شکل آن نمایی منحصر به فرد به ساخت و معماری این مسجد داده است که به نظر می رسد از فرهنگ عثمانی ها گرفته شده است.

برگرفته از شماره 18 گلبانگ مسجد