پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
باغ های ایرانی
مقدمه
ساخت باغ در کشور ما سابقه ای طولانی داشته ودر تمام دورانها بخصوص دوره اسلامی مورد توجه بوده است . باغها چند عملکرد داشته اند و در بعضی دورانها باغهای عمومی برای گردش و تفریح اهالی ساخته می شدند.
آیین و گیش قدیم ایرانیان به کشاورزی و باغ سازی اهمیت خاصی داده ، آنرا ستایش نموده است چنانکه دورندیداد ( فر گرد سوم – فقره 33 می خوانیم که زرتشت به اهورا مزدا می گوید : ای آفریننده جهان مادی ، ای یگانه پاک ، چهارمین کسی که زمینه را به منتهی درجه وجد آورد کیست ؟ اهورا مزدا پاسخ می دهد ، آنکس که بیشترین مقدار گندم کشت کند و بیشترین سبزیها بکارد و بیشترین درختها بنشاند کسی که زمین خشک را آب دهد و زمین خیس (باتلاق) را بخشکاند و زیر کشت ببرد .
در دوره اسلامی نیز ایجاد باغها و درختزارها همچنان مورد علاقه ساکنان این سرزمین کهنسال بوده و علاوه بر باغهای بزرگ و با شکوه بیرون شهرها ، چندین سده پدیده باغسازی در درون و پیرامون شهرها ، خاص این سرزمین بوده است . در دین اسلام کاشتن درخت پسندیده و از بین بردن و قطع بی مورد آن نکوهیده شمرده و در این مورد احادیث و روایات فراوانی در دست است .
در قرآن مجید نیز اشاره های متعددی به بهشت و سرسبزی و زیبایی آن شده است .
بطور نمونه چند آیه سوره الرحمن به شرح ذیل می باشند :
در آن دو تا ، دو چشمه است که جاری می باشند . (51)
در آن دو تا است ، از هر میوه دوصنف (53)
تکیه می کنند بر فرشهایی که آستر آنها از دیبای سطیر است (55)
از طرفی بدلیل اختلاف آب و هوایی مناطق مختلف ایران بخصوص در مناطق گرمسیری باغ اهمیت ویژه ای پیدا می کند. این دو موضوع و مسائل دیگر باعث شدند که در این سرزمین درخت به عنوان عامل گیاهی و حیاتی مورد احترام اهالی قرار گیرد .
فضاهای سبز بر چند گونه بوده اند . یک نوع آن باغهای و با چند ساختمان بوده است . نوعی دیگر باغچه ها بودند که در مقیاس کوچکتر و خصوصی تر بکار می رفته اند و در همه خانه ها از اعیان تا معمولی ساخته می شدند ، گودال باغچه هم گونه ای دیگر از فضای سبز است که قبلا در مورد ریشه آن صحبت شد. این گودال باغچه ها در جایی احداث می شد که آب زیادی نداشته اند.
نارنجستان نیز نوع دیگری از این باغها بوده است که اختصاص به کشت مرکبات داشت . در شهر یزد تعداد زیادی نارنجستان ساخته شده بودند .
همانطورکه می دانیم یکی از اصول معماری ایران درونگرایی بوده است . باغها نیز از همین امر تبعیت کرده و معمولا دور تا دور آن با دیوار محصور بوده است . این مساله علاوه بر ایجاد یک حفاظ ، باعث می شود که وقتی انسان از فضای گرم بیرون به داخل باغ وارد شود چیزی بسیار متفاوت با بیرون را ببیند . علاوه بر این محدود کردن آن باعث کار بیشتر بر روی ان می شود. دیوارهای باغ عموما بلند و از خشت خام ، چینه و یا آجر هستند .
در باغهای ایرانی مانند آثار هنری دیگر ، سعی شده تا از بیهودگی پرهیز شود . در باغها هم مانند ساختمانها بوته ای بی مورد پیدا نمی شده است .
چمن به معنی محل چمیدن و گردشگاه بوده که در بعضی از مناطق ایران به علت وجود لایه های سخت زیرزمینی در سطح نسبتا بالاتر زمین ، آب به اندازه کافی برای رشد مرتب چمن و بوته زارها وجود داشته و این نواحی بصورت اقامتگاههای بهاره اعیان و اشراف در می آمده است .
در داخل باغها علاوه بر درختان و گلها و آب نماها گاهی اوقات یک کوشک در محور اصلی باغ ساخته شده که یا در مرکز و یا در بالای آن قرار گرفته اند . در باغ دلگشای شیراز تقریبا در وسط باغ قرار دارد و در باغ گلشن و باغ ارم و تعدادی دیگر در بالای باغ قرار گرفته اند .
معماری کوشکها نیز در نوع خود قابل مطالعه و بررسی زیاد است که د راین مختصر نمی گنجد و فقط به چند نمونه آن در شیراز اکتفا می کنیم . نقشه هایی که کلا در مورد این کوشکها بکار گرفته شده یا چهار گوش و یا هشت گوش است . در باغ جهان نما و باغ نظر این عمارتها هشت گوش است . ورودی هر کدام در گوشه های آن قرار دارد . در وسط آن یک فضای هشت ضلعی که به چهار صفه راه دارد جای دارد .
پوششهای داخل عمارت باغ نظر بصورت بسیار زیبایی مقرنس بندی از انواع پتکانه شده و روی آن نقاشیهای بسیار نفیسی کشیده شده است .
در نقشه کوشک باغ دلگشا نیز از هشت ضعلی استفاده شده ولی در مجموع طرح کلی آن شکل خاصی دارد . ورودی آن در ضلع غربی در قسمتی که بصورت برجسته است قرار دارد . سپس وارد فضایی هشت ضلعی شده ، در اینجا نیز مثل عمارت قبلی چهاردالان قرار گرفته است که یکی از آنها به ایوانی در ضلع جنوبی راه دارد . در دو گوشه ایوان دو اتاق در نظر گرفته شده است .
نقشه کوشک باغ ارم با انچه تا بحال دیدیم کاملا متفاوت است . برای وارد شدن به فضای اصلی با تالار بزرگ آن دو راه پله و راهرو در طرفین آن قرار گرفته و علاوه بر ارتباط به تالار ، ارتباط فضاهای کنار آن را نیز میسر می سازد . در مجموع نقشه آن چهار گوشی کشیده است .
مهمترین مساله برای حیات بخشیدن به باغ ، رساندن آب از راهروهای دور دست به آنجا بوده که با اتفاق آب از طریق قناتها این مساله را حل نموده اند . کاریز یا قنات یکی از روشهای بسیار قدیمی تهیه آب است که با کندن چاههای زیاد از دامنه کوهستان تا دشت و متصل کردن آنها به یکدیگر آب مورد نیاز حاصل شده و به صورت دایمی جریان پیدا می کند.
باستانی پاریزی درباره قناتهای بی شمار کشور و طریقه حفر آنها و اهمیتی که این قناتهای کهنسال دارند می نویسد :
ما…حدود سی و پنج هزار کیلومتر قنات زیرزمینی حفر کرده ایم ..همه اسمهای قنوات آنقدر قدیم و دیرینه است که از عهد قوس باستان و هخامنشی بیشتر می رود ، همه پنج شش هزار ساله است و …
به غیر از مساله انتقال آب از مکانهای دوردست رساندن این آب به کل باغ خود نیز مساله ای دیگر است که سازندگان باغها به خوبی ان را حل نموده اند .
فهرست مطالب:
معماری باغ های ایرانی
باغهای ایرانی :
مقدمه ای بر پیشینه تاریخی باغ ایرانی :
آب در باغ های ایرانی
نقش آب در معماری
نقش آب در معماری ایران باستان
آب و روانشناسی
آب و انعکاس سطح آب ساکن
طراحی آب در سبک‌های مختلف:
استخر
آب‌نما
چشمه
برکه
آبشار و جویبار
فواره‌ها
عناصر باغ ایرانی
آشنایی با معروفترین باغ های ایرانی (به همراه تصاویر)
آشنایی با باغهای اشرفالبلاد
آشنایی با باغ اکبریه
آشنایی با باغ ارم
آشنایی با باغ دلگشا
آشنایی با باغ فین
آشنایی با باغچه جوق
آشنایی با باغ چشمه بلقیس چرام
آشنایی با باغ چشمه‌عمارت (حوضخانه)
آشنایی با باغ چهلستون
آشنایی با باغ چشمه علی (دامغان)
آشنایی با باغ دولت‌آباد
آشنایی با باغ سعد‌آباد
آشنایی با باغ ائل‌گلی (شاه گلی)
آشنایی با باغ شاهزاده ماهان
آشنایی با باغ شوکت‌آباد
آشنایی با باغ گلشن طبس
آشنایی با باغ عباسآباد (بهشهر)
آشنایی با باغ فردوس
آشنایی با باغ قدمگاه نیشابور
آشنایی با باغ کلات نادری
آشنایی با باغ چهلستون مازندران (دیوانخانه)
آشنایی با باغ نارنجستان قوام
آشنایی با باغ نیاوران
آشنایی با باغ هشت بهشت
آشنایی با باغ فرمانیه
منابع
فرمت فایل: Word (قابل ویرایش)
تعداد صفحات: 120
حجم: 5.54 مگابایت