اکسپو

اکسپو، نمایشگاه جهانی

اکسپو جهانی از دیرباز در پیشبرد نوآوری های معماری، نمایش آخرین دستاورهای روز و گفتمان، از اهمیت ویژه ای برخوردار بوده است. بسیاری از بناهای تاریخی محبوب که امروز عمدتا نقش المان شهری را به عهده دارند، به منظور شرکت در نمایشگاه جهانی ساخته شده اند. برگزاری هر نمایشگاه در طول تاریخ، به عنوان فرصتی برای ارائه ایده های نو و آزمودن ایده های جسورانه معماران تلقی می شود. اکسپو به معماران اجازه می دهد تا فارغ از محدودیت های معمول بر ایده های جدید تمرکز نمایند. بسیاری از شاهکارهای معماری دنیا، فقط و فقط برای بیان مفهومی درونی طراحی و ساخته شده اند. این مفهوم تا ابد در کالبد بنا باقی خواهد ماند و در برابر دیدگان مشتاق عموم، پایدار می ماند. برای اولین بار نمایشگاه صنعتی ۱۸۴۴ فرانسه، زمینه ساز برگزاری نمایشگاه جهانی (اکسپو) شد. از این رو فرانسه را خاستگاه اکسپو می نامند. این نمایشگاه هر پنج سال درگوشه ای از دنیا با رقابتی میان همه ی کشورها برگزار می شود. برگزاری اکسپو، سومین رویداد مهم دنیا پس از مسابقات جام جهانی و المپیک تلقی می شود.

به مناسبت افتتاح اکسپوی ۲۰۱۵ میلان، تصمیم گرفتیم تا به بررسی آثار شاخص به جای مانده از نمایشگاه جهانی در طول تاریخ بپردازیم …

اکسپوی ۱۸۵۱ لندن

اولین اکسپوی بین المللی در سال ۱۸۵۱ در لندن افتتاح شد. در این نمایشگاه بیش از ۱۰۰۰۰۰ اشیا مختلف از جمله آخرین دستگاه پرس چاپ، واگن و سنگ های نادر دنیا به نمایش گذاشته شد.
نمایشگاه کریستال پالاس
سرجورج پاکستون طراح این پروژه (کریستال پالاس) با استفاده از فناوری جدید زمان خود موفق به ایجاد بنایی از شیشه و آهن در ابعاد گسترده و سازه ای نوین با دهنه های غیرمتداول آن زمان شد. پیش از کریستال پالاس، بنایی چنین مرتفع با دهانه های گسترده، جداره های شیشه ای و ستون هایی باریک از جنس فلز و سقف سبک بی سابقه بود. ساختمان این نمایشگاه، فضایی مطلوب برای فعالیت های نمایشگاهی به حساب می آمد. نمایشگاه کریستال پالاس در سال ۱۹۳۶ طی حادثه آتش سوزی، کاملا سوخت و از بین رفت اما این ساختمان به الگویی برای ساختمان های آینده تبدیل شد.

اکسپو ۱۸۸۹ پاریس

برج ایفل
برج ایفل، بازمانده نمایشگاه بین المللی جهانی ۱۸۸۹ فرانسه می ابشد که امروزه به نماد شهر پاریس و به عنوان جاذبه گردشگری این شهر تبدیل شده است. این نمایشگاه در صدمین سالگرد انقلاب فرانسه برگزار شد. برج ایفل، در زمان ساخت، مرتفع ترین ساختمان جهان به شمار می رفت. این برج برای نخستین بار بازدید از منظره شهر پاریس را برای عموم ممکن ساخت.
اگرچه این بنا در ابتدا به دلیل ارتفاع بسیار بلند و ساختار فلزی مورد تنفر پاریسی ها قرار گرفت اما در با گذشت زمان، به نمادی برای شهر پاریس و یکی از آثار برجسته معماری دنیا مبدل گشت.

نمایشگاه ماشین آلات پاریس، با طول ۱۱۱ متر، طولانی ترین سالن نمایش جهان بود که سازه ای فلزی داشت. معمار پروژه، فردیناند دوترت و مهندس سازه آن ویکتور کنتامین، ساختمانی مشابه کریستال پالاس را به مرحله اجرا درآوردند. قطعات این ساختمان در نمایشگاه ۱۹۰۰ مورد استفاده مجدد قرار گرفت اما ده سال بعد به منظور گسترش دید منظر خیابان شان دو مارس تخریب شد.

اکسپو ۱۹۲۹ بارسلونا

این نمایشگاه، منجر به ایجاد آثاری برجسته و ماندگار از سبک های مختلف معماری در شهر بارسلونا شد. موزه ملی هنر d Art Catalunya و غرفه میس وندر روهه بارسلونا دو نمونه از بناهای به جای مانده از این دوره اند.
یکی از ویژگی های منحصر به فرد اکسپو ۱۹۲۹، نمایش تاریخ و مدرنیته در جوار یکدیگر بود که در طراحی اغلب غرفه های نمایشگاه به وضوح دیده می شد. غرفه نمایشگاهی بارسلونا در سال ۱۹۳۰ مدت کوتاهی پس از برگزاری نمایشگاه ۱۹۲۹، برچیده شد اما در سال ۱۹۸۳ توسط گروهی از معماران کاتالان تنها با استفاده از چند عکس و نقشه های باقی مانده از ساختمان اولیه، در محل قبلی بازسازی شد.

اکسپو ۱۹۶۴ نیویورک

نمایشگاه ۱۹۶۴ نیویورک، در مرغزار فلاشینگ تارج پارک (سایت نمایشگاه ۱۹۴۰-۱۹۳۹) برگزار شد. در این نمایشگاه آخرین دستاوردهای کشورهای مختلف دنیا به نمایش در آمد.
غرفه فیلیپ جانسون ایالت نیویورک.
غرفه جانسون هنوز در محل فعلی نمایشگاه قرار دارد اما تاکنون بلااستفاده باقی مانده و سرنوشتی نامشخص دارد. این ساختمان در سال ۲۰۰۹ یک بار مورد مرمت گروهی داوطلب قرار گرفت اما این اقدامات برای نگهداری و حفظ بنایی منحصر به فرد که نقطه عطفی در معماری به شمار می رود، کافی نیست.

۱۹۶۴ New York World’s Fair . Image via People for the Pavillion website

اکسپو قرن ۲۱، ۱۹۶۲ سیاتل

این نمایشگاه در سیاتل با موضوع مشابه نمایشگاه های هم عصر خود بر روی موضوعاتی چون فضا، علم، فناوری و آینده متمرکز شده بود. موضوعاتی از این قبیل در زمان خود بسیار جنجال برانگیز بود. یکی از آثار برجسته اکسپو ۱۹۶۲ برج سوزن فضایی با ارتفاع ۱۸۴ متر است که در شهر سیاتل، واشنگتن آمریکا ساخته شد.

اکسپو ۶۷، ۱۹۶۷ مونترال

این نمایشگاه در سال ۱۹۶۷ به مناسبت صدمین سالگرد تأسیس کانادا با عنوان انسان و جهان برگزار شد. موضوع نمایشگاه، پیشرفت فرهنگی و فناوری انسان بود که کشورهای سراسر جهان را به رقابت می طلبید. انتخاب سایت نیکی از چالش های جدی برگزاری اکسپو ۱۹۶۷ بود که موجب ایجاد جزیره ای جدید در مرکز سنت گردید.

غرفه آلمان
یکی از ویژگی های بارز این پروژه استفاده از سازه کششی و قاب های چوبی شش ضلعی در بدنه ساختمان بود.

German pavilion

غرفه آمریکا، گنبد فولر
این کره ژئودزیک در سال ۱۹۷۶ طعمه حریق شد و بخش اکلریک آن از بین رفت. این مکان در سال ۱۹۹۰ خریداری شد و به عنوان موزه محیط زیست مورد استفاده مجدد قرار گرفت. باک مینستر فولر، کالبد سیال این غرفه را، سال ها پیش از شکلگیری مدل های شفاف دیجیتالی امروز طراحی و اجرا کرد. این سطح کروی، که سه چهارم آن شفاف است، از هزاران گنبد کوچک از جنس اکریلیک تشکیل شده است، با وجود این که پوسته ی فولر به پیوست پرتقال تشبیه شده بود، اما تمایل او بیشتر به سمت شبیه سازی پوست انسان در سطوح معماری بود: یک سطح متخلخل که، در صورت نیاز، تعریق از آن صورت بگیرد و عبور نور و تهویه را امکان پذیر کند و مانند یک کره ی هوشمند و پویا عمل کند. این سطح کروی، علاوه بر قابلیت های فنی فراوان، بیانگر بینش گیتاشناسانه ی فولر نیز هست. این کره، که خود شامل گنبد های کوچک تری بود، تجسم عینی این نظریه ی فولر بود که می گفت: جهان از عالم صغیر به عالم کبیر است که گسترش می باید.
این گزاره بر مبنای دیدگاه مفهومی فولر درباره ی یک دنیای آرمانی بدون سلسله مراتب شکل گرفته است که توسط نظم موجود طبیعت تأئید می شود. در کل او عقیده داشت که طبیعت از ذرات بسیار ریز مولکول ها و اتم ها تشکیل می شود و سپس سلول ها در کنار یکدیگر قرار می گیرند تا در نهایت یک سیستم خودگردان عادلانه را تشکیل دهند و این می تواند به عنوان یک الگوی کامل برای انسان ها در زمینه های سیاسی و اقتصادی باشد. از دیگر ساختمان های باقی مانده از این نمایشگاه، زیستگاه ۶۷، نمونه ای از از مسکن ارزان قیمت، پیش ساخته، با کیفیت بالا و مناسب محیط های متراکم شهری می باشد. موشه سفدی، از واحدهای پیش ساخته مدولار استفاده کرد تا بتواند هزینه های مسکن و اجاره را کاهش دهد. با تأملی در مورد این مجتمع مسکونی می بینیم که دو ایده در یک پروژه اعمال شده؛ یکی در مورد پیش ساختگی و نظام مدولار و دیگری در مورد نوع جدیدی ازآپارتمان سازی. البته در اصل این پروژه ی پایان نامه خود موشه سفدی در دانشگاه مک گیل در سال ۱۹۶۱ با عنوان “گزینه ای برای زندگی شهری” بود که در آن به بررسی “سیستم های ساختمانی مدولار سه بعدی” پرداخت. چند وقت بعد، مشاور پایان نامه اش؛ لویی کان (Louis Kahn) از او خواست که پروژه را برای نمایشگاه جهانی ۱۹۶۷ ارائه بدهد. گفتنی است؛ این طرح تجربی خانه سازی به حدی قابل توجه بود که به سمبل نمایشگاه بین المللی مونترال کانادا تبدیل گردید؛ نمایشگاهی که این طرح جزئی از آن بود. در این پروژه موارد مربوط به عرف خانه سازی از نظر فرم یا ساخت و ساز، کمتر به چشم می خورد. معمار این طرح بیشتر در جستجوی استفاده از تکنولوژی مدرن بود (خصوصاً تولید انبوه و روش های صنعتی تولید اتومبیل های موتوردار) واحدهای اقامتی به صورت پیش ساخته تولید شده اند (مکعب های بتنی با ابعاد ۱۱/۷ متر طول و ۵/۳ متر عرض در ۳ متر ارتفاع) که شامل حمام فایبر گلاس قالب گیری شده یک تکه و تمامی تجهیزات سرویس ها و لوازم توکار می باشد.

Buckminster Fuller’s Dom

Habitat 67

اکسپو ۱۹۷۰ اوساکا

این نمایشگاه در سال ۱۹۷۰ با موضوع پیشرفت و هماهنگی برای بشر، نخشتین بار در کشور ژاپن برگزار شد و نمایانگر تمایل انسان به استفاده از تکنولوژی مدرن و ایجاد استانداردهای بالاتری برای زندگی بود. این نمایشگاه با بیش از ۶۴ میلیون بازدیدکننده، یکی از بهترین نمایشگاه های تاریخبه شمار می رود.

Toshiba-IHI Pavilion by Kisho Kurokawa

اکسپو ۲۰۱۰ شانگهای

نمایشگاه شانگهای با موضوع شهر بهتر- زندگی بهتر در سال ۲۰۱۰ برپا گشت. این نمایشگاه با هدف به نمایش گذاشتن پیشرفت باورنکردنی پین در دهه های اخیر به عنوان یک قدرت جهانی و شهر شانگهای به عنوان ابر شهر دنیا برگزار شد. اکسپو شانگهای گران قیمت ترین نمایشگاه تاریخ و میزبان بیشترین تعداد شرکت کننده، وسیع ترین سایت و رکورددار میزبانی بیشتریت تعداد بازدیدکننده می باشد. هزینه برگزاری نمایشگاه حدود ۲/۴ میلیارد دلار برآورد شد. غرفه دانمارک به عنوان بنای شاخص این نمایشگاه برگزیده گشت.

Denmark Pavilion
غرفه دانمارک، برنده جایزه جزئیات ساختمان در ۲۰۱۱ و برنده جایزه مجله Exhibitor برای بهترین طراحی بیرونی در سال ۲۰۱۰، در نمایشگاه بزرگ شانگهای تنها به ارائه یک نماد بسنده نمی کند؛ بلکه در یک رویارویی مستقیم، بازدید کنندگان را به تجربه بهترین جذابیت های کوپنهاگن دعوت می کند: دوچرخه سواری شهری، حمام بندرگاه، تفریحگاه طبیعی و گردش محیط شناسی. با این غرفه نمایشگاهی، اینگلس و گروه طراحان، در واقع دو چرخه ها را در شانگهای به کار گرفتند تا از آنها به عنوان یک سمبل شیوه زندگی مدرن و جهش پایدار شهرنشینی معرفی کنند. ۱۵۰۰ دوچرخه شهری در جریان نمایشگاه در اختیار عموم بازدید کنندگان قرار گرفت. پس از اتمام نمایشگاه این غرفه می تواند به مکان دیگری مثل “پارک مردم” در شانگهای منتقل شود واز آن به عنوان مکانی برای انتقال دوچرخه ها استفاده گردد. یک حمام بندری در قلب این غرفه قرار گرفته که با آب دریای بندر کوپنهاگن پرشده است. مجسمه اصلی “پری دریایی کوچک” به چین آورده شد تا به عنوان یک نمونه خاص این ایده را به بینندگان القا کند که غرفه دانمارک یک تجربه واقعی از زندگی شهری کاملاً حقیقی در دانمارک را ارائه داده است. ساختار این غرفه نمایشگاهی از استیل سفید و یکپارچه است که به دلیل خاصیت انعکاس دهندگی گرما، آن را در تابستان شانگهای خنک نگه می دارد. سقف آن با بافت نور آبی کمرنگ پوشیده شده است که نماد مسیرهای دوچرخه در دانمارک می باشد. در درون ، کف پروژه با رزین روشن پوشانده شده و مسیرهای آبی رنگ دوچرخه نیز نمایان هستند. استیل نما بافت روزنه دار دارد به گونه ای که فشارهای سازه ای واقعی را منعکس می کند. اینگلس در مورد طراحی این غرفه نمایشگاهی می گوید: “اگر طراحی پایدار در صدد رقابتی شدن است نمی تواند صرفا به دلایل اخلاقی یا منحصرا سیاسی صورت پذیرد بلکه این گونه طراحی بایستی جذاب تر و خواستنی تر از جایگزین های غیر پایدار باشد. در طراحی غرفه دانمارک تلاش کرده ایم که قدری از تجربیات واقعی یک شهر پایدار مثل کوپنهاگن را به نمایش بگذاریم که در حقیقت بر کیفیت زندگی می افزاید.”

اکسپو ۲۰۱۵، میلان

موضوع نمایشگاه امسال، تغذیه زمین، انرژی برای حیات در شهر میلان برپا گشت. اکسپو ۲۰۱۵ میلان، صبح جمعه ۱۱ اردیبهشت ۹۴ رسما درهای خود را به روی ۲۰ میلیون بازدیدکننده ی پیش بینی شده ی این رویداد گشود. مراسم رسمی افتتاحیه در تئاتر فضای باز Open Air Theater؛ فضای باز وسیعی برای برگزاری کنسرت ها و جلسات رسمی تا ۳۱ اکتبر ۲۰۱۵، برگزار گردید. کلودیا جرینی و مارکو ماکارینی مراسم را اجرا کردند و به احترام کشته شدگان زلزله نپال یک دقیقه سکوت شد.
اولین نفری که به روی جایگاه آمد، سفرای اکسپو ۲۰۱۵ میلان: خاویر زانتی، مارتینا کلمباری و ماسیمو بوتورا، بودند. جوزپه سالا، کمیسر ژنرال ایتالیا، از کارگرانی که به برپایی این رویداد کمک کردند، تشکر کرد. سپس، خوشامدگویی جوزپه سالا، کمیسر ژنرال ایتالیا همزمان از صفحه های مانیتور بزرگ به انگلیسی و فرانسه پخش شد.
سالا گفت: « کشورهای شرکت کننده، حداکثر ۵۴ غرفه ی اختصاصی ساختند؛ اتفاقی که در تاریخ اکسپو بی سابقه است. ما برای کمک به کشورهایی با امکانات اقتصادی کم تر، نه(۹) غرفه گروهی ایجاد کردیم. اکسپو جهانی فرصتی فوق العاده برای بخش توریسم است.»
کمیسر ژنرال از تمام دست اندرکاران اکسپو تشکر کرد، از جمله: رئیس سازمان ضد فساد ایتالیا، رافائل کانتونه، دفتر اکسپوهای جهانی “BIE”، کشورهای شرکت کننده و دولت ایتالیا و دولت های کشورهای شرکت کننده. پس از سخنرانی سالا، شهردار میلان، جولیانو پیساپیا با عموم مردم صحبت کرد. او از مردم میلان خواست که از توریست ها و بازدیدکنندگان در طول شش ماه دوره اکسپو، مهمان نوازی کنند و همه مردم برای توقف استفاده نادرست از سیاره زمین کاری کنند.
سپس رئیس منطقه لمباردی، روبرتو مارونی به جایگاه آمد وگفت: « همه ی ما آینده را تغذیه می کنیم. با برگزاری اکسپوی جهانی در میلان، موضوع غذا محور گفتگوی جهانی در مورد سلامت غذا است.» سخنران بعدی، فردینادی نگی، رئیس کل دفتر اکسپوهای جهانی “BIE” بود. ایشان در بخشی از سخنرانی خود اظهار کرد: « رویداد اکسپو به خاطر تلاش برای غلبه بر مشکلات برخواسته از تغذیه و گرسنگی، همیشه در یادها خواهد ماند.»

غرفه ایران در اکسپو ۲۰۱۵