آکوستیک در معماری ساختمان

میزان صدای موجود، چه از محیط پیرامون یا از فعالیت‌های درونی یک فضا تأثیر مهمی بر آسایش افراد ساکن می‌گذارد. از این رو موضوع آکوستیک در فضایی که انسان در آن زندگی یا فعالیت می کند بسیار بااهمیت است.

آکوستیک چیست؟

عمده تلاش در این موضوع حذف صداهای غیرمفید و نامطلوب است. یکی از مشکلات عدیده در بحث آکوستیک فضا، پدیده رزونانس (تشدید) است که معمولا این پدیده در فضاهای وسیع‌تر به‌ویژه در سالن‌های سینما، سخنرانی و آمفی‌تئاترها اتفاق می‌افتد. این پدیده فیزیکی در یک فضای همگانی اتفاق می‌افتد که در آن امواج صوتی پس از تولید از یک منبع، در محیط منتشر می‌شوند و پس از برخورد با جداره‌ها تولید گره و شکم می‌نمایند که در نقاط گره صدا به‌صورت قوی و در نقاط شکم، ضعیف شنیده می‌شود.

در سالن‌هایی که با این پدیده روبرو هستند، به‌راحتی قابل مشاهده است که در یک نقطه، صدا گوش خراش است و در نقطه‌ی دیگر صدایی به گوش نمی‌رسد.

برای استفاده بهینه از سالن‌های تجمع، بهتر است سالن مذکور به‌صورت ذوزنقه‌ای که انتهای پهن‌تری دارد طراحی شود. معضل دیگری که باید برای آن چاره‌ای اندیشید، پدیده پژواک است که عمدتا در سالن‌های تجمع وسیع اتفاق می‌افتد. این پدیده موجب درهم آمیختن سیلاب‌های صوتی تولید شده از یک منبع می‌شود. در نتیجه شنونده دچار سردرگمی می‌شود. برای رفع این مشکل، از روش‌ها و مصالح خاصی استفاده می‌شود که به‌طور کلی سه دسته‌اند:

-استفاده از فوم‌های سوراخ‌دار در سقف و جداره‌های ساختمان
-استفاده از پنل‌های چوبی و فوم که در آن شیارهایی تعبیه شده باشند، که در این صورت اندازه و فاصله شیارها بهتر است نامنظم باشد. این پنل‌ها قابل نصب در سقف و جداره‌ها می‌باشد.
– استفاده از کاوک که عبارت از منفذها و و فضاهای مجوف تعبیه شده در جداره‌ها.

در معماری سنتی از کوزه‌های سفالی در این رابطه استفاده می‌شد. این روش را می‌توان در معماری اتاق‌های موسیقی عمارت عالی‌قاپو یافت.

برای استفاده بهینه از این کاوک‌ها می‌توان درون آن‌ را از مصالح درکشی (نظیر پشم شیشه و فوم و …) پر نمود.

از عوامل دیگر مخل در آکوستیک ساختمان، پدیده صدای زمینه را می‌توان نام برد. برای جبران این عامل از پانل‌های پدواکی به‌ویژه در سینما استفاده می‌شود که این کار براساس محاسبات ریاضی صورت می‌گیرد.

در عین حال مبلمان منزل نظیر فرش، پرده، موکت و … از جمله پدواکی هستند که به‌طور طبیعی در این زمینه نقش خود را ایفا می‌کنند.