پایگاه علمی سعید سان دانلود رایگان مقالات علمی کنفرانس و ژورنال
سازمان همکاری شانگهای سازمانی میان‌دولتی است که برای همکاری‌های چندجانبه امنیتی، اقتصادی و فرهنگی تشکیل شده‌است. این سازمان در سال ۲۰۰۱ توسط رهبران چین، روسیه، قزاقستان، قرقیزستان،تاجیکستان و ازبکستان پایه‌گذاری شد. نقش اصلی و تعیین کننده را، در سازمان شانگهای، دو کشور چین و روسیه تشکیل می‌دهند. سازمان همکاری شانگهای در حقیقت ترکیب جدید سازمان «شانگهای ۵» است که در سال ۱۹۹۶ تأسیس شده بود، ولی نام آن پس از عضویت ازبکستان به «سازمان همکاری شانگهای» تغییر داده شد.
کشورهای عضو و ناظر سازمان همکاری شانگهای روی هم نه تنها بزرگ‌ترین توان اقتصادی، نظامی، هسته‌ای و فضایی جهان را دارا هستند، بلکه بیشترین تولیدکننده و مصرف کننده انرژی در جهان نیز می‌باشند. مساحت کشورهای عضو (اصلی و ناظر) این سازمان روی هم بیش از ۲۵٫۱ میلیون کیلومتر مربع یا یک چهارم سطح خشکی‌های زمین است.
سازمان همکاری شانگهای از دل رقابت قدرت‌های بزرگ برسر منطقه ژئوپلیتیک آسیای میانه ظهور کرد. هدف اولیه تأسیس این سازمان، غیرنظامی کردن مرز بین چین و شوروی بود.
گروه «شانگهای ۵» در ۶ اردیبهشت ۱۳۷۵ (برابر ۲۶ آوریل سال ۱۹۹۶) با امضای توافقنامه‌ای به منظور «تعمیق اعتماد نظامی در مناطق مرزی» توسط رهبران وقت کشورهای قزاقستان، جمهوری خلق چین، قرقیزستان، روسیه و تاجیکستان به وجود آمد. این کشورها مجدداً در تاریخ در ۲۴ آوریل سال ۱۹۹۷ توافقنامه‌ای به منظور «کاهش نیروهای نظامی در مناطق مرزی» در مسکو به امضا رساندند.
نشست‌های کشورهای عضو شانگهای ۵ در سال ۱۹۹۸ در شهر آلماتی (قزاقستان)، در سال ۱۹۹۹ در بیشکک (قرقیزستان)، و در سال ۲۰۰۰ در شهر دوشنبه (تاجیکستان) برگزار شد.
نشست این گروه در سال ۲۰۰۱ در شهر شانگهای در چین برگزار شد. در این نشست نخست کشور ازبکستان به عنوان عضو جدید پذیرفته شد که عملاً نام گروه را به «شانگهای ۶» تغییر داد. سپس در ۱۵ ژوئن سال ۲۰۰۱، سران کشورهای عضو در نشستی ضمن قدردانی از عملکرد گروه شانگهای ۵، تأسیس «سازمان همکاری شانگهای» را به هدف افزایش سطح همکاری‌ها اعلام کردند.
سران کشورهای عضو در ۱۷ خرداد ۱۳۸۱ (ژوئن ۲۰۰۲) در شهر سن پترزبورگ کشور روسیه گرد آمدند تا جزئیات اساسنامه سازمان را – شامل اهداف، ساختار و راهکارها – به بحث و بررسی بگذارند. پس از این توافقنامه موجودیت سازمان عملاً از نظر حقوق بین‌المللی رسمیت پیدا کرد.
ایران در سال ٢٠٠۵ به عنوان عضو ناظر به سازمان همکاری شانگهای پیوست و یک سال بعد برای عضویت کامل در این سازمان درخواست داد.
مسایل امنیتی در آسیای میانه به ویژه تروریسم، جدایی طلبی و افراطی گری عموماً دغدغه اصلی این سازمان محسوب می‌شود.
«ساختار منطقه‌ای ضدتروریسم» سازمان همکاری شانگهای در نشست ژوئن ۲۰۰۴ در شهر تاشکند در ازبکستان تهیه و تصویب شد. این سازمان در سال ۲۰۰۶ اعلام کرد که بر اساس مفاد توافقنامه منطقه‌ای، با قاچاق مواد مخدر در طول مرزهای کشورهای عضو مبارزه خواهد کرد.
گریگوری لگنینف در آوریل ۲۰۰۶ اعلام کرد که پیمان همکاری شانگهای قصد ندارد به سازمانی نظامی (مشابه پیمان ناتو یا پیمان ورشوی سابق) تبدیل شود. اما وی اذعان کرد که برای مقابله با تهدیدهای روزافزون تروریسم، جدایی‌طلبی و افراطی‌گری ممکن است نیاز به استفاده از نیروهای ارتش کشورهای عضو بوجود آید. در همین راستا کشورهای عضو چندین مانور مشترک نظامی به اجرا گذاشته‌اند. اولین مانور نظامی در سال ۲۰۰۳ طی دو فاز در قزاقستان و چین به اجرا درآمد.
به همراه فایل پی دی اف بررسی تطبیقی رویکرد راهبردی چین، روسیه، امریکا، هند، پاکستان و ایران به سازمان همکاری شانگهای
تشکیل سازمان همکاری شانگهای پس از فروپاشی نظام دو قطبی، بیان گر شکل گیری شرایط جدید در سطح نظام بین المللی و در اوراسیاست. روسیه و چین به عنوان دو قدرت بزرگ جهانی در تاسیس این سازمان، هند و پاکستان به عنوان دو قدرت هسته ای جهان و ایران به عنوان یک قدرت منطقه ای بالقوه به عنوان اعضای ناظر دارای نگاههای راهبردی به سازمان همکاری شانگهای می باشند.
هدف متن پیش رو بررسی تطبیقی دیدگاه راهبرید، چین، روسیه، امریکا، هند، پاکستان و ایران در قبال سازمان همکاری شانگهای است.
رویکرد راهبردی چین به سازمان همکاری شانگهای
-مسائل مرزی و تدابیر اعتماد سازی امنیتی با همسایگان
-اختلافات مرزی با کشورهایی همانند روسیه
-کاهش و خنثی سازی فشارهای امنیتی امریکا به چین
-همکاری با همسایگان در زمینه های اقتصادی، تبادلات فرهنگی و سیاسی
-اقدام مشترک با دولت های همسایه در قالب اقدام علیه تروریسم، جدایی طلبی و خشونت طلبی
-بالا بردن حجم تجارت و سرمایه گذاری متقابل با کشورهای حوزه آسیای مرکزی
-تحکیم هژمونی منطقه ای چین و تضمین امنیت انرژی برای اهداف اقتصادی این کشور
رویکرد راهبردی روسیه به سازمان همکاری شانگهای
بر اساس دیدگاه روسیه، مهم ترین تهدید نسبت به امنیت ملی این کشور، افراط گرایی مذهبی و فعالیت های جدایی طلبانه می باشد. به ویژه مجموعه فعالیت هایی که در آسیای مرکزی و قفقاز توسط گروه های جدایی طلب و تندرو مذهبی دنبال می شود که برای مثال می توان به چچن اشاره کرد. علاوه بر ان تهدیدات ناشی از قاچاق اسلحه و قاچاق مواد مخدر نیز از جمله تهدیدات نسبت به امنیت روسیه می باشند. و از آن جهت که روسیه به تنهایی نمیتواند همه تهدیدات فوق را حل و فصل کند، سازمان همکاری شانگهای فرصت مناسبی برای مبارزه با تروریسم، افراط گرایی مذهبی و قاچاق اسلحه و مواد مخدر می باشند.
رویکرد راهبردی ج.ا.ایران به سازمان همکاری شانگهای
از منظر ایران علاقه امریکا و ناتو به حضور در منطقه اسیای مرکزی شرایطی را به وجود آورده است که تعامل سازنده اقتصادی – فرهنگی ایران را میتواند به امنیتی – اقتصادی تغییر دهد.