تهویه طبیعی ساختمان

تهویه مطبوع

 

تهویه هوای محیط داخلی ساختمان

تهویه مطبوع، شرط اساسی ایجاد شرایط آسایش در ساختمان است. تهویه ساختمان به دو صورت طبیعی و مصنوعی تأمین می گردد. در این مطلب قصد داریم به طور خلاصه به تهویه مطبوع، مزیت و ضرورت تهویه هوای محل زندگی و … بپردازیم.
به طور کلی ایجاد تهویه طبیعی در ساختمان، به اختلاف فشار هوای میان سطوح خارجی و داخلی بنا بستگی دارد. تهویه هوا، علاوه بر ایجاد شرایط آسایش و بالا بردن سطح بهداشت محیط داخلی ساختمان، موجبات صرفه جویی در مصرف انرژی را فراهم می آورد. تأثیرات تهویه طبیعی در ساختمان به طور کلی به دو دسته تأثیرات مستقیم و غیرمستقیم، تقسیم می شوند.
تأثیر مستقیم
– تأثیر بر دمای محیط و تعیین میزان رطوبت سطوح داخلی ساختمان
تأثیر غیرمستقیم
تأمین بهداشت و سلامت افراد ساکن، از طریق ایجاد کوران و تعویض هوای آلوده و گرم درون ساختمان.
عملکردهای تهویه مطبوع در ساختمان عبارتند از:
– خنک سازی مصالح درون ساختمان
– تأمین هوای تازه و قابل تنفس
– تأمین آسایش فیزیکی بدن انسان (تبخیر عرق روی پوست انسان توسط جریان هوا، از افزایش دمای داخلی بدن و ایجاد شرایط آزاردهنده جلوگیری به عمل می آورد.)
سرعت و مقدار هوای جا به جا شده در تهویه ساختمان در درجه اول به عوامل اقلیمی منطقه بستگی دارد. هرچه هوا گرم تر باشد به جا به جایی هوابا سرعت بیشتری نیاز داریم. البته یک نکته حائز اهمیت نیز وجود دارد: افزایش سرعت حرکت هوا در دمای بالای ۳۵ درجه سانتی گراد تأثیر معکوسی بر دمای بدن انسان گذاشته و سبب بالا رفتن دمای داخلی بدن فرد نسبت به دمای محیط می گردد.

چنانچه هوای درون محیط بسته ای ساکن بماند، با گذشت زمان دمای هوای اتاق با دمای جداره های داخلی اتاق یکسان خواهد شد. هرچه رنگ سطوح خارجی اتاق بیشتر باشد، گرمای بیشتری را به خود جذب و به سطوح داخلی انتقال می دهد، در نتیجه دمای محیط داخلی اتاق بالا می رود.
در مناطق گرمسیر یا فصول گرم سال، تهویه هوا به منظور تبخیرعرق پوست انسان و کنترل میزان رطوبت ضروری است.
در اقلیم سرد یا فصول سرد سال که علاوه بر سرمای هوا، میزان رطوبت نیز کاهش می یابد، تهویه مطبوع در حد تعویض هوای داخلی، بو زدایی و تنظیم رطوبت محیط ضروری می باشد.
در برخی مناطق، تهویه طبیعی تنها در ساعاتی از روز میسر است. در اقلیم گرم وخشک مناطق کویری، ساعاتی از شب و پس از غروب آفتاب که هوا خنک تر است را به تهویه طبیعی اختصاص می دهند.
چنانچه تهویه بدون توجه به شرایط اقلیمی ناحیه صورت گیرد، نه فقط موجب فراهم آوردن آسایش و رفاه ساکنان ساختمان نخواهد شد، بلکه فضایی آزاردهنده و نامناسب خواهیم داشت.
در معماری سنتی ایران به ویژه در مناطق گرم و خشک و بعضا در اقلیم گرم و مرطوب، به بادگیرها برمی خوریم. بادگیرها به عنوان بخشی از بنا، صرفا به منظور تأمین تهویه مطبوع (کنترل درجه حرارت هوای درون ساختمان و تنظیم رطوبت فضا) به کار می رفتند و عملکردی بسیار ساده اما کاربردی و تأثیرگذار داشتند.

دو عامل در ایجاد کوران هوای درون ساختمان موثرند:
– اختلاف دمای محیط داخلی و خارجی ساختمان
– وزش باد (حرکت یا جا به جایی هوا)
وزش باد نقش موثرتری در تأمین تهویه هوا، در مقایسه با اختلاف دمای دو محیط دارد، زیرا اغلب اختلاف دمای دو محیط بیرونی و درونی ساختمان مقداری ناچیز می باشد که تأثیر چندانی بر جا به جایی هوا ندارد.
باد در اثر برخورد به ساختمان دو منطقه فشاری ایجاد می کند. سطوحی که در مقابل وزش مستقیم باد قرار می گیرند، در معرض فشار و سطوح پشت به باد (سطوحی که در جبهه مخالف جهت وزش باد قرار دارند) در معرض مکش قرار می گیرند.
سطوح مسطح ساختمان (بام) همواره در معرض نیروی مکش باد قرار دارند.
علاوه بر خصوصیات اقلیمی منطقه، عوامل دیگری نیز در تعیین حد مطلوب میزان تهویه هوا موثرند. این عوامل عبارتند از:
– تعداد افراد حاضر در محیط
– نوع فعالیتی که در محیط صورت می گیرد.
– نوع مصالح به کار رفته در جداره های داخلی و خارجی بنا
– کاربرد یا عدم کاربرد عایق حرارتی
– تعداد و مساحت سطح بازشوها
– استفاده یا عدم استفاده از سایبان
– استفاده از بادشکن طبیعی یا مصنوعی

– جهت گیری ساختمان
– ارتفاع سقف