ازت به عنوان یک عنصر کلیدی در ساختمان بسیاری از ترکیبات موجود در سلولهای گیاهی مطرح است. این عنصردر فسفونوکلئوتید و اسیدهای آمینه هم وجود دارد که این ترکیبات نیز به نوبه خود به ترتیب اسیدهای نوکلئیک و پروتئینها را میسازند. دسترسی به ازت برای گیاهان زراعی از عوامل مهمّ محدودکننده تولیدات کشاورزی است. این واقعیت که فقط اکسیژن، کربن و هیدروژن بیش از ازت در سلولهای گیاهی وجود دارند، مبیّن اهمیّت این عنصراست.
در بیوسفر، ازت به اشکال متفاوتی وجود دارد. 78% حجم هوای اتمسفر را ازت ملکولی (N2) تشکیل میدهد. در بسیاری از موارد این مقدار فراوان ازت مستقیماً در دسترس گیاهان قرار نمیگیرد. استفاده از ازت اتمسفر، مستلزم شکستن پیوند سهگانه بین اتمهای (N = N) آن است که گیاهان عالی مستقیماً و به تنهایی توان انجام این واکنش را ندارند. از سوی دیگر اشکال نیتراته و آمونیاکی ازت به راحتی جذب گیاه میگردند(فصل 5). مصرف گیاهان توسط حیوانات علفخوار موجب حرکت بیشتر ازت در زنجیرههای غذایی میشود و ازت سرانجام از طریق تجزیه اجساد حیوانات و گیاهان به زمین بازمیگردد. این مراحل بخشی از چرخه ازت را تشکیل میدهند.
تبدیل ازت مولکولی به اشکال دیگر آن نظیر نیترات یا آمونیاک را تثبیت ازت میگویند. این فرایند در غالب فرایندهای طبیعی و مصنوعی قابل انجام است. درشرایط دمای بالا (حدود C ْ200 ) و فشار بالا حدود (200 اتمسفر)، ازت مولکولی با هیدروژن ترکیب شده و آمونیاک (NH3) تولید میشود. برای انجام این واکنش شرایط خاصی لازم است تا برای انرژی فعّال بالای آن غلبه کند. این واکنش که به نام فرایند هابر موسوم است نقطه آغازین در تولیدات متنوع صنعتی و کشاورزی به شمار میآید. در جهان سالانه حدود 50 میلیون تن ازت به روش صنعتی تثبیت میگردد.
فهرست مطالب
مقدمه 1
ارگانیسمها و روابط همزیستی در تثبیت ازت 4
آلیپرورهای آزادزی 6
نورپرورهای آزادزی 9
دیآزوتروفهای همیار گندمیان 13
لگومها 15
همزیستی های اکتینوریزی 20
همزیستی های نورپروری 24
عامل ژنتیکی کنترل کننده 29
عوامل محیطی 33
اولین مرحله تثبیت ازت به روش همزیستی 39
آلودگی ریشههای لگوم توسط ریزوبیوم 43
فرآیند بیوشیمیایی تثبیت ازت 48
منابع 53
فایل ورد 56 صفحه ای